Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-07-19, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

19 lipca 64 roku - W nocy z 18 na 19 lipca wybuchł wielki pożar Rzymu, który strawił dużą część miasta. Pożar trwał pięć i pół dnia. Tylko cztery z czternastu dzielnic ówczesnego Rzymu uniknęły zniszczeń, trzy zostały kompletnie strawione przez ogień, zaś kolejnych siedem zostało poważnie zniszczonych. Nie jest jasne jak wybuchł pożar - czy był to wypadek, czy też celowe podpalenie. Część ludu oskarżyła o podpalenie cesarza Nerona. Ten z kolei skierował oskarżenie na chrześcijan. Po pożarze Neron stworzył nowy plan rozwoju Rzymu, w którym zaznaczono, że spalone domy mają być rozebrane, zaś na ich miejsce pobudowane nowe - z cegły, w większej odległości od drogi. 1960 rocznica
1374 - Zmarł Francesco Petrarca, włoski poeta renesansowy. Był tercjarzem franciszkańskim. Autor między innymi "Sonetów do Laury" oraz poetyckich poematów: "Sielanki”, "Afryka", "Psalmy pokutne” i traktatów moralnych: "O znakomitych mężach”, "O życiu w samotności”, "O spokoju życia poświęconego religii”, "O postępowaniu w dobrej i złej doli”, "O rzeczach godnych pamięci”. Zasłynął z posługiwania się piękną, literacką łaciną, dorównującą twórczości Horacego, Cycerona czy Owidiusza. Urodził się 20 lipca 1304 roku. 650 rocznica

1399 - W krypcie katedry wawelskiej odbył się wspólny pogrzeb zmarłej 17 lipca, prawdopodobnie w wyniku gorączki połogowej, królowej Jadwigi Andegaweńskiej i jej nowo narodzonej córki Elżbiety Bonifacji, która zmarła cztery dni wcześniej. Jadwiga została ogłoszona świętą w grudniu 1996 roku. Uroczystej kanonizacji patronki Polski dokonał papież Jan Paweł II, 8 czerwca 1997 podczas mszy świętej sprawowanej na krakowskich błoniach, w obecności ponad miliona ludzi. Była to pierwsza w dziejach kanonizacja na ziemi polskiej. 625 rocznica

1569 - Na Sejmie w Lublinie książę pruski Albrecht Fryderyk Hohenzollern złożył hołd lenny królowi Zygmuntowi II Augustowi. Hołd lenny składali książęta pruscy na mocy zawartego traktatu krakowskiego 8 kwietnia 1525 roku między królem Zygmuntem I Starym a Albrechtem Hohenzollernem. Pierwszy hołd pruski odbył się 10 kwietnia 1525 roku w Krakowie, gdy Albrecht złożył przysięgę Zygmuntowi Staremu bycia posłusznym Jego Królewskiej Mości i Królestwu Polskiemu, jako swemu przyrodzonemu i dziedzicznemu panu we wszystkim, jak z prawa należy księciu wasalnemu względem swego dziedzicznego pana. Hołd lenny w Lublinie obecny na miejscu Jan Kochanowski opisał w utworze "Proporzec albo hołd pruski". 455 rocznica

1655 - Król Karol X Gustaw wypowiedział wojnę Rzeczypospolitej, rozpoczął się tak zwany potop szwedzki. Pięcioletnią wojnę zakończył pokój oliwski zawarty 3 maja 1660. Na skutek wojny i okupacji przez Szwedów prawie całego kraju zginęło cztery miliony 400 tysięcy mieszkańców Polski, czyli 40 procent całej ludności. Rzeczypospolita utraciła połowę całego majątku. W wyniku szwedzkiej agresji zniszczono całkowicie 188 miast, 186 wsi, 81 zamków, 136 kościołów, 30 młynów, 10 browarów, 89 pałaców. Wywieziono lub zniszczono wiele dóbr kultury. Między innymi zrabowane z Zamku Królewskiego w Warszawie, dwa brązowe lwy zdobią do dzisiaj siedzibę królewską w Sztokholmie.

1702 - Bitwa pod Kliszowem. Szwedzka armia pod dowództwem króla Karola XII zwyciężyła wojska saskie króla Augusta II Mocnego oraz wojska polskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Hieronima Augustyna Lubomirskiego. Szwedzi mieli 12 tysięcy żołnierzy, a Sasi i Polacy 22,5 tysiąca, z czego polski kontyngent liczył 6,5 tysiąca żołnierzy. Straty armii saskiej wynosiły około dwóch tysięcy zabitych, 700 rannych i blisko tysiąc wziętych do niewoli. Chorągwie polskie straciły około 80 poległych. Straty Szwedów wynosiły około tysiąca zabitych i 900 rannych.

1794 - W czasie insurekcji kościuszkowskiej liczące osiem tysięcy żołnierzy siły rosyjskie rozpoczęły szturm na Wilno, bronione przez 500 żołnierzy wojska regularnego i około 1500 gwardzistów miejskich. Dwudniowe, zaciekłe walki przyniosły Rosjanom ciężkie straty. Wilno pozostało w rękach powstańców kościuszkowskich. 230 rocznica

1814 - Urodził się Samuel Colt, amerykański konstruktor i producent broni strzeleckiej. W 1830 roku skonstruował prototyp rewolweru kapiszonowego, a w 1835 - rewolwer. Opatentował i założył manufakturę produkującą rewolwery przez niego wynalezione. Drugie zakłady założone w 1842 roku - Colt's Manufacturing Company pracują do dziś. Siedziba firmy znajduje się w Hartford w stanie Connecticut w Stanach Zjednoczonych. Samuel Colt umarł 10 stycznia 1862 roku. 210 rocznica

1834 - Urodził się Edgar Degas, malarz, grafik i rzeźbiarz francuski, jeden z głównych mistrzów impresjonizmu francuskiego, jeden z największych malarzy końca XIX wieku. Do jego najbardziej znanych obrazów należą "Różowe tancerki" i "Przed startem". Zmarł 27 września 1917 roku. 190 rocznica

1843 - W Bristolu w Anglii zwodowano transatlantycki parowiec SS "Great Britain", pierwszy statek na świecie o kadłubie z żelaza i napędzany śrubą. Statek pływał na trasach transatlantyckich pomiędzy Bristolem a Nowym Jorkiem. Długi na prawie 100 metrów parowiec miał cztery pokłady, które zapewniały zakwaterowanie dla 120-osobowej załogi i 360 pasażerów. Trasę przez Atlantyk pokonywał w ciągu 14 dni. "Great Britain" został wyremontowany w 1970 roku i stoi w porcie Bristolu pełniąc funkcję muzeum.

1846 - Urodził się Edward Pickering, amerykański astronom. Prowadził badania w dziedzinie fotometrii. Autor pierwszego fotograficznego atlasu nieba. Inicjator opracowania dziewięciotomowego katalogu typów widmowych gwiazd. Zmarł 3 lutego 1919 roku.

1850 - Zmarła Margaret Fuller, pierwsza kobieta dziennikarka pracująca dla znaczącego tytułu prasowego - "New York Tribune", bojowniczka o prawa kobiet, związana z transcendentalizmem. Wiele lat przyjaźniła się i korespondowała z Adamem Mickiewiczem. Opisała między innymi oblężenie Rzymu podczas walk rewolucyjnych w 1849 roku. Wracając z Europy 17 maja 1850 wypłynęła wraz z mężem i synem z Livorno do Stanów Zjednoczonych. Statek rozbił się podczas sztormu u brzegów Fire Island i wszyscy utonęli. Ciał nie odnaleziono. Urodziła się 23 maja 1810 roku.

1855 - Zmarł Tomasz Zan, poeta i działacz filomacki, współzałożyciel Towarzystwa Filomatów, przyjaciel Adama Mickiewicza. Został skazany na zesłanie w procesie młodzieży wileńskiej w 1824 roku. Jest autorem ballad, wspomnień, sielanek i elegii. Urodził się 21 grudnia 1796 roku.

1863 - We Lwowie została podpisana Concordia - umowa między biskupami rzymskokatolickimi a greckokatolickimi. Regulowała sporne kwestie między obydwoma obrządkami, których nie wyjaśniało dotychczasowe prawo kościelne.

1870 - Francja wypowiedziała wojnę Królestwu Prus, którą ostatecznie przegrała. Wojnę zakończył pokój zawarty 10 maja 1871 we Frankfurcie nad Menem. W ramach układu pokojowego Francja musiała oddać nowo powstałemu Cesarstwu Niemieckiemu terytoria Alzacji i część Lotaryngii oraz zapłacić pięć miliardów franków w złocie.

1877 - W Londynie zakończył się pierwszy turniej wimbledoński, obecnie najstarszy i najbardziej prestiżowy turniej tenisowy, zaliczany do tak zwanych turniejów Wielkiego Szlema. W pierwszych zawodach na trawiastym korcie All England Croquet and Lawn Tennis Clubu, przy Worple Road odbyły się tylko rozgrywki singla mężczyzn. Zwyciężył Spencer Gore pokonując w finale Williama Marshalla 6:1, 6:2, 6:4. Turniej został zorganizowany dla zebrania pieniędzy na naprawę zepsutego lub kupno nowego walca do trawy. Wpisowe wynosiło funt i szyling. Ostatecznie organizatorom udało się zebrać 15 funtów. Finał pierwszej edycji turnieju rozgrywanego na kortach Wimbledonu oglądało 220 widzów.

1885 - Zmarł Teodor Andrault de Langeron, prezydent Warszawy. Od 1842 był urzędnikiem do specjalnych poruczeń przy namiestniku Królestwa Polskiego Iwanie Paskiewiczu. Od 10 listopada 1847 do lutego 1862 prezydentem miasta. Za jego urzędowania został wybudowany wodociąg Marconiego, a na ulicach zostało wprowadzone oświetlenie gazowe. Urodził się w 1804 roku.

1893 - Urodził się Włodzimierz Majakowski, uznawany za jednego z najwybitniejszych poetów rosyjskich, współautor futurystycznych manifestów poetyckich. Zginął 14 kwietnia 1930 roku w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach.

1896 - W Krakowie otwarto Park imienia Wojciecha Bednarskiego, miejski park o dużej wartości krajobrazowo-historycznej, położony w prawobrzeżnej części Krakowa - Podgórzu. Jego powierzchnia wynosi 9,2 hektara. Utworzony z inicjatywy Wojciecha Bednarskiego, dyrektora szkoły w Podgórzu, działacza społecznego. Wkrótce po udostępnieniu, na wzór działalności prowadzonej w Krakowie przez doktora Henryka Jordana, pod opieką instruktorów zaczęto organizować zabawy dla dzieci i młodzieży, odbywały się również ćwiczenia podgórskiego "Sokoła".

1900 - Urodził się Stefan Zwoliński, speleolog, księgarz i fotograf, współtwórca polskiej speleologii. Odkrył między innymi jaskinie Bystrą i Mroźną. Jest autorem książki "W podziemiach tatrzańskich”. W 1923 roku współtworzył pierwszą organizację skupiającą ludzi zainteresowanych jaskiniami tatrzańskimi - "Koło Grotołazów”. Zmarł 29 września 1982 roku.

1900 - W Paryżu, w związku z Wystawą Światową, otwarto pierwszą linię metra. Trasę długości 10 kilometrów, pociągi pokonywały w 33 minuty. Dziś paryskie metro to trasy o łącznej długości niemal 227 kilometrów i 308 stacji.

1902 - Urodził się Tadeusz Kański, aktor, reżyser oraz scenarzysta. W latach 30. XX wieku grał między innymi w filmach: "Pod Twoją obronę", "Kościuszko pod Racławicami", "Doktór Murek". W 1945 roku objął funkcję dyrektora okręgu pomorskiego Polskiego Radia, a w 1947 roku został zastępcą dyrektora naczelnego Przedsiębiorstwa Państwowego "Film Polski”. Z tego stanowiska został zwolniony po fiasku realizacji filmu "Ślepy tor”. Zmarł 5 sierpnia 1950 roku.

1903 - W Paryżu zakończył się pierwszy wyścig kolarski Tour de France. Składał się z sześciu etapów, łączących największe francuskie aglomeracje: Paryż, Lyon, Marsylię, Tuluzę, Bordeaux i Nantes. Zwyciężył faworyt - Francuz Maurice Garin. Nagrodą za historyczne zwycięstwo było trzy tysiące franków.

1914 - Zmarł Johann Puch, słoweński mechanik i wynalazca. Zyskał sławę, jako jeden z najbardziej znanych producentów pojazdów samochodowych w Europie. W swojej fabryce w Grazu w Austrii produkował od 1891 roku początkowo rowery. W 1903 roku firma rozpoczęła produkcję motocykli, a rok później również samochodów. Do roku 1914 Puch produkował 21 różnych typów samochodów, także ciężarowych, autobusów oraz samochodów wojskowych i specjalnych, w tym limuzyn dla rodziny Habsburgów oraz pojazdów na zamówienie armii Austro-Węgier podczas I wojny światowej. Tradycje firmy Pucha współcześnie kontynuuje firma Steyr-Daimler-Puch z siedzibami w Grazu i Wiedniu. Urodził się 27 czerwca 1862 roku. 110 rocznica

1915 - Urodziła się Wiera Badalska, pisarka, autorka książek i podręczników oraz audycji radiowych dla dzieci. Debiutowała w 1946 roku na łamach "Świerszczyka” i "Płomyka”. Tłumaczyła utwory literackie z rosyjskiego i czeskiego. Pracowała też, jako nauczycielka i bibliotekarka. Zmarła 14 stycznia 1981 roku.

1919 - Zmarł Henryk Machalski, inżynier kolejowy i wynalazca. Opracował węglowy mikrofon proszkowy, na który w 1879 otrzymał jeden z pierwszych na świecie patentów. Z wykorzystaniem tego mikrofonu skonstruował aparat telefoniczny własnego pomysłu, którego działanie zaprezentował 30 kwietnia 1881 roku, transmitując do Lwowa dźwięk z odbywającego się w Żółkwi koncertu. Urodził się 25 grudnia 1835 roku. 105 rocznica

1920 - Rada Obrony Państwa powołała na terenie byłej dzielnicy pruskiej Zachodnią Straż Obywatelską. Została ona zobowiązana do wykonywania poleceń państwowych władz administracyjnych, ale wyłącznie w zakresie swego działania, czyli utrzymania ładu i porządku w kraju. W razie potrzeby członkowie straży mogli otrzymać broń. Obowiązkowi służby w ZSO podlegali wszyscy mężczyźni, w wieku od 16 do 50 lat, zamieszkujący lub stale przebywający w byłej dzielnicy pruskiej, którzy nie zostali powołani do czynnej służby wojskowej.

1921 - Urodziła się Rosalyn Yalow, amerykańska fizyk, specjalistka w zakresie medycyny nuklearnej. Badała wpływ promieniowania jonizującego na organizm, możliwości wykorzystania tego promieniowania w diagnostyce i leczeniu. Laureatka Nagrody Nobla w medycynie w 1977 roku za stworzenie radioimmunologicznych metod wykrywania białek i prace nad hormonami peptydowymi. Zmarła 30 maja 2011 roku.

1923 - Urodził się Jay Douglas Haley amerykański psycholog i psychoterapeuta, nauczyciel, autor wielu książek poświęconych psychoterapii, w tym "Problem solving therapy". Autor koncepcji „strategicznej terapii rodzin” zakładającej, że przyczyną utrzymywania się trudności są nieprawidłowe utrwalone wzorce w interakcjach między członkami systemu rodzinnego. Zmarł 13 lutego 2007.

1924 - Zmarł w Melbourne Emeryk Boberski, jeden z pierwszych mieszkańców Ararat w Australii. Był radnym i burmistrzem Ararat, w stanie Victoria. Zanim trafił do Australii uczestniczył w Powstaniu Węgierskim podczas Wiosny Ludów, następnie wyemigrował do Wielkiej Brytanii, a stamtąd do Australii. Do Polski wrócił w okresie Powstania Styczniowego i ponownie wypłynął do Australii, wówczas już organizując tam swoje życie na stałe. Urodził się w 1831 roku. 100 rocznica

1927 - Urodził się Michał Jastrzębiec-Bobrowski, satyryk, scenarzysta, reżyser, autor tekstów piosenek, pomysłodawca "Spotkań z Balladą". Stworzył około tysiąca audycji rozrywkowych. W 1968 roku na zlecenie szefowej Programu III Polskiego Radia, Ewy Ziegler, zorganizował cykl programów estradowych "Wieczór w Nowym Żaczku", którego odcinki nazywały się "Spotkaniami z Balladą". W programach tych brali udział między innymi: Krzysztof Materna i Jerzy Stuhr. W 1972 został kierownikiem Redakcji Muzyki i Rozrywki w Krakowskim Ośrodku Telewizyjnym i postanowił przenieść "Spotkania z Balladą" z estrady na ekrany telewizyjne. Program ten nie schodził z anteny TVP2 przez 30 lat. W czasie II wojny światowej porucznik AK zgrupowania "Żelbet”. Zmarł 23 grudnia 2012 roku.

1934 - Urodził się Janusz Christa, rysownik i scenarzysta. Autor cyklu popularnych komiksów dla młodzieży, między innymi o przygodach Kajka i Kokosza: "Wielki turniej”, "Szkoła latania”, "Festiwal czarownic”, "Zamach na Milusia”. Zajmował się również ilustrowaniem książek. Zmarł 15 listopada 2008 roku. 90 rocznica

1937 - W Monachium została otwarta zorganizowana przez nazistów Wystawa Sztuki Zdegenerowanej. Zaprezentowano na niej 650 dzieł skonfiskowanych w niemieckich muzeach, by zdyskredytować niektóre kierunki sztuki awangardowej oraz artystów powiązanych z środowiskami lewicowymi i żydowskimi. Równocześnie w Monachium zorganizowano "Pierwszą Wielką Niemiecką Wystawę Sztuki", mającą stanowić dowód wyższości sztuki hitlerowskiej nad "zgniłą sztuką awangardową".

1939 - Urodził się Bohdan Cywiński, historyk, publicysta, działacz opozycji antykomunistycznej. Był redaktorem naczelnym miesięcznika "Znak", współorganizował Towarzystwa Kursów Naukowych, był także zastępcą redaktora naczelnego "Tygodnika Solidarność". Postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 14 czerwca 2006 za wybitne zasługi dla rozwoju niezależnego dziennikarstwa i wolnych mediów w Polsce, za działalność na rzecz przemian demokratycznych, za osiągnięcia w pracy w „Tygodniku Solidarność”, został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. 85 rocznica

1942 - Zakończono ewakuację armii generała Władysława Andersa z ZSRR do Iranu. Stalin zgodził się na ewakuację polskich oddziałów w czasie ofensywy niemieckiej na Kaukaz i bitwy o Stalingrad. ZSRR opuściło ogółem 77 tysięcy wojskowych i ponad 43 tysiące cywili, obywateli polskich.

1943 - W niemieckim obozie koncentracyjnym KL Warschau umieszczono pierwszych 300 więźniów. Liczba ofiar tego obozu jest szacowana na około 20 tysięcy, w tym około 10 tysięcy Polaków. Obóz został zdobyty 5 sierpnia w czasie Powstania Warszawskiego przez żołnierzy batalionu "Zośka”, którzy wyzwolili 348 przebywających w nim jeszcze Żydów. Niemiecki obóz koncentracyjny "Waffen-SS Konzentrationslager Warschau", potocznie zwany "Gęsiówka”, został utworzony w lipcu 1943 roku na terenie byłego getta warszawskiego.

1944 - Wojska alianckie wyzwoliły Caen - stolicę Normandii. Caen zdobyła 2 armia brytyjska, w trwającej od czerwca operacji Overlord, nastawionej na wyzwolenie północno - zachodniej Francji. W wyniku działań wojennych zniszczeniu uległo 60 procent zabudowy miasta Caen. 80 rocznica

1945 - Przed kościołem Świętego Krzyża w Warszawie ponownie ustawiono odnowioną figurę Chrystusa dźwigającego krzyż. W 1944 roku brązowa figura upadła na bruk i leżała z ręką uniesioną w górę. Niemcy wywieźli ją z Warszawy, by ją przetopić, ale potem porzucili wraz z pomnikiem Mikołaja Kopernika w przydrożnym rowie w Hajdukach Nyskich, gdzie rozpoznali ją polscy żołnierze.

1946 - Polska administracja przejęła od Rosji kontrolę nad południową częścią tak zwanej Enklawy Polickiej, która była obszarem 90 kilometrów kwadratowych pomiędzy Policami i Szczecinem zajmowanym przez Sowietów. Enklawa formalnie istniała od 5 października 1945 do 25 września 1946 roku. Celami istnienia enklawy było zabezpieczenie oraz wywóz do ZSRR ocalałych pozostałości po fabryce benzyny syntetycznej Hydrierwerke Pölitz AG, którą w 1937 roku Niemcy zbudowali w Policach. Na jej obszarze pracowało ponad 20 tysięcy jeńców i robotników niemieckich. Dopiero po zlikwidowaniu enklawy, mogli tu formalnie przybywać osadnicy polscy.

1947 - Urodził się Brian May, brytyjski gitarzysta, współzałożyciel, wokalista rockowy i gitarzysta grupy Queen. Autor wielu przebojów zespołu, a wśród nich: "The Show Must Go On", "We will rock you”, "Who wants to live forever”. W 2011 roku został sklasyfikowany na 26. miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu "Rolling Stone". Jest doktorem astronomii i współautorem pracy o historii wszechświata.

1950 - Urodził się Marek Lehnert, dziennikarz prasowy i radiowy, wieloletni korespondent Polskiego Radia w Rzymie, watykanista. W latach 1980-1984 pracował w polskojęzycznej wersji gazety "L’Osservatore Romano”, do 1993 był watykańskim korespondentem Radia Wolna Europa. Razem z Andrzejem Drzycimskim napisał "Osiem dni w Polsce" - książkę o drugiej pielgrzymce Jana Pawła II do Polski. Zmarł 28 marca 2020 roku.

1952 - W Helsinkach rozpoczęły się XV Letnie Igrzyska Olimpijskie; polscy reprezentanci zdobyli na nich cztery medale; mistrzem olimpijskim w boksie został Zygmunt Chychła. Był to pierwszy złoty medal olimpijski dla Polski od zakończenia II wojny światowej. W igrzyskach tych po raz pierwszy uczestniczyła reprezentacja Związku Radzieckiego, a do rywalizacji stanęły także pierwszy raz po II wojnie światowej Niemcy i Japonia. Zawodom sportowym towarzyszyła napięta atmosfera panująca między działaczami z krajów bloku wschodniego oraz krajów zachodnich.

1955 - Urodził się Aleksander Korecki, saksofonista jazzowy i rozrywkowy, grający na saksofonie altowym, tenorowym, sopranowym, barytonowym i klarnecie basowym. Multiinstrumentalista, kompozytor, autor tekstów. Był członkiem takich legendarnych formacji jazzowych, jak: Sesja 80 Acoustic Action, Free Cooperation, Young Power, Pick Up Formation, czy Tie Break. Wielokrotnie grywał też z Włodzimierzem Kiniorskim i zespołami: Tilt, Brygada Kryzys i Izrael.

1963 - We Wrocławiu ogłoszono stan epidemii po tym jak 99 osób zachorowało na czarną ospę. Miasto zostało poddane kwarantannie, zorganizowano izolatoria dla osób podejrzewanych o kontakt z chorymi. Na skutek epidemii ospy we Wrocławiu zmarło siedem osób.

1972 - W zakładach piwowarskich w Warszawie rozpoczęto licencyjną produkcję Coca-Coli. Zgodnie z umową między władzami PRL a koncernem Coca-Cola produkowana była na amerykańskiej licencji też przez Browary Warszawskie oraz Górnośląskie Zakłady Piwowarskie w Zabrzu i Tychach. Butelka Coca-Coli kosztowała pięć ówczesnych złotych.

1972 - Media PRL poinformowała o odkryciu bogatych złóż węgla kamiennego na Lubelszczyźnie. Trzy lata później rozpoczęła się budowa kopalni w Bogdance koło Łęcznej.

1974 - O godzinie 11.15 uruchomiono zegar na Wieży Zygmuntowskiej Zamku Królewskiego w Warszawie. Doszczętnie zniszczony w trakcie II wojny światowej Zamek Królewski został w tym czasie odbudowany w stanie surowym. W 1977 roku przekazano do eksploatacji pierwsze wnętrza, a kolejne w sierpniu 1984, gdy udostępniono zamek zwiedzającym. 50 rocznica

1976 - W Nepalu utworzono Park Narodowy Sagarmatha. Położony w paśmie Wielkich Himalajów, został wpisany w 1979 roku na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zajmuje obszar 1148 kilometrów kwadratowych. Prawie cała powierzchnia Parku położona jest powyżej trzech tysięcy metrów nad poziomem morza. Na jego terenie znajdują się trzy ośmiotysięczniki: Mount Everest, Lhotse i Cho Oyu.

1977 - Dekret Rady Państwa PRL o amnestii, która objęła między innymi uczestników robotniczych protestów z czerwca 1976 roku. Podczas demonstracji milicja i ZOMO zatrzymały 634 osoby, w trybie natychmiastowym zwolniono z pracy 939 osób. 25 osób osądzono, jako prowodyrów wydarzeń. Osiem z nich skazano na kary od ośmiu do dziesięciu lat więzienia, jedenaście otrzymało kary od pięciu do sześciu lat, a sześcioro - od dwóch do czterech lat więzienia. Dodatkowo około 170 osób zostało skazanych przez kolegia do spraw wykroczeń.

1980 - W Moskwie rozpoczęły się XXII Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy reprezentanci zdobyli na nich 32 medale, w tym trzy złote. Część państw, między innymi USA i RFN, zbojkotowały moskiewskie igrzyska, protestując w ten sposób przeciwko sowieckiej agresji na Afganistan

1985 - Zmarł Janusz Zajdel, autor powieści SF, prekursor nurtu fantastyki socjologicznej w Polsce. Napisał powieści: "Przejście przez lustro”, "Cylinder van Troffa”, "Ogon diabła”, "Cała prawda o planecie Ksi”, "Paradyzja”, "Wyjście z cienia”. Jego imieniem nazwano najważniejszą polską nagrodę literacką w dziedzinie fantastyki. Urodził się 15 sierpnia 1938 roku.

1989 - Wojciech Jaruzelski został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta PRL. Od 31 grudnia 1989 do 22 grudnia 1990 roku był prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej. Wojciecha Jaruzelskiego poparło 270 spośród 537 biorących udział w głosowaniu posłów i senatorów. Do wyboru była potrzebna większość bezwzględna, czyli 269 głosów. 35 rocznica

1989 - W Londynie zmarł Kazimierz Sabbat, polityk emigracyjny, od 1986 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Zmarł na zawał, kiedy wyszedł na spacer po otrzymaniu informacji o wyborze przez Sejm kontraktowy w Warszawie Wojciecha Jaruzelskiego na stanowisko prezydenta PRL. Następcą Kazimierza Sabbata został Ryszard Kaczorowski. Urodził się 27 lutego 1913 roku. 35 rocznica

1989 - Ryszard Kaczorowski został ostatnim prezydentem RP na Uchodźstwie. 22 grudnia 1990 złożył urząd na ręce nowo wybranego w pierwszych, od zakończenia II wojny światowej, wolnych wyborach w kraju i zaprzysiężonego prezydenta RP Lecha Wałęsy. Na Zamku Królewskim w Warszawie uroczyście przekazał mu insygnia władzy państwowej II Rzeczypospolitej Polskiej. Ryszard Kaczorowski urodził się 26 listopada 1919 w Białymstoku, a zginął w katastrofie samolotu rządowego, 10 kwietnia 2010 roku, w Smoleńsku. 35 rocznica

1992 - W zamachu bombowym w Palermo zginął antymafijny sędzia śledczy Paolo Borsellino i pięciu policjantów z jego ochrony. Jako jeden z siedmiu sędziów śledczych doprowadził do słynnego Maksiprocesu, największego procesu sądowego w dziejach włoskiego wymiaru sprawiedliwości wymierzonego przeciwko mafii sycylijskiej. Na ławie oskarżonych zasiadło 464 mafiosów, których oskarżono o liczne zabójstwa, międzynarodowy handel narkotykami, porwania i wymuszenia.

1992 - Zmarła Janina Godlewska-Bogucka, piosenkarka i aktorka. Podczas II wojny światowej pomagała ukrywającym się Żydom, w tym pianiście Władysławowi Szpilmanowi. 1978 została odznaczona medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Z inicjatywy Władysława Szpilmana w Jad Waszem posadzono drzewko upamiętniające postawę Janiny Godlewskiej. W filmie "Pianista" w jej rolę wciela się Ruth Platt. Była żoną aktora i piosenkarza Andrzeja Boguckiego. Urodziła się 8 marca 1908 roku.

1999 - Zmarł Ludwik Gross, amerykański lekarz polskiego pochodzenia, pionier badań nad rakiem, odkrywca wirusa wywołującego białaczkę u myszy. Udowodnił, że wirusy są odpowiedzialne za powstawanie niektórych nowotworów. Urodził się 11 września 1904 roku. 25 rocznica

2001 - Zmarł Wojciech Kołaczkowski, pułkownik pilot Wojska Polskiego, uczestnik Bitwy o Anglię. Był dowódcą legendarnego 303 Dywizjonu Myśliwskiego imienia Tadeusza Kościuszki. As polskiego lotnictwa - w czasie wojny wykonał 249 lotów bojowych. Po wojnie mieszkał w Anglii i Stanach Zjednoczonych. Zgodnie z jego wolą prochy sprowadzono do Polski i 6 września 2001 złożono na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Urodził się 16 kwietnia 1908 roku.

2005 - Zmarł profesor Stefan Amsterdamski, filozof, dyrektor powstałej w 1992 roku Szkoły Nauk Społecznych przy PAN. Prowadził badania między innymi w zakresie metodologii filozofii i historii nauki, a także socjologii wiedzy. Tłumacz dzieł filozoficznych. Urodził się 15 stycznia 1929 roku.

2006 - Po wygłoszeniu przez premiera Jarosława Kaczyńskiego exposé jego rząd otrzymał od Sejmu wotum zaufania. Jarosław Kaczyński podał gabinet do dymisji 5 listopada 2007. Rząd pełnił obowiązki do czasu zaprzysiężenia nowego powołanego przez kolejny parlament 16 listopada 2007 roku.

2007 - Kanadyjski informatyk Jonathan Schaeffer całkowicie rozpracował grę w warcaby dzięki programowi Chinook. Tego dnia na łamach magazynu "Science" kierowany przez Shaeffera zespół opublikował artykuł, w którym poinformował, że baza danych Chinook zawiera pełną informację o wszystkich 500 trylionach możliwości ustawień w warcabach, w jakich mogą znaleźć się pionki na planszy. Twórcy programu udowodnili, że w przypadku, gdy żaden z graczy nie popełni błędu, partia warcabów musi skończyć się remisem.

2009 - Zmarł Francis "Frank” McCourt, amerykański pisarz pochodzenia irlandzkiego. Laureat Nagrody Pulitzera za autobiograficzna powieść "Prochy Angeli", która osiągnęła nakład ponad sześciu milionów egzemplarzy. Urodził się 19 sierpnia 1930 roku. 15 rocznica

2010 - Zmarł David Warren, australijski inżynier, wynalazca tak zwanej "czarnej skrzynki", czyli rejestratora parametrów lotu i głosów załogi w kokpicie samolotu. David Warren badając katastrofę pierwszego na świecie brytyjskiego samolotu z napędem odrzutowym "Comet" w 1953 roku uznał, że rejestrator głosu w kokpicie byłby użytecznym sposobem rozwiązywania niewytłumaczalnych wypadków lotniczych. Pomysł początkowo wzbudził niewielkie zainteresowanie, więc postanowił zaprojektować i zbudować taki rejestrator. Urządzenie nie tylko rejestrowało rozmowy w kokpicie, ale także odczyty przyrządów pokładowych. Obecnie "czarne skrzynki” montowane są nie tylko w samolotach wojskowych oraz cywilnych, ale także instaluje się je w pociągach, ciężarówkach i samochodach osobowych. Urodził się 20 marca 1925 roku.

2011 - Oddano do użytku stadion PGE Arena Gdańsk. Pierwszym oficjalnym meczem było spotkanie Lechii z Cracovią rozegrane 14 sierpnia tego samego roku, które zakończyło się wynikiem 1:1. Stadion w Gdańsku ma 41 tysięcy 620 miejsc na trybunach.

2014 - W katastrofie drogowej w Dreźnie zginęło 11 Polaków, a 69 zostało rannych. Polski dwupoziomowy autokar uderzył na autostradzie A4 w tył ukraińskiego autokaru, przebijając barierkę zjechał na lewy pas ruchu i zderzył się czołowo z nadjeżdżającym z przeciwnego kierunku polskim minibusem, a następnie stoczył się z 10-metrowego nasypu do rowu. W wypadku zginęło dziewięciu pasażerów jadących minibusem oraz dwóch pasażerów autokaru. 10 rocznica

2014 - Zmarł James Garner, amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Popularność zdobył występując w serialu "Maverick”. Wystąpił też między innymi w filmach: "Romans Murphy'ego", "Niewiniątka”, "Posuń się kochanie”, "Wielka ucieczka”, "Kosmiczni kowboje”. Urodził się 7 kwietnia 1928 roku. 10 rocznica

2016 - Zmarł Garry Marshall, amerykański reżyser, aktor, producent i scenarzysta. Twórca między innymi filmów: "Pretty Woman" i "Uciekająca panna młoda". Urodził się 13 listopada 1934 roku. 2016 - Zmarł Tamás Somló, węgierski wokalista, gitarzysta basowy, saksofonista, kompozytor i prawnik. Najbardziej znany, jako wokalista zespołu Locomotiv GT. Urodził się 17 listopada 1947 roku.

2018 - Zmarł Shinobu Hashimoto, japoński reżyser, scenarzysta i producent filmowy, współpracownik wybitnego reżysera Akiry Kurosawy. Zdobył kilkanaście nagród za swoją twórczość, w tym nagrodę "Błękitnej Wstęgi". Jest autorem scenariuszy do 70 filmów, a wśród tych najbardziej znanych na Zachodzie są: "Rashomon", "Piętno śmierci", "Siedmiu samurajów", "Tron we krwi" i "Ukryta forteca". Urodził się 18 kwietnia 1918 roku.

2019 - Zmarł Rutger Hauer, holenderski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny, także scenarzysta, producent, reżyser. Nazywany holenderskim Paulem Newmanem, był odtwórcą licznych i urozmaiconych ról, zarówno pozytywnych bohaterów, jak i czarnych charakterów. Laureat Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym za rolę porucznika Aleksandra "Saszy” Peczerskiego w dramacie wojennym "Ucieczka z Sobiboru". Międzynarodową sławę zdobył rolą złowieszczego Roya Batty’ego, w filmie Ridleya Scotta "Łowca androidów" z 1982 roku. Urodził się 23 stycznia 1944 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł profesor Franciszek Ziejka, historyk literatury, profesor nauk humanistycznych, w latach 1999-2005 rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, później przewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Autor licznych publikacji naukowych i literackich, w tym: "W kręgu mitów polskich", "Złota legenda chłopów polskich", "Paryż młodopolski", "Poeci, misjonarze, uczeni. Z dziejów kultury i literatury polskiej". Jest także autorem sztuk teatralnych i słuchowisk radiowych o tematyce historycznej. Urodził się 3 października 1940 roku.

2021 - Zmarła Eugenia Herman, aktorka teatralna i filmowa, pedagog. Zagrała w kilkunastu filmach, kreując zwykle postacie drugoplanowe. Najbardziej znana z seriali telewizyjnych, między innymi: "Królowa Bona", "W labiryncie", "Matki, żony i kochanki", "Egzamin z życia". Urodziła się 6 października 1929 roku.

2022 - Zmarła Maria Anastazja Łabor-Soroka, sędzia sądów powszechnych, notariusz oraz sędzia Trybunału Konstytucyjnego w latach 1986-1993. Była też członkinią Państwowej Komisji Wyborczej w latach 1990-1993. Urodziła się 28 stycznia 1932 roku.

Zobacz także

2024-09-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 września - Europejski Dzień Języków, ustanowiony przez Radę Europy w 2001 roku. 26 września - Ogólnopolski Dzień Aptekarza. 26 września - Światowy… » więcej 2024-09-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 września - Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego. 25 września - Światowy Dzień Rzek. 25 września - Światowy Dzień Farmaceuty. 25… » więcej 2024-09-24, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 24 września - Święto narodowe Republiki Gwinei Bissau - Dzień Niepodległości, obchodzony w rocznicę ogłoszenia niepodległości w 1973 roku. » więcej 2024-09-23, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 23 września - Święto narodowe Arabii Saudyjskiej, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1932 roku. » więcej 2024-09-22, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 22 września - Ostatni dzień Europejskiego Tygodnia Mobilności, trwającego od 16 do 22 września. 22 września - Światowy Dzień Nosorożca. 22 września… » więcej 2024-09-21, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 21 września - Międzynarodowy Dzień Pokoju, oficjalnie ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, w 2001 roku, obchodzony od 1982 roku.. 21 września - Międzynarodowy… » więcej 2024-09-20, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 20 września - Ogólnopolski Dzień Przedszkolaka, ustanowiony z inicjatywy Rzecznika Praw Dziecka uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 13 września 2013… » więcej 2024-09-19, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 19 września - Dzień Dzikiej Fauny, Flory i Naturalnych Siedlisk, przypadający w rocznicę przyjęcia Konwencji Berneńskiej z 1979 roku.. 19 września -… » więcej 2024-09-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 września - Światowy Dzień Monitoringu Wody. 18 września - Międzynarodowy Dzień Geologa. 18 września - Święto narodowe Chile, obchodzonemu w rocznicę… » więcej 2024-09-17, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 17 września - W rocznicę sowieckiej agresji na Polskę w 1939 roku jest obchodzony Światowy Dzień Sybiraka. 17 września - Światowy Dzień Bezpieczeństwa… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »