Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-03-05, 07:00 Autor: IAR/D.Panek

Kartka z kalendarza

5 marca - Dzień Modlitwy, Postu i Solidarności z Misjonarzami.

5 marca - Dzień Wiedzy o Dysocjacyjnych Zaburzenia Osobowości.

5 marca - Dzień Europejskiego Geodety i Geoinformacji, obchodzony od 2012 z inicjatywy Europejskiej Organizacji Geodetów, zgłoszonej w 500. rocznicę urodzin Gerarda Merkatora.

5 marca - Dzień Teściowej.

5 marca - Dzień Dentysty.
1234 - Urodziła się Święta Kinga, również Kunegunda, córka króla Węgier Beli IV, żona księcia krakowsko-sandomierskiego Bolesława V Wstydliwego. Bohaterka ludowych podań i legend, między innymi o pierścieniu Świętej Kingi i o powstaniu kopalni soli w Wieliczce. Kanonizowana w 1999 roku. Zmarła 24 lipca 1292 roku.

1326 - Urodził się Ludwik I Wielki, z dynastii Andegawenów, w Polsce zwany Węgierskim. Był królem Węgier w latach 1342 -1382 oraz Polski w latach 1370 -1382. Uważany za jednego z najwybitniejszych władców Węgier: zhołdował Serbię i część Bułgarii, doprowadził do zrównania w prawach magnatów i szlachty węgierskiej, rozwinął miasta, założył uniwersytet w Peczu, zapewnił sobie i swoim potomkom prawo sukcesji w Polsce. Zmarł 10 września 1382 roku.

1512 - Urodził się Gerardus Mercator, właściwe nazwisko Gerhard Kremer, niderlandzki matematyk, geograf, uznawany za twórcę nowoczesnej kartografii. Autor pierwszych nowoczesnych map powierzchni Ziemi. W 1585 roku zaczął wydawać zbiór map w formie księgi, dla której użył terminu atlas, całość tego wydawnictwa ukazała się w 1595 roku. Zmarł 2 grudnia 1594 roku.

1574 - Urodził się William Oughtred, angielski matematyk. Wynalazł najwcześniejszą postać suwaka logarytmicznego i jako pierwszy zastosował znak mnożenia "x" w napisanym przez siebie podręczniku. Zmarł 30 czerwca 1660 roku.

1603 - Wojska Rzeczpospolitej pod wodzą hetmana Jana Karola Chodkiewicza zwyciężyły armię szwedzką w bitwie pod Rakvere w północnej Estonii. Zwycięstwo pod Rakvere przyspieszyło kapitulację szwedzkiej załogi Dorpatu. 420. rocznica

1616 - Dzieło Mikołaja Kopernika "O obrotach sfer niebieskich" zostało wpisane do indeksu ksiąg zakazanych przez Kongregację Kardynalską Inkwizycji. Papież Benedykt XIV w 1757 roku usunął zapis zakazujący dzieł traktujących o heliocentryzmie. Jednak księgi wpisane do indeksu zakazanych nadal w nim pozostawały, aż do kolejnego wydania indeksu przez Piusa VII, który wykreślił pracę Kopernika.

1696 - Urodził się Giovanni Battista Tiepolo, wenecki malarz, jeden z ostatnich przedstawicieli stylu barokowego we freskach. Tematem jego twórczości były sceny mitologiczne i religijne. Wykonywał freski w kościołach, katedrach i pałacach królewskich. Zmarł 27 marca 1770 roku.

1801 - Urodził się Ludwik Kauffman, rzeźbiarz warszawski, niemieckiego pochodzenia. Jego pracownia wykonywała dekoracje architektoniczne, posągi, nagrobki i portrety, między innymi dekoracje pałacu Paca przy ulicy Miodowej w Warszawie, popiersia Stanisława Staszica i generała Józefa Zajączka, pomnik Natalii Potockiej w Natolinie. Zmarł 12 maja 1855 roku.

1808 - We wsi Dobkiszki pod Sejnami urodził się Szymon Konarski, działacz niepodległościowy, powstaniec listopadowy, członek organizacji "Młoda Polska" i Stowarzyszenia Ludu Polskiego. Swoje poglądy polityczne zawarł w artykule "Stan przejścia i ostateczne urządzenie społeczności". Uznawał równość społeczną i majątkową ludzi, dążył do wolności politycznej i narodowej. Żądał wolności dla chłopów i przedstawicieli innych narodowości. Pojmany i skazany na śmierć przez Rosjan, został zamordowany 27 lutego 1839 w Wilnie. 215. rocznica

1815 - Zmarł Franz Mesmer, niemiecki lekarz, hipnotyzer, twórca koncepcji magnetyzmu zwierzęcego i systemu leczniczego zwanego mesmeryzmem. Sednem jego poglądów było istnienie tajemniczego „fluidu”. Zdaniem Mesmera, choroby były spowodowane zaburzeniami w rozprzestrzenianiu fluidu, a magnetyzer oddziałując na chorego przywracał mu stan harmonii "fluidu". Koncepcja została odrzucona, jako nienaukowa już w 1784 roku. Urodził się 23 maja 1734 roku.

1817 - Urodził się Austen Henry Layard, angielski dyplomata, archeolog i podróżnik. Prowadził prace wykopaliskowe na Bliskim Wschodzie, głównie w Mezopotamii. Odkrył miasta Numrud i Niniwę. Wykopaliska przewiezione zostały do Londynu, gdzie stanowią trzon kolekcji asyryjskiej British Museum. Zmarł 5 lipca 1894 roku.

1819 - Zmarł Michał Bergonzoni, lekarz, pochodzenia włoskiego, od 1775 roku przebywał w Polsce. Był lekarzem osobistym króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz naczelnym lekarzem polskich wojsk koronnych, a następnie wojsk Księstwa Warszawskiego. Organizator służby zdrowia w armii polskiej. Stworzył pierwszy w Polsce wydział lekarski przy Komisji Wojskowej. Urodził się 6 września 1748 roku.

1827 - Zmarł Pierre Simon de Laplace, francuski astronom i matematyk, jeden z twórców teorii prawdopodobieństwa, zwolennik subiektywnej interpretacji prawdopodobieństwa, na podstawie, której dokonał między innymi obliczeń masy Saturna. Autor pierwszej naukowej hipotezy kosmogonicznej, według której Układ Słoneczny powstał z pierwotnej mgławicy. Urodził się 23 marca 1749 roku.

1827 - Zmarł Alessandro Volta, włoski fizyk, konstruktor i fizjolog, profesor uniwersytetu w Pawi. Skonstruował kondensator płytkowy, ogniwo Volty oraz stos Volty, który zaprezentował przed samym Napoleonem. Było to równoznaczne z odkryciem prądu elektrycznego i wynalezieniem jego trwałego źródła. Na jego cześć jednostkę napięcia elektrycznego nazwano "wolt". Urodził się 18 lutego 1745 roku.

1833 - Urodził się Ignacy Polkowski, historyk, archiwista, bibliograf, badacz życia i dorobku Mikołaja Kopernika, duchowny katolicki, członek Akademii Umiejętności w Krakowie. Jego zainteresowania naukowe obejmowały dyplomatykę, paleografię, geografię historyczną, numizmatykę, sfragistykę, historię kultury i nauki polskiego średniowiecza i Odrodzenia. Był jednym z organizatorów uroczystych obchodów 400-lecia urodzin Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zmarł 27 sierpnia 1888 roku. 190. rocznica

1850 - Urodził się Antoni Sygietyński, powieściopisarz, nowelista, krytyk literacki, współtwórca i teoretyk polskiego naturalizmu, zwolennik realizmu w malarstwie i naturalizmu w prozie. Autor powieści: "Na skałach Calvados”, "Wysadzony z siodła” i zbioru nowel "Drobiazgi”. Zmarł 14 czerwca 1923 roku.

1863 - Powstanie Styczniowe: W starciu pod Skałą poległ Andrij Potebnia, rosyjski oficer pochodzenia ukraińskiego, walczący po stronie powstańców w oddziale generała Mariana Langiewicza. Założyciel tajnej rewolucyjnej organizacji oficerów rosyjskich w Królestwie Polskim. W 1862 roku przeprowadził nieudany zamach na namiestnika Królestwa Polskiego generała Aleksandra Luedersa. Urodził się 31 lipca 1838. 160. rocznica

1871 - Urodziła się Róża Luksemburg, polska i niemiecka działaczka robotnicza, pochodzenia żydowskiego, członkini partii Proletariat, współzałożycielka partii Socjaldemokracja Królestwa Polskiego. Była uczestniczką rewolucji 1905 roku w Warszawie i Sankt Petersburgu oraz współzałożycielką Komunistycznej Partii Niemiec w 1918. Autorka prac teoretycznych: "Kryzys socjaldemokracji”, "Wstęp do ekonomii politycznej”. Została zamordowana przez skrajnie prawicowych oficerów niemieckich, 15 stycznia 1919 roku.

1879 - Urodził się William Henry Beveridge, angielski ekonomista, przedstawiciel neoliberalizmu. W pracy badawczej zajmował się przyczynami, skutkami i sposobami przeciwdziałania bezrobociu oraz problematyką ubezpieczeń i pomocy społecznej. Twórca podstaw powojennego państwowego systemu ubezpieczeń i pomocy społecznej w Wielkiej Brytanii. Opracował tak zwany raport Beveridge'a, w którym zawarł warunki prawidłowo funkcjonującego państwa, zapewniającego obywatelom podstawową ochronę socjalną i zdrowotną. Zmarł 16 marca 1963 roku.

1880 - W Kościele Świętego Krzyża w Warszawie zostało odsłonięte epitafium kryjące urnę z sercem Fryderyka Chopina, wykonane przez Leandra Marconiego. Urnę ukryto podczas Powstania Warszawskiego, a na swoje miejsce wróciła 17 października 1945 roku.

1881 - Zmarł Józef Chodźko, generał, topograf i geodeta w służbie rosyjskiej, badacz Kaukazu. Stworzył pierwszy geograficzny opis i triangulację tej krainy. Był pierwszym Polakiem, który wszedł na szczyt masywu wulkanicznego Ararat. Napisał kilka prac z zakresu geodezji i topografii wojskowej. Urodził się 19 grudnia 1800 roku.

1887 - Urodził się Kazimierz Moszyński, etnolog, historyk kultury, językoznawca, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy "Kultura ludowa Słowian”. Zmarł 30 marca 1959 roku.

1887 - Urodził się Edward Ligocki, pisarz, poeta i publicysta. Autor między innymi powieści o losach wychodźstwa polskiego po I i II wojnie światowej: "Dialog z przeszłością" i "Kurs na Gibraltar". Zmarł 6 maja 1966 roku.

1887 - Urodził się Heitor Villa-Lobos, brazylijski kompozytor, dyrygent i pianista - samouk opierający swoje utwory na ludowej muzyce Brazylii. Autor między innymi dziewięciu "Bachianas brasileiras” oraz cyklu utworów gitarowych. W 1919 roku spotkał Artura Rubinsteina, który był zafascynowany muzyką Villa - Lobosa i upowszechniał ją na świecie. Brazylijski artysta skomponował dla światowej sławy pianisty utwór "Rudepoema", którego premiera miała miejsce w 1927 roku w Paryżu. Zmarł 17 listopada 1959 roku.

1893 - Zmarł Hippolyte Taine, francuski filozof, historyk sztuki i krytyk literacki, profesor École des Beaux Arts. Jako pierwszy historyk sztuki zajął się analizą faktów społecznych, interpretując je psychologicznie i socjologicznie. Uważał, że w dziejach nie istnieje postęp i rozwój, ale zmiany skokowe. Swoje przemyślenia zawarł w pracy "Filozofia sztuki”. Urodził się 21 kwietnia 1828 roku. 130. rocznica

1900 - Zmarł Władysław Malecki, malarz i rysownik, pejzażysta, reprezentujący nurt malarstwa realistycznego z kręgu szkoły monachijskiej. Tworzył portrety, martwą naturę, krajobrazy, sceny z powstania styczniowego: "Sejm bociani”, "Patrol powstańczy - Czaty”, "Pejzaż z rzeczułką”, "Typy ludowe”. Urodził się 3 stycznia 1836 roku.

1901 - Urodził się Julian Przyboś, pisarz, poeta. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli grupy literackiej Awangarda Krakowska. Pełnił funkcje redaktora miesięcznika "Odrodzenie” i tygodnika "Przegląd Kulturalny”, dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Był autorem szkiców literackich: "Linia i gwar”, "Zapiski bez daty”, "Sens poetyki”, zbiorów poezji: "Póki my żyjemy”, "Rzut pionowy”, "Miejsce na ziemi”, "Kwiat nieznany”, "Liryki”. Zmarł 6 października 1970 roku.

1902 - Urodził się Tadeusz Manteuffel, historyk, mediewista. Był profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, członkiem Polskiej Akademii Nauk, od 1953 roku - dyrektorem Instytutu Historii PAN. Walczył w czasie wojny polsko-bolszewickiej. W 1940 wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, który potem został przekształcony w Armię Krajową. W czasie niemieckiej okupacji organizował też tajne nauczanie. Zmarł 22 września 1970 roku.

1904 - Urodził się Józef Zapłata, polski zakonnik, męczennik, błogosławiony. Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany i przewieziony do niemieckiego obozu zagłady w Mauthausen-Gusen w Austrii, a następnie do Dachau. W obozie przeżył pięć lat. Zgłosił się na ochotnika do pomocy zarażonym tyfusem plamistym. Zmarł tuż przed wyzwoleniem obozu - 19 lutego 1945 roku. Beatyfikował go papież Jan Paweł II w Warszawie 13 czerwca 1999 roku.

1908 - Urodził się Teodor Parnicki, pisarz i eseista, dyplomata. Autor wielu powieści dotyczących starożytności, między innymi: "Srebrne orły”, "Nowa baśń”, "Koniec Zgody Narodów”, "Tylko Beatrycze”, "Inne życie Kleopatry” oraz szkiców "Historia w literaturę przekuwana”. Teodor Parnicki był także najważniejszym krytykiem i teoretykiem powieści historycznej od czasów Józefa Ignacego Kraszewskiego. Po agresji ZSRR na Polskę został aresztowany przez NKWD i skazany na osiem lat łagru. Zmarł 5 grudnia 1988 roku. 115. rocznica

1910 - Urodził się Momofuku Ando, japoński wynalazca popularnych zup błyskawicznych, tak zwanych zupek chińskich. Jego wynalazek zdobył ogromną popularność na całym świecie, a w 2000 roku w japońskich sondażach został uznany za najważniejszy wynalazek XX wieku. Zmarł 5 stycznia 2007 roku. Jego ciało zostało skremowane i wystrzelone w przestrzeń kosmiczną.

1918 - Urodził się James Tobin, amerykański ekonomista, laureat Nagrody Banku Szwecji imienia Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii w 1981 roku. Wyróżniony został za analizę rynków finansowych i ich związków z decyzjami o wydatkach, zatrudnieniem, produkcją i cenami. Proponował wprowadzenie podatku na spekulacyjne transakcje walutowe, z którego dochód miał być przeznaczony na wyrównanie nierówności społecznych. Zmarł 11 marca 2002 roku. 105. rocznica

1921 - Urodził się Janusz Ballenstedt architekt, nauczyciel akademicki i teoretyk architektury, autor wielu publikacji w tej dziedzinie. Należał do zespołu projektującego Nową Hutę, pracując w Biurze Projektowym Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt” w Krakowie. Projektował także wiele obiektów użyteczności publicznej od fabryk po kościoły. W latach 60-tych w Katowickim oddziale krakowskiej ASP utworzył IV Katedry Form Funkcjonalnych Wydziału Malarstwa i Grafiki i zaprojektował pawilon wydziału. W latach 1970 przebywał na stałe we Francji, był wykładowcą w historii architektury europejskiej w Ecole Speciale d’Architecture. Zmarł 8 stycznia 2005 roku.

1922 - Urodził się Pier Paolo Pasolini, włoski reżyser filmowy, poeta, scenarzysta. Wyreżyserował ponad 20 filmów, był autorem blisko 50 scenariuszy, sześciu powieści, siedmiu zbiorów poezji. Opublikował wiele rozpraw filozoficznych i tekstów dotyczących sztuki filmowej. Jego obrazy, ze względu na swą śmiałość obyczajową, wywoływały skandale. Wielokrotnie zabraniano ich dystrybucji. Został zamordowany 2 listopada 1975 roku.

1929 - Urodził się Leszek Kamiński, koszykarz, reprezentant, pięciokrotny mistrz Polski, występujący na pozycji centra. W lidze zasłynął, jako pierwszy zawodnik, który zdobywał punkty bezpośrednio wsadem do kosza. W reprezentacji Polski wystąpił 67 razy w latach 1950-1956, zdobywając 442 punkty. Zagrał między innymi na mistrzostwach Europy w 1955 roku, zajmując z drużyną piąte miejsce. Zmarł 3 października 2012.

1933 - W wyborach parlamentarnych w Niemczech zwyciężył Adolf Hitler i jego partia NSDAP. Ugrupowanie otrzymało 44 procent głosów. W wyborach głosowało nich ponad 17 milionów wyborców. W czasie głosowania obowiązywał dekret "O ochronie narodu i państwa" zawieszający swobody obywatelskie. Był to początek ekspansji politycznej narodowego socjalizmu w Niemczech. 90. rocznica

1936 - Urodził się Dean Stockwell, amerykański aktor telewizyjny i filmowy. Nominowany do Nagrody Akademii Filmowej, zdobywca nagrody Emmy. Grał między innymi w filmach: "Poślubiona mafii”, "U kresu dnia”, "Żyć i umrzeć w Los Angeles”, "Bez emocji”. Zmarł 7 listopada 2021 roku.

1938 - Premiera filmu "Królowa przedmieścia" w reżyserii Eugeniusza Bodo. Była to ekranizacja znanego wodewilu Konstantego Krumłowskiego pod tym samym tytułem. Film różni się znacznie od swego pierwowzoru. Eugenisz Bodo zrealizował "Królową przedmieścia" w konwencji melodramatu ozdobionego melodyjnymi piosenkami. Obraz cieszył się sporym powodzeniem wśród widzów. Główne role zagrali: Helena Grossówna, Aleksander Żabczyński i Stanisław Sielański. 85. rocznica

1939 - Zmarł Jan Pawlikowski, ekonomista, publicysta i polityk, historyk literatury, taternik, jeden z pionierów ochrony przyrody, orędownik utworzenia na terenie Tatr parku narodowego. Prowadził badania speleologiczne w Tatrach. Jako pierwszy opisał jaskinie w Dolinie Kościeliskiej. Założyciel w latach 30. XX wieku czasopisma "Wierchy", poświęconego Tatrom. Urodził się 18 marca 1860 roku.

1940 - Urodził się Jerzy Zygmunt Nowak, aktor teatralny i filmowy. Grał między innymi w obrazach: "Popioły”, "Bicz Boży”, "Zaraza”, "Fortuna”, "Brat naszego Boga”, "Rozmowy kontrolowane”. Najbardziej znaną kreacją aktora jest postać Fabiana Bohatyrowicza z serialu telewizyjnego „Nad Niemnem”. Zmarł 22 października 2020 roku.

1940 - Józef Stalin podpisał uchwałę Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii o zgładzeniu obywateli polskich wziętych do niewoli po agresji Związku Radzieckiego w 1939 roku. Była to podstawa do przeprowadzenia zbrodni katyńskiej. Funkcjonariusze NKWD zamordowali prawie 22 tysiące polskich oficerów i jeńców wojennych z obozów i więzień zachodniej Białorusi i Ukrainy.

1941 - Urodził się Ryszard Czekała, reżyser i scenarzysta filmów animowanych i fabularnych. Był współzałożycielem krakowskiego Studia Filmów Animowanych. Zmarł 30 października 2010 roku.

1942 - W Szkocji przeprowadzono pierwsze praktyczne próby prototypu wykrywacza min wynalezionego przez poruczników Józefa Kosackiego i Andrzeja Garbosia. Polscy saperzy podczas pierwszych testów wykrywacza zakopywali na szkockich plażach rozbrojone miny bez zapalników, po czym wyszukiwali je, oznaczali i odkopywali. Zarówno konstrukcja wykrywacza jak i technika pracy z nim stała się później standardem na świecie.

1945 - W Warszawie komunistyczne władze wykonały wyrok śmierci na Lucjanie Szymańskim "Janczarze", ostatnim dowódcy Podokręgu Wschodniego Obszaru Warszawskiego Armii Krajowej. "Janczar" został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa 23 grudnia 1944 roku. Wyrok śmierci wydał Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie. Jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

1946 - Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill w Fulton w Stanach Zjednoczonych, w obecności prezydenta Harry’ego Trumana, zaapelował o brytyjsko-amerykańską współpracę przeciwko komunizmowi. Wygłosił zdanie, w którym po raz pierwszy była mowa o "żelaznej kurtynie”, przebiegającej od Szczecina po Triest. W latach następnych określenie to było powszechnie używane w języku dyplomacji i polityki. Przemówienie Churchilla zostało uznane za początek zimnej wojny.

1947 - Zmarł Alfredo Casella, włoski pianista, kompozytor, dyrygent i krytyk muzyczny. Był jednym z najbardziej znanych włoskich wirtuozów fortepianu swojego pokolenia. Autor koncertów, symfonii, baletów, muzyki kameralnej i pieśni. Odkrył na nowo muzykę Antonio Vivaldiego. Urodził się 25 lipca 1883 roku.

1947 - Urodził się Konstanty Andrzej Kulka, skrzypek i pedagog - profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, związany z Filharmonią Narodową. Wykonał ponad dwa tysiące recitali i koncertów z towarzyszeniem orkiestry na całym świecie. Grał ze słynnymi orkiestrami, występował na festiwalach w Lucernie, Bordeaux, Berlinie, Brighton, Pradze i Barcelonie. Ma na koncie wiele nagrań płytowych, radiowych i telewizyjnych.

1947 - W Norymberdze rozpoczął się trzeci z 12 procesów norymberskich, które odbyły się przed amerykańskimi trybunałami wojskowymi po zakończeniu spraw głównych zbrodniarzy wojennych. Na ławie oskarżonych zasiedli członkowie hitlerowskiego wymiaru sprawiedliwości i niemieccy prawnicy, którzy współpracowali z władzami III Rzeszy. Dziesięciu oskarżonych uznano za winnych stawianych im zarzutów. Skazano ich na kary od 5 lat więzienia do dożywocia. Czterech podsądnych uniewinniono.

1948 - Urodził się Eddy Grant, gujańsko-brytyjski muzyk reggae. Jego utwory często mówią o konfliktach na tle rasowym. Piosenka "Gimme Hope Jo'anna" z 1988 roku stała się hymnem walki z apartheidem w RPA. 75. rocznica

1948 - Urodziła się Elaine Paige, angielska piosenkarka i aktorka musicalowa. Była premierową odtwórczynią ról: Evity w musicalu o tym samym tytule oraz Grizabelli w musicalu "Cats". Jest pierwszą sceniczną wykonawczynią dwóch standardów muzycznych pochodzących z tych musicali: "Don't Cry for Me Argentina" oraz "Memory". 75. rocznica

1950 - W okolicach Lwowa w walce z oddziałami sowieckiego Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego zginął Roman Szuchewycz "Taras Czuprynka", naczelny dowódca UPA i kierownik Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, frakcji Bandery. Jako główny dowódca UPA ponosi odpowiedzialność za zaakceptowanie rzezi wołyńskiej, jako taktyki przeciwko Polakom i przeprowadzenie ludobójczej czystki etnicznej w Małopolsce Wschodniej na polskiej ludności cywilnej, których ofiarą padło około 100 tysięcy osób.

1951 - Urodził się Jurij Krawczenko, ukraiński polityk. W latach 1995 - 2001 pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych. Został zdymisjonowany po serii demonstracji, żądających ustąpienia prezydenta Łeonida Kuczmy w związku z morderstwem dziennikarza Heorhija Gongadze. 4 marca 2005 roku, w dniu, w którym miał składać zeznania w związku ze śmiercią Gongadze, został znaleziony martwy. Według ustaleń śledztwa popełnił samobójstwo. W liście pożegnalnym obciążył Kuczmę za swoją śmierć.

1953 - Zmarł Sergiusz Prokofiew, kompozytor i pianista rosyjski. Jeden z najważniejszych twórców awangardy pierwszej połowy XX wieku. Współtworzył różne nurty modernizmu, w tym futuryzm, ekspresjonizm, prymitywizm i neoklasycyzm. Komponował symfonie i opery. Tworzył także balety, kantaty, koncerty, utwory fortepianowe i muzykę filmową. Popularność zawdzięcza przede wszystkim Symfonii Klasycznej, bajce symfonicznej "Piotruś i Wilk", baletom "Romeo i Julia" i "Kopciuszek", suicie "Porucznik Kiże" oraz muzyce do filmów Siergieja Eisensteina. Urodził się 23 kwietnia 1891 roku. 70. rocznica

1953 - Zmarł Józef Stalin, radziecki przywódca, pochodzenia gruzińskiego, jeden z organizatorów rewolucji bolszewickiej w Rosji, komunistyczny działacz polityczny, sekretarz generalny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego i premier ZSRR. Objął władzę po śmierci Włodzimierza Lenina, wprowadzając dyktatorski system rządów i stosując, jako metodę rządzenia masowy, państwowy, wewnętrzny i zewnętrzny terror, który pochłonął według różnych ocen od kilku do kilkudziesięciu milionów ofiar śmiertelnych. Urodził się 18 grudnia 1878 roku. 70. rocznica

1953 - Podporucznik Franciszek Jarecki uprowadził odrzutowy samolot myśliwski MiG-15bis i wylądował nim na duńskiej wyspie Bornholm. Ucieczka się udała, mimo, że Polaka próbowały przechwycić cztery radzieckie myśliwce. Z Danii Franciszek Jarecki pojechał do Monachium, gdzie wystąpił w Radiu Wolna Europa. W Londynie otrzymał od generała Władysława Andersa Krzyż Zasługi. Następnie wyjechał do USA, gdzie otrzymał nagrodę 50 tysięcy dolarów za sprowadzenie na Zachód MiGa-15. Spotkał się z prezydentem Dwightem Eisenhowerem, który podpisał akt nadania Franciszkowi Jareckiemu amerykańskiego obywatelstwa. 70. rocznica

1953 - W Siemiatyczach urodził się Marek Antoni Nowicki, prawnik, działacz na rzecz praw człowieka, działacz podziemnej "Solidarności", współzałożyciel polskiego oddziału Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, w latach 2000-2005 Międzynarodowy Rzecznik Praw Obywatelskich w Kosowie z ramienia ONZ. W 2009 roku został przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. 70. rocznica

1956 - Urodził się Czesław Baranowski, aktor teatralny i filmowy. Związany ze scenami Gdyni i Warszawy. Grał między innymi w obrazach: "Weryfikacja", "Niech żyje miłość". W 1997 roku zakończył karierę aktora i wraz z żoną prowadził Fundację Urszuli Jaworskiej wspierającą osoby cierpiące na nowotwory krwi i wymagające przeszczepu szpiku kostnego. Zmarł 18 sierpnia 2018 roku.

1957 - Wytyczono dokładny przebieg granicy polsko-radzieckiej w dawnych Prusach Wschodnich oraz na Mierzei Wiślanej i Zalewie Wiślanym.

1964 - Urodził się Andrzej Krzywy, muzyk, wokalista zespołu De Mono, wcześniej członek grupy Daab. Kompozytor takich przebojów, jak: "Kochać inaczej", "Moje miasto nocą", "Kolory", "Ostatni pocałunek".

1965 - Zmarł Stanisław Lam, pisarz, historyk literatury, wydawca. W okresie międzywojennym - redaktor "Dziennika Powszechnego” i "Tygodnika Ilustrowanego”, a od 1944 roku - kierownik Księgarni Polskiej w Paryżu. Był autorem opracowań: "Polska literatura współczesna”, "O ideologii przyszłej literatury polskiej”, a także wspomnień "Życie wśród wielu”. Urodził się 2 kwietnia 1891 roku.

1966 - Zmarła Anna Achmatowa, rosyjska poetka, czołowa przedstawicielka akmeizmu. Jej twórczość to zarówno refleksyjne, subtelne liryki, jak i uniwersalne poematy z rozbudowaną strukturą wewnętrzną, na przykład „Requiem” - tragedia o terrorze stalinowskim. Achmatowa była tłumaczką poezji polskiej, zachodnioeuropejskiej i orientalnej. Przez wiele lat władze radzieckie nie zezwalały na publikacje jej poezji. Obecnie jest uznawana za najwybitniejszą rosyjską poetkę. Urodziła się 23 czerwca 1889 roku.

1970 - Wszedł w życie układ Genewskiego Komitetu Rozbrojeniowego o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, zawarty w styczniu 1968 roku. Układ zawarto, aby zapobiec ewentualnemu wybuchowi wojny atomowej. Zakładał współpracę państw w celu pokojowego wykorzystania energii jądrowej oraz w ułatwianiu działań Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, która się tym zajmuje.

1982 - Wskutek przedawkowania narkotyków zmarł John Belushi, amerykański aktor komediowy, piosenkarz pochodzenia albańskiego. Zdobywca nagrody Emmy. Najbardziej znany z ról w telewizyjnym programie rozrywkowym "Saturday Night Live" oraz kultowym filmie "Blues Brothers". O życiu i śmierci aktora opowiada utwór zespołu Lady Pank "John Belushi" z płyty "Tacy sami". Urodził się 24 stycznia 1949 roku.

1989 - Zmarł Lew Kaltenbergh, pisarz i tłumacz, autor powieści historycznych i biograficznych o Wyspiańskim i Norwidzie, opowiadań, wierszy, przekładów z rosyjskiej i węgierskiej literatury. Wieloletni pracownik Polskiego Radia, pierwszy kierownik Redakcji Kalendarza Radiowego. Za przekład "Tragedii człowieka" Imrego Madácha otrzymał nagrodę węgierskiego PEN Clubu. Urodził się 13 listopada 1910 roku.

1990 - Zmarł profesor Klemens Szaniawski, filozof, logik, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego. Zajmował się filozofią nauki i jej praktycznym zastosowaniem w budowaniu teorii naukowych w różnych dyscyplinach. Podjął między innymi próbę wyjaśnienia pojęcia obiektywizmu naukowego. W czasie stanu wojennego działał w podziemnych strukturach Solidarności, a także w Społecznym Komitecie Nauki. Urodził się 3 marca 1925 roku.

1991 - Zmarł Stefan Kozicki, reportażysta, scenarzysta filmowy, redaktor tygodników: "Nowa Kultura", "Polityka", "Kultura". Odznaczony między innymi Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz Krzyżem Komandorskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 11 marca 1923 roku.

1992 - Początek dwudniowej konferencji ministrów spraw zagranicznych w Kopenhadze. Podczas spotkania powołano do życia Radę Państw Morza Bałtyckiego. Celem jej działalności jest zwiększanie bezpieczeństwa i stabilności w regionie poprzez współpracę w różnych dziedzinach, jak ochrona środowiska, rozwój gospodarczy, przedsiębiorczość, edukacja, kultura, bezpieczeństwo obywatelskie, prawa dzieci oraz przeciwdziałanie handlowi ludźmi.

1993 - Zmarł Mieczysław Kościelniak, malarz, grafik; więzień niemieckiego obozu zagłady KL Auschwitz, autor około 300 prac narysowanych w obozie, dokumentujących życie więźniów. Obecnie jego prace są wystawione w muzeum Auschwitz- Birkenau. Działacz Stowarzyszenia Kultury Europejskiej. Odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem w Służbie Polskiej Oświaty. Urodził się 29 stycznia 1912 roku. 30. rocznica

1994 - Zmarł Jan Dobraczyński, pisarz, uczestnik kampanii 1939 roku i Powstania Warszawskiego. W czasie II wojny światowej był współpracownikiem Żegoty. Dzięki jego determinacji uratowano ponad pół tysiąca żydowskich dzieci. Był autorem sztuk scenicznych, publicystą, działaczem społecznym i politycznym. Do jego najbardziej znanych powieści należą: "Najeźdźcy"", "A znak nie będzie mu dany", "Samson i Dalila", "Dwa stosy”, "Wybrańcy gwiazd”, "Powieści biblijne”, "Ptaki śpiewają, ryby słuchają”. Przez cały okres istnienia PRL wspierał władze komunistyczne. Urodził się 20 kwietnia 1910 roku.

2002 - Zarejestrowana została partia polityczna Platforma Obywatelska. Założyli ją: Donald Tusk z Unii Wolności, Maciej Płażyński z Akcji Wyborczej Solidarność i Andrzej Olechowski, który wcześniej ubiegał się o urząd prezydenta, jako kandydat bezpartyjny. Celem "trzech tenorów'' - jak o nich wówczas mówiono - było utworzenie ugrupowania, które mogłoby odebrać głosy lewicy w kolejnych wyborach.

2002 - Zmarł Stanisław Jankowski, pseudonim "Agaton", Cichociemny, oficer Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego. Po wojnie był pracownikiem Biura Odbudowy Stolicy. Współautor planu generalnego zagospodarowania przestrzennego Warszawy, między innymi Trasy Wschód-Zachód i Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Autor wspomnień "Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie". Urodził się 29 września 1911 roku.

2003 - Dwóch antyterrorystów i dwóch przestępców zginęło, a kilkunastu funkcjonariuszy zostało rannych w strzelaninie w Magdalence pod Warszawą. Akcja została przeprowadzona w nocy z 5 na 6 marca. Jej celem było zatrzymanie zaliczanych do najgroźniejszych przestępców w Polsce - Roberta Cieślaka i Białorusina Igora Pikusa, członków tak zwanego gangu „Mutantów” z podwarszawskiego Piastowa. 20. rocznica

2004 - Zmarł Joan Riudavets Moll, Hiszpan, znany z długowieczności. Był najstarszym mężczyzną w historii Hiszpanii, a także najstarszym mężczyzną, który zmarł w Europie. Spośród nielicznej grupy osób, które przekroczyły 110 rok życia, wyróżniała go sprawność fizyczna. Jako 110-latek jeździł na rowerze. Urodził się 15 grudnia 1889 roku.

2006 - Premiera serialu telewizyjnego "Ranczo" w reżyserii Wojciecha Adamczyka. Akcja rozgrywała się w fikcyjnej wsi Wilkowyje, położonej w okolicach Radzynia Podlaskiego. Przedstawiała różne problemy społeczne, komentowane z loży, a dokładniej z przedsklepowej ławeczki, zajmowanej przez miejscowych koneserów piwa. Serial pokazywała Telewizja Polska w latach 2006 - 2016.

2006 - W Toruniu wykryto ptasią grypę u łabędzia. Był to pierwszy przypadek wirusa ptasiej grypy w Polsce. Niebawem potwierdzono, że ptak zarażony był groźnym dla ludzi wirusem typu H5N1.

2007 - Zmarł Marek Obertyn, aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. Związany z teatrami Warszawy, w tym: Dramatycznym, Nowym, na Woli. Zagrał między innymi w filmach: "1944", "111 dni letargu ", "Ekstradycja 3", "Prawo ojca", "Chopin. Pragnienie miłości". Urodził się 15 sierpnia 1952 roku.

2008 - Po 13 latach Bill Gates stracił pozycję lidera w rankingu najbogatszych ludzi na świecie według magazynu "Forbes” na rzecz Warrena Buffetta. 15. rocznica

2013 - Zmarł Leon Łukaszewicz, informatyk, profesor i członek Polskiej Akademii Nauk, uczestnik Powstania Warszawskiego, jeden z pionierów informatyki w Polsce. Na początku lat 50. powołana została Grupa Aparatów Matematycznych, której celem była budowa cyfrowej maszyny matematycznej. Pod kierunkiem Leona Łukaszewicza zbudowano pierwszy komputer analogowy, obecnie znajdujący się w zbiorach Muzeum Techniki w Warszawie. Urodził się 20 listopada 1923 roku. 10. rocznica

2013 - Zmarł Hugo Chávez, wenezuelski wojskowy i polityk, w latach 1999-2013 prezydent Wenezueli. W czasie swojej prezydentury przeprowadził reformę rolną, nacjonalizację kluczowych gałęzi przemysłu. Dzięki funduszom ze sprzedaży ropy naftowej zwiększył wydatki publiczne na opiekę zdrowotną i edukację, a jego administracji udało się znacznie zmniejszyć ubóstwo. Urodził się 28 lipca 1954 roku. 10. rocznica

2013 - Maciej Berbeka, Adam Bielecki, Tomasz Kowalski i Artur Małek dokonali pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Broad Peak w Karakorum. Tego samego dnia w drodze powrotnej Berbeka i Kowalski odłączyli się od grupy i zaginęli. 8 marca 2013 roku kierujący ekspedycją Krzysztof Wielicki, poinformował, że zostali uznani za zmarłych. 10. rocznica

2016 - Zmarł Ray Tomlinson, amerykański inżynier i programista. Twórca sieciowej poczty elektronicznej i znaku "@", powszechnie stosowanego w adresach poczty elektronicznej. Nie jest znana dokładna data wysłania pierwszej wiadomości - różne źródła podają rok 1971 lub 1972. Ray Tomlinson urodził się 23 kwietnia 1941 roku.

2017 - Zmarła Krystyna Kubicka, lekarka, specjalistka w dziedzinie pediatrii i kardiologii dziecięcej. Napisała wiele publikacji naukowych, była także autorką podręczników akademickich. Prowadziła badania naukowe na temat diagnostyki i leczenia wad wrodzonych serca u dzieci. Była konsultantem krajowym w dziedzinie kardiologii oraz zasiadała w radzie naukowej przy ministrze zdrowia w latach 2001-2005. Urodziła się 7 marca 1930 roku.

2018 - Zmarł Trevor Baylis, brytyjski wynalazca. Swoje urządzenia konstruował w przydomowym garażu w Londynie. Łącznie był autorem ponad 250 wynalazków, w tym butów generujących energię elektryczną. Rozpoznawalność zyskał dzięki opracowaniu radia zasilanego korbką obracaną ręcznie przez użytkownika, co pozwalało na 15 minut pracy. Urodził się 13 maja 1937 roku. 5. rocznica

2019 - Zmarł Andrzej Mateja, biegacz narciarski, ratownik górski, uczestnik zimowych igrzysk olimpijskich w Cortina d’Ampezzo w 1956 roku oraz Squaw Valley w1960 roku. W latach 60. zdobywał wielokrotnie złote i srebrne medale w mistrzostwach Polski. Urodził się 26 sierpnia 1935 roku.

2020 - Zmarła Dżennet Połtorzycka-Stampf’l, dziennikarka, pisarka, autorka słuchowisk radiowych, współtwórczyni powieści radiowej "Matysiakowie". Rozpoczynała karierę zawodową, jako redaktorka w Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik”, później była związana z Polskim Radiem i Telewizją. Od lat 1960 współtworzyła powieść radiową "Matysiakowie". Działała także społecznie, w obronie przyrody i praw zwierząt, była współautorką projektu Ustawy o Ochronie Zwierząt, dotyczącego zakazu przymusowego tuczu gęsi i kaczek, przyjętej w 1997 roku. Laureatka wielu nagród między innymi Honorowego Złotego Mikrofonu, wraz z zespołem Matysiaków, za "wybitne osiągnięcia artystyczne, wieloletni żywy kontakt ze słuchaczami, za inicjatywy uruchamiające ogromną aktywność społeczną”. Urodziła się 29 sierpnia 1924 roku.

2021 - Zmarł Piotr Świąc, dziennikarz, prezenter telewizyjny, wykładowca akademicki. Prowadzący Wiadomości TVP1 i program TVP Info, Pracował również w TVP3 Gdańsk. Wykładał także na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Urodził się 6 maja 1967 roku.

2021 - Rozpoczęła się czterodniowa wizyta papieża Franciszka w Iraku.

Zobacz także

2024-03-19, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 19 marca - Dzień Jedności Kaszubów. 19 marca - Światowy Dzień Pracy Socjalnej. » więcej 2024-03-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 marca - Światowy Dzień Recyklingu. 18 marca - Europejski Dzień Mózgu, obchodzony od 1998 roku. 18 marca - Światowy Dzień Orła. » więcej 2024-03-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 marca - Międzynarodowy Dzień Inwalidów. 17 marca - Święto narodowe Irlandii, obchodzone w Dzień Świętego Patryka, patrona kraju. 17 marca - Włochy… » więcej 2024-03-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 marca - Dzień Pandy. 16 marca - Tydzień Wiedzy o Mózgu, trwający w 2024 roku od 11 do 17 marca. » więcej 2024-03-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 marca - Święto narodowe Węgier, obchodzone w rocznicę wybuchu rewolucji w 1848 roku. 15 marca - Międzynarodowy Dzień Konsumenta. 15 marca - Światowy… » więcej 2024-03-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 marca - Dzień Liczby Pi. » więcej 2024-03-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 marca 1202 - Zmarł Mieszko III Stary, książę wielkopolski, książę krakowski i zwierzchni książę Polski. Mieszko III Stary był szóstym pod względem… » więcej 2024-03-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 marca - Dzień Przeciwko Cenzurze Internetu, ustanowione w 2008 roku przez organizacje Reporterzy Bez Granic i Amnesty International. 12 marca - Dzień… » więcej 2024-03-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 marca - Polska: Dzień Sołtysa. 11 marca - Litwa: Dzień Odrodzenia Niepodległości. » więcej 2024-03-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet Sędziów. 10 marca - Dzień Mężczyzn. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »