Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-05-20, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

20 maja - Światowy Dzień Metrologii, upamiętniający podpisanie w 1875 roku przez przedstawicieli 17 państw Konwencji Metrycznej.

20 maja - Światowy Dzień Pszczół.

20 maja - Europejski Dzień Morza.
526 - Antiochia Syryjska została zniszczona przez trzęsienie ziemi. Zginęło około 250 tysięcy osób.

1350 - Polskie wojsko pod dowództwem króla Kazimierza III Wielkiego pokonało w bitwie pod Żukowem, koło Sochaczewa, oddziały litewskie. Część najeźdźców zginęła w walce, reszta natomiast została zepchnięta na brzeg Bzury i utonęła w jej nurtach w czasie próby ucieczki. Historycy podkreślają udział w bitwie książąt mazowieckich, Bolesława III i Siemowita III, jako nową jakość w odradzającym się Zjednoczonym Królestwie Polskim.

1506 - Zmarł Krzysztof Kolumb, włoski żeglarz, odkrywca Ameryki. Jego żeglarze, jako pierwsi w historii nowożytnych odkryć geograficznych pokonali Ocean Atlantycki i 12 października 1492 dotarli do wysp Bahama u wybrzeży Ameryki - kontynentu nieznanego w ówczesnej Europie. Urodził się prawdopodobnie między 25 sierpnia a 31 października 1451 roku.

1522 - Franciszek Skaryna, założył pierwszą drukarnię w Wielkim Księstwie Litewskim. Wszechstronnie wykształcony w Krakowie, był tłumaczem Biblii z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego na język ruski (starobiałoruski), wydawcą Biblii Franciszka Skaryny, zwanej Biblią Ruską. Zależało mu na wdawaniu ksiąg "dla ludzi pospolitych języka ruskiego", a Biblia miała służyć chrześcijanom niezależnie od ich wyznania. Autor jest uznawany za prekursora współczesnego języka białoruskiego.

1570 - W Antwerpii został wydany pierwszy nowożytny atlas świata "Theatrum orbis terrarum”, którego autorem był flamandzki kartograf Abraham Ortelius. Atlas zawierał 70 map i 87 odniesień bibliograficznych. Ortelius regularnie poprawiał i rozbudowywał atlas, wydając łącznie 31 edycji w różnych formatach.

1571 - W Rzymie podpisano akt powołujący Świętą Ligę przeciwko Imperium Osmańskiemu. Przymierze Państwa Kościelnego, Hiszpanii, Wenecji, Genui, Sabaudii i Malty rozbiło w bitwie morskiej pod Lepanto flotę osmańską. Bój pod Lepanto był jedną z najbardziej krwawych bitew morskich w dziejach świata. Po stronie Ligi walczyło około 200 okrętów, w tym sześć silnie uzbrojonych w artylerię galeasów. Turkowie mieli około 250 okrętów. Siłami chrześcijańskimi dowodził książę Juan de Austria, syn cesarza Karola V Habsburga, zaś muzułmańskimi - Ali Pasza. Flota osmańska poniosła druzgocącą klęskę - większość okrętów wchodzących w jej skład zostało zdobytych lub zatopionych przez siły Ligi Świętej.

1573 - Na Sejmie elekcyjnym w Kamionku pod Warszawą przyjęto tak zwane "Artykuły henrykowskie”. Nazwa pochodzi od imienia pierwszego władcy, który musiał ten dokument podpisać, by wstąpić na tron - Henryka Walezego. Artykuły między innymi zakazywały królowi używania tytułu dziedzicznego gdyż król miał być wybierany tylko poprzez wolną elekcję, politykę wewnętrzną i zagraniczną oraz wypowiedzenie wojny poddawały kontroli sejmu, zobowiązywały króla do zachowania pokoju między różnowiercami oraz zezwalały na wypowiedzenie królowi posłuszeństwa w wypadku złamania przez niego przyjętych zobowiązań.

1631 - Wojna trzydziestoletnia: wojska cesarskie dokonały rzezi 20 tysięcy mieszkańców Magdeburga, wyznania protestanckiego. Po tym mordzie Johann Tilly, wódz austriacki, dowodzący wojskami Ligi Katolickiej, zyskał przydomek "rzeźnika Magdeburga".

1648 - Zmarł Władysław IV Waza, król Polski od 1632 roku, tytularny król Szwecji 1632-1648, formalnie car Rosji w latach 1610-1613, a tytularny do 1634. Urodził się 9 czerwca 1595 roku.

1792 - Poświęcono i otwarto cmentarz położony na polach wsi Powązki pod Warszawą. W 1793 roku ukończono tam budowę kościoła pod wezwaniem Świętego Karola Boromeusza, ufundowanego przez króla Stanisława Augusta i księdza prymasa Michała Poniatowskiego. Cmentarz powiększano 19 razy, ostatni raz w 1971 roku.

1794 - Wybuchł największy w historii pożar Mikołowa, który spowodował kompletne zniszczenie starego i nowego miasta. Spłonął ratusz, szpital, szkoła, ponad 100 domów mieszkalnych, 58 warsztatów i obiektów przemysłowych, browar i gorzelnia. Zachował się kościół Świętego Wojciecha i domy na obrzeżu miasta. Mikołów, miasto w województwie śląskim, liczy obecnie ponad 40 tysięcy mieszkańców. 230 rocznica

1799 - Urodził się Honoré de Balzac, francuski powieściopisarz, obok Dickensa i Tołstoja jeden z najważniejszych twórców współczesnej powieści europejskiej. Autor dzieł: "Fizjologia małżeństwa”, "Szuanie”, "Ojciec Goriot”, a także ponad 100 powieści przedstawiających panoramę francuskiego społeczeństwa XIX wieku, tworzących cykl "Komedia ludzka”. Zmarł 18 sierpnia 1850 roku. 225 rocznica

1806 - Urodził się John Stuart Mill, angielski filozof i ekonomista, jeden z głównych przedstawicieli empiryzmu, twórca liberalizmu demokratycznego. Zmarł 8 maja 1873 roku.

1809 - W czasie wojny polsko-austriackiej wojska polskie zdobyły twierdzę Zamość. Polacy wzięli dwa tysiące jeńców oraz zdobyli 40 armat. Miasto zostało przyłączone do Księstwa Warszawskiego. 215 rocznica

1820 - Urodził się Michał Bergson, polski kompozytor i pianista żydowskiego pochodzenia. Skomponował między innymi opery: "Luisa di Montfort” oraz "Salvator Rosa”. Michał Bergson pracował głównie we Włoszech i Szwajcarii, był między innymi dyrektorem konserwatorium w Genewie. Zmarł 9 marca 1898 roku.

1851 - Urodził się Emil Berliner, niemiecki i amerykański wynalazca i przemysłowiec, pochodzenia żydowskiego, urodzony w Niemczech. Wynalazca gramofonu i założyciel przedsiębiorstwa Deutsche Grammophon - pierwszej na świecie wytwórni zajmującej się wyłącznie tłoczeniem płyt. Wynalazł też mikrofon węglowy, którego patent odsprzedał za 50 tysięcy dolarów przedsiębiorstwu Bell Telephone Company. Zmarł 3 sierpnia 1929 roku.

1860 - Urodził się Eduard Buchner, niemiecki chemik, profesor na uniwersytecie w Kolonii, odkrywca zymazy oraz pirazolu. W 1907 otrzymał nagrodę Nobla za odkrycie fermentacji bezkomórkowej zachodzącej bez udziału żywych komórek drożdży. Zmarł 13 sierpnia 1917 roku.

1862 - Uchwalono Ustawę o Wychowaniu Publicznym w Królestwie Polskim i powołano - obok Szkoły Głównej, Szkoły Sztuk Pięknych i Biblioteki Głównej - Muzeum Sztuk Pięknych, obecnie Muzeum Narodowe. W pierwszym okresie swej działalności Muzeum zawierało przede wszystkim dzieła malarzy zagranicznych, obrazy polskich artystów przechowywało zaś Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie.

1870 - Urodził się Wiktor Jaroński, właściwie Wiktor Bernard Donat Jaroński, prawnik, polityk, działacz Ligi Narodowej i Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego, od 1906 do 1917 poseł do Dumy Państwowej. Po wybuchu I wojny światowej, na nadzwyczajnie zwołanym posiedzeniu Dumy w dniu 8 sierpnia 1914 roku, wygłosił w imieniu Koła Polskiego deklarację, bardzo dobrze przyjętą przez Romana Dmowskiego, o solidarności Polaków z Rosją w walce przeciwko państwom centralnym. W kilka dni później podpisał dziękczynny telegram, który stanowił odpowiedź na deklarację wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza w sprawie polskiej. We wrześniu tego samego roku wraz z Zygmuntem Balickim był pomysłodawcą utworzenia polskich jednostek wojskowych, które miały wziąć udział w I wojnie światowej u boku armii rosyjskiej. Zmarł 6 września 1931 roku.

1871 - Urodził się George Constant Louis Washington, amerykański wynalazca i przedsiębiorca angielsko-belgijskiego pochodzenia. Znany jest z wynalezienia procesu produkcji kawy rozpuszczalnej i firmy, którą założył w celu jej masowej produkcji. Jego firma stała się ważnym dostawcą dla wojska podczas I wojny światowej. Produkty firmy były reklamowane w nowojorskich gazetach i w radiu. Zmarł 29 marca 1946 roku.

1873 - Levi Strauss i Jacob Davis uzyskali amerykański patent na dżinsy. Data ta jest oficjalnie uważana za moment powstania współczesnych dżinsów, choć spodnie z tej tkaniny szyte były już wcześniej. Jednak dopiero Levi Strauss wypuścił na rynek model z zastosowaniem nitów. 150 rocznica

1875 - W Paryżu 17 państw podpisało Konwencję Metryczną oraz utworzono Międzynarodowe Biuro Miar i Wag z siedzibą w Sevres. Celem Konwencji jest doskonalenie systemu metrycznego oraz osiągnięcie spójności pomiarowej między innymi przez porównania wzorców jednostek miar. Polska podpisała Konwencję 12 maja 1925 roku.

1875 - Urodził się Stanisław Osiecki, działacz ruchu ludowego, poseł, wicemarszałek Sejmu, senator oraz minister w II Rzeczypospolitej. W okresie okupacji niemieckiej w latach 1940-1944 przewodniczący Centralnego Kierownictwa Ruchu Ludowego w ramach Polskiego Państwa Podziemnego. Po II wojnie światowej poseł do Krajowej Rady Narodowej oraz na Sejm Ustawodawczy. Był między innymi inicjatorem budowy schroniska "Murowaniec” na Hali Gąsienicowej w latach 20. XX wieku. Zmarł 12 maja 1967 roku.

1875 - Zmarł Carl Heinrich Knorr, niemiecki przedsiębiorca, założyciel marki Knorr. Urodził się 15 maja 1800 roku.

1881 - Urodził się Władysław Sikorski, generał, polityk, w latach 1939-1943 premier polskiego rządu w Londynie, organizator i wódz naczelny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Zginął w niewyjaśnionej do dziś katastrofie lotniczej nad Gibraltarem, w nocy z 3 na 4 lipca 1943 roku.

1899 - W Nowym Jorku w Stanach Zjednoczonych dokonano pierwszego aresztowania za zbyt szybką jazdę samochodem. Taksówkarz Jacob German został zatrzymany za jazdę z prędkością 12 mil na godzinę, czyli ponad 19 kilometrów na godzinę. Zgodnie z ówczesnymi przepisami na ulicach Nowego Jorku pojazdy nie mogły przekraczać prędkości ośmiu mil na godzinę, czyli niespełna 12,5 kilometra na godzinę. 125 rocznica

1901 - Czternaścioro polskich dzieci we Wrześni za odmowę odpowiadania w języku niemieckim na lekcji religii zostało brutalnie wychłostanych przez niemieckiego nauczyciela. W reakcji na to przed szkołą zebrał się wzburzony tłum. 25 uczestników tych zajść władze niemieckie skazały kilka miesięcy później, na kary więzienia i grzywny. Mimo represji bojkot języka niemieckiego trwał we Wrześni do 1904 roku. Przeciw brutalnej germanizacji polskich dzieci protestowali Maria Konopnicka oraz Henryk Sienkiewicz. Konopnicka napisała emocjonalny wiersz "O Wrześni", a Sienkiewicz w krakowskim czasopiśmie "Czas" opublikował dwa listy: "O gwałtach pruskich" oraz "List otwarty do J.C.M. Wilhelma II, króla pruskiego".

1906 - Urodziła się Maria Pilecka, nauczycielka, żona rotmistrza Witolda Pileckiego. Po aresztowaniu męża bezskutecznie próbowała mu pomóc, pisząc do Bolesława Bieruta prośby o ułaskawienie. Po śmierci męża z dziećmi wyjechała do Warszawy szukając pracy. Była wychowawczynią na koloniach leczniczych, pracowała w Państwowym Ośrodku Szkolenia Kadr Ministerstwa Handlu Zagranicznego i w Towarzystwie Przyjaciół Dzieci Ulicy. Zmarła 6 lutego 2002 roku. Została pochowano na Powązkach w Panteonie Polski Walczącej w symbolicznym grobie jej męża.

1913 - Urodził się William "Bill” Hewlett, amerykański wynalazca i organizator przemysłu komputerowego. W 1939 roku z Davidem Packardem założył przedsiębiorstwo Hewlett-Packard Company. Zmarł 12 stycznia 2001 roku.

1916 - Irlandzki podróżnik Ernest Shackleton dotarł wraz z dwoma członkami nieudanej ekspedycji transantarktycznej do przystani wielorybniczej Stromness na północnym wybrzeżu Georgii Południowej, gdzie zorganizował wyprawy ratunkowe po trzech innych, niezdolnych do pieszej wędrówki polarników pozostawionych na południowym wybrzeżu tej wyspy i 22 kolejnych na Elephant Island.

1919 - Urodził się Gustaw Herling Grudziński, pisarz. Współzałożyciel Instytutu Literackiego w Paryżu, współredaktor miesięcznika "Kultura", autor między innymi książek "Inny świat", "Dziennik pisany nocą". Zmarł 4 lipca 2000 roku. 105 rocznica

1920 - Urodził się Andrzej Kozanecki, adwokat, w czasie II wojny światowej uczestnik konspiracji, publicysta "Tygodnika Warszawskiego", więzień polityczny w latach 1948-1954. Zmarł 13 września 1994 roku.

1921 - Urodziła się Ewa Szumańska, pisarka, reportażystka, scenarzystka filmowa, autorka słuchowisk radiowych i satyryk. Współautorka magazynu "Studio 202" w Polskim Radio Wrocław i magazynu rozrywkowego "60 minut na godzinę " w radiowej Trójce. W cyklicznym słuchowisku "Z pamiętnika Młodej Lekarki" - korzystając z absurdu i paradoksu - przedstawiła słuchaczom kultową i postać "Młodej Lekarki na rubieży". Podczas wojny była żołnierzem Armii Krajowej, uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim. Zmarła 17 maja 2011 roku.

1921 - Prezydent USA Warren Harding przekazał Marii Skłodowskiej-Curie kapsułkę z zawartością radu o wartości ówczesnych 100 tysięcy dolarów. Na zakup radu zorganizowana została zbiórka pieniędzy wśród Polonii amerykańskiej oraz amerykańskich milionerów. Gram tego pierwiastka, odkrytego w 1898 roku przez Marię Skłodowską-Curie i jej męża trafił do Instytutu Radowego. Oprócz wymarzonego radu Maria Skłodowska-Curie dostała dodatkową gotówkę na wyposażenie swojego laboratorium.

1921 - Urodził się Karl Dedecius, jeden z najwybitniejszych tłumaczy literatury polskiej na język niemiecki, kawaler Orderu Orła Białego. Zajmował się także eseistyką i teorią przekładu, publikował w prasie oraz wykładał na uczelniach. Przez ponad 20 lat pracował, jako agent ubezpieczeniowy we frankfurckim towarzystwie ubezpieczeniowym. Tłumaczeniem polskiej literatury i poezji zajmował się początkowo hobbystycznie. W 1959 roku ukazał się pierwszy tomik jego przekładów polskiej liryki - "Lekcja ciszy". Sensację wzbudziło tłumaczenie "Myśli nieuczesanych" Stanisława Jerzego Leca, które sprzedano w nakładzie ponad 300 tysięcy egzemplarzy. W 1980 roku został założycielem i pierwszym dyrektorem Niemieckiego Instytutu Kultury Polskiej w Darmstadt, instytucji zajmującej się popularyzacją polskiej twórczości w Niemczech oraz kontaktami między oboma narodami. Wydał kilkadziesiąt antologii i tomów indywidualnych pisarzy. Jest edytorem 50-tomowej serii "Biblioteka Polska" obejmującej literaturę polską od średniowiecza po współczesność. Łącznie tłumaczył ponad 300 poetów i prozaików w tym Mickiewicza, Miłosza, Szymborską, Różewicza, Leca, Herberta i Karola Wojtyłę. Za dzieło jego życia uznawana jest 7-tomowa "Panorama literatury polskiej XX wieku". Zmarł 26 lutego 2016 roku.

1922 - We Lwowie założono Instytut Chemii Przemysłowej. W 1926 roku siedzibę Instytutu przeniesiono do Warszawy, na ulicę Rydygiera 8, gdzie Instytut znajduje się do dnia dzisiejszego]. 14 stycznia 1928 prezydent Ignacy Mościcki, inicjator powołania placówki, dokonał otwarcia Instytutu.

1923 - Urodził się Tadeusz Bejt - w okresie II wojny światowej żołnierz i kurier KG Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego i działacz podziemia antykomunistycznego. Po wojnie organizował przerzuty z Polski na Zachód osób ściganych przez Urząd Bezpieczeństwa oraz członków rodzin żołnierzy 2 Korpusu Armii Andersa. Podstępnie schwytany w Berlinie został przewieziony do Polski i po pokazowym procesie skazany na karę śmierci. Stracony w więzieniu mokotowskim 11 lutego 1949 roku. Spoczywa w kwaterze "Ł" Cmentarza Wojskowego na Powązkach.

1924 - Urodził się Andrzej Siciński, profesor nauk humanistycznych, socjolog, minister kultury i sztuki w latach 1991-1992, w rządzie Jana Olszewskiego. Podczas II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego. Po wojnie ukończył socjolgię, zjmował się badaniem społeczności wiejskich. Pracował w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Zmarł 26 września 2006 roku. 100 rocznica

1925 - Urodził się Stefan Węgrzyn, fizyk, inżynier, automatyk, informatyk, specjalista teorii regulacji, profesor, wieloletni wykładowca Politechniki Śląskiej, przewodniczący Komitetu Informatyki Polskiej Akademii Nauk. Zmarł 28 lipca 2011 roku.

1927 - Amerykański pilot Charles Lindbergh wystartował z lotniska w Garden City pod Nowym Jorkiem w pierwszy w historii samotny lot transatlantycki bez międzylądowań. Po 33 godzinach i 30 minutach Lindbergh bezpiecznie wylądował w Paryżu.

1927 - Urodził się Franciszek Macharski, biskup rzymskokatolicki, arcybiskup metropolita krakowski w latach 1979-2005, bliski współpracownik i przyjaciel papieża Jana Pawła II. Zmarł 2 sierpnia 2016 roku.

1932 - Amerykanka Amelia Earhart, jako druga w historii po Charlesie Lindberghu, rozpoczęła udany samotny lot przez Atlantyk. Earhart wyruszyła w podróż z Harbour Grace na Nowej Fundlandii, w Kanadzie. Wylądowała, po trwającym 14 godzin i 56 minut locie, na pastwisku w Culmore, koło Londonderry w Irlandii Północnej.

1935 - Uniwersytet Warszawski otrzymał imię Józefa Piłsudskiego. Uniwersytet Warszawski w latach 30. XX wieku stał się największą polską uczelnią. Pracowało w nim 250 profesorów i docentów, a naukę pobierało 10 000 studentów.

1935 - Urodziła się Hanna Krall, pisarka i publicystka. Podczas II wojny zginęło wielu członków jej rodziny, dlatego Holokaust i losy Żydów polskich stały się głównym tematem jej twórczości. Sławę zdobyła reportażem "Zdążyć przed Panem Bogiem”, opartym na wspomnieniach Marka Edelmana, dowódcy powstania w getcie warszawskim. Autorka zbiorów reportaży: "Taniec na cudzym weselu”, "To ty jesteś Daniel”, ”Żal”, "Wyjątkowo długa linia”. Jej teksty były podstawą scenariuszy filmów "Krótki dzień pracy" Krzysztofa Kieślowskiego i "Daleko od okna" Jana Jakuba Kolskiego.

1939 - Niemieccy bojówkarze napadli na polski posterunek celny w Kałdowie koło Malborka. Napastnicy włamali się do pomieszczeń urzędu i zniszczyli samochód służbowy celników polskich, po czym budynek urzędu obrzucali kamieniami i ostrzelali z pistoletów. 1 września 1939 roku Niemcy aresztowali polskich celników w Kałdowie i kilka dni później ich rozstrzelali. 85 rocznica

1940 - Do Auschwitz przywieziono z niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen grupę 30 więźniów kryminalnych narodowości niemieckiej, których oznaczono numerami obozowymi od 1 do 30. Mieli oni pełnić odtąd rolę więźniów funkcyjnych. Wcześniej, 27 kwietnia 1940 roku, Heinrich Himmler wydał rozkaz założenia niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Organizacją zajął się Rudolf Hoess, który 4 maja 1940 roku otrzymał nominację na komendanta obozu koncentracyjnego.

1940 - W niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof zmarł Bolesław Osiński, działacz Związku Polaków w Niemczech. Był jednym z inicjatorów utworzenia Polskiego Gimnazjum w Kwidzynie. Urodził się 25 grudnia 1872 roku.

1941 - Rozpoczęła się "Operacja Merkury” - niemiecki desant na Kretę, największa operacja powietrzno-desantowa wojsk niemieckich podczas II wojny światowej. Zakończyła się 1 czerwca 1941 roku. W rezultacie 11-dniowej kampanii cała wyspa została opanowana przez Niemców, a broniące jej alianckie siły zostały zniszczone lub zmuszone do ewakuacji.

1942 - W odwecie za zabicie trzech Niemców przez oddział radzieckiej partyzantki policjanci niemieccy i litewscy zamordowano około 600 Polaków, w tym 450 mieszkańców Święcian i okolic. Była to jedna z największych zbrodni na ludności polskiej w czasie niemieckiej okupacji Wileńszczyzny.

1943 - Oddział dyspozycyjny Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej "Motor 30” odbił pod Celestynowem 49 więźniów przewożonych z Lublina do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Zginęło czterech eskortujących pociąg gestapowców. Śmiertelnie ranni zostali też dwaj AK-owcy.

1944 - Patrol Armii Krajowej odnalazł w okolicach Sarnak nad Bugiem niewybuch niemieckiej rakiety V-2. Po rozebraniu na części rakieta została zbadana w tajnych laboratoriach AK. Najważniejsze części rakiety V-2 oraz wyniki badań zabrane zostały do Wielkiej Brytanii w nocy z 25 na 26 lipca 1944 roku przez brytyjski samolot, który wylądował na terenie okupowanej Polski w pobliżu Tarnowa. 80 rocznica

1944 - Urodził się Joe Cocker, brytyjski piosenkarz rockowy i popowy, kompozytor i autor tekstów. Jego największe przeboje to między innymi: “Sweet Little Woman”, “You Can Leave Your Hat on”, “Unchain My Heart”, “Up Where We Belong”, “You Are So Beautiful”. Zmarł 22 grudnia 2014 roku. 80 rocznica

1946 - Urodziła się Cher, właściwe nazwisko Cherylin Sarkisian, amerykańska piosenkarka, aktorka, pisarka, biznesmenka, komiczka, tancerka, projektantka mody, modelka, filantropka, producentka muzyczna, autorka tekstów i prezenterka telewizyjna, określana jako "Bogini Popu". Dużą popularność przyniosły jej piosenki "If I Could Turn Back Time” i "The Shoop Shoop Song”. W 1987 roku za główną rolę w filmie „Wpływ księżyca” otrzymała Oscara.

1953 - Urodził się Michał Listkiewicz - sędzia piłkarski, dziennikarz, hungarysta i działacz sportowy. W latach 1973-1996 był sędzią piłkarskim, w tym od 1986 arbitrem międzynarodowym FIFA. Sędziował mecze na Mistrzostwach Europy w 1988, Igrzyskach Olimpijskich w 1988 oraz Mistrzostwach Świata w 1990 i 1994. Po zakończeniu kariery sędziowskiej należał do Komisji Sędziowskiej FIFA, był też wiceprzewodniczącym Komisji Pucharów Europejskich oraz obserwatorem sędziów UEFA.

1955 - Urodził się Józef Łuszczek, narciarz, pierwszy Polak, który został mistrzem świata w biegach narciarskich. W 1978 roku podczas mistrzostw świata w Lahti wygrał bieg na dystansie 15 kilometrów. 36 razy zdobył mistrzostwo Polski. Został wybrany najlepszym polskim sportowcem 1978 roku w Plebiscycie Przeglądu Sportowego. W 2009 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1955 - Urodził się Zbigniew Preisner, właściwe nazwisko Zbigniew Kowalski, kompozytor. Skomponował muzykę do ponad 80 filmów, między innymi do obrazów Krzysztofa Kieślowskiego: "Dekalog”, "Podwójne życie Weroniki”, trylogii "Trzy kolory” oraz Agnieszki Holland: "Tajemniczy ogród”, "Olivier”. Członek Francuskiej Akademii Sztuki i Techniki Filmowej. W 1994 roku zdobył Césara za muzykę do filmu "Trzy kolory. Czerwony", a rok później za kompozycję do filmu Jeana Beckera "Élisa". W 1997 zdobył Srebrnego Niedźwiedzia na Festiwalu Berlińskim za "Wyspę przy ulicy Ptasiej". Trzykrotnie został uznany za Najwybitniejszego Kompozytora Muzyki Filmowej przez Stowarzyszenie Krytyków Filmowych w Los Angeles.

1960 - Uprowadzony z Argentyny przez Mosad niemiecko-austriacki funkcjonariusz nazistowski Adolf Eichmann został przewieziony specjalnym samolotem do Izraela. Porwanie Eichmanna wywołało konflikt dyplomatyczny pomiędzy Izraelem i Argentyną oraz dyskusje na forum ONZ. Izraelski sąd skazał Eichmanna, głównego koordynatora i wykonawcę planu ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej, za ludobójstwo na karę śmierci. Po wykonaniu wyroku przez powieszenie zwłoki zbrodniarza wojennego spalono w krematorium i w nocy z 31 maja na 1 czerwca 1962 roku prochy rozsypano nad międzynarodowymi wodami Morza Śródziemnego.

1962 - Zmarła Halina Ekier, wybitna pianistka, pedagog, siostra Jana Ekiera, także pianisty.W latach 1951-1962 prowadziła swoją klasę fortepianu w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. Urodziła się 8 sierpnia 1915 roku.

1964 - Zmarł Florian Sobieniowski , tłumacz języka angielskiego i krytyk literacki. Mieszkał w Londynie, przełożył na język polski wiel dzieł literackich , w tym 40 sztuk teatralnych George'a Barnarda Shawa oraz "Jutro" Josepha Conrada. Był korespondentem warszawskiej „Nowej Gazety” i poznańskiego „Przeglądu Wielkopolskiego”. Przełożył też wiele utworów literatury polskiej na język angielski, między innymi "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego, a także sztuki Jarosława Iwaszkiewicza i powieści Stefana Żeromskiego. Urodził się 4 maja 1881 roku. 60 rocznica

1968 - Zmarł kanonik Adam Sawicki, duchowny katolicki, administrator apostolski diecezji wileńskiej w Białymstoku w latach 1962 - 1968. W czasie II wojny światowej działał w Armii Krajowej, był więziony przez Niemców w latach 1942-1944. Przed wojną był profesorem seminarium duchownego i prefektem w Wilnie oraz kanclerzem kurii metropolitalnej i kanonikiem wileńskim. Urodził się 1 listopada 1887.

1979 - Brytyjski muzyk Elton John wystąpił w Leningradzie (obecnie Petersburg). Był pierwszą zagraniczną gwiazdą muzyki pop, która odwiedziła podczas trasy koncertowej Związek Radziecki. 45 rocznica

1980 - Henryk Jaskuła wpłynął do portu w Gdyni, kończąc trwający 344 dni samotny rejs dookoła świata na jachcie "Dar Przemyśla". Henryk Jaskuła był pierwszym Polakiem i trzecim na świecie żeglarzem, który samotnie, bez zawijania do portów okrążył Ziemię. W Gdyni czekały na niego tysiące ludzi. Schodząc z pokładu "Daru Przemyśla" przywitał zebranych słowami "Polsko kochana, Twój syn powrócił". Jego powrót do Przemyśla był świętem całego miasta i województwa.

1981 - Premiera filmu "Rydwany ognia" w reżyserii Hugh Hudsona. Film został oparty na prawdziwej historii dwóch brytyjskich biegaczy przygotowujących się do letnich igrzysk olimpijskich 1924 roku. W 1995, w stulecie narodzin kina, obraz Hudsona znalazł się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne. Główne role zagrali: Nicholas Farrell, Ben Cross i Ian Charleson. Film zyskał siedem nominacji do Oscara i zdobył cztery statuetki, w kategoriach: film fabularny, scenariusz oryginalny, muzyka filmowa i kostiumy.

1986 - Na Narodowym Cmentarzu w Arlington w USA pochowano we wspólnej mogile szczątki pięciu z siedmiu śmiertelnych ofiar katastrofy wahadłowca Challenger. Zespół wahadłowca rozpadł się z powodu uszkodzenia pierścienia uszczelniającego w silniku, które powstało w pierwszej sekundzie lotu. Awaria spowodowało wydostanie się w 45. sekundzie lotu ognia. Doszło do destabilizacji wahadłowca i upadek pojazdu do Atlantyku. Na pokładzie promu zginęła cała siedmioosobowa załoga misji.

1986 - Zmarł Karol Olgierd Borchardt, kapitan żeglugi wielkiej, wykładowca Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni, znany i ceniony pisarz marynista, autor powieści: "Znaczy kapitan”, "Krążownik spod Somosierry”, "Szaman morski”, "Pod czerwoną różą”. W Muzeum Ochrony Wybrzeża na Helu znajduje się stała wystawa poświęcona kapitanowi Borchardtowi. Urodził się 25 marca 1905 roku.

1989 - W związku z protestami chińskich studentów na Placu Tian’anmen w Pekinie wprowadzono stan wyjątkowy. Nocą z 3 na 4 czerwca sprowadzona z prowincji Shanxi 27. Armia na rozkaz władz rozpędziła uczestników protestów przy użyciu czołgów i ognia z broni maszynowej. Według oficjalnych danych rządu chińskiego podczas protestów zginęło 241 osób, w tym żołnierze, a siedem tysięcy osób zostało rannych. Według Chińskiego Czerwonego Krzyża zginęło 2600 osób. 35 rocznica

1990 - W Rumunii odbyły się pierwsze od 1937 roku wielopartyjne wybory parlamentarne. Kierowany przez byłego działacza partii komunistycznej Front Ocalenia Narodowego Iona Iliescu, uzyskał 85 procent głosów i 2/3 miejsc w parlamencie. Szefem nowego rumuńskiego rządu, który składał się głównie z byłych komunistycznych działaczy został Petre Roman.

1992 - FC Barcelona z Hiszpanii pokonała po dogrywce na londyńskim Wembley Sampdorię z Włoch 1:0 i zdobyła po raz pierwszy piłkarski Puchar Europy. Była to pierwsza edycja Ligi Mistrzów - klubowych rozgrywek piłkarskich utworzonych z inicjatywy UEFA, jako kontynuacja Pucharu Europy Mistrzów Krajowych.

1996 - Wznowił działalność odbudowany po pożarze z 1994 roku wrocławski Teatr Polski. W nocy z 18 na 19 stycznia ogień całkowicie zniszczył widownię. Teatr odbudowany został według projektu Wiktora Jackiewicza. Wznowił działalność premierą "Improwizacji wrocławskich" w reżyserii Andrzeja Wajdy.

1997 - Zmarł Edwin Kowalik, niewidomy pianista, który koncertował na przestrzeni 40 lat, a także kompozytor i znawca muzyki. Komponował utwory fortepianowe, piosenki i pieśni. Jest autorem esejów i artykułów na temat muzyki. Bohater filmów dokumentalnych; "Chopin zapisany brajlem" i "Pamięci Edwina Kowalika" a także reportażu radiowego "Codzienne życie pianisty". W 1998 r. powstało Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika, powołane dla wspierania i upowszechniania aktywnego uczestnictwa osób niewidomych w muzyce.

2003 - Zmarła Stella Pokrzywińska-Pawlak wł. Stefania Pawlak z domu Pokrzywa - tancerka baletowa, primabalerina Opery Poznańskiej i Bałtyckiej, choreografka. Kierowała też sekcją baletową oraz choreografią w Łódzkim Teatrze Muzycznym. Była także pedagogiem. Urodziła się 13 maja 1920 roku.

2004 - Zmarl Stanisław Gronkowski, aktor. Przez wiele lat swojej kariery był związany z krakowskim Teatrem Starym im. Heleny Modrzejewskiej. W latach 50-tych współpracował też z Teatrem Cricot 2 Tadeusza Kantora, występował równiez w Teatrze Telewizji. Urodził się 8 stycznia 1922 roku. 20 rocznica

2005 - Zmarł Marian Foik, lekkoatleta, olimpijczyk, medalista olimpijski i mistrzostw Europy. Na krajowych bieżniach dominował przez 10 lat - od 1955 do 1965, zdobywając w tym okresie 18 tytułów mistrza Polski w biegach na 100 i 200 metrów oraz w sztafetach cztery razy 100 metrów. Zdobył srebrny medal olimpijski w Tokio w 1964 roku w sztafecie cztery razy 100 metrów oraz dwa srebrne medale na mistrzostwach Europy w Belgradzie w 1962 w biegu na 200 metrów i w sztafecie. Urodził się 6 października 1933 roku.

2005 - Zmarł Paul Ricceur, francuski filozof, jeden z najbardziej znanych myślicieli francuskich II połowy XX wieku. Był działaczem socjalistycznym i chrześcijańskim. Jest autorem dzieł filozoficznych dotyczących polityki, psychoanalizy, egzegezy biblijnej, poetyki, hermeneutyki, teorii literatury. Urodził się 27 lutego 1913 roku.

2006 - Zmarła Anna Ciepielewska, aktorka, wystąpiła między innymi w filmach "Matka Joanna od Aniołów", "Trzy kobiety", "Pasażerka", a także w serialach "Dom" i "Blisko, coraz bliżej".

2006 - W Hanowerze zakończył się ostatni w historii kolarski Wyścig Pokoju. Zwyciężył Włoch Giampaolo Cheula. Organizowany od 1948 roku był największym amatorskim wyścigiem kolarskim po II wojnie w Europie Wschodniej. Początkowo rozgrywany był na trasie między Pragą i Warszawą, a od 1952 roku do trasy wyścigu włączono Berlin. W 2006 roku trasa wyścigu przebiegała od Linzu w Austrii do Hanoweru w Niemczech.

2013 - Zmarł Ray Manzarek, amerykański muzyk, producent płytowy, reżyser, pisarz oraz klawiszowiec zespołu The Doors, który założył wspólnie z Jimem Morrisonem. Jego rodzice - Helena i Raymond Manczarek - byli imigrantami z Polski. Urodził się 12 lutego 1939 roku.

2014 - Zmarł Tadeusz Dominik - malarz, grafik i rzeźbiarz. Był też twórcą tkanin artystycznych i ceramiki. Zajmował się także kształceniem młodych artystów jako wykładowca warszawskiej ASP i dziekan Wydziału Malarstwa tej uczelni. Urodził się 14 stycznia 1928 roku. 10 rocznica

2015 - Zmarł Antoni Kawałko, artysta malarz i grafik. Jest autorem między innymi serii pejzaży z Tyńca. Był prezes Nowohuckiego Koła Przyjaciół Sztuk Wszelkich imienia świętego Brata Alberta. Urodził się 15 lipca 1938 roku.

2015 - Zmarł Jan Prochyra, aktor teatralny, filmowy i reżyser sztuk. Grał między innymi w warszawskich teatrach Ateneum, Kwadrat i Nowym. Wystąpił między innymi w filmach: "Wielka majówka", "Lata dwudzieste... lata trzydzieste...", "Pułkownik Kwiatkowski", "Stara Baśń”. Urodził się 2 grudnia 1948 roku.

2016 - Zmarł Andrzej Urbański, dziennikarz i publicysta, szef Kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w latach 2005-2006, prezes zarządu Telewizji Polskiej w latach 2007-2008, poseł na Sejm I kadencji. Urodził się 18 maja 1954 roku.

2018 - Zmarł Andrzej Wojciechowski, ps. „Idon”, trębacz jazzowy, członek zespołu Melomani. Wystąpił w filmach "Niewinni czarodzieje" Andrzeja Wajdy i "Był jazz" Feliksa Falka, w których zgrał samego siebie. Urodził się 27 sierpnia 1930 roku.

2019 - W Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie urodziły się sześcioraczki. Najlżejsze dziecko ważyło około 800 gramów, a najcięższe 1200. Cztery dziewczynki i dwóch chłopców przyszli na świat przez cesarskie cięcie. Rodzice sześcioraczków Klaudia i Szymon Marcowie są z Tylmanowej. Na rodzeństwo czekał w domu ich 2,5-letni brat. 5 rocznica

2019 - Zmarł Bogdan Jankowski, elektronik, pracownik naukowy Politechniki Wrocławskiej, taternik i alpinista. Założył zespół łączności radiowej Polskiego Związku Alpinizmu, którym kierował ponad 30 lat. Urodził się 18 kwietnia 1938 roku. 5 rocznica

2019 - Zmarł Niki Lauda, właściwie Andreas Nikolaus Lauda, austriacki kierowca wyścigowy, trzykrotny mistrz świata Formuły 1 w latach: 1975, 1977 i 1984. W 1978 roku założył linię Lotniczą Lauda Air. Urodził się 22 lutego 1949 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Adolfo Nicolás Pachón SJ, hiszpański duchowny, przełożony generalny Towarzystwa Jezusowego. Generałem jezuitów został wybrany 19 stycznia 2008 przez 35 Kongregację Generalną towarzystwa. Był 30. następcą założyciela Towarzystwa Jezusowego świętego Ignacego Loyoli. Urodził się 29 kwietnia 1936 roku.

2022 - Zmarł Mirosław Gołuński, literaturoznawca, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Jako literaturoznawca zajmował się między innymi fantastyką. Urodził się w 1973 roku.

2023 - Zmarł Zygmunt Słomkowski, dziennikarz i publicysta, specjalista w dziedzinie spraw międzynarodowych. Był dziennikarzem "Trybuny Ludu", a także wspołpracownikiem Polskiego Radia. Publikował także w: "Przekroju", "Nowej Kulturze" i "Życiu Literackim". Urodził się 10 października 1928 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-08-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 sierpnia - Kościoły chrześcijańskie obchodzą święto Przemienienia Pańskiego. » więcej 2024-08-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 sierpnia - Chorwacja obchodzi Dzień Zwycięstwa i Dumy Państwowej - święto z okazji zdobycia w 1995 roku przez wojska chorwackie miasta Knin. 5 sierpnia… » więcej 2024-08-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pantery Mglistej. » więcej 2024-08-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 03 sierpnia 1015 roku - Wojna polsko-niemiecka: w wyniku bitwy pod Krosnem Odrzańskim armia cesarza Henryka II Świętego przełamała polską obronę na Odrze… » więcej 2024-08-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 sierpnia - Światowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti, obchodzony od 2011 roku. W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku Niemcy zlikwidowali obóz cygański… » więcej 2024-08-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 sierpnia - Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego, obchodzony od 2010 roku. 1 sierpnia - Dzień Pamięci Warszawy - święto stolicy, ustanowione… » więcej 2024-07-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 lipca obchodzony jest w Polsce Dzień Skarbowości. To święto wszystkich urzędników, inspektorów, naczelników i pracowników izb i urzędów skarbowych… » więcej 2024-07-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 lipca - Międzynarodowy Dzień Przyjaźni. 30 lipca - Święto narodowe Republiki Vanuatu - Dzień Niepodległości, obchodzony od 1980 roku, kiedy kraj… » więcej 2024-07-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 lipca - Światowy Dzień Tygrysa. » więcej 2024-07-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 lipca - Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby. » więcej
1011121314
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »