Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-06-14, 07:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

14 czerwca - Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady, ogłoszony przez Sejm w 2006 roku.

14 czerwca - Światowy Dzień Krwiodawstwa. Przypada w dzień urodzin Karla Landsteinera, który w 1901 roku odkrył grupy krwi.

14 czerwca - Dzień Dziennikarza Obywatelskiego.
1276 - Pierwsza historyczna wzmianka o Gliwicach. Miasto zostało założone w trakcie kolonizacji na prawie niemieckim w XIII wieku. Należało do księstwa opolskiego, z którego w 1281 została wydzielona ziemia bytomska. Obecnie Gliwice zajmują na liście największych miast Polski 19. miejsce, zarówno pod względem powierzchni, jak i liczby ludności. Zamieszkuje je około 170 tysięcy osób.

1331 - Na zamku w Chęcinach zakończył się trwający od 26 maja ogólnopolski wiec zwołany przez króla Władysława Łokietka, uważany za początek polskiego parlamentaryzmu.

1594 - Zmarł Orlando di Lasso, kompozytor włoski, z pochodzenia Niderlandczyk, jeden z najwybitniejszych kompozytorów późnego renesansu, mistrz w zakresie chóralnej muzyki a cappella. Uważa się go także za inicjatora opery. Jego dorobek przekracza dwa tysiące dzieł. Były to: pieśni, madrygały, msze, pasje, psalmy. Jedną z najważniejszych form jego twórczości stanowiły cztero-, pięciogłosowe madrygały do tekstów świeckich oraz religijnych. Urodził się w 1532 roku. 430. rocznica

1651 - Na Podhalu wybuchło powstanie chłopskie pod wodzą Aleksandra Leona Kostki-Napierskiego. Grupa chłopów dowodzonych przez Kostkę-Napierskiego i Stanisława Łętowskiego zajęła warowny zamek w Czorsztynie. Powstańcy protestowali przeciwko warunkom, w jakich żyli oraz prawu pierwszej nocy wprowadzonemu przez dziedzica tych ziem Mikołaja Komorowskiego. Powstanie skończyło się wyrokami śmierci dla jego przywódców.

1774 - Otwarto Kanał Bydgoski - łączący wody Wisły i Odry. W kanale wykorzystano dopływ Wisły - Brdę oraz Noteć i Wartę po stronie Odry. Obecnie kanał ma 24 kilometry długości, zaczyna się w Bydgoszczy a kończy w Nakle nad Notecią, różnice poziomów wód w poszczególnych częściach kanału wynoszą około 22 metrów. 250. rocznica

1807 - Wojny napoleońskie: zwycięstwo Napoleona nad armią rosyjską pod Frydlandem. Bitwa ta ma szczególne miejsce w historii Polski. To jej, dzięki utworzeniu Księstwa Warszawskiego zawdzięczamy odzyskanie częściowej niepodległości.

1811 - Urodziła się Harriet Beecher Stowe, amerykańska pisarka i działaczka społeczna, znana głównie z powieści "Chata wuja Toma”, opisującej czarnoskórych niewolników, zamieszkujących amerykańskie Południe. Pisała także powieści historyczne i obyczajowe, których akcja toczy się zwykle w Nowej Anglii.. Brała udział w akcji ukrywania zbiegłych niewolników i przerzucania ich na Północ. Walczyła również o prawa wyborcze dla kobiet oraz była zaangażowana w walkę z alkoholizmem. Zmarła 1 lipca 1896 roku.

1812 - Urodził się Antoni Norbert Patek, uczestnik Powstania Listopadowego, działacz emigracyjny w Genewie, zegarmistrz, założyciel Patek Philippe & Co., jednej z najbardziej znanych firm produkujących zegarki. Zmarł 1 marca 1877 roku.

1851 - Urodził się Witold Piwnicki herbu Lubicz, malarz. Zajmował się malarstwem batalistycznym i portretowym, a także ilustrującym dzieła literackie. Na wielu obrazach przedstawiał konie. Około 1877 roku namalował swój najbardziej znany obraz "Bitwa pod Cecorą 1620”, który ofiarował Muzeum Narodowemu w Krakowie. Swoje dzieła wystawiał najczęściej w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, a także w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Zmarł 16 marca 1932 roku.

1864 - Urodził się Alois Alzheimer, niemiecki lekarz i neuropatolog, który pierwszy opisał objawy choroby mózgu, nazwanej później jego nazwiskiem. Prowadził też badania nad depresją i schizofrenią. Był szefem Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Wrocławskiego. Zmarł 19 grudnia 1915 roku. 160. rocznica

1868 - Urodził się Karol Landsteiner, austriacki lekarz, hematolog i transfuzjolog, którego obserwacje doprowadziły do odkrycia grup krwi. W 1930 roku otrzymał Nagrodę Nobla. Dziesięć lat później, z Alexandrem Wienerem, odkrył czynnik Rh. Zmarł 26 czerwca 1943 roku.

1878 - Urodził się John Stuart Robertson, kanadyjski aktor i reżyser filmowy epoki kina niemego oraz pierwszych lat filmu dźwiękowego. Najbardziej znany z wyreżyserowania horroru "Doktor Jekyll i pan Hyde" i dramatu "Tess z krainy burz". Zmarł 5 listopada 1964 roku.

1883 - Urodził się François Naville, szwajcarski profesor medycyny sądowej, jeden z dwunastu lekarzy, którzy w kwietniu 1943 roku udali się w składzie Międzynarodowej Komisji do Katynia, aby osobiście przeprowadzić sekcje zwłok zamordowanych polskich oficerów i ustalić czas popełnienia zbrodni. Po wojnie stał się celem ataków inspirowanych przez komunistów. Nigdy jednak nie odwołał swojego podpisu pod protokołem końcowym Komisji stwierdzającym odpowiedzialność władz ZSRR za popełniony mord. Zmarł 3 kwietnia 1968 roku.

1886 - Zmarł Aleksandr Nikołajewicz Ostrowski, rosyjski dramaturg, twórca rosyjskiej komedii rodzajowej, dyrektor teatru cesarskiego w Moskwie. Autor ponad 40 sztuk, w których przedstawiał obyczaje kupiectwa rosyjskiego i świat urzędniczy: "Do wójta nie pójdziemy”, "Burza”, "Biedna narzeczona”, "Ciężkie dni”, "Późna miłość”. Urodził się 12 kwietnia 1823 roku.

1898 - Urodził się Tadeusz Potworowski, malarz i scenograf, pedagog, członek grupy "kapiści”. Autor między innymi obrazów: "Przed lustrem”, "Trzy kobiety we wnętrzu" oraz cyklu "Martwa natura”. Zmarł 24 kwietnia1962 roku.

1903 - Zmarł Jan Karłowicz, etnograf, językoznawca i muzykolog. Był członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie. Zainicjował wydanie ośmiotomowego "Słownika języka polskiego” i sześciotomowego "Słownika gwar polskich”. Był współtwórcą Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Urodził się 28 maja 1836 roku.

1909 - Urodził się Ives Burl, amerykański aktor, piosenkarz folkowy i pisarz. Zagrał w filmach: "Biały Kanion”, "Kotka na gorącym blaszanym dachu”, "Głębia bermudzka”, "Nasz człowiek w Hawanie”. Laureat Oscara za drugoplanową rolę, w filmie "Biały kanion”. Zmarł 14 kwietnia 1995 roku. 115. rocznica

1911 - Rozpoczęto budowę Domu Sierot na warszawskich Bielanach. Był to sierociniec dla dzieci żydowskich założony przez Janusza Korczaka i Stefanię Wilczyńską, działający w latach 1912-1942. Pierwsi wychowankowie - 85 dzieci - wprowadzili się 7 października 1912. Gdy w czasie okupacji Niemcy założyli warszawskie getto, Dom Sierot został przeniesiony do dzielnicy żydowskiej. 6 sierpnia 1942 roku nastąpiła likwidacja placówki. Janusz Korczak odrzucił propozycję ocalenia mu życia i został z dziećmi. Wraz z personelem zakładu poprowadził około 200 dzieci na rampę kolejową na Umschlagplatz, skąd odchodziły transporty do niemieckiego obozu zagłady w Treblince. Tam zginęli.

1911 - Transatlantyk "Olympic” wyruszył w swój dziewiczy rejs. Był jeden z trzech statków typu "Olympic", do którego należał również "Titanic”, który zatonął po zderzeniu z górą lodową oraz "Britannic”, przekształcony w statek szpitalny. W przeciwieństwie do dwóch siostrzanych liniowców miał długą i udaną karierę na szlaku północnoatlantyckim, trwającą od 1911 do 1935 roku. Był uznawany za największy statek świata. Na kilkanaście dni stracił tytuł największego na rzecz "Titanica".

1920 - Zmarł Max Weber, niemiecki socjolog, filozof i polityk, profesor uniwersytetów we Fryburgu, Heidelbergu i Monachium. W 1920 roku ukazało się jego największe dzieło "Etyka protestancka kapitalizmu", krytykujące materialistyczną koncepcję historii. Zwolennik działań germanizacyjnych wobec Polaków i Hakaty. Urodził się 21 kwietnia 1864 roku.

1923 - Urodził się Władysław Nehrebecki, reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, autor komiksów i twórca filmów animowanych. Był projektodawcą, inicjatorem i głównym konsultant serialu "Bolek i Lolek", a także współautorem postaci głównych bohaterów. Zrealizował pierwszy polski pełnometrażowy film animowany "Wielka podróż Bolka i Lolka", jako scenarzysta, reżyser i scenograf. Był także pomysłodawcą i autorem wielu serii dla dzieci takich jak "Przygody Błękitnego Rycerzyka", "Profesor Filutek" czy "Porwanie Baltazara Gąbki". Był też jednym ze współzałożycieli Studia Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej. Zmarł 28 grudnia 1978 roku.

1927 - W Paryżu na Cmentarzu Montmartre przeprowadzono ekshumację szczątków Juliusza Słowackiego. Na polecenie marszałka Józefa Piłsudskiego szczątki poety sprowadzono do Polski i uroczyście złożono na Wawelu.

1927 - Zmarł Jerome Klapka Jerome, angielski powieściopisarz i dramaturg, autor książek dla dzieci. Popularność przyniosły mu pełne humoru i sentymentu powieści, jak słynna z 1889 roku "Trzech starszych panów w łódce, nie licząc psa" oraz "Z rozmyślań próżniaka". Urodził się 2 maja 1859 roku.

1928 - Urodził się Che Guevara, właściwe nazwisko Ernesto Guevara de la Serna, boliwijski rewolucjonista, główny obok Fidela Castro organizator i przywódca rewolucji kubańskiej w 1956 roku. Był bohaterem rewolucyjnych ruchów socjalistycznych w Ameryce Łacińskiej. Wokół osoby Che narosło wiele legend i mitów, stał się symbolem radykalnych ruchów lewicowych i rewolty studenckiej z 1968 w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej. Napisał wiele publikacji dotyczących wojny partyzanckiej - "Kuba. Wojna partyzancka”, "Epizody wojny rewolucyjnej”. Zmarł 9 października 1967 roku.

1930 - Urodził się Włodzimierz Odojewski, pisarz, autor powieści: "Zasypie wszystko, zawieje”, "Wyspa ocalenia”, "Czas odwrócony”, "Zmierzch świata”, a także sztuk scenicznych: "Wielki człowiek”, "Bardzo udane lato”, "Coraz dalej, dalej”. Publikował między innymi w paryskiej "Kulturze” i "Wiadomościach Literackich”. Od 1971 roku przebywał za granicą. Zmarł 20 lipca 2016 roku.

1933 - Urodził się Jerzy Kosiński, polsko-amerykański pisarz pochodzenia żydowskiego, piszący w języku angielskim, mieszkający w Stanach Zjednoczonych. Książką, która przyniosła mu światowy rozgłos, był "Malowany ptak". Laureat National Book Award za książkę "Kroki". Za scenariusz do filmu "Wystarczy być", oparty na jego książce, uhonorowany nagrodą BAFTA oraz nominacją do Złotego Globu. Zmarł śmiercią samobójczą, 3 maja 1991 roku.

1936 - Zmarł Gilbert Keith Chesterton, brytyjski pisarz i działacz społeczny, mistrz paradoksu i absurdalnego humoru. Autor książek o Świętym Franciszku i Świętym Tomaszu. Przeszedł z anglikanizmu na katolicyzm, drogę do poznania wiary opisał w dziele "Ortodoksja". Był sympatykiem Polski, którą odwiedził w 1927 roku, co przyczyniło się do jego popularności u nas już w 20-leciu międzywojennym. Urodził się 29 maja 1874 roku.

1936 - Urodziła się Hanna Kamińska, spikerka radiowa i lektorka. Z Polskim Radiem, jako spikerka związana była w latach 1965-1988. Debiutowała przy realizacji audycji "Omnibusem po Edisonie" Jacka Kunickiego, zaś w kolejnych latach współpracowała między innymi przy audycjach muzycznych Bohdana Pocieja i Ewy Obniskiej. Za swoją pracę radiową została uhonorowana "Złotym Mikrofonem". Po zakończeniu kariery radiowej pracowała przy realizacji audiobooków. Zmarła 22 sierpnia 2018 roku.

1939 - Urodził się Czesław Majewski, pianista, kompozytor, aranżer i dyrygent. Popularność przyniosły mu występy w telewizyjnym Kabarecie Olgi Lipińskiej w roli pana Czesia oraz w programach muzycznych - "Śpiewające fortepiany” i "Singa Dinga”. W latach 60. i 70. prowadził zespół akompaniujący w "Podwieczorku przy Mikrofonie”. Był pianistą Violetty Villas. Wystąpił na Kabaretonie Opolskim 2013 "Trwaj dato ważności!", jako ochroniarz sklepu. Wziął udział także w koncercie jubileuszowym festiwalu w Opolu w 2013. Czesław Majewski jest kompozytorem muzyki do pieśni "Marsz Sybiraków". 85. rocznica

1940 - Pierwszy transport więźniów z Tarnowa i Krakowa przybył do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Objął ponad 720 osób, z których około 200 przeżyło wojnę. 14 czerwca 1940 roku jest uważany za dzień, w którym zaczął funkcjonować obóz w Auschwitz. 14 czerwca jest obchodzony Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady, ogłoszony przez Sejm w 2006 roku.

1940 - Podczas II wojny światowej armia niemiecka wkroczyła do Paryża. Okupacja zakończyła się wyzwoleniem w 1944 roku, po trwającym sześć dni powstaniu.

1941 - Rozpoczęły się masowe deportacje na Syberię mieszkańców krajów bałtyckich, włączonych po 1940 roku do Związku Radzieckiego - Litwy, Łotwy i Estonii. Szacuje się, że do gułagów wywieziono około 30 tysięcy Litwinów, 15 tysięcy Łotyszy i 10 tysięcy Estończyków. We wszystkich tych krajach akcja przebiegała w podobny sposób: rodziny były budzone w środku nocy przez funkcjonariuszy NKWD, dawano im krótki czas na spakowanie, zabierano na dworce kolejowe, gdzie umieszczano w bydlęcych wagonach. Masowe deportacje ludności były jednym z najważniejszych instrumentów polityki represyjnej w państwie radzieckim.

1942 - Zmarł profesor Kazimierz Jan Kling, chemik, twórca polskiej szkoły analityków i metodyków badań ropy naftowej i gazu ziemnego. Był profesorem zwyczajnym, na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. W latach 1935-1939 był dyrektorem Chemicznego Instytutu Badawczego. Urodził się 29 sierpnia 1884 roku.

1945 - Urodził się Jerzy Rybiński, piosenkarz, gitarzysta basowy i kompozytor, na przełomie lat 70, i 80. członek zespołu "Andrzej i Eliza”. Wykonawca piosenek: "Deszcz w obcym mieście”, "Już zapominam cię”, "Ulica marzeń” i "Rudy wrzesień”.

1945 - "Halką” Stanisława Moniuszki zainaugurowała działalność Opera Śląska. Było to pierwsze przedstawienie operowe w powojennej Polsce. Twórcą, mającej siedzibę w Bytomiu Opery Śląskiej, był światowej sławy śpiewak, jeden z najznakomitszych basów przełomu XIX i XX wieku - Adam Didur. Z Operą Śląską przez lata związana była plejada mistrzów wokalistyki, między innymi: Bogdan Paprocki, Andrzej Hiolski, Krystyna Szostek-Radkowa, Romuald Tesarowicz, Maria Fołtyn czy Wiesław Ochman.

1946 - Zmarł John Logie Baird, angielski wynalazca, jeden z twórców podstaw współczesnej telewizji. W 1924 roku zbudował odbiornik odtwarzający zarysy przedmiotów. W 1928 przesłał transmisję telewizyjną z Europy do Ameryki Północnej, jak i Południowej, a także stworzył pierwszy system telewizji kolorowej. W 1926 wynalazł noktowizor. Urodził się 13 sierpnia 1888 roku.

1947 - Zmarł Albert Marquet, francuski malarz - pejzażysta, rysownik i grafik. Malował pejzaże i sceny paryskie, przede wszystkim Sekwanę i jej mosty. Jego prace charakteryzują się jasną, pełną światła kolorystyką. Urodził się 27 marca 1875 roku.

1951 - Urodził się Tadeusz Haręza, motorowodniak. Jest w sportach motorowodnych czterokrotnym mistrzem świata, wicemistrzem świata, trzykrotnym mistrzem Europy, trzykrotnym wicemistrzem Europy oraz 15-krotnym mistrzem Polski w trzech klasach. W 2000 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1951 - Urodził się Aleksander Sokurow, rosyjski reżyser, scenarzysta i producent. Twórca filmów fabularnych: "Rosyjska arka”, "Zdegradowany”, "Matka i syn”, "Ojciec i syn”, "Słońce”, a także dokumentalnych: "Elegia podróży”, "Rozmowy z Sołżenicynem”, "Elegia orientalna”. W 2011 jego obraz "Faust" zdobył Złotego Lwa na festiwalu w Wenecji. W 2018 roku otrzymał medal "Per Artem ad Deum", przyznawany przez Papieską Radę do spraw Kultury.

1952 - Urodziła się Janina Fetlińska, senator RP, pielęgniarka z tytułem doktora nauk medycznych, autorka kilkudziesięciu artykułów naukowych w specjalistycznej prasie krajowej i zagranicznej, a także pedagog. W latach 1994-1998 pełniła funkcję dyrektora Biura Ciechanowskiego Konsorcjum Zdrowia, a później Mazowieckiego Centrum Zdrowia Publicznego w Warszawie. Przyczyniła się do utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie z wydziałem ochrony zdrowia. Od 2005 roku sprawowała mandat senatora. Wcześniej zasiadała w radzie powiatu ciechanowskiego. Wchodziła w skład delegacji, która leciała na uroczystości 70. rocznicy zbrodni katyńskiej i zginęła w katastrofie, w wieku 57 lat, 10 kwietnia 2010 roku.

1956 - Do Polski powrócił z emigracji Stanisław Cat-Mackiewicz; publicysta, pisarz, polityk konserwatywny; założyciel i redaktor naczelny wileńskiego "Słowa", poseł z list BBWR, następnie działacz opozycji, więzień Berezy Kartuskiej, na emigracji członek Rady Narodowej, przeciwnik polityki generała Władysława Sikorskiego, premier rządu RP na emigracji. W 1964 został sygnatariuszem Listu 34 intelektualistów protestujących przeciwko cenzurze i polityce kulturalnej władz PRL. W konsekwencji planowano wytoczyć mu proces o działalność na szkodę socjalistycznego państwa poprzez publikacje w paryskiej "Kulturze”. Do procesu politycznego nie doszło z uwagi na śmierć Stanisława Cata-Mackiewicza, 18 lutego 1966 roku. Sprawę następnie umorzono.

1958 - W Instytucie Badań Jądrowych w Świerku uruchomiono pierwszy polski doświadczalny reaktor jądrowy EWA - Eksperymentalny, Wodny, Atomowy, na licencji radzieckiej. Rocznie pracował około 3,5 tysiąca godzin. Przez cały okres eksploatacji reaktor dział zgodnie z planem, bezawaryjnie, nie spowodował żadnego skażenia. Za jego pomocą produkowano izotopy promieniotwórcze, stosowane w medycynie, przemyśle i nauce - do leczenia nowotworów i diagnostyki medycznej oraz prześwietlania produktów przemysłowych, aby precyzyjnie ocenić ich jakość. Reaktor EWA pracował do lutego 1995 roku. Wyłączono go ze względu na zużycie elementów i zaczęto demontować w 1997 roku. Obecnie działa następczyni EWY - Reaktor MARIA.

1959 - Urodził się Władysław Pasikowski, reżyser i scenarzysta, twórca filmów: "Stankiewicz”, "Kroll”, "Psy”, "Kadisz”, "Maszyna losująca”, "Słodko gorzki”, "Demony wojny wg Goi”, "Pokłosie”, "Jack Strong”. Kręci głównie obrazy sensacyjne, które cieszą się dużą popularnością. 65. rocznica

1961 - Urodził się Tomasz "Senti” Sętowski, plastyk, zaliczany do twórców nurtu zwanego "realizmem magicznym". Maluje tradycyjną metodą - olej na płótnie. Uprawia również grafikę. Przez wielu krytyków sztuki uznawany za jednego z najbardziej interesujących polskich artystów. Miał około 60 wystaw indywidualnych. Ponadto prezentuje wykonywane okazjonalnie rzeźby.

1963 - Urodził się Jarosław Boberek, aktor filmowy, dubbingowy i teatralny, lektor, reżyser polskiego dubbingu. Ogólnopolską rozpoznawalność zapewniła mu rola posterunkowego w serialu "Rodzina zastępcza". Wystąpił też w wielu polskich filmach i serialach, takich jak: "Łowca. Ostatnie starcie", "Gracze", "Pułkownik Kwiatkowski", "Cwał", "Wirus", "Wiedźmin", "1920 Bitwa warszawska", "Ojciec Mateusz" oraz "Wataha".

1966 - Zmarł Witold Staniewicz, ekonomista, polityk, działacz państwowy II Rzeczypospolitej, poseł na Sejm RP II i III kadencji w latach 1928-32, minister reform rolnych od 1926 do 1932, wolnomularz. Jest autorem prac z zakresu ekonomiki rolnictwa oraz polityki agrarnej. Urodził się 16 września 1887 roku.

1966 - Watykańska Kongregacja Doktryny Wiary z upoważnienia papieża Pawła VI ogłosiła zniesienie "Indeksu ksiąg zakazanych". Zaznaczyła jednocześnie, że zachowuje on swoją wartość moralną, jako ostrzeżenie przed treściami szkodliwymi dla wiary i dobrych obyczajów, a przestrzeganie Indeksu odtąd jest kwestią sumienia wiernych. Ostatnie wydanie Indeksu, opublikowane w 1948 roku, zawierało 4126 dzieł, między innymi Galileusza, Immanuela Kanta, Kartezjusza, Keplera, Mikołaja Kopernika, Monteskiusza, Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Woltera.

1968 - Zmarł Salvatore Quasimodo, włoski poeta, krytyk teatralny, tłumacz literatury greckiej i łacińskiej. Autor przekładów z Szekspira i kilku wierszy Adama Mickiewicza. W 1959 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. W 1950 w Warszawie na II Kongresie Obrońców Pokoju został wybrany do Światowej Rady Pokoju. Urodził się 20 sierpnia 1901 roku.

1968 - Zmarł Edward Ran, właściwie Edward Fiszmajster, pierwszy polski bokser zawodowy. Walki na pięści uczył się w YMCA Warszawa w 1925 roku. Jako amator stoczył zaledwie trzy walki. Kontrakt zawodowy podpisał w 1926, walcząc głównie na ringach we Francji i Stanach Zjednoczonych. Był pierwszym Polakiem liczącym się na arenie międzynarodowej. W 1932 roku został sklasyfikowany na piątym miejscu w świecie kategorii półśredniej. Na zawodowym ringu stoczył aż 133 walki, 81 wygrał, 11 zremisował i 41 przegrał. Karierę sportową zakończył w 1938. Urodził się 11 stycznia 1909 roku.

1969 - Zmarł Marek Hłasko, pisarz. Debiutował w "Sztandarze Młodych” w 1954 roku. Był felietonista tygodnika "Po prostu”. Legendarna postać młodego pokolenia, symbol nonkonformizmu. Rozgłos i popularność zdobył dzięki nietypowemu stylowi twórczości, a także niekonwencjonalnemu zachowaniu. Autor opowiadań: "Pierwszy krok w chmurach", "Baza ludzi umarłych", "Ósmy dzień tygodnia", "Następny do raju”, "Wszyscy byli odwróceni”, "Sonata marymoncka”. Od 1958 roku przebywał za granicą, przez co w Polsce zakazano druku jego utworów przez 20 lat. Urodził się 14 stycznia 1934 roku. 55. rocznica

1969 - Urodziła się Steffi Graf, niemiecka tenisistka, mistrzyni turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej i podwójnej, mistrzyni olimpijska z Seulu oraz wicemistrzyni z Barcelony, zdobywczyni Pucharu Federacji i Pucharu Hopmana. Występowała na kortach w latach 1982-1999. Jedyna w historii kobieta, która wygrała Złotego Wielkiego Szlema w 1988 roku. Jedna z najwybitniejszych zawodniczek w historii tej dyscypliny. Od 2004 roku członkini Międzynarodowej Tenisowej Galerii Sław. 55. rocznica

1970 - Zmarł Roman Ingarden, filozof, estetyk, jeden z głównych przedstawicieli polskiej fenomenologii, twórca teorii literatury i podstaw estetyki opisowej. Autor prac: "Spór o istnienie świata”, "Studia z estetyki”, "Szkice z filozofii literatury” i "Książeczka o człowieku”. Urodził się 5 lutego 1893 roku.

1976 - Zmarła Rosa Bailly, francuska pisarka, dziennikarka, poetka, tłumaczka, propagatorka kultury i literatury polskiej we Francji. W okresie plebiscytów w 1921 roku agitowała za przyłączeniem Górnego Śląska do Polski. W czasie II wojny światowej organizowała pomoc dla polskich jeńców i żołnierzy we Francji. W okresie międzywojennym była prezeską Towarzystwa Polsko-Francuskiego w Paryżu. Autorka książek o Polsce. Przekładała na język francuski polską poezję, między innymi Przerwy-Tetmajera i Tuwima. Urodziła się 14 marca 1980 roku.

1978 - Polska przegrała z gospodarzami 0:2 w rozegranym na Estadio Gigante de Arroyito w Rosario pierwszym meczu II rundy grupowej XI Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w Argentynie. Następnie wygrała 1:0 z Peru, a po porażce 1:3 z Brazylią odpadła z turnieju. Mistrzem świata została Argentyna, pokonując w finale Holandię 3:1.

1985 - We Wrocławiu otwarto ekspozycję przedstawiającą obraz "Panorama Racławicka”, namalowany w latach 1893-1894 przez Jana Stykę, Wojciecha Kossaka i ich współpracowników.

1985 - W luksemburskim mieście Schengen został podpisany układ przewidujący swobodę przemieszczania się osób wewnątrz Wspólnoty Europejskiej. Porozumienie podpisały: Belgia, Francja, RFN, Holandia i Luksemburg. Stopniowo do układu dołączały się pozostałe państwa. Konwencja z Schengen zaczęła być realizowana od 1995 roku.

1986 - Zmarł Jorge Luis Borges, argentyński pisarz o międzynarodowej sławie, jedna z najbardziej charakterystycznych postaci literatury XX wieku. Publikował krótkie eseje, opowiadania i poezję. Autor: "Alefa", "Fikcji", "Raportu Brodiego". Jego dzieła, tak ważne dla literatury i myśli humanistycznej, stały się obiektem wnikliwych analiz i licznych interpretacji, wymykając się jednak jakimkolwiek klasyfikacjom i odrzucając wszelkie dogmaty. Urodził się 24 sierpnia 1899 roku.

1987 - Zakończyła się III pielgrzymka Jana Pawła II do Polski. Podczas tej wizyty papież odwiedził Gdańsk, na co wcześniej nie zgadzały się władze PRL. Ta podróż apostolska była ostatnią przed zmianami ustrojowymi w Polsce.

1987 - Zmarł Stanisław Bareja, reżyser i scenarzysta filmowy, autor popularnych komedii, jak: "Miś", "Poszukiwany, poszukiwana", a także seriali telewizyjnych: "Alternatywy 4" i "Zmiennicy". Pomimo cenzury, przedstawiał paradoksy życia w PRL i kpił z realnego socjalizmu. Wiele jego obrazów weszło do historii polskiej kinematografii. Urodził się 12 maja 1929 roku.

1991 - Zmarła Peggy Ascroft, brytyjska aktorka filmowa i teatralna. Zagrała w filmach: "Ta przeklęta niedziela”, "Historia zakonnicy”, "39 kroków”. Laureatka Oscara w 1985 roku, za główną rolę, w obrazie Davida Leana "Droga do Indii”. Urodziła się 22 grudnia 1907 roku.

1994 - Zmarł Henry Mancini, amerykański kompozytor i aranżer, autor muzyki do filmów, między innymi: "Tarantula”, "Dotyk zła”, "Śniadanie u Tiffaniego”, "Różowa Pantera”, "Strzał w ciemności”, "Zemsta Różowej Pantery”. Otrzymał cztery Oscary za muzykę filmową. Nagrał ponad 90 albumów z muzyką - od jazzu, przez pop, aż po muzykę poważną. Osiem z nich zdobyło w Stanach Zjednoczonych status "złotej płyty”. Urodził się 16 kwietnia1924 roku. 30. rocznica

1995 - Zmarł Roger Zelazny, amerykański pisarz science-fiction i fantasy, autor 150 opowiadań i 50 książek, wśród nich powieści: "Aleja potępienia”, "Imię moje legion”, "Pan światła”, "Dziś wybieramy twarze”, "Mróz i ogień”. Jego pierwsze opowiadanie zostało wydane w 1962 roku. Urodził się 13 maja 1937 roku.

1997 - Zmarł Richard Hanley Jaeckel, amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Zagrał w około 80 filmach i kilkudziesięciu serialach, grał zwykle role drugoplanowe. Był nominowany do Oscara za drugoplanową rolę w filmie "Rodzina Stamperów" z 1971 roku. Urodził się 10 października 1926 roku.

1998 - Zmarł Jerzy Hordyński, poeta, felietonista, autor zbiorów poezji: "Powrót do światła”, "Epitafium dla kota” i "Erotica”. W 1961 roku wyjechał z kraju i w 1964 osiadł w Rzymie. Stamtąd nadsyłał teksty do "Życia Literackiego" oraz "Przekroju". Był laureatem wielu nagród włoskich o charakterze międzynarodowym - Gran Premio Italia oraz Nagrody Prezydenta Miasta Rzymu. Jego utwory przełożono na kilkanaście języków. Urodził się 18 października 1919 roku.

1999 - Zmarł Louis Diamond, pionier hematologii pediatrycznej, określany „ojcem hematologii dziecięcej”. W 1932 roku odkrył tak zwany czynnik Rh, czyli szkodliwy wpływ niezgodności grup krwi matki i embrionu na rozwój płodu. Przyczynił się do stworzenia przez Czerwony Krzyż Stanów Zjednoczonych krajowego systemu dawców krwi. Urodził się 11 maja 1902 roku w Kiszyniowie w dawnej Besarabii. 25. rocznica

2000 - Zmarła Małgorzata Napiórkowska, aktorka teatralna i filmowa. Zagrała w kilkunastu obrazach, między innymi "Zero życia”, "In flagranti”, "Życie jak poker” i 'Nie ma zmiłuj”. Urodziła się 16 lutego 1962 roku.

2003 - Zmarł Adam Łopatka, prawnik, współautor międzynarodowej Konwencji Praw Dziecka, dyrektor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, profesor Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wysokiej rangi funkcjonariusz państwowy PRL. Od 1986 roku do początku lat 90. był pierwszym prezesem Sądu Najwyższego. Autor wielu prac o tematyce prawniczej. Urodził się 10 listopada 1928 roku.

2006 - Polska przegrała na stadionie Signal Iduna Park w Dortmundzie z gospodarzami 0:1 w drugim meczu grupowym na piłkarskich Mistrzostwach Świata w Niemczech. Była to druga porażka Polaków na tej imprezie i mimo zwycięstwa w trzecim meczu z Kostaryką 2:1 nasi piłkarze odpadli z rywalizacji i wrócili do domu.

2007 - Zmarł Stanisław Cisek, żeglarz, inżynier, żołnierz AK w okresie II wojny światowej. Po wojnie zajął się żeglarstwem, stopień żeglarza zdobył w 1959, a w 1969 patent sternika morskiego, w 1971 uzyskał stopień kapitana żeglugi bałtyckiej. Był pierwszym właścicielem jachtu "Narcyz", na którym w 1972 roku przepłynął ze Świnoujścia do Wenezueli. Urodził się 6 maja 1924 roku.

2008 - Zmarł Esbjörn Svensson, szwedzki kompozytor, pianista, twórca trio jazzowego Esbjörn Svensson Trio. W 2004 roku E.S.T. otrzymało prestiżową Europejską Nagrodę Jazzową. Muzyk zmarł tragicznie podczas nurkowania. Urodził się 16 kwietnia 1964 roku.

2013 - Zmarł Grzegorz Schneider, perkusista. Miał na koncie współpracę z takimi zespołami jak: Dżem, Seven B, Chłopcy z Placu Broni, Meness czy Homo Twist. Grał jazz w Litlle Egoist Marka Stryszowskiego oraz koncertował i nagrywał płyty z grupą Pod Budą. Jako muzyk sesyjny współpracował z wielką liczbą zespołów. Urodził się 4 września 1961 roku.

2014 - Wybuchła tak zwana afera podsłuchowa, po tym, jak tygodnik "Wprost" opublikował stenogramy nielegalnych nagrań. Były to prywatne rozmowy polityków, spotykających się w modnych restauracjach stolicy. Wśród kilkudziesięciu podsłuchiwanych osób znaleźli się ministrowie rządu Donalda Tuska, prezes NBP, biznesmeni i parlamentarzyści. 10. rocznica

2015 - Zmarł Zito, właściwie Jose Ely de Miranda, brazylijski piłkarz, legenda. Z reprezentacją Brazylii dwa razy wygrał mistrzostwa świata w 1958 oraz 1962 roku. Całą karierę związał z klubem Santos FC. Zdobył z nim dziewięć tytułów mistrza Brazylii, cztery Taça Brasil, dwukrotnie triumfował w Copa Libertadores, zdobył dwa Puchary Interkontynentalne. Oprócz tego sięgnął po zwycięstwo w czterech turniejach Rio-Sao Paulo. W jego barwach, przez 15 lat gry, zaliczył 733 występów i strzelił 57 goli. Po zakończeniu kariery sportowej pracował w akademii piłkarskiej. Urodził się 18 sierpnia 1932 roku.

2016 - Zmarł Józef Stós, architekt, działacz społeczny i kombatancki, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych. W okresie dwudziestolecia międzywojennego był harcerzem. Podczas polskiej wojny obronnej września 1939 służył, jako ochotnik w Służbie Wojskowej Pomocniczej i dostał się do niewoli sowieckiej, z której zdołał zbiec. Po powrocie w rodzinne strony został 3 maja 1940 aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Tarnowie, jako potencjalny sowiecki szpieg. Następnie został deportowany w pierwszym transporcie więźniów politycznych do niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau. Był również więźniem KL Sachsenhausen oraz KL Buchenwald. Podczas ewakuacji więźniów kierował ucieczką około 50 osób. Po wojnie pracował, jako architekt. Zmarł w Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. Urodził się 15 marca 1921 roku.

2017 - 71 osób zginęło w pożarze wieżowca Grenfel Tower w Londynie. Ofiarami byli głównie napływowi mieszkańcy stolicy Wielkiej Brytanii, wynajmujący mieszkania w tym budynku.

2017 - Zmarł Andrzej Kiszka, pseudonim "Dąb", najstarszy żołnierz wyklęty. Podczas okupacji hitlerowskiej był żołnierzem Batalionów Chłopskich, Armii Krajowej i Narodowej Organizacji Wojskowej. Po wojnie walczył w antykomunistycznym podziemiu, między innymi w oddziale Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Nazwany najdłużej ukrywającym się żołnierzem AK, przez 15 lat skutecznie unikał bezpieki. Działał do 31 grudnia 1961 roku, kiedy to został aresztowany w leśnym bunkrze, w którym ukrywał się przez osiem lat. Urodził się 21 listopada 1921 roku.

2018 - Zmarła Olga Mioduszewska, lekarka, patomorfolog, profesor nauk medycznych. Pochodziła z rodziny lekarskiej, specjalizowała się w histopatologii i badaniach nad chłoniakami. Była najwyższej klasy specjalistką w tej dziedzinie. Jako jedyna uczestniczka z Europy Środkowej należała do Europejskiego Klubu Chłoniaków, współtworząc międzynarodową klasyfikację tych nowotworów. Urodziła się 3 lutego 1927 roku.

2018 - W Rosji rozpoczęły się XXI Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej. Polska po porażce 1:2 z Senegalem, 0:3 z Kolumbią i zwycięstwie 1:0 z Japonią odpadła w pierwszej rundzie turnieju. Mistrzem świata została Francja po wygranej 4:2 z Chorwacją.

2019 - Zmarła Danuta Stachow, gimnastyczka, brązowa medalistka mistrzostw olimpijskich w Melbourne w 1956 roku. W latach 50. ubiegłego wieku była najbardziej utytułowaną gimnastyczką w kraju, wielokrotną mistrzynią Polski. Uczestniczyła w dwóch igrzyskach olimpijskich: w 1956 w Melbourne i w 1960 w Rzymie. Urodziła się 22 sierpnia 1934 roku. 5. rocznica

2019 - {oh!} Orkiestra Historyczna z Katowic zaprezentowała w Filharmonii Moskiewskiej operę Leonarda Vinciego "Gismondo, Re di Polonia". Sztuka została przyjęta z owacją. Zapomniane dzieło z XVIII wieku na tle pełnej intryg historii miłosnej opowiada o królu Zygmuncie Auguście i Rzeczpospolitej w dobie Unii Lubelskiej - związku Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Autorem pierwotnego libretta był Francesco Briani, zaś muzyki Antonio Lotti, ale opera została po raz pierwszy wystawiona w 1727 roku w rzymskim Teatro delle Dame w szacie muzycznej Leonarda Vinciego z librettem zmodyfikowanym przez anonimowego poetę. Utwór zadedykowano królowi Jakubowi III Stuartowi, mężowi Marii Klementyny Sobieskiej. Zdigitalizowana partytura „Gismonda (..)” została odnaleziona w berlińskich archiwach w 2017 roku. W 2018 dla uczczenia setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości katowicka orkiestra wystawiła operę na Scenie w Ruinach Teatru Victoria w Gliwicach. 5. rocznica

2020 - Zmarł Keith Tippett, brytyjski pianista jazzowy, lider, aranżer i kompozytor. Jeszcze w szkole sformował swój pierwszy zespół jazzowy zwany KT7. Pierwszą ważną grupą, z którą grał był zespół z Południowej Afryki - Chris MacGregor's Blue Notes. Od stycznia do jesieni 1970 roku Keith Tippett, jako pianista współpracował ze słynną grupą King Crimson i brał udział w nagraniu jej trzech albumów. W ciągu następnych ponad 20 lat nagrywał płyty z różnymi muzykami i różnymi zespołami. Urodził się 25 sierpnia 1947 roku.

2021 - Zmarła Ada Biell, piosenkarka jazzowa i pop, solistka pierwszej państwowej orkiestry Błękitny Jazz grającej muzykę jazzową w powojennej Polsce. Po rozwiązaniu orkiestry rozpoczęła karierę solową. Występowała między innymi w Czechosłowacji, NRD, USA i ZSRR. Zakończyła karierę po wprowadzeniu stanu wojennego. Wykonawczyni piosenek: "Czerwieniał głóg", "Dobranoc miły", "Jedno czułe słowo" i "Zawsze razem". Urodziła się 8 stycznia 1932 roku.

2021 - Polska przegrała ze Słowacją 1:2 w rozegranym w Petersburgu pierwszym meczu grupowym XVI Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej.

2022 - Zmarł Aleksander Mackiewicz, ekonomista i polityk, minister rynku wewnętrznego, przewodniczący Stronnictwa Demokratycznego. W 1968 roku z powodów politycznych został aresztowany i relegowany z Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1989-1991 sprawował urząd ministra rynku wewnętrznego w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. Urodził się 6 września 1944 roku.

2022 - Zmarł Tadeusz Sikora, dziennikarz, poeta, kompozytor i pieśniarz związany z opozycją antykomunistyczną w okresie PRL. Jego utwory ukazywały się w tak zwanym drugim obiegu i były emitowane przez Radio Wolna Europa. Nagrania Tadeusza Sikory znajdują się w zbiorach Narodowego Archiwum Cyfrowego. Był autorem znanej pieśni "Żołnierzom NSZ".

Zobacz także

2024-09-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 września - Dzień Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, obchodzony w Polsce, od 1997 roku. 1 września - Święto Wojsk Obrony Przeciwlotniczej… » więcej 2024-08-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 sierpnia - Dzień Solidarności i Wolności, ustanowiony przez Sejm 27 lipca 2005 roku, dla upamiętnienia podpisania w 1980 roku porozumień gdańskich. Polskie… » więcej 2024-08-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci Osób Zaginionych. 30 sierpnia - Dzień Taksówkarza » więcej 2024-08-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, proklamowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2009 roku. 29 sierpnia - Dzień Straży… » więcej 2024-08-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 sierpnia - Święto Lotnictwa Polskiego, obchodzone wspólnie przez lotnictwo cywilne, wojskowe oraz przemysł lotniczy, 1993 roku. Upamiętnia zwycięstwo… » więcej 2024-08-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 sierpnia - Święto narodowe Mołdawii, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1991 roku. 27 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Gier Ksi… » więcej 2024-08-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 sierpnia - Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej, obchodzona przez Kościół katolicki w Polsce. Święto zostało ustanowione w 1904 roku… » więcej 2024-08-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 sierpnia - Dzień Polskiej Żywności, obchodzony od 2013 roku. » więcej 2024-08-24, godz. 21:33 Kartka z kalendarza 24 sierpnia - Dzień Niepodległości Ukrainy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości. 24 sierpnia - Dzień Windowsa. Przypada w rocznicę wprowadzenia… » więcej 2024-08-23, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 23 sierpnia - Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu, obchodzony od 2009 roku, ustanowiony Przez Parlament Europejski w 70. rocznicę Paktu Ribbentrop-Mołotow. 23… » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »