Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-03-10, 07:00 Autor: IAR/D.Panek

Kartka z kalendarza

10 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet Sędziów.

10 marca - Dzień Mężczyzn.
1208 - Papież Innocenty III wezwał do krucjaty przeciwko albigensom, czyli katarom, którzy opanowali prawie całą południową Francję. Cały obszar będący pod wpływem katarów został podbity do 1229 roku. Opór i powstania katarów trwały jeszcze do 1255, kiedy upadła twierdza Quéribus. 815. rocznica

1296 - Książę kujawski Władysław Łokietek i książę śląski Henryk III Głogowczyk zawarli układ w Krzywiniu o podziale Wielkopolski wzdłuż rzeki Obry. Część Władysława Łokietka została niedługo później opanowana przez czeskiego króla Wacława II, a po jego śmierci przez Henryka Głogowczyka i jego synów. Rycerstwo wielkopolskie opanowało jednak tę dzielnicę i oddało ją Łokietkowi po jego powrocie z wygnania. Po koronacji w 1320 roku na króla Polski Władysław Łokietek scalił ją na powrót w jedno państwo z Małopolską.

1517 - W Moskwie Krzyżacy zawarli z wielkim księciem moskiewskim Wasylem III antypolski traktat. Rosjanie zobowiązywali się dostarczyć wielkiemu mistrzowi krzyżackiemu Albrechtowi Hohenzollernowi, siostrzeńcowi króla Zygmunta Starego, pieniędzy na zwerbowanie 10 tysięcy piechoty i dwa tysiące żołnierzy jazdy oraz wspólne z Krzyżakami zaatakowanie Polski. Wielki książę moskiewski wziął także zakon pod swoją protekcję.

1526 - Zmarł bezpotomnie książę Janusz III, ostatni książę mazowiecki z dynastii Piastów. Po jego śmierci Zygmunt I Stary mógł bez przeszkód inkorporować Mazowsze do Korony na mocy wcześniejszych układów. Janusz III urodził się w 1502 roku.

1528 - Przywódca anabaptystów Balthasar Hubmaier został spalony na stosie w Wiedniu. Był katolickim księdzem w parafii Waldshut-Tiengen w okolicach Ratyzbony, który w 1522 roku przeszedł na protestantyzm, a w 1525 został anabaptystą. W 1619 roku władze Kościoła katolickiego umieściły twórczość Hubmaiera w indeksie ksiąg zakazanych, zaliczając go do ścisłego grona pięciu "arcyheretyków” obok Lutra, Kalwina, Zwinglego i Schwenckfelda. Urodził się w 1480 lub 1481 roku. 495. rocznica

1535 - Na oceanie Spokojnym odkryto Wyspy Galapagos. Nazwa pochodzi od słowa „galápago” oznaczającego żółwia, co wiąże się z mieszkającymi na tej wyspie żółwiami słoniowymi. Archipelag należy do Ekwadoru i składa się z 13 większych wysp, z których największa ma ponad cztery tysiące 500 kilometrów kwadratowych, sześć mniejszych oraz ponad 100 wysepek i skał rozrzuconych na obszarze ponad 59 tysięcy kilometrów kwadratowych. W 1978 roku archipelag został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

1628 - Urodził się Marcello Malpighi, włoski biolog, anatom i lekarz. Jest twórcą anatomii mikroskopowej. Opisał krwinki czerwone, naczynia włosowate oraz strukturę tkanki płucnej. Upamiętniony został nazwą naukową rodzaju roślin "Malpighia". Zmarł 29 listopada 1694 roku. 385. rocznica

1629 - Król Anglii Karol I Stuart rozwiązał parlament i rozpoczął 11-letnie dyktatorskie rządy. Karol jest jedynym brytyjskim władcą, który został obalony przez poddanych i ścięty. Za jego rządów nakładano ogromne podatki i bezwzględnie je ściągano. Za jakikolwiek opór wobec władzy karano więzieniem, grzywnami pieniężnymi, piętnowaniem lub kaleczeniem pod pręgierzem. Po przegranej wojnie domowej specjalna komisja parlamentu skazała króla na śmierć. Karol Stuart został stracony podczas publicznej egzekucji 30 stycznia 1649 roku w Londynie. Urodził się 19 listopada 1600 roku.

1637 - Zmarł Bogusław XIV, zwany "Towarzyskim", ostatni władca Pomorza Zachodniego z rodu Gryfitów. Na mocy sporządzonego testamentu - Brandenburczycy zostali wykluczeni z sukcesji, natomiast Pomorze miało przejść w ręce Szwedów. Na mocy podpisanego w 1648 roku pokoju westfalskiego kończącego wojnę 30-letnią Pomorze zostało podzielone między Szwecję i Brandenburgię. Bogusław XIV urodził się 31 marca 1580 roku.

1646 - Król Polski Władysław IV Waza ożenił się z księżniczką francuską Marią Ludwiką Gonzagą de Nevers. Decyzja o ożenku miała podłoże czysto polityczne. Król potrzebował, bowiem pieniędzy na wojnę z Turcją. Maria Ludwika pożyczyła mu 700 tysięcy złotych polskich, których Władysław nigdy jej nie oddał. W 1649 roku, rok po śmierci Władysława, Maria Ludwika wyszła za mąż za jego brata króla Jana Kazimierza. Poznała go osiem lat wcześniej w Paryżu i już wówczas mówiono o planowanym ślubie obojga.

1749 - Urodził się Lorenzo Da Ponte, poeta włoski, twórca librett do oper Mozarta "Wesele Figara", "Don Giovanni" i "Czarodziejski flet" oraz Salieriego, Cimarosy i Paisiellego. W 1833, w wieku 84 lat, otworzył pierwszą operę w Stanach Zjednoczonych - New York Opera Company. Zmarł 17 sierpnia 1838 roku.

1752 - Urodził się Józef Zajączek, polski i francuski generał, poseł na Sejm Czteroletni, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej i kampanii napoleońskich. Po klęsce Napoleona mianowany przez cara Aleksandra I generałem piechoty i pierwszym namiestnikiem Królestwa Polskiego, który to urząd sprawował w latach 1815-1826 będąc uległym wobec władz rosyjskich i wielkiego księcia Konstantego. W uznaniu tych zasług w 1818 roku otrzymał od cara tytuł książęcy. Zmarł 28 lipca 1826 roku.

1791 - Papież Pius VI potępił francuską "Konstytucję cywilną kleru". Dokument przegłosowany 12 lipca 1790 przez Konstytuantę w czasie rewolucji francuskiej miał na celu wprowadzenie gruntownych zmian w strukturze francuskiego Kościoła katolickiego, podporządkowanie jego instytucji państwu i zastąpienie konkordatu bolońskiego podpisanego w 1516 roku. Konstytucja stała się początkiem kryzysu francuskiego katolicyzmu, pogłębionego przez promowanie w późniejszym etapie rewolucji "Kultu Istoty Najwyższej" lub "Kultu Rozumu".

1810 - Urodził się Stanisław Kierbedź, inżynier i wykładowca. Zbudował pierwszy stalowy most na Wiśle w Warszawie w 1864 roku, który został zniszczony we wrześniu 1944 roku przez Niemców. Na jego miejscu zbudowano po wojnie most Śląsko-Dąbrowski. Zmarł 19 kwietnia 1899 roku.

1822 - Zmarł Józef Wybicki, działacz polityczny, prawnik, pisarz, uczestnik powstania kościuszkowskiego, współtwórca Legionów Dąbrowskiego, autor wiersza "Pieśń legionów polskich”, który w 1927 roku stał się tekstem hymnu narodowego. Urodził się 29 września 1747 roku.

1823 - W Targowej Górce zmarł Antoni Amilkar Kosiński, żołnierz Insurekcji Kościuszkowskiej, współtwórca Legionów Polskich we Włoszech, generał armii Księstwa Warszawskiego. Urodził się 16 grudnia 1769 roku. 200. rocznica

1827 - Urodził się Józef Bliziński, dramaturg i komediopisarz, autor realistycznych komedii z życia ziemiańskiego: "Konkurenci", "Marcowy kawaler", "Pan Damazy” i "Rozbitki”. Bliziński był też etnografem, badał język ludowy, obyczaje i stroje. Zmarł 29 kwietnia 1893 roku.

1847 - Urodził się Karol Kozłowski, architekt, autor projektu gmachu Filharmonii Warszawskiej przy ulicy Jasnej. Zaprojektował także: teatry w Lublinie i Mińsku oraz kościół w Sosnowcu. Zmarł 21 czerwca 1902 roku.

1850 - Urodził się Spencer William Gore, brytyjski tenisista, który został pierwszym zwycięzcą turnieju wimbledońskiego w grze pojedynczej w 1877 roku. Pokonał w finale Williama Marshalla w setach 6:1, 6:2, 6:4. Za wygrany mecz otrzymał główną nagrodę w wysokości 12 gwinei, czyli około 1100 obecnych funtów. Zmarł 19 kwietnia 1906 roku.

1861 - Zmarł Taras Szewczenko, ukraiński poeta narodowy, etnograf, folklorysta, malarz, przedstawiciel romantyzmu, a także działacz polityczny. Bohater narodowy Ukrainy. Taras Szewczenko jest również przedstawicielem literatury rosyjskiej. Niemal wszystkie jego powieści i większość dramatów zostało napisanych po rosyjsku, podczas gdy utwory poetyckie Szewczenki tworzone były w języku ukraińskim. W 1847 roku Szewczenko został skazany politycznie za pisanie w języku ukraińskim i promowanie niepodległości Ukrainy. Urodził się 9 marca 1814 roku.

1863 - Marian Langiewicz ogłosił się dyktatorem powstania styczniowego. Tydzień później po bitwach pod Chrobrzem i Grochowiskami załamał się, opuścił teren walk i przeszedł 19 marca do Galicji. Aresztowany przez Austriaków, przez dwa lata był więziony w twierdzy Josephstadt. W 1865 uwolniony, przebywał na emigracji w Anglii i Szwajcarii. Później wyjechał do Turcji, gdzie żył w niedostatku i zapomnieniu. Zmarł w Konstantynopolu 10 maja 1887 i tam został pochowany. 155. rocznica

1865 - Urodził się Julian Nowak, lekarz, bakteriolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, rektor tej uczelni, premier RP w 1922 roku, senator w latach 1922-1927 z ramienia PSL "Piast". Jako naukowiec zajmował się badaniem organizmów i chorób zakaźnych. Wydał między innymi "Atlas Mikrobiologiczny”. Zmarł 7 listopada 1946 roku.

1870 - Urodziła się Ester Rachel Kamińska, aktorka teatralna, przyrównywana przez współczesnych do Eleonory Duse i Sary Bernhardt, nazywana "matką żydowskiego teatru". Prowadziła z mężem w Warszawie pierwszy teatr żydowski, posiadający stałą siedzibę. Grała w języku jidysz. Zmarła 27 grudnia 1925 roku.

1873 - W Warszawie urodził się Witold Noskowski, dziennikarz, krytyk literacki i muzyczny, współzałożyciel kabaretu "Zielony Balonik", a następnie współautor oraz kompozytor muzyki do większości jego programów. Jego recenzje teatralne odznaczały się rzetelnością, znajomością zagadnień teatru i eksponowaniem roli aktora. Został zamordowany przez gestapo prawdopodobnie 2 listopada 1939 roku w Poznaniu. 150. rocznica

1876 - Alexander Graham Bell przeprowadził pierwszą rozmowę telefoniczną. Alexander Bell i jego teść zdecydowali się założyć przedsiębiorstwo Bell Telephone Company, aby rozpowszechnić telefon. Wynalazek ten zrobił furorę na pokazie w Filadelfii, Bell dostał astronomiczną na owe czasy nagrodę 50 tysięcy dolarów od Filadelfijskiego Towarzystwa Naukowego i rozpoczął z teściem produkcję aparatów.

1896 - Grek Charilaos Wasilakos wygrał pierwszy bieg maratoński, uzyskując czas trzech godzin 18 minut. W wyścigu startowali młodzi rekruci z armii, którzy zostali wytypowani przez swoich przełożonych a zawody miały na celu wyłonienie grupy, która miała startować latem tego roku w I nowożytnych Igrzyskach Olimpijskich.

1905 - Założono londyński klub piłkarski Chelsea F.C. Klub jest sześciokrotnym mistrzem Anglii, osiem razy zdobył Puchar Anglii, dwukrotnie zwyciężył w rozgrywkach Ligi Europy UEFA oraz Pucharu Zdobywców Pucharów. Chelsea jest również triumfatorem Ligi Mistrzów z sezonu 2011/2012. Wśród gwiazd Chelsea byli między innymi: John Terry, Frank Lampard, Didier Drogba i Peter Cech.

1906 - W katastrofie w kopalni Courrieres we Francji zginęło 1099 górników. Główną przyczyną katastrofy była eksplozja pyłu węglowego. Katastrofa w Courrieres była drugim najtragiczniejszym wypadkiem w historii światowego górnictwa zaraz po katastrofie w chińskiej kopalni w Benxi, w wyniku której zginęło 1549 górników. To najtragiczniejszy wypadek górniczy w historii Europy.

1909 - Urodził się Stanisław Zamecznik, architekt, grafik, scenograf. Zajmował się głównie architekturą wnętrz, grafiką użytkową i wystawiennictwem. Był współrealizatorem Polskiego Pawilonu na Wystawie Światowej w Paryżu w 1937 roku. Zmarł 2 maja 1971 roku.

1910 - Urodziła się Mira Grelichowska, aktorka, artystka estradowa i piosenkarka. Należała do zespołu "Wesołej Lwowskiej Fali", najpopularniejszej audycji radiowej w II RP. Po wybuchu II wojny światowej Grelichowska dołączyła w Rumunii do zespołu Lwowskiej Fali, z którym przebyła cały szlak wojenny. W 1947 roku wróciła do Polski. Była między innymi organizatorką i wykonawczynią programów estradowych dla dzieci w Warszawie. Zmarła 23 listopada 1988 roku.

1913 - Urodził się Adam Schaff, polski filozof pochodzenia żydowskiego. Początkowo prezentował poglądy konserwatywnego nurtu filozofii marksistowskiej, następnie był ideologiem eurokomunizmu. Pod koniec życia zbliżył się do współczesnych antyglobalistów. W czasie stanu wojennego był ostrym krytykiem Solidarności; znana była jego propozycja zgłoszenia kandydatury Wojciecha Jaruzelskiego do Pokojowej Nagrody Nobla. Zmarł 12 listopada 2006 roku. 110. rocznica

1914 - W National Gallery w Londynie sufrażystka Mary Richardson zniszczyła siedmioma uderzeniami siekiery obraz "Wenus z lustrem" Diego Velázqueza. XVII-wieczny portret został poddany wieloletniej renowacji. Wrócił do muzeum dopiero w 1966 roku.

1917 - Urodził się Zbigniew Ścibor-Rylski, lotnik, oficer Armii Krajowej, w czasie Powstania Warszawskiego dowódca kompanii "Motyl” Zgrupowania "Radosław”, pod dowództwem podpułkownika Jana Mazurkiewicza, generał brygady Wojska Polskiego, członek założyciel i prezes Zarządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich. Zmarł 3 sierpnia 2018 roku.

1918 - Urodził się Zygmunt Michałowski, dziennikarz, publicysta, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1976-1982. Zmarł 11 lipca 2010 roku. 105. rocznica

1919 - Uchwalono konstytucję Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Powstała w wyniku rewolucji październikowej w 1917 roku. Bolszewicy próbowali przejąć władzę w Kijowie równolegle do przewrotu w Piotrogrodzie, zostało to jednak uniemożliwione przez oddziały lojalne wobec Ukraińskiej Centralnej Rady, która 20 listopada 1917 proklamowała niepodległość Ukraińskiej Republiki Ludowej. W latach 1919-1922 było to państwo marionetkowe zależne od Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, a w latach 1922-1991 - republika związkowa Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

1920 - Głównodowodzący sił zbrojnych Rosji Sowieckiej Siergiej Kamieniew zatwierdził plan uderzenia na Zachód przez Polskę.

1920 - Urodził się Boris Vian, francuski pisarz, poeta i tłumacz, muzyk, aktor i scenarzysta. Jedna z najbarwniejszych postaci powojennego Paryża. Z wykształcenia inżynier, grał na trąbce w zespołach jazzowych, komponował piosenki, występował w filmach, tłumaczył z języka angielskiego kryminały Raymonda Chandlera, ale sławę zdobył dzięki swym utworom prozatorskim. W swoich książkach chętnie posługiwał się absurdem i czarnym humorem. Za najlepszą powieść w dorobku Viana uchodzi "Piana złudzeń". Zmarł 23 czerwca 1959 roku w Paryżu w kinie "Marbeuf” podczas przedpremierowego pokazu filmu Michel Gasta, nakręconego na podstawie jego książki "Napluję na wasze groby".

1922 - Powstał drugi rząd Antoniego Ponikowskiego. Gabinet pod kierownictwem premiera Antoniego Ponikowskiego, został utworzony przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego. Rząd ustąpił 6 czerwca 1922 roku.

1926 - Urodził się Czesław Cywiński, podpułkownik, kombatant, prezes Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Był współinicjatorem wielu akcji upamiętniających działalność AK w całym kraju. Zginął 10 kwietnia 2010 w katastrofie lotniczej w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.

1928 - Urodził się James Earl Ray, amerykański przestępca, skazany na 99 lat więzienia za zabójstwo amerykańskiego społecznika, przeciwnika segregacji rasowej, pastora Martina Luthera Kinga. Do morderstwa doszło 4 kwietnia 1968 roku w Memphis. Skazany zmarł w więzieniu po odbyciu 30 lat kary, 23 kwietnia 1998 roku. 105. rocznica

1934 - Sejm uchwalił pierwszą ustawę o ochronie przyrody, która dała między innymi podstawy prawne do tworzenia parków narodowych. Do 1939 roku powołano sześć obszarów chronionych nazywanych parkami narodowymi - Białowieski, Pieniński, Wielkopolski, Babiogórski i Tatrzański oraz Park Narodowy w Czarnohorze w Karpatach Wschodnich.

1939 - Urodził się Zygmunt Samosiuk, operator filmowy. Zrealizował zdjęcia do ponad 30 filmów fabularnych, w tym między innymi "Polowania na muchy", "Zapisu zbrodni”, "...Gdziekolwiek jesteś, panie prezydencie...”, "Sprawy Gorgonowej” oraz dwóch seriali - "S.O.S.” i "Królowej Bony”. Zmarł 24 listopada 1983 roku.

1939 - Urodził się Stanisław Radwan, kompozytor i artysta krakowskiej "Piwnicy pod Baranami”. W latach 1980-90 był dyrektorem naczelnym i artystycznym Starego Teatru w Krakowie.

1939 - W Moskwie rozpoczął się XVIII zjazd sowieckich komunistów, na którym Józef Stalin wygłosił tak zwaną "kasztanową mowę”, która była zapowiedzią zbliżenia radziecko-niemieckiego. Nazwa wzięła się bezpośrednio ze słów Stalina, który stwierdził, że nie pozwoli, aby Związek Radziecki "został wciągnięty do konfliktów przez podżegaczy wojennych, którzy przywykli do tego, by inni wyciągali za nich kasztany z ognia". Przemówienie spotkało się z entuzjastyczną reakcją Berlina i w efekcie doprowadziło do podpisania przez oba państwa paktu Ribbentrop-Mołotow oraz wspólnego sojuszu militarnego i gospodarczego.

1940 - Zmarł Michaił Bułhakow, rosyjski dramatopisarz i prozaik, autor opowiadań: "Zapiski na mankietach”, "Fatalne jaja”, "Psie serce”, powieści "Biała Gwardia”, dramatów: "Ucieczka”, "Zmowa świętoszków”, "Ostatnie dni”, "Błogostan”, "Dni Turbinów”. Międzynarodową sławę przyniosła mu powieść satyryczno-filozoficzna "Mistrz i Małgorzata”. Urodził się 15 maja 1891 roku.

1940 - Urodził się Chuck Norris, amerykański aktor i mistrz sztuk walk. Przyjaźnił się i trenował z Bruce'em Lee. Niezmiernie popularny w Polsce w latach 80. i 90. Grał między innymi w filmach: "Zaginiony w akcji”, "Droga smoka”, "Delta Force", "Strażnik Teksasu” i "Człowiek prezydenta”.

1941 - Urodził się Péter Mansfeld, węgierski uczeń, ofiara systemu komunistycznego. Jeszcze, jako dziecko wziął udział w powstaniu węgierskim w 1956 roku. Pełnił funkcję łącznika pomiędzy oddziałami powstańczymi, przewoził ulotki, granaty i broń, oraz dostarczał leki. Po zakończeniu powstania uczestniczył w podziemiu antykomunistycznym. W 1958 roku, po jednej z akcji, został zatrzymany, a następnie po długotrwałym śledztwie, połączonym z fizycznym i psychicznym maltretowaniem, Péter Mansfeld został skazany na karę śmierci. Wobec jego niepełnoletniości czekano z egzekucją do czasu, gdy osiągnie wiek lat 18. Został powieszony 11 dni po swoim dniu urodzin, 21 marca 1959 roku. Zrehabilitowano go w 1990 roku.

1942 - Rząd sowiecki zmniejszył liczbę dziennych racji żywnościowych dla Armii Polskiej w ZSRS z 70 tysięcy do 26 tysięcy.

1944 - W ruinach getta warszawskiego Niemcy rozstrzelali 38 Żydów, w tym Emanuela Ringelbluma, historyka i twórcę podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego oraz ich dwóch polskich opiekunów - Mieczysława Wolskiego i Janusza Wysockiego. Ukrywali się oni w wykrytym 7 marca przez gestapo podziemnym bunkrze "Krysia” przy ulicy Grójeckiej. Dekonspiracja nastąpiła na skutek donosu złożonego przez 18-letniego Polaka, Jana Łakińskiego, który został później rozstrzelany z wyroku sądu specjalnego Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej.

1944 - Związek Patriotów Polskich w Moskwie powołał Polską Agencję Prasową "Polpress". W sierpniu jej siedziba została przeniesiona Moskwy do Lublina, w lutym 1945 roku do Łodzi, a we wrześniu do Warszawy. Nadzór nad Polpressem sprawował Minister Informacji i Propagandy. 26 października 1945 roku uzyskała oficjalny status agencji rządowej i została przekształcona w przedsiębiorstwo państwowe - Polską Agencję Prasową.

1945 - 334 amerykańskie samoloty B-29 zaatakowały w nocnym nalocie dywanowym Tokio, zrzucając na miasto 1667 ton bomb zapalających. Spłonęło blisko 277 tysięcy budynków, zginęło, według różnych źródeł, od 72 do 120 tysięcy osób.

1946 - Zmarł Karl Hans Strobl, austriacki pisarz, autor między innymi licznych książek historycznych oraz powieści i zbiorów opowiadań fantastycznych. Był wydawcą czasopisma poświęconego literaturze fantastycznej. W młodości był zafascynowany prozą Edgarem Allanem Poe. Urodził się 18 stycznia 1877 roku.

1947 - Polska i Czechosłowacja zawarły układ o przyjaźni. Dokument podpisano pod naciskiem Józefa Stalina. Polska i Czechosłowacja spierały się, bowiem o Śląski Cieszyński, Spisz i ziemię kłodzką. W czerwcu 1945 roku doszło nawet do wymiany ognia między wojskami obu krajów. W układzie o przyjaźni nie było żadnych uzgodnień granicznych. Ostatecznie układ o wytyczeniu granicy zawarto 13 czerwca 1958 roku. Na jego mocy na Śląsku Cieszyńskim zatwierdzono polsko-czeską granicę z roku 1920, na Spiszu z roku 1924, a w pozostałej części linię graniczną sprzed roku 1938, z ziemią kłodzką po polskiej stronie.

1948 - Czechosłowacki minister spraw zagranicznych Jan Masaryk zginął, wypadając w niewyjaśnionych okolicznościach z okna gmachu swojego resortu. Początkowo podejrzewano samobójstwo. Jednak w 2004 roku czeski Urząd Śledzenia i Dokumentowania Zbrodni Komunizmu ustalił, że tajemnicza śmierć Jana Masaryka była morderstwem. Nie wyjaśniono jednak wszystkich okoliczności tragicznej śmierci. Jan Masaryk urodził się 14 września 1886 roku. 75. rocznica

1948 - W Norymberdze zakończył się proces 14 członków organizacji zajmujących się nazistowskimi programami rasowymi. Zarzuty skupiły się na udziale oskarżonych w rasistowskich programach "czystości rasowej" i ich udziale w przesiedleniach przedstawicieli różnych narodowości. Do tego dochodził zarzut przynależności do organizacji przestępczej, czyli SS. 13 oskarżonych zostało uznanych za winnych. Najsurowsze orzeczone kary to od 10 do 25 lat więzienia. 75. rocznica

1951 - Urodził się Brad Ira Fiedel, amerykański kompozytor filmowy. Popularność zdobył w latach 80., pisząc muzykę do wielu znanych produkcji, głównie z gatunku filmów akcji oraz thrillerów, między innymi do "Terminatora", "Postrachu nocy" oraz "Opowieści z krypty". Inspiracją dla jego twórczości była intensywnie rozwijająca się w drugiej połowie XX wieku muzyka elektroniczna.

1955 - Urodził się Juliusz Machulski, reżyser i scenarzysta, aktor i producent filmowy. Założyciel Studia Filmowego "Zebra”. Jest między innymi autorem filmów: "Vabank”, "Seksmisja”, "Kingsajz” i "Deja vu”. W 2014 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1957 - Urodził się Osama bin Laden, saudyjski terrorysta i milioner, współzałożyciel i przywódca Al-Kaidy. 11 września 2001 19 terrorystów powiązanych z Al-Kaidą przeprowadziło serię ataków na wieże World Trade Center w Nowym Jorku i Pentagon w Waszyngtonie, w których zginęło prawie trzy tysiące osób. Bin Laden początkowo odmówił przyjęcia odpowiedzialności za ten zamach, chociaż publicznie pochwalił jego autorów. Został zabity w tajnej operacji amerykańskich komandosów 2 maja 2011 roku.

1958 - Urodziła się Sharon Stone, amerykańska aktorka. Grała między innymi w filmach: "Pamięć absolutna”, "Nagi instynkt”, "Kasyno” i "Specjalista". Była nominowana do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej i otrzymała Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym za rolę Ginger w filmie Martina Scorsese "Kasyno". 65. rocznica

1959 - 300 tysięcy Tybetańczyków rozpoczęło powstanie przeciwko Pekinowi, sprzeciwiając się chińskiej okupacji. Według szacunków Tybetańskiego Rządu na Uchodźstwie w walkach zginęło około 86 tysięcy Tybetańczyków. Dalajlama XIV, tybetański przywódca duchowy został zmuszony do ucieczki z ojczyzny i schronienia się w Indiach. W rocznicę tamtych wydarzeń obchodzony jest Dzień Tybetańskiego Powstania Narodowego.

1963 - Urodził się Olaf Deriglasoff, gitarzysta, basista, muzyk sceny niezależnej, kompozytor, autor tekstów, aranżer i producent muzyczny. Grał między innymi w zespołach: Dzieci Kapitana Klosa, Apteka, Homo Twist, nagrywał też z Kazikiem Staszewskim. 60. rocznica

1966 - Zmarł Frits Zernike, holenderski fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 1953 roku za wynalezienie mikroskopu kontrastowo-fazowego, który pozwala na oglądanie wnętrza żywej komórki. Urodził się 16 lipca 1888 roku.

1969 - Zabójca pastora Martina Luthera Kinga, James Earl Ray, został skazany na 99 lat pozbawienia wolności. Ray przyznał się, że 4 kwietnia 1968 roku w Memphis w stanie Tennessee zabił pastora Kinga, choć jak twierdził jego obrońca - zrobił to tylko po to, by uniknąć kary śmierci. Skazany zmarł w więzieniu 23 kwietnia 1998 roku. Urodził się 10 marca 1928 roku.

1970 - Zmarł Jerzy Lau, poeta, krytyk literacki i teatralny, tłumacz. Aktor teatru "Cricot”. Uczestnik kampanii wrześniowej, w czasie okupacji niemieckiej żołnierz Armii Krajowej. Po wojnie członek redakcji pisma "Po Prostu”. Urodził się 28 października 1917 roku.

1974 - Zmarł kardynał Bolesław Kominek, metropolita wrocławski, uczestnik Soboru Watykańskiego II. Był inicjatorem oraz autorem listu znanego, jako "Orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich" z 1965 roku. To w nim padły historyczne słowa: "przebaczamy i prosimy o wybaczenie". Ksiądz Kominek podczas II wojny światowej był kapelanem Armii Krajowej na Górnym Śląsku i pełnomocnikiem rządu na emigracji do spraw kościelno-społecznych. Prowadził też działalność charytatywną i duszpasterską na rzecz więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie przyczynił się do unormowania stosunków dyplomatycznych między Polską a Niemcami i ustalenia granic diecezji zachodnich. Przez wiele lat działał na rzecz uznania przez RFN granicy na Odrze i Nysie. Urodził się 23 grudnia 1903 roku.

1981 - Pierwsze spotkanie premiera Wojciecha Jaruzelskiego i przewodniczącego NSZZ "Solidarność” Lecha Wałęsy. Według historyków Wałęsa obiecał, że "Solidarność” wróci do swoich czysto związkowych funkcji, a on osobiście ograniczy działalność Jacka Kuronia i Adama Michnika. Miesiąc wcześniej po objęciu stanowiska premiera generał Jaruzelski zaapelował do "Solidarności" o 90 spokojnych dni bez strajków.

1981 - Urodził się Samuel Eto’o, kameruński piłkarz, który występował na pozycji napastnika. Były reprezentant Kamerunu - rekordzista pod względem liczby strzelonych goli - 56 - w kadrze narodowej, złoty medalista olimpijski Igrzysk z 2000 roku, uczestnik czterech turniejów finałowych mistrzostw świata. Uznawany za jednego z najlepszych piłkarzy afrykańskich. Czterokrotnie wybierany Piłkarzem Roku Afryki. W swojej karierze występował między innymi w Realu Madryt, FC Barcelona, Interze Mediolan, Everton i Chelsea.

1985 - Zmarł sekretarz generalny KPZR Konstantin Czernienko. Był najkrócej rządzącym sowieckim przywódcą. Był też najstarszym w momencie obejmowania steru rządów. Czernienko uznawany był za członka "partyjnego betonu”, czyli breżniewowskiego skrzydła partii, które z niechęcią odnosiło się do wszelkich prób zreformowania ZSRR. Przyjmuje się, że jego niezdolność do sprawowania rządów doprowadziła do postępującego rozkładu państwa i przyspieszyła rozpad ZSRR. Urodził się 24 września 2011 roku.

1986 - Premiera filmu psychologicznego Kazimierza Kutza "Wkrótce nadejdą bracia". Główne role zagrali: Jadwiga Jankowska-Cieślak, Jerzy Kamas i Tadeusz Chudecki. Akcja filmu toczy się po ii wojnie światowej. Do domu Ady przyjeżdża mężczyzna podający się za kolekcjonera obrazów. Kobieta odkrywa jednak, że jest to żołnierz podziemia, który ma na niej wykonać wyrok śmierci za kolaborację.

1988 - Zmarł Andrew Roy "Andy” Gibb, angielski piosenkarz, najmłodszy z braci Gibb, tworzących softrockowy zespół Bee Gees. Pod koniec lat 70. występował z takimi wykonawcami jak Rod Stewart, ABBA i Olivia Newton-John. Urodził się 5 marca 1958 roku. 35. rocznica

1989 - 24 osoby zginęły, a 45 zostało rannych w katastrofie samolotu Fokker F28-1000 linii Air Ontario w Dryden w kanadyjskiej prowincji Ontario. Przyczyną katastrofy była blisko centymetrowa warstwa śniegu zalegająca na skrzydłach samolotu. Piloci nie zgodzili się na usunięcie śniegu, gdyż lot byłby opóźniony, a wówczas linie Air Ontario surowo karały swoich pilotów za jakiekolwiek opóźnienia.

1992 - We Frankfurcie nad Menem, w związku z tak zwaną aferą karabinową, aresztowano sześciu Polaków, w tym wicedyrektora radomskiego Łucznika Rajmunda Szwondera. Jego zatrzymanych współpracowników uniewinnił amerykański sąd. Natomiast Rajmund Szwonder w 1997 roku w Niemczech prawomocnie został skazany na karę pięciu miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, za nielegalne przekazanie czterech pistoletów podstawionemu handlarzowi, co miało - według oskarżenia - stanowić "próbę” przed większą transakcją do objętego embargiem Iraku. Rajmund Szwonder w latach 1993-1997 z ramienia SLD sprawował mandat senatora III kadencji, w trakcie której był przewodniczącym Komisji Obrony Narodowej. Urodził się 31 sierpnia 1943 roku, a zmarł 21 kwietnia 2008.

1994 - Zmarł Włodzimierz Haupe, reżyser filmowy, autor między innymi obrazów: "Szczęściarz Antoni", "Głos ma prokurator" i "Doktor Judym". Na festiwalu w Cannes w 1959 roku otrzymał razem z Haliną Bielińską nagrodę za "Zmianę warty" w kategorii filmów krótkometrażowych. Współpracował z Janem Brzechwą, Jarosławem Iwaszkiewiczem i Krzysztofem Komedą. Urodził się 17 stycznia 1924 roku.

1997 - Zmarł Władysław Kuraszkiewicz, językoznawca, slawista, profesor uniwersytetów we Lwowie, Lublinie, Wrocławiu i Poznaniu, członek Polskiej Akademii Nauk. Po wojnie współtwórca wrocławskiego Instytutu Filologii Polskiej i Słowiańskiej. Autor prac dotyczących historii i dialektów języka polskiego. Zajmował się gwarami przejściowymi białorusko-ukraińskimi. Urodził się 22 lutego 1905 roku.

1998 - Zmarł Lloyd Bridges, amerykański aktor. Zagrał w ponad 150 filmach. Największą popularność zdobył rolami komediowymi w filmach Jima Abrahamsa: "Czy leci z nami pilot?", "Hot Shots!", "Hot Shots! 2" oraz "Spokojnie to tylko awaria". Urodził się 15 stycznia 1913 roku. 25. rocznica

2001 - Zmarł Leopold Page, znany również, jako Leopold "Poldek” Pfefferberg, polski Żyd z Krakowa ocalony w czasie wojny przez Oskara Schindlera. Po wojnie opuścił Polskę i wyemigrował do USA. Jego opowieść o działalności Schindlera, spisana przez Thomasa Keneally, stała się kanwą słynnego filmu "Lista Schindlera”. W ostatnich latach życia, kiedy Schindler żył w biedzie - wraz z innymi ocalonymi Leopold Page łożył na jego utrzymanie. Urodził się 20 marca 1913 roku.

2006 - Zmarł John Profumo, brytyjski polityk, minister stanu do spraw wojny. Był bohaterem skandalu obyczajowego i politycznego w latach 60. Związał się wówczas z call girl Christine Keeler, utrzymującą też kontakty z Jewgienijem Iwanowem, radzieckim attache wojskowym w Londynie. "Afera Profumo" została uznana za największy seksskandal w Wielkiej Brytanii w XX wieku. Urodził się 30 stycznia 1915 roku.

2008 - Husni Mubarak, jako pierwszy prezydent Egiptu złożył oficjalną wizytę w Polsce. Prowadził rozmowy z prezydentem Lechem Kaczyńskim i premierem Donaldem Tuskiem. Został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RP. 15. rocznica

2008 - Wystąpienia mieszkańców przeciw władzom chińskim zapoczątkowały największe od blisko 50 lat zamieszki w Tybecie. Według informacji władz chińskich starcia spowodowały 19 ofiar śmiertelnych, jednak tybetański rząd na uchodźstwie szacuje ich liczbę na 130. Według relacji przedstawicieli emigracyjnego rządu tybetańskiego przez chińskie więzienia przeszło kilka tysięcy osób, z których wiele zmarło na skutek tortur oraz odmowy udzielania im pomocy po wyjściu na wolność. W wielu miastach świata, między innymi w Warszawie, zorganizowano demonstracje solidarności z Tybetańczykami. 15. rocznica

2008 - Leonard Cohen został przyjęty do Rock and Roll Hall of Fame. 15. rocznica

2009 - Zmarła Zofia Saretok, aktorka teatralna i filmowa. Od 1961 roku związana z Teatrem Współczesnym w Warszawie. Wystąpiła między innymi w filmach: "Cafe pod Minogą", "Kazimierz Wielki" oraz w serialach "Modrzejewska", "Miodowe Lata" i "Dom nad rozlewiskiem". Urodziła się 28 marca 1938 roku.

2009 - Arcybiskup metropolita przemyski Józef Michalik został wybrany ponownie na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.

2010 - Zmarł Corey Haim, kanadyjski aktor filmowy i telewizyjny, który zdobył popularność w latach 80. Jako nastolatek był jednym z najlepiej opłacalnych małoletnich gwiazdorów w Hollywood. Wśród znanych filmów z udziałem Haima z tego okresu znajdują się "Straceni chłopcy" z 1987 roku i "Romans Murphy’ego" z 1985. W wieku 15 lat zaczął zażywać narkotyki. Uzależnił się, co po kilku latach zrujnowało jego karierę. W 2013 w swojej autobiograficznej książce inny aktor Corey Feldman opisuje, że on i Corey Haim byli "molestowani seksualnie przez wpływowych ludzi w Hollywood". Corey Haim urodził się 23 grudnia 1971 roku.

2014 - Zmarła Patricia Laffan, brytyjska aktorka. Odtwórczyni roli Poppei w amerykańskiej ekranizacji powieści Henryka Sienkiewicza "Quo vadis" z 1951 w reżyserii Mervyna LeRoya. Urodziła się 19 marca 1919 roku.

2016 - Zmarła Maria Zoll-Czarnecka, lekarka, założycielka Przychodni dla Ludzi Bezdomnych w Warszawie. W czasie Powstania Warszawskiego opatrywała rannych, jako sanitariuszka. Po wojnie już, jako lekarz była wieloletnim pracownikiem Szpitala Dziecięcego w Warszawie, gdzie w 1980 organizowała zakładową "Solidarność”. W czasie stanu wojennego działała w Prymasowskim Komitecie Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom. Po transformacji ustrojowej była organizatorką warszawskiej Przychodni dla Ludzi Bezdomnych w ramach Stowarzyszenia "Lekarze Nadziei”. Urodziła się 20 marca 1928 roku.

2017 - Południowokoreański Sąd Konstytucyjny zatwierdził impeachment prezydent Park Geun-hye, uznając ją winną złamania konstytucji i obowiązującego prawa. W ubiegłym roku została skazana na 32 lata więzienia między innymi za wpływanie na koreańskie koncerny by przekazywały pieniądze na zaprzyjaźnione fundacje oraz naruszenie prawa wyborczego przez ingerowanie w wybór kandydatów w wyborach parlamentarnych przez partię rządzącą.

2018 - Zmarła Albina Barańska, dekoratorka wnętrz, scenograf i kostiumograf filmowa. Była między innymi autorką scenografii do filmu "Pora umierać" oraz autorką dekoracji wnętrz w filmach i serialach: "Lalka", "Rodzina Połanieckich", "Kariera Nikodema Dyzmy" i "Horror w Wesołych Bagniskach". Urodziła się 5 sierpnia 1932 roku. 5. rocznica

2018 - Zmarł Hubert de Givenchy, francuski projektant mody, kolekcjoner dzieł sztuki. W 1957 roku stworzył perfumy Givenchy. Zasłynął, jako stały współpracownik hollywoodzkiej gwiazdy Audrey Hepburn, która nosiła jego kreacje zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Do grona jego stałych klientek należała również amerykańska prezydentowa Jacqueline Kennedy Onassis. Urodził się 20 lutego 1927 roku. 5. rocznica

2019 - Wszystkie 157 osób na pokładzie zginęło w katastrofie lecącego z Addis Abeby do Nairobi należącego do Ethiopian Airlines Boeinga 737 MAX 8 w okolicy miasta Debre Zeit w środkowej Etiopii. W samolocie znajdowali się obywatele 35 państw. Po tej katastrofie część Boeingów 737 MAX zostało uziemionych do czasu wyeliminowania błędów w konstrukcji.

2019 - Zmarł Andrzej Tadeusz Wirth, teatrolog, krytyk teatralny, tłumacz, prekursor teatrologii praktycznej, twórca pojęcia "teatru postdramatycznego". Tłumaczył z łaciny utwory Horacego i Lukrecjusza oraz z języka niemieckiego utwory Johannesa R. Bechera. Wraz z Marcelem Reich-Ranickim przetłumaczył powieści Franza Kafki. W połowie lat 50. Wirth pracował, jako redaktor działu literatury tygodnika "Polityka”. Od roku 1963 był współpracownikiem tygodnika "Nowa Kultura". Urodził się 10 kwietnia 1927 roku.

2020 - Zmarł Stanisław Luft, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, lekarz, reumatolog, profesor nauk medycznych. Przez ponad 50 lat wykładał medycynę pastoralną w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie. Był związany z warszawskim Klubem Inteligencji Katolickiej. Urodził się 28 sierpnia 1924 roku.

2021 - Zmarł profesor Stefan Raszeja, lekarz medycyny sądowej, rektor Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1972-1975. Był autorem ponad 200 publikacji naukowych, z których około 70 ukazało się w renomowanych czasopismach naukowych. Urodził się 24 grudnia 1922 roku.

Zobacz także

2024-03-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 marca - Światowy Dzień Ziemi. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Astrologii. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Frankofonii. 20 marca - Dzień Języka… » więcej 2024-03-19, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 19 marca - Dzień Jedności Kaszubów. 19 marca - Światowy Dzień Pracy Socjalnej. » więcej 2024-03-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 marca - Światowy Dzień Recyklingu. 18 marca - Europejski Dzień Mózgu, obchodzony od 1998 roku. 18 marca - Światowy Dzień Orła. » więcej 2024-03-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 marca - Międzynarodowy Dzień Inwalidów. 17 marca - Święto narodowe Irlandii, obchodzone w Dzień Świętego Patryka, patrona kraju. 17 marca - Włochy… » więcej 2024-03-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 marca - Dzień Pandy. 16 marca - Tydzień Wiedzy o Mózgu, trwający w 2024 roku od 11 do 17 marca. » więcej 2024-03-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 marca - Święto narodowe Węgier, obchodzone w rocznicę wybuchu rewolucji w 1848 roku. 15 marca - Międzynarodowy Dzień Konsumenta. 15 marca - Światowy… » więcej 2024-03-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 marca - Dzień Liczby Pi. » więcej 2024-03-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 marca 1202 - Zmarł Mieszko III Stary, książę wielkopolski, książę krakowski i zwierzchni książę Polski. Mieszko III Stary był szóstym pod względem… » więcej 2024-03-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 marca - Dzień Przeciwko Cenzurze Internetu, ustanowione w 2008 roku przez organizacje Reporterzy Bez Granic i Amnesty International. 12 marca - Dzień… » więcej 2024-03-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 marca - Polska: Dzień Sołtysa. 11 marca - Litwa: Dzień Odrodzenia Niepodległości. » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »