Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-06-20, 07:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

20 czerwca - Narodowy Dzień Powstań Śląskich, święto przypadające w rocznicę wkroczenia wojsk polskich na Górny Śląsk w 1922 roku.

20 czerwca - Światowy Dzień Uchodźcy, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2000 roku.

20 czerwca - Pierwszy dzień astronomicznego lata.
1566 - Urodził się Zygmunt III Waza, król Polski w latach 1587-1632, a także Szwecji. Był starszym z dwóch synów króla szwedzkiego Jana III Wazy i jedynym z jego małżeństwa z królewną polską Katarzyną Jagiellonką. Za jego panowania stolica została przeniesiona z Krakowa do Warszawy. Był mecenasem sztuki, przebudował Zamek Królewski w Warszawie, który od 1611 stał się główną rezydencją królów Polski. Zmarł 30 kwietnia 1632 roku.

1597 - Zmarł Willem Barents, holenderski żeglarz, podróżnik i odkrywca. Uczestniczył w trzech wyprawach badawczych na morza Arktyki, w poszukiwaniu morskiego przejścia z Europy do Azji. W czasie trzeciej wyprawy odkryto Spitsbergen i Wyspę Niedźwiedzią. Jego imieniem nazwano morze arktyczne u północnych wybrzeży Europy oraz jedną z wysp archipelagu Spitsbergen. Urodził się około 1550 roku.

1632 - Rosyjski Sobór Ziemski podjął decyzję o wojnie z Rzecząpospolitą. Konflikt zbrojny toczył się w latach 1632-1634. Przyczyną była próba przejęcia kontroli przez Rosjan nad Bramą Smoleńską. Wkrótce po śmierci Zygmunta III Wazy wojska moskiewskie wkroczyły na ziemie Rzeczypospolitej i rozpoczęły oblężenie Smoleńska. Po dwóch latach blokady Smoleńska, jego załodze przyszły z odsieczą wojska polsko-litewskie króla Władysława IV i pokonały Rosjan, odzyskując część ziem litewskich zajmowanych przez Moskwę. Wojna zakończyła się podpisaniem wieczystego pokoju w Polanowie.

1793 - Urodził się Aleksander Fredro, komediopisarz, pamiętnikarz, poeta, uczestnik wojen napoleońskich. Autor głośnych komedii: "Zemsty" i "Ślubów panieńskich", a także wierszy: "Małpa w kąpieli”, "Paweł i Gaweł” oraz wspomnień "Trzy po trzy”. Jego życie przypadało na czasy romantyzmu, jednak Aleksander Fredro pozostał obcy problemom tej epoki, co naraziło go na ostre ataki ze strony krytyków. Zarzucano mu brak talentu, uleganie wzorcom francuskim, niemoralność, a także brak ducha narodowego. W efekcie twórca zaprzestał publikowania swoich utworów i przez kilkanaście lat pisał je jedynie "do szuflady". Zmarł 15 lipca 1876 roku.

1807 - Zmarł Ferdinand Berthoud, szwajcarski mechanik i zegarmistrz, autor prac z dziedziny chronometrii. Był konstruktorem chronometrów morskich, odznaczających się największą wówczas dokładnością, używanych do pomiarów długości geograficznej. Urodził się 18 marca 1727 roku.

1808 - Zmarł Franciszek Ksawery Dmochowski, pijar, poeta, publicysta oświeceniowy, działacz polityczny. Należał do Kuźnicy Kołłątajowskiej, ugrupowania wspierającego skrzydło reformatorskie w Sejmie. Był współautorem dzieła "O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 maja 1791 roku”. W czasie insurekcji kościuszkowskiej porzucił stan duchowny i został członkiem Rady Najwyższej Narodowej. Urodził się 2 grudnia 1762 roku.

1815 - Decyzją Kongresu Wiedeńskiego, w Warszawie proklamowano Królestwo Polskie - państwo polskie zależne od Rosji - połączone przez konstytucję i cara z Cesarstwem Rosyjskim. Obejmowało terytoria dawnego Księstwa Warszawskiego, bez zachodniej Wielkopolski, Torunia i Bydgoszczy. W jego skład nie wszedł też Kraków, gdyż mocarstwa kongresowe nie życzyły sobie, by granice Królestwa obejmowały dwie historyczne stolice Polski. Królestwo Polskie związane było z Imperium Rosyjskim unią personalną - car był jednocześnie królem Polski. W imieniu cara władzę w Warszawie sprawował namiestnik. Pierwszym był generał Józef Zajączek.

1819 - Urodził się Jacques Offenbach, francuski kompozytor pochodzenia niemieckiego, twórca operetki paryskiej. Autor 100 operetek, w tym: "Pięknej Heleny", "Orfeusza w piekle", "Sinobrodego”, a także opery "Opowieści Hoffmanna", napisanej na podstawie fantastycznych opowiadań Ernesta Teodora Amadeusza Hoffmanna. Opera ta została wystawiona w paryskiej Opéra Comique w 1881, rok po śmierci kompozytora, który zmarł 5 października 1880 roku. 205. rocznica

1819 - Do portu w Liverpoolu w Anglii wpłynął statek "Savannah", pierwszy oceaniczny okręt żaglowo-parowy. Jego właścicielem był Amerykanin z Nowego Jorku, który kupił statek jeszcze przed zakończeniem budowy, z zamiarem sprzedaży w Europie. Podróż statku przez Atlantyk trwała 29 dni i 11 godzin. Jednostka wyruszyła z Savannach w USA 22 maja. Kiedy ukazała się koło wybrzeży Irlandii, myślano, że statek jest objęty ogniem - tak zaskakujący był wówczas widok dymu z komina. Statek był klasycznym żaglowcem i otrzymał napęd parowy tylko, jako napęd pomocniczy. Choć jednak maszyna napędzała "Savannah" tylko przez 83 godziny uznano, że to kwalifikuje ją do bycia pionierem napędu parowego na wodach Atlantyku. 205. rocznica

1837 - Królowa Wiktoria wstąpiła na tron Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Pozostała na nim przez niemal 64 lata - aż do śmierci, 22 stycznia 1901 roku. Wiktoria pozostaje najczęściej upamiętnianym brytyjskim monarchą. Jej pomniki można odnaleźć na każdym terytorium dawnego Imperium Brytyjskiego. Wiele instytucji, stowarzyszeń, parków czy organizacji nosi jej imię.

1861 - Urodził się Frederick Hopkins, angielski biochemik, profesor Uniwersytetu Cambridge. Prowadził badania w dziedzinie biochemii i dietetyki. Był jednym z pionierów nauki o witaminach. Laureat Nagrody Nobla w 1929 roku, w dziedzinie chemii, za wyodrębnienie witaminy A. Zmarł 16 maja 1947 roku.

1867 - Rozegrano pierwszy udokumentowany mecz piłkarski w Argentynie. W spotkaniu uczestniczyły dwie drużyn brytyjskich kupców, zespół z czerwonymi czapkami i zespół z białymi czapkami. W każdej z drużyn grało po ośmiu zawodników. Rozgrywki ligowe ruszyły w Argentynie w 1891 roku, jako trzecie na świecie po brytyjskich i holenderskich.

1867 - Urodził się Leon Jan Wachholz, lekarz medycyny sądowej, jeden z najwybitniejszych polskich przedstawiciel tej dziedziny w XX wieku, autor pierwszych nowoczesnych podręczników medycyny sądowej - już w pierwszym wydaniu w 1899 zamieszczono informacje dotyczące daktyloskopii i jej znaczenia w identyfikacji osób. Pisał również podręczniki dotyczące psychopatologii sądowej i techniki sekcyjnej, które przez lata służyły studentom, lekarzom i prawnikom. Podczas II wojny światowej więziony w niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. Zmarł 1 grudnia 1942 roku.

1869 - W Odporyszowie koło Tarnowa w wypadku pierwowzoru lotni swej konstrukcji ciężko ranny został pionier lotnictwa Jan Wnęk. Lotnik wystartował, tak jak podczas poprzednich lotów, z pomostu na dzwonnicy kościoła, lecz jeden z pasów mocujących urządzenie niespodziewanie pękł po około 500 metrach lotu. Wnęk stracił równowagę, próbował skorygować lot, co mu się jednak nie udało i runął na ziemię. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł w szpitalu 10 lipca. 155. rocznica

1877 - Alexander Graham Bell zainstalował pierwszy na świecie telefon. Do biura patentowego swój wynalazek zaniósł w lutym 1876 roku. Patent uzyskał miesiąc później. Bell o dwie godziny wyprzedził w amerykańskim Urzędzie Patentowym innego wynalazcę Elishe Greya.

1890 - W amerykańskim miesięczniku "Lippincott’s Monthly Magazine" ukazała się pierwsza wersja powieści "Portret Doriana Graya" Oscara Wilde’a. Spotkała się z falą krytyki i została okrzyknięta skandalizującą, dlatego autor przygotował jej złagodzoną wersję, która została wydana w formie książki, ale także budziła kontrowersje.

1900 - We Lwowie ukazał się pierwszy numer pierwszego polskiego czasopisma sportowego "Gazeta Sportowa”. Pismo wychodziło do września 1901 roku. Poświęcone było wszystkim uprawianym wówczas dyscyplinom sportu. Gazeta była redagowana i wydawana przez Kazimierza Hemerlinga - działacza społecznego i sportowego, jednego z pierwszych dziennikarzy sportowych w Polsce.

1903 - Urodziła się Jadwiga Hryniewiecka, tancerka, choreograf i pedagog, solistka Teatru Wielkiego. W latach 30. XX wieku prowadziła własną szkołą baletową w Warszawie i współpracowała jako choreograf z teatrami dramatycznymi. Po wojnie była pierwszym pedagogiem Zespołu Pieśni i Tańca "Mazowsze” i choreografem Centralnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego. Zmarła 19 czerwca 1988 roku.

1909 - Urodził się Errol Flynn, amerykański aktor znany z romantycznych, zawadiackich ról. Był uważany za następcę Douglasa Fairbanksa, osiągnął światową sławę podczas Złotego Wieku Hollywood, w latach 30. i 40. ubiegłego wieku. Na ekranie często partnerował Olivii de Havilland. Zagrał w takich filmach jak "Kapitan Blood" i "Szlak do Santa Fe". Tytułową rolę Flynna w "Przygodach Robin Hooda" Anerykański Instytut Filmowy umieścił w pierwszej dwudziestce listy największych bohaterów w historii amerykańskiego kina. Zmarł 14 października 1959 roku. 115. rocznica

1915 - Urodził się Terence Young, brytyjski reżyser. Największą popularność zyskał dzięki wyreżyserowaniu trzech filmów z serii o Jamesie Bondzie: "Doktor No", "Pozdrowienia z Rosji" i "Operacja Piorun". Jako czołgista podczas II wojny światowej brał udział w bitwie o Arnhem. W 1946 roku był jednym z reżyserów filmu "Ich jest chwała", opisującego działania wojenne na moście w Arnhem. Zmarł 7 września 1994 roku.

1917 - Urodził się Igor Śmiałowski, aktor teatralny i filmowy, od lat 50. związany z teatrami stołecznymi - Narodowym, Komedią i Polskim. Aktor w filmach: "Zamach stanu”, "Kariera Nikodema Dyzmy”, "Młodość Chopina”, "Cudzoziemka” i w serialu telewizyjnym "Stawka większa niż życie”. Występował również w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze Telewizji. Autor zbioru anegdot teatralnych "Igraszki z Melpomeną”. We wrześniu 1939 był żołnierzem 1. Baterii Motorowej Artylerii Przeciwlotniczej 1. Dywizji Piechoty Legionów. Zmarł 16 czerwca 2006 roku.

1918 - Urodził się Robert Satanowski, dyrygent, dyrektor artystyczny Teatru Wielkiego w Warszawie w latach 1982-1991, wieloletni prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków. W czasie II wojny światowej dowodził oddziałem partyzanckim imienia Tadeusza Kościuszki, a następnie zgrupowaniem partyzantki występującym pod nazwą "Jeszcze Polska nie zginęła”, podległym dowództwu sowieckiego Ukraińskiego Sztabu Partyzanckiego. Zgrupowanie to stało się schronieniem dla Polaków, zagrożonych ludobójczym terrorem OUN-UPA. Zmarł 9 sierpnia 1997 roku.

1920 - W kościele parafialnym w Wadowicach został ochrzczony Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II, od 27 kwietnia 2014 roku święty Kościoła katolickiego. Rodzicami chrzestnymi Karola Wojtyły byli: Józef Kuczmierczyk, szwagier Emilii Wojtyły, i jej siostra, Maria Wiadrowska.

1921 - Urodził się Andrzej Józef Kamiński, historyk, nauczyciel akademicki. Zajmował się historią Niemiec z okresu nazizmu i jej wpływem na współczesność Niemiec. Napisał między innymi biografię Willego Brandta, ale jego książek nie chciano wydać w Polsce. Autor opuścił Polskę w 1973 roku, wykładał na uczelniach niemieckich. Zmarł w Hagen, 4 lutego 1985 roku.

1922 - Urodził się Karol Małcużyński, dziennikarz i publicysta, popularny komentator telewizyjny, bezpartyjny poseł na Sejm PRL. Był polskim korespondentem na procesach norymberskich. Od 1971 roku pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Zmarł 13 czerwca 1984 roku.

1922 - Oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem generała Stanisława Szeptyckiego uroczyście przejęły przyznaną Polsce część Górnego Śląska. Polskich żołnierzy powitały na moście w Szopienicach - obecnie dzielnicy Katowic - tłumy ludzi, wśród nich wojewoda śląski Józef Rymer oraz działacz narodowy i dyktator III Powstania Śląskiego Wojciech Korfanty. Sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego, ważyła się w latach 1919-1921. Przyznanie Polsce części tego obszaru było wynikiem trzech powstań śląskich i plebiscytu. Z obszaru plebiscytowego do Polski przyłączono 29 procent obszaru i 46 procent ludności. W Polsce znalazły się między innymi: Katowice, Świętochłowice i Królewska Huta, czyli obecny Chorzów.

1923 - Urodził się Jerzy Nowak, aktor teatrów krakowskich: Młodego Widza, Starego i Słowackiego, pedagog - wykładowca krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej imienia Ludwika Solskiego w Krakowie. Do historii polskiego teatru wszedł rolą Hirsza Singera w spektaklu "Ja jestem Żyd z Wesela” według prozy Romana Brandstaettera. W filmach obsadzany najczęściej w rolach drugoplanowych postaci charakterystycznych. Wielką kreację stworzył, jako Zucker w filmie "Ziemia obiecana" Andrzeja Wajdy. Zagrał także w obrazach: "Quo vadis”, "Wiedźmin” i "Egzekutor”. Zmarł 26 marca 2013 roku.

1925 - Urodziła się Irena Dziedzic, dziennikarka i prezenterka telewizyjna, twórczyni pierwszego polskiego talk-show "Tele-Echo". Program ten prowadziła od 1956 roku przez 25 lat. W latach 1965-1968 była jedną z trojga osób prowadzących "Dziennik Telewizyjny". Ponadto była też twórczynią i kierowniczką redakcji kulturalnej w "Dzienniku Telewizyjnym". W latach 1983-1991 prowadziła program "Wywiady Ireny Dziedzic". W latach 50. XX wieku pracowała też w Polskim Radiu. Zmarła 5 listopada 2018 roku.

1929 - W Aleppo w Syrii ekshumowano szczątki generała Józefa Bema. Prochy sprowadzono do Polski i 30 czerwca 1929 roku i złożono w mauzoleum w Tarnowie. Postulaty przeniesienia prochów generała do kraju podnoszone były jeszcze w XIX wieku jednak było to możliwe dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Generał zmarł na malarię 10 grudnia 1850 w Aleppo. Według relacji jego adiutanta w Turcji - Józefa Tabaczyńskiego, wysłanej w liście do generała Władysława Zamoyskiego, Bem przed śmiercią powiedział: "Polsko, Polsko! Ja cię już nie zbawię". 95. rocznica

1930 - Urodziła się Magdalena Abakanowicz, rzeźbiarka, znana głównie jako twórczyni "abakanów", dzieł, które zrewolucjonizowały rzeźbę i tkaninę artystyczną. Miała ponad 100 zagranicznych wystaw. Jej nazwisko znajduje się we wszystkich leksykonach sztuki współczesnej, a jej prace w kilkudziesięciu muzeach świata. Wypracowała własną, indywidualną technikę, w której za pomocą tkaniny tworzyła autonomiczne, rzeźbiarskie, monumentalne prace, odnoszące się do szeroko pojętej tożsamości człowieka. Zmarła 20 kwietnia 2017 roku.

1931 - Urodziła się Urszula Kozioł, poetka i pisarka, autorka felietonów i utworów dla dzieci i dorosłych. Publikowała w pismach: "Współczesność”, "Tygodnik Kulturalny” i "Poezja”. Wydała tomiki poezji: "Gumowe klocki”, "Postoje słowa”, "Lista obecności”, "Supliki", "Klangor", a także utwory dramatyczne: "Kobieta niezależna”, "Narada familijna”, "Imieninowa przygoda. Opowieść dla dzieci”.

1931 - Urodziła się Olympia Dukakis, amerykańska aktorka pochodzenia greckiego, laureatka Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej za rolę w obrazie "Wpływ księżyca". Zagrała też w takich filmach jak "Stalowe magnolie", "Symfonia życia", "I kto to mówi". Występowała również w spektaklach na Broadwayu. Zmarła 1 maja 2021 roku.

1933 - Urodziła się Katarzyna Łaniewska, aktorka teatralna i filmowa, działaczka opozycji antykomunistycznej w PRL. Zagrała kilkadziesiąt ról teatralnych i filmowych. Występowała w teatrach warszawskich - Polskim, Dramatycznym, Ateneum i Narodowym. W filmie kreowała głównie role drugoplanowe, między innymi w obrazach: "Przerwany lot", "Motylem jestem, czyli romans 40-latka", a także "Kogel-mogel" i "Tygrysy Europy". Dużą popularność przyniosła jej rola gospodyni proboszcza z serialu "Plebania". Zmarła 7 grudnia 2020 roku.

1940 - W nocy z 20 na 21 czerwca niemieccy okupanci, w ramach akcji AB, w Palmirach pod Warszawą rozstrzelali co najmniej 358 więźniów Pawiaka, w tym 82 kobiety. Wśród zamordowanych było wielu wybitnych działaczy społecznych i politycznych, między innymi: Mieczysław Niedziałkowski, Maciej Rataj, Stanisław Piasecki i Janusz Kusociński. Była to największa masowa egzekucja w Palmirach. Masowe mordy trwały od grudnia 1939 roku do lipca 1941 roku. W 21 potajemnych egzekucjach rozstrzeliwano więźniów przywożonych z Pawiaka i innych więzień warszawskich - łącznie około 1700 osób narodowości polskiej i żydowskiej.

1940 - Ewakuacja polskich władz emigracyjnych do Wielkiej Brytanii. Premier Władysław Sikorski opuścił terytorium Francji, odlatując do Londynu. Klęska Francji w wojnie z Niemcami była dla Sikorskiego ogromnym rozczarowaniem. Do końca wierzył w jej potęgę militarną oraz wolę walki francuskiego społeczeństwa. Po przybyciu do Londynu spotkał się z premierem Winstonem Churchillem i obiecał mu, że polskie oddziały będą walczyć razem z brytyjskimi aż do zwycięstwa. 5 sierpnia 1940 podpisał umowę w sprawie odbudowy polskiej armii i rządu polskiego na wychodźstwie w Wielkiej Brytanii.

1940 - Zmarł Matthias Zdarsky, austriacki teoretyk i nauczyciel narciarstwa, nazywany "ojcem narciarstwa alpejskiego”, uważany również za twórcę nowoczesnych technik zjazdowych. Skonstruował ponad 200 prototypów wiązań narciarskich i był autorem pierwszego podręcznika nauki jazdy na nartach. Był też nauczycielem, filozofem, malarzem, rzeźbiarzem. Urodził się 25 lutego 1856 roku.

1942 - Urodził się Brian Douglas Wilson, amerykański muzyk, znany głównie, jako lider, wokalista i basista zespołu The Beach Boys. Był także głównym producentem, kompozytorem i aranżerem grupy. Album "Pet Sounds" z 1966 roku, który skomponował, został uznany za drugi najlepszy w historii przez magazyn "Rolling Stone". To samo pismo umieściło go na 12. miejscu listy 100 najwybitniejszych twórców muzyki rozrywkowej.

1943 - Urodził się Wojciech Gąssowski, piosenkarz, gitarzysta i kompozytor. Jego sentymentalne piosenki i rockandrollowy repertuar znała cała Polska. Największą sławę przyniósł mu utwór "Gdzie się podziały tamte prywatki". Współpracował z wieloma zespołami, między innymi z Czerwono-Czarnymi, Polanami i Tajfunami. Nagrał piosenki do serialu "Wojna domowa". Jest też wykonawcą tytułowego utworu serialu "M jak miłość". W 1985 wraz z ówczesną partnerką - tancerką Małgorzatą Potocką - i prowadzoną przez nią grupą baletową Sabat był jednym z zakładników porwanego przez palestyńskich terrorystów statku MS "Achille Lauro”.

1944 - Z wyroku Polskiego Państwa Podziemnego za zdradę został zabity Eugeniusz Świerczewski, pseudonim "Gens", bezpośredni sprawca aresztowania generała Stefana Roweckiego "Grota". Wyrok przez powieszenie wykonał oddział pod dowództwem Stefana Rysia pseudonim "Józef". W czasie okupacji Eugeniusz Świerczewski pracował w wywiadzie Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej. Po aresztowaniu jego żony, w zamian za zapewnienie o wcześniejszym jej zwolnieniu, podjął pracę dla Niemców, jako agent numer "100". Wziął udział w rozpracowywaniu Oddziału II Komendy Głównej AK oraz zadenuncjowaniu Stefana "Grota" Roweckiego. 80. rocznica

1944 - Litewski oddział pomocniczy policji niemieckiej zastrzelił 38 mieszkańców polskiej wsi Glinciszki na Wileńszczyźnie. Był to odwet za śmierć czterech litewskich funkcjonariuszy w starciu z żołnierzami 5. Wileńskiej Brygady AK, dowodzonej przez Zygmunta Szendzielarza "Łupaszkę”. Znaczną część ofiar pacyfikacji stanowiły kobiety i dzieci. 80. rocznica

1945 - Urodził się Piotr Nurowski, działacz sportowy i społeczny, przedsiębiorca, od 2005 do 2010 prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Przez krótki czas był sprawozdawcą sportowym w Polskim Radiu. Zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 roku.

1945 - W Warszawie wznowiono komunikację tramwajową. Jako pierwszy na trasę ruszył tramwaj linii "1” łączący ulicę Kawęczyńską z Wiatraczną. Do sierpnia działało już pięć linii. We wrześniu tego samego roku ruszyła pierwsza po lewobrzeżnej stronie miasta linia tramwajowa na Ochocie pomiędzy Okęciem a placem Starynkiewicza, a do końca roku dalszych pięć.

1949 - Urodził się Lionel Richie, amerykański wokalista, kompozytor, aktor. Był współautorem utworu "We Are the World", który w 1985 został wykonany przez supergrupę USA for Africa składającą się z popularnych wówczas amerykańskich artystów. Przedsięwzięcie miało na celu pomóc głodującej ludności Afryki. Za utwór do filmu "Białe noce" - "Say You, Say Me” artysta otrzymał Oscara w kategorii najlepsza piosenka oryginalna. W 2022 wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame. 75. rocznica

1950 - Ogólnokrajowa akcja masowych aresztowań Świadków Jehowy. Władze komunistyczne chciały likwidacji tego ugrupowania religijnego. Do największej fali aresztowań doszło w nocy z 20 na 21 czerwca 1950 roku. Ogółem zatrzymano około pięciu tysięcy osób. Według statystyk rządowych represje miały dotknąć 90 procent Świadków Jehowy. Przez władze komunistyczne od samego początku byli postrzegani bardzo krytycznie - ze względu na aktywność misyjną, odmowę służby wojskowej i kolportaż literatury religijnej również w języku niemieckim. Już w 1946 roku zainteresowały się ugrupowaniem służby bezpieczeństwa ze względu na dostarczane przez informatorów sugestie, jakoby agitowali oni za bojkotem wyborów.

1951 - Urodziła się Anna Bolecka, pisarka, autorka powieści "Leć do nieba", "Biały kamień", Concerto d, amore" i innych. Laureatka nagrody imienia Władysława Reymonta z 1994 roku i nagrody PEN Clubu z 1999. Jej książki były tłumaczone na niemiecki, francuski, duński, holenderski i portugalski.

1954 - Urodził się Jan Wołek, malarz, poeta, pisarz i pieśniarz, laureat Studenckiego Festiwalu Piosenki w Krakowie i Festiwalu Artystycznego Młodzieży Akademickiej FAMA. Autor tekstów poetyckich i licznych przebojów wykonywanych przez czołowych artystów estrady, takich jak: Irena Santor, Łucja Prus, Irena Jarocka, Alicja Majewska, Maryla Rodowicz, Grażyna Łobaszewska, Edyta Geppert, Andrzej Poniedzielski, Hanna Banaszak, Zbigniew Wodecki, Michał Bajor i Halina Frąckowiak. Od lat jest związany z Kazimierzem Dolnym nad Wisłą, gdzie maluje obrazy. Za osiągnięcia w dziedzinie sztuki odznaczony Medalem Gloria Artis. 70. rocznica

1954 - W Warszawie rozegrano I Memoriał Janusza Kusocińskiego. Podczas zawodów Maria Gołubnicza wyrównała rekord Europy w biegu na 80 metrów przez płotki. Ustanowiono również kilka rekordów Polski. Zawody zorganizowano, aby uczcić pamięć wybitnego lekkoatlety zamordowanego przez Niemców w czerwcu 1940 roku w Palmirach. 70. rocznica

1955 - Zmarła Janina Korolewicz-Waydowa, śpiewaczka operowa. 11 lat występowała na największych scenach światowych, aby w 1913 powróciła na stałe do Polski. W latach 1917-1919 i 1934-1936, szefowała warszawskiej operze. Autorka wspomnień "Mój pamiętnik”. Urodziła się 3 stycznia 1876 roku.

1956 - Urodził się Paweł Woldan, scenarzysta, reżyser filmowy, autor ponad 80 filmów dokumentalnych, w szczególności o polskich pisarzach: Jerzym Andrzejewskim, Stanisławie Dygacie, Adamie Zagajewskim, Janie Józefie Szczepańskim, Kornelu Filipowiczu, Marku Nowakowskim. Nakręcił też filmy poświęcone postaciom duchownych, w tym o kardynale Stefanie Wyszyńskim, kardynale Auguście Hlondzie oraz o księdzu Jerzym Popiełuszce. Jest laureatem Platynowego Opornika, nagrody za całokształt twórczości, na Festiwalu Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci w Gdyni w 2017 roku.

1961 - Urodził się Piotr Cyrwus, aktor. Od 1992 roku występował w Starym Teatrze w Krakowie, a od 2012 w Teatrze Polskim w Warszawie. W 1989 roku zagrał główną rolę w przedstawieniu Teatru Telewizji "Do piachu " w reżyserii Kazimierza Kutza. Znany jest między innymi z serialu "Klan". W 2012 zaangażował się w kampanię na rzecz Fundacji "Przytul Psa". W 2016 wziął natomiast udział w charytatywnych kampaniach reklamowych "Mafia dla psa" i "Więzienna micha", które zachęcały do wsparcia fundacji zajmujących się dokarmianiem i opieką nad bezpańskimi psami i kotami.

1963 - Zmarł Józef Aumiller, medalier, rzeźbiarz, projektant znaczków pocztowych i monet. Początkowo pracował we własnej pracowni, tworząc płaskorzeźby, nagrobki, statuetki, portrety oraz projekty dla przemysłu metalowego. W latach 1925-1939 był kierownikiem artystycznym Mennicy Państwowej w Warszawie. W jego twórczości można zaobserwować różne fazy od klasycyzmu, przez formizm, do impresjonizmu i ekspresjonizmu. Wykonał liczne projekty monet i medali. Urodził się 15 marca 1892 roku.

1963 - Stany Zjednoczone i Związek Radziecki podpisały w Genewie umowę o zainstalowaniu tak zwanej "gorącej linii”. Pozwalała na błyskawiczny kontakt między amerykańskim prezydentem oraz przywódcą ZSRR, a potem Rosji. Została założona w czasie kryzysu kubańskiego, wywołanego zainstalowaniem na wyspie wyrzutni rakiet nuklearnych średniego zasięgu przez Związek Radziecki. Linia ułatwiła prowadzenie negocjacji ówczesnym przywódcom obu mocarstw.

1967 - Urodziła się Nicole Kidman, australijsko-amerykańska aktorka, piosenkarka, laureatka Oscara za rolę Virginii Woolf w filmie "Godziny". Debiutowała w teatrze ulicznym. Karierę aktorską rozpoczęła mając 14 lat, występując w roli głównej w "Bush Christmas". Występowała w wielu filmach, między innymi w obrazach: "Martwa cisza", "Szybki jak błyskawica", "Oczy szeroko zamknięte", "Inni", "Moulin Rouge" i "Gorący temat" , a także w serialach, między innymi "Wielkie kłamstewka".

1968 - Urodził się Mateusz Morawiecki, menedżer, bankowiec, polityk, w latach 2017-2023 prezes Rady Ministrów stojący na czele swojego pierwszego, drugiego i trzeciego rządu. Sprawował również czasowo funkcje ministra finansów, ministra cyfryzacji oraz ministra sportu w swoich gabinetach. 1W latach 80. działał w opozycji antykomunistycznej. Kilkakrotnie został pobity z powodów politycznych, był represjonowany, także ze względu na działalność swojego ojca - przewodniczącego Solidarności Walczącej, Kornela Morawieckiego. Po 1989 roku pracował między innymi w administracji rządowej i w biznesie. W 2015 roku zrezygnował ze stanowiska prezesa Banku Zachodniego i objął urzędy wicepremiera i ministra rozwoju w rządzie Beaty Szydło. W marcu 2016 wstąpił do Prawa i Sprawiedliwości.

1969 - W Hamburgu odbyła się prapremiera opery "Diabły z Loudun” Krzysztofa Pendereckiego. Był to pierwszy utwór operowy w twórczości kompozytora. Libretto w trzech aktach napisał w języku niemieckim, w oparciu o sztukę teatralną "Demony" Johna Whitinga z 1961 roku, inspirowaną powieścią "Diabły z Loudun" autorstwa Aldousa Huxleya z 1952 roku. Powieść nawiązywała do autentycznych wydarzeń z początku XVII wieku w Loudun we Francji, gdzie odbył się proces księdza Urbana Grandiera, oskarżonego przez przeoryszę klasztoru urszulanek o opętanie zakonnic i konszachty z diabłem. 55. rocznica

1970 - Pod zarzutem próby obalenia ustroju aresztowano 25 działaczy "Ruchu", którzy planowali wysadzenie pomnika i Muzeum Lenina w Poroninie. Wśród zatrzymanych przez SB byli między innymi Andrzej Czuma i Stefan Niesiołowski, skazani następnie na kary siedmiu lat więzienia. W ciągu następnych miesięcy aresztowano łącznie ponad 100 osób. Ostatni skazani opuścili więzienia jesienią 1974 roku na mocy amnestii. Aresztowania położyły kres działalności "Ruchu”. Wielu spośród jego członków zaangażowało się później w działalność Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela i innych organizacji opozycyjnych.

1974 - Premiera filmu "Chinatown" w reżyserii Romana Polańskiego. Najbardziej znany film polskiego reżysera, nominowany był do Oscarów w 11 kategoriach, ale jedynie Robert Towne otrzymał nagrodę za najlepszy scenariusz oryginalny. Film uznawany jest za jeden z najwybitniejszych obrazów w dziejach kina. Zajmuje drugie miejsce na liście najlepszych filmów kryminalnych wszech czasów sporządzonej przez Amerykański Instytut Filmowy. "Chinatown" to czarny kryminał w chandlerowskim stylu, którego skomplikowana, wielowątkowa fabuła jest osadzona w Los Angeles w latach 30. XX wieku. Główne role grają: Jack Nicholson, Faye Dunaway i John Huston. 50. rocznica

1975 - Premiera horroru "Szczęki" w reżyserii Stevena Spielberga. Film powstał na podstawie bestsellerowej powieści Petera Benchleya pod tym samym tytułem. W kolejnych latach powstały trzy kontynuacje "Szczęk". Główne role w filmie Spielberga zagrali: Roy Scheider, Robert Shaw i Richard Dreyfuss.

1975 - Zginął w wypadku samochodowym Michaił Jegorow, radziecki żołnierz, który wraz z Melitonem Kantarią zawiesił Sztandar Zwycięstwa na dachu Reichstagu 1 maja 1945 roku, tuż po zdobyciu Berlina. Po wojnie kontynuował służbę w armii do 1947. Później ukończył radziecką szkołę partyjną w Smoleńsku i pracował w kombinacie konserwacji mleka. Urodził się 5 maja 1923 roku.

1982 - Zmarł Zygmunt Bohusz-Szyszko, dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Podkarpackich podczas kampanii norweskiej w 1940 roku. Później dowódca 2. Korpusu Polskiego, który wsławił się zdobyciem Monte Cassino. W bitwie o Bolonię dowodził całością wojsk 2. Korpusu. Był bliskim współpracownikiem generała Władysława Sikorskiego. Od 1945 roku przebywał na emigracji w Anglii. Brał czynny udział w polskim życiu emigracyjnym. Poświęcił się pracy publicystycznej i pisarstwu historycznemu. W latach 1965-1966 był prezesem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Urodził się 19 stycznia 1893 roku.

1982 - Wojska brytyjskie odzyskały Sandwich Południowy - archipelag jedenastu wysp wulkanicznych na południowym Atlantyku. Wojna o Falklandy-Malwiny została formalnie zakończona. Podczas 73 dni konfliktu zginęło łącznie 907 ludzi:

1983 - Papież Jan Paweł II beatyfikował Urszulę Ledóchowską, założycielkę Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego. 18 maja 2003 roku odbyła się jej kanonizacja. Powszechnie ceniono ją i szanowano za poświęcenie dla innych, zwłaszcza dzieci oraz pogodę ducha, którą sama uznawała za świadectwo więzi z Chrystusem. Urodziła się 17 kwietnia 1865 w Loosdorfie w Austrii, a zmarła 29 maja 1939 w Rzymie.

1983 - Ukazał się debiutancki album grupy Lady Pank zatytułowany "Lady Pank". Znalazły się na nim takie przeboje jak: "Mniej niż zero", "Kryzysowa narzeczona" czy "Wciąż bardziej obcy".

1989 - Zmarł George Bidwell, brytyjski pisarz, tłumacz, publicysta. Specjalizował się w beletryzowanych biografiach i powieściach historycznych dotyczących Anglii i Wielkiej Brytanii. W 1946 roku został dyrektorem British Council w Warszawie. Ożenił się z Polką i przyjął polskie obywatelstwo. W 1976 roku została wydana jego autobiografia "Ani chwili nudy". Urodził się 3 maja 1905 roku. 35. rocznica

1991 - Niemiecki Bundestag przewagą 18 głosów zatwierdził przeniesienie stolicy kraju z Bonn do Berlina.

1997 - Sejm RP przyjął ustawę Prawo o ruchu drogowym.

2002 - Sejm RP przyjął ustawę wprowadzającą bezpośredni wybór wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

2003 - Zmarła Zofia Hertz, współzałożycielka i główna, obok Jerzego Giedroycia, postać paryskiej "Kultury", współtwórczyni Instytutu Literackiego w Paryżu. Było to polskie emigracyjne wydawnictwo założone w 1946 w Rzymie, a rok później przeniesione do Maisons-Laffitte pod Paryżem. "Kultura" i wydawnictwo przez ponad 50 lat wpływały na świadomość Polaków, wydając książki i publikując artykuły zakazane w oficjalnym obiegu PRL. Zofia Hertz tłumaczyła dla "Kultury" teksty z francuskiego i włoskiego, pisała felietony, prowadziła też rachunkowość, administrację i korespondencję wydawnictwa. Urodziła się 27 lutego 1910 roku.

2005 - Zmarł Jack Kilby, amerykański inżynier, wynalazca układu scalonego. W sumie opatentował ponad 60 wynalazków. Jest też między innymi odkrywcą podstaw krzemowych baterii słonecznych i wynalazcą kalkulatora oraz druku termicznego. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, w 2000 roku. Urodził się 8 listopada 1923 roku.

2006 - Polska pokonała w Hanowerze Kostarykę 2:1 w swoim trzecim meczu grupowym na piłkarskich Mistrzostwach Świata w Niemczech, lecz nie awansowała do kolejnej rundy. Wcześniej Polacy przegrali z Ekwadorem 0:2 i z Niemcami 0:1. Naszą reprezentację prowadził na tych mistrzostwach trener Leo Beenhakker. Nieudany mundial zakończy się dla szkoleniowca dymisją.

2007 - Śląska Akademia Medyczna imienia Ludwika Waryńskiego w Katowicach zmieniła nazwę na Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.

2008 - Zmarł Piotr Łazarkiewicz, reżyser, scenarzysta, producent. Twórca filmów: "Kontrapunkt", "Kocham kino", "Samo niebo", "Pora na czarownice”, "Zaklęta”, "W środku Europy”. W teatrze Piotr Łazarkiewicz zadebiutował w 1979 roku. Krakowski Teatr Bagatela wystawił w jego reżyserii "Absolwenta" Terry'ego Johnsona. Urodził się 13 marca 1954 roku.

2009 - Zmarł Waldemar Ceran, znany historyk, profesor, badacz historii późnego antyku i Bizancjum, członek prezydium Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej Polskiej Akademii Nauk. Współautor "Encyklopedii kultury bizantyńskiej” oraz "Wielkiej Encyklopedii PWN”, autor ponad 70 prac naukowych. Mało znanym faktem z jego życia jest to, że w młodości trenował boks, broniąc barw Gedanii Gdańsk oraz ŁKS Łódź. Urodził się 7 września 1936 roku. 15. rocznica

2010 - Pierwsza tura przedterminowych wyborów prezydenckich: Bronisław Komorowski otrzymał 41,2 procent głosów poparcia, a Jarosław Kaczyński 36,2 procent. Frekwencja wzniosła prawie 55 procent uprawnionych do głosowania. W drugiej turze zwyciężył Bronisław Komorowski. Przedterminowe wybory zwołano po tragicznej śmierci prezydenta Lecha Kaczyńskiego w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem, 10 kwietnia.

2011 - Lecący z Moskwy do Pietrozawodska samolot Tu-134 linii RusAir rozbił się podczas podchodzenia do lądowania. W katastrofie zginęło 45 osób, a 5 zostało rannych.

2013 - Zmarł ojciec Medard Parysz, duchowny katolicki, kapucyn, kapelan Armii Krajowej, uczestnik i ostatni kapelan Powstania Warszawskiego. Niósł pomoc żołnierzom i ludności cywilnej w Szpitalu Powstańczym przy ulicy Długiej, gdzie został ranny. Pomagał ludności w kościele ojców Dominikanów i w schronach. Urodził się 17 grudnia 1913 roku.

2017 - Zmarł ojciec Karol Meissner, benedyktyn, lekarz i wybitny wykładowca psychologii płciowości. W czasie Powstania Warszawskiego służył, jako sanitariusz. Ranny podczas bombardowania trafił do obozu jenieckiego Stalag XI A. Po zakończeniu wojny wrócił do kraju. Ukończył studia medyczne, a następnie wstąpił do zakonu benedyktynów, najpierw w Tyńcu, a od lat 70. w opactwie w Lubiniu. Jako zakonnik służył pomocą lekarską okolicznym mieszkańcom. Był jednym z inicjatorów nowego przekładu Pisma Świętego zwanego "Biblią Tysiąclecia". Na prośbę ówczesnego kardynała Karola Wojtyły rozwijał duszpasterstwo rodzin i poradnictwa rodzinnego. Urodził się 17 maja 1927 roku.

2018 - Zmarł Władysław Pogoda, skrzypek i śpiewak ludowy, jedna z najwybitniejszych osobowości polskiego folkloru. Założyciel Kapeli Władysława Pogody. Występował między innymi w Teatrze Wielkim w Warszawie. Nagrywał też dla Polskiego Radia. W 2010 roku został wyróżniony złotym Krzyżem Zasługi. Urodził się 30 lipca 1920 roku. Jako kilkuletni chłopiec samodzielnie tworzył instrumenty muzyczne i uczył się gry u okolicznych muzykantów. Swoją pierwszą kapelę weselną założył mając 16 lat. Jako kilkunastoletni chłopiec został wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec.

2018 - Zmarł Dominik Połoński, wybitny wiolonczelista, jedyny na świecie instrumentalista smyczkowy używający tylko prawej ręki podczas gry. Wykonawca oryginalnych kompozycji przygotowywanych specjalnie dla niego, koncertujący mimo ciężkiej choroby nowotworowej, z którą walczył przez 14 lat. Laureat licznych nagród polskich i międzynarodowych. Bohater radiowego reportażu "Chce więcej" Bartosza Panka i filmu "Wariacja na wiolonczelę solo" Aleksandry Rek. Urodził się 17 czerwca 1977 roku.

2020 - Zmarł Stanisław Łuczyński, zapaśnik w stylu klasycznym oraz sędzia zapaśniczy krajowy i międzynarodowy, między innymi należał do kolegium sędziowskiego na Letnie Igrzyska Olimpijskie w 1988 roku w Seulu. Miał tytuł sędziego honorowego Międzynarodowej Federacji Zapaśniczej FILA. Urodził się 9 maja 1941 roku.

2020 - W Wierchojańsku odnotowano rekordową za kołem podbiegunowym temperaturę 38 stopni Celsjusza.

2022 - Zmarł w wieku 102 lat Józef Walaszczyk - rzemieślnik kaletnik, przedsiębiorca, uhonorowany tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W czasie II wojny światowej należał do konspiracji niepodległościowej. Uratował 53 Żydów. Pomagał osobom narodowości żydowskiej, zatrudniając ich w fabryce skrobi ziemniaczanej w Rylsku, której był kierownikiem. Działał także w Warszawie, organizując wykupy aresztowanych Żydów, a także zapewniając niektórym z nich miejsca pobytu. 13 listopada 1919 roku.

2023 - Zmarł Krzysztof Baldy, samorządowiec, starosta kłodzki od 2007 do 2010 roku, działacz opozycji demokratycznej, skupionej wokół NSZZ "Solidarność". Pod koniec lat 80. należał do komitetu założycielskiego Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Urodził się 22 grudnia 1963 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-08-16, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 16 sierpnia - Światowy Dzień Roller Coastera. Upamiętnia opatentowanie przez Edwina Prescotta pierwszego roller coastera z pionową pętlą 16 sierpnia 1898… » więcej 2024-08-15, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 15 sierpnia - Święto Czynu Chłopskiego, ustanowione w 1936 roku. Upamiętnia zwycięstwo nad najazdem bolszewickim w 1920 roku. Ciężar walki z najeźdźcą… » więcej 2024-08-14, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 14 sierpnia - Dzień Energetyka, obchodzony w Polsce. » więcej 2024-08-13, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 13 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Osób Leworęcznych, organizowany od 1992 roku przez światową organizację Klub Mańkutów, z siedzibą w Wielkiej Bryt… » więcej 2024-08-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Młodzieży, ustanowiony w 1999 roku, przez ONZ. 12 sierpnia - Światowy Dzień Słonia. » więcej 2024-08-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 sierpnia - Święto Niepodległości Czadu. 11 sierpnia - Dzień Konserwatora Zabytków. » więcej 2024-08-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 sierpnia - Dzień Przewodników i Ratowników Górskich, obchodzony w Polsce, w dniu Świętego Wawrzyńca, patrona przewodników i ratowników górskich. 10… » więcej 2024-08-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 sierpnia - Święto narodowe Singapuru, obchodzone w rocznicę uzyskania niepodległości w 1965 roku. 9 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Ludności Tubylczej… » więcej 2024-08-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 sierpnia - Wielki Dzień Pszczół. 8 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Kota, ustanowiony w 2002 roku przez Międzynarodowy Fundusz na rzecz dobrostanu Zwierząt… » więcej 2024-08-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 sierpnia - Dzień Pracownika Opieki nad Osobami Starszymi. » więcej
910111213
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »