Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-02-26, 07:15 Autor: IAR/B.Falkowska

Kartka z kalendarza

1634 - Po trzymiesięcznym oblężeniu przez polską armię, pod dowództwem króla Władysława IV, skapitulowały rosyjskie wojska pod Smoleńskiem.

1715 - Urodził się Claude Adrien Helvétius, Helwecjusz, francuski filozof i literat, jeden z twórców Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. Uważał, że motorem ludzkich działań jest egoizm, czyli interes własny jednostki.

1725 - Urodził się Nicolas-Joseph Cugnot, francuski wynalazca, konstruktor pierwszego na świecie pojazdu z napędem parowym. Zbudowany przez niego w 1769 roku pojazd mógł pociągnąć cztery tony i poruszać się z prędkością do czterech kilometrów na godzinę.

1768 - Obradujący pod nadzorem ambasadora rosyjskiego Nikołaja Repnina Sejm uchwalił tak zwane prawa kardynalne, potwierdzające dotychczasowe przywileje ustrojowe szlachty w Rzeczypospolitej. Zagwarantowano: wolną elekcję, liberum veto na sejmach, prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi, nietykalność osobistą, a także przywileje w sprawowaniu rządów oraz posiadanie ziemi i władzy nad chłopstwem.

1802 - Urodził się Victor Hugo, francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk. Jeden z najważniejszych twórców literatury francuskiej i czołowy przedstawiciel romantyzmu francuskiego. Autor poezji, dramatów wierszem i prozą oraz powieści, jak również listów i przemówień politycznych. Do jego najważniejszych dzieł należą: powieści "Nędznicy" i "Katedra Marii Panny w Paryżu", dramat "Hernani" oraz jedyna we francuskiej literaturze epopeja "Legenda wieków".

1806 - W Paryżu rozpoczęto budowę Łuku Triumfalnego. Miał upamiętnić dyplomatyczne i militarne zwycięstwa Napoleona, między innymi bitwę pod Austerlitz, poddanie Ulm, pokój w Preszburgu i traktaty tylżyckie. Budowa trwała dwa lata.

1815 - Napoleon I Bonaparte wraz z 600 żołnierzami Gwardii Cesarskiej oraz szwadronem polskich szwoleżerów opuścił Elbę u wybrzeży Włoch, na którą został zesłany niecały rok wcześniej.

1831 - Generał Jan Skrzynecki został wodzem naczelnym powstania listopadowego w miejsce generała Michała Gedeona Radziwiłła. Dzień wcześniej podczas bitwy o Olszynkę Grochowską, która powstrzymała marsz rosyjskich wojsk na Warszawę, gdy generał Józef Chłopicki został ranny, Jan Skrzynecki przejął dowództwo nad walczącymi powstańcami.

1832 - Car Mikołaj I ogłosił Statut Organiczny Królestwa Polskiego, który zastąpił odwołaną, po Powstaniu Listopadowym, konstytucję. Królestwo utraciło swoją odrębność i weszło w skład Cesarstwa Rosyjskiego, zlikwidowano też polską armię.

1834 - Urodził się Aleksander Zarzycki, dyrygent, pianista i kompozytor, współzałożyciel i pierwszy dyrektor Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego.

1846 - Pogromem powstańców krakowskich zakończyła się bitwa pod Gdowem. Spośród 380 powstańców zginęło 154, a 59 dostało się do niewoli. Żaden z 667 austriackich żołnierzy nie został nawet ranny.

1846 - Urodził się Buffalo Bill, właściwie William Frederick Cody, myśliwy, zwiadowca armii amerykańskiej podczas wojny secesyjnej i starć z Indianami, organizator i aktor widowisk rozrywkowych, bohater Dzikiego Zachodu.

1861 - W Paryżu zmarł generał Wojciech Chrzanowski, w Powstaniu Listopadowym szef Sztabu Głównego, w 1849 roku naczelny wódz armii piemonckiej, topograf wojskowy; twórca pierwszej mapy ziem polskich w skali 1:300 000.

1870 - W Hamburgu założono Commerzbank. W Polsce bank jest głównym udziałowcem mBanku.

1873 - Urodził się Wacław Berent, powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu, obok Władysława Reymonta główny przedstawiciel realizmu w literaturze Młodej Polski, autor powieści "Zmierzch wodzów", "Próchno" i "Ozimina".

1880 - Urodził się Lionel Logue, australijski logopeda znany ze swych niekonwencjonalnych metod terapii, które przyczyniły się do wyleczenia z jąkania brytyjskiego króla Jerzego VI.

1885 - Na konferencji berlińskiej europejskie mocarstwa uznały prawa króla Belgów Leopolda II Koburga do dorzecza Kongo. Wolne Państwo Konga było jego prywatną własnością, w której panowało niewolnictwo. Terror Leopolda II Koburga doprowadził do śmierci od kilku do kilkunastu milionów ludzi.

1887 - W Kamionce Strumiłowej urodził się Stefan Grabiński, pisarz, przedstawiciel nurtu literatury fantastycznej z pogranicza horroru, autor między innymi "Demona ruchu", "Szalonego pątnika" oraz powieści "Salamandra" i "Cień Bafometa".

1889 - Urodził się Jakub Węgierko, profesor chorób wewnętrznych, współzałożyciel Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz Akademii Medycznej w Szczecinie. Twórca oryginalnej metody leczenia cukrzycy.

1900 - Urodziła się Halina Konopacka, lekkoatletka, rekordzistka świata, pierwsza w historii polskiego olimpizmu mistrzyni olimpijska- w rzucie dyskiem z Amsterdamu w 1928 roku. Była także poetką i malarką.

1901 - Zmarła Lucyna Ćwierczakiewiczowa, autorka książek kucharskich i kalendarzy dla kobiet. Najpopularniejszy z jej poradników kulinarnych "365 obiadów za pięć złotych" miał ponad 20 wydań w ciągu 100 lat.

1903 - Urodził się Jan Fethke, śląski pisarz, reżyser i scenarzysta filmowy, reżyser między innymi filmów: "Bogurodzica", "Złota maska", "Zapomniana melodia", "Irena do domu", "Sprawa do załatwienia".

1905 - Urodził się Józef Kisielewski, pisarz, dziennikarz, członek Stronnictwa Narodowego. W przeddzień II wojny światowej napisał książkę "Ziemia gromadzi prochy” będącą serią reportaży autora z podróży, jaką odbył po nazistowskich Niemczech w 1937 roku. Za jej posiadanie Niemcy wysyłali do obozu koncentracyjnego, a sam autor oraz osoby współpracujące przy jej powstawaniu znalazły się na liście wrogów Rzeszy i tropiło ich gestapo.

1910 - Urodził się Aleksander Fogiel, aktor, reżyser, dyrektor teatrów, scenograf, dekorator teatralny. Grał między innymi w filmach: "Sami swoi", "Nie ma mocnych", "Kochaj albo rzuć", "Przypadek Pekosińskiego", "Popielec" oraz w serialach: "Przygody pana Michała", "Pan Wołodyjowski", "Chłopi" i "Lalka".

1914 - Urodził się Witold Rowicki, twórca Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, wieloletni dyrygent orkiestry Filharmonii Narodowej, wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej Warszawie.

1915 - Podczas I wojny światowej po raz pierwszy w historii wykorzystano przenośne miotacze ognia. Użyli ich Niemcy przeciwko Francuzom w bitwie pod Malancourt w departamencie Moza.

1916 - I wojna światowa: 930 osób zginęło na Morzu Śródziemnym po storpedowaniu francuskiego statku "Provence II” przez niemiecki okręt podwodny U-35.

1921 - Urodziła się Zofia Krassowska, pseudonim "Zosia Duża", sanitariuszka, podharcmistrz, uczestniczka Powstania Warszawskiego, dowódca plutonu żeńskiego "Oleńka" batalionu "Zośka”.

1922 - W Krakowie urodził się Józef Kostecki, aktor teatralny i filmowy, odtwórca ról porucznika Żaka w "Eroice" Andrzeja Munka i księcia Witolda w "Krzyżakach" Aleksandra Forda.

1923 - Urodziła się Stanisława Biskupska, rzemieślniczka i nauczycielka. Była posłanką na Sejm PRL III kadencji w latach 1961-1965, z ramienia Stronnictwa Demokratycznego. Zawodowo zajmowała się introligatorstwem artystycznym i kaletnictwem.

1926 - Urodził się Henry Gustav Molaison, amerykański pacjent, który po eksperymentalnej operacji mózgu, mającej usunąć jego epilepsję utracił zdolność formowania nowych wspomnień.

1927 - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych RP wydało okólnik ogłaszający "Mazurka Dąbrowskiego" hymnem narodowym. Autor melodii opartej na motywach ludowego mazura jest nieznany; słowa napisał pisarz i polityk Józef Wybicki. Pieśń powstała w dniach 16-19 lipca 1797 roku we włoskim miasteczku Reggio nell'Emilia we Włoszech. Pierwszy raz została wykonana publicznie 20 lipca 1797 roku.

1930 - Urodziła się Krystyna Goldberg, filolog, dziennikarka, krytyk literacki, edytor, redaktor książek i serii wydawniczych. Od początku lat 60. XX wieku współpracowała z Polskim Radiem prowadząc cykl "Na drogach i dróżkach reporterskich” oraz zasiadając w składzie jury konkursów na najlepszy reportaż.

1932 - Urodził się Johnny Cash, amerykański muzyk country, piosenkarz i aktor. Odznaczony Narodowym Medalem Sztuki. Obok tradycyjnej muzyki country, ballady kowbojskiej i stylu country pop wykonywał także muzykę zbliżoną do gospel, spirituals, rockabilly, rock chrześcijański, southern blues i rock and roll.

1935 - Adolf Hitler, łamiąc postanowienia traktatu wersalskiego zabraniające Niemcom posiadania lotnictwa wojskowego, wydał rozkaz powołujący Luftwaffe. Jej dowódcą został nazistowski działacz oraz były pilot Hermann Göring.

1935 - W pobliżu miasta Daventry w hrabstwie Northamptonshire brytyjskie ministerstwo lotnictwo przeprowadziło udany eksperyment z wykorzystaniem radaru do wykrycia lecącego samolotu.

1935 - Urodził się Aleksander Koj, lekarz, naukowiec zajmujący się biochemią i biologią molekularną, profesor nauk przyrodniczych, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1935 - Urodził się Roman Malinowski, polityk, działacz ruchu ludowego. W latach 1980-1985 wiceprezes Rady Ministrów, w latach 1985-1989 marszałek Sejmu IX kadencji, prezes Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego od 1981 do 1989 roku. Poseł na Sejm PRL VII, VIII i IX kadencji. Autor wielu prac naukowych i publicystycznych z zakresu polityki agrarnej, ekonomiki rolnictwa, problemów społeczno-gospodarczych i politycznych.

1936 - Urodził się Adem Demaçi, albański pisarz i polityk, więzień polityczny. Więziony łącznie przez 28 lat za wystąpienia przeciwko złemu traktowaniu mniejszości albańskiej w Jugosławii oraz za krytykę komunizmu i reżimu Josipa Broza Tity.

1937 - Jan Alfred Szczepański i Justyn Wojsznis dokonali pierwszego wejścia na Ojos del Salado, najwyższy wulkan na Ziemi, obecnie nieczynny, położony w Andach Środkowych, na granicy Argentyny i Chile. Ma on 6 tysięcy 893 metrów wysokości.

1940 - Powstał Polityczny Komitet Porozumiewawczy przedstawicieli Polskiej Partii Socjalistycznej - Wolność, Równość, Niepodległość, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Narodowego i Stronnictwa Pracy. Komitet powołano przy komendzie Obszaru Numer 1 Związku Walki Zbrojnej, jako zalążek wspólnej platformy politycznej Polskiego Państwa Podziemnego.

1940 - W odwecie za zabicie przez nieznanych sprawców niemieckiego burmistrza Legionowa, Niemcy rozstrzelali w Palmirach blisko 190 osób, głównie mieszkańców Legionowa i pobliskich miejscowości. Wśród zamordowanych przez Niemców było 184 mężczyzn i sześć kobiet.

1941 - Zlikwidowano getto żydowskie w Górze Kalwarii, w którym przebywało od czerwca 1940 roku około 3,5 tysiąca osób. Mieszkańcy getta mieli zakaz samodzielnego opuszczania jego granic, zawierania związków małżeńskich i odbywania zbiorowych modlitw.

1943 - Do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau przybył pierwszy masowy transport Romów. Do 21 lipca 1944 w obozie cygańskim osadzono łącznie 20 tysięcy 967 dzieci, kobiet i mężczyzn. Ogółem w Auschwitz więzionych było około 23 tysięcy Romów, z których Niemcy zamordowali około 21 tysięcy.

1945 - Urodził się Andrzej Zachariasz, filozof, związany z Uniwersytetem Rzeszowskim, twórca oryginalnego systemu filozoficznego zwanego anatelizmem lub relatyzmem.

1945 - Zmarł Józef Gallus, pisarz ludowy, drukarz, działacz kulturalny, folklorysta-amator i podróżnik. Jest autorem między innymi zbiorów: "Pieśni polskie używane na Górnym Śląsku" oraz "Starosta weselny", zbioru przemówień, piosenek i wierszy.

1950 - Urodził się Andrzej Celiński, socjolog, polityk, członek KSS "KOR”, Unii Demokratycznej, Unii Wolności, SLD i SdPl, senator w latach 1989-1993, poseł na Sejm II, IV oraz VI kadencji. Minister kultury w latach 2001-2002.

1951 - Zmarła Sabiha Kasimati, albańska biolog i więzień sumienia. Prowadziła badania ichtiologiczne, a przygotowany przez nią album opisywał 247 gatunków ryb, występujących w wodach Albanii.

1952 - Premier Winston Churchill ogłosił, że Wielka Brytania dysponuje bronią atomową.

1956 - W Białymstoku założono Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w Polsce. Organizacja, do której należy około czterech tysięcy osób, zajmuje się krzewieniem kultury, tradycji i historii białoruskiej na terenie Polski.

1956 - Urodził się Michel Houellebecq, francuski pisarz, eseista, poeta i autor piosenek. Odniósł sukces wraz z powieścią "Cząstki elementarne" w 1998 roku.

1961 - Urodził się Eugeniusz Olejarczyk, pseudonim "Siczka", gitarzysta, wokalista, kompozytor oraz autor tekstów i lider punkowej grupy KSU, jedyny członek pierwotnego składu grający w zespole do dziś.

1971 - Urodziła się Erykah Badu, amerykańska wokalistka z pogranicza soulu i hip-hopu, obdarzona charakterystycznym głosem. Pierwsza płyta piosenkarki, która ukazała się w 1997 pod tytułem "Baduizm", osiągnęła status pięciokrotnej platyny. Wytyczyła nowy kierunek muzyczny, nazwany przez dziennikarzy neo soulem.

1971 - Urodził się Rafał Olbrychski, aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, muzyk. W 1987 założył zespół Reds, którego został wokalistą i liderem.

1972 - W wyniku przerwania zapory na kopalnianym zbiorniku w hrabstwie Logan w amerykańskim stanie Wirginia Zachodnia zginęło 125 osób, a 1121 zostało rannych. Ponad cztery tysiące ludzi straciło dach nad głową.

1973 - W Warszawie założono Muzeum Archipelagu Nusantary, od 1976 roku Muzeum Azji i Pacyfiku. Jest jedynym w Polsce posiadającym wyłącznie zbiory poświęcone kulturom krajów Azji, Oceanii oraz Australii.

1975 - Zmarł January Konstanty Grzędziński, pseudonim "Bolesławski”, pułkownik Wojska Polskiego, inżynier, publicysta, pisarz, jeden ze współtwórców polskiego lotnictwa.

1975 - Zmarł Roman Zelek, ksiądz rzymskokatolicki, działacz społeczny, polityk, senator w II RP. W okresie II Rzeczypospolitej między innymi założył w Krzyżanowicach Stowarzyszenie Spożywców "Społem”, spółdzielnię Mleczarską w Dzierążni oraz był prezesem Towarzystwa Rolniczego w Kazimierzy Wielkiej.

1977 - Na Wyspie Króla Jerzego w Zachodniej Antarktyce rozpoczęła działalność Polska Stacja Antarktyczna imienia Henryka Arctowskiego.

1985 - Zmarła Łucja Zawada, nauczycielka, instruktorka harcerska, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej. W czasie II wojny światowej należała do kierownictwa konspiracyjnego harcerek śląskich. Organizowała pomoc dla uwięzionych i ich rodzin, wysyłanie paczek do obozów jeńców polskich.

1991 - I wojna w Zatoce Perskiej: Saddam Husajn ogłosił decyzję o wycofaniu wojsk irackich z Kuwejtu. 28 lutego prezydent George H.W. Bush ogłosił zwycięskie zakończenie wojny i wyzwolenie Kuwejtu.

1993 - Sześć osób zginęło, a ponad tysiąc zostało rannych w wyniku zamachu bombowego w podziemiu nowojorskiego World Trade Center, zorganizowanego przez fundamentalistów islamskich. W podziemnym garażu pod północną wieżą eksplodowała furgonetka wypełniona 700 kilogramami materiałów wybuchowych. 30 rocznica

1995 - Upadł Barings Bank - najstarszy brytyjski bank inwestycyjny, istniejący od 1762 roku. Barings Bank został przejęty przez ING za symbolicznego jednego funta.

1995 - Zmarł Jack Clayton, brytyjski reżyser i producent filmowy. Twórca między innymi filmów: "Miejsce na górze", "Wielki Gatsby”, "Dom matki” i "Zjadacz dyń”. Urodził się 1 marca 1921 roku.

1999 - Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski podpisał dokumenty ratyfikujące polskie członkostwo w NATO. 12 marca minister spraw zagranicznych profesor Bronisław Geremek przekazał na ręce Sekretarza Stanu USA Madeleine Albright podpisany akt przystąpienia Polski do Traktatu Północnoatlantyckiego. Od tego dnia Polska oficjalnie stała się członkiem NATO.

1999 - Reaktywowano działający w dwudziestoleciu międzywojennym Związek Powiatów Polskich. Stowarzyszenie ma za zadanie obronę ich wspólnych interesów.

2000 - Zmarł Andrzej Hiolski, śpiewak operowy, baryton, wieloletni solista Teatru Wielkiego w Warszawie. Występował na wielu scenach operowych świata. Zasłynął z mistrzowskiego wykonania pieśni Schuberta, Chopina, Moniuszki i Karłowicza.

2001 - Został podpisany Traktat Nicejski, który wszedł w życie 1 lutego 2003 roku. Dokument ten reformował instytucje Unii Europejskiej oraz stworzył podstawy do poszerzenia jej o nowe państwa. Wszedł w życie 1 lutego 2003 roku.

2004 - W katastrofie lotniczej zginął Boris Trajkovski, prezydent Macedonii. Uchodził za polityka kompromisu, a jego najbardziej znaczącym osiągnięciem był załagodzenie konfliktu z albańskimi uchodźcami z Kosowa w 2001 roku, co pozwoliło na uniknięcie kolejnej wojny na Bałkanach.

2005 - Zmarł Jef Raskin, amerykański projektant oraz ekspert z dziedziny interakcji człowieka z komputerem. Pomysłodawca komputera Macintosh firmy Apple.

2007 - Zmarł Jerzy Michalski, historyk XVIII i XIX wieku, profesor Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Obok Władysława Konopczyńskiego i Emanuela Rostworowskiego najwybitniejszy znawca historii Polski XVIII wieku.

2010 - Europę zaatakował orkan "Xynthia". Do 1 marca w wyniku gwałtownego wiatru zginęło co najmniej 65 osób, w tym 53 we Francji. Większość ofiar utonęła we wzbierających rzekach oraz na brzegu wzburzonego Atlantyku. Około miliona gospodarstw w zachodniej Francji zostało pozbawionych energii elektrycznej.

2012 - Zmarł Zbigniew Gach, dziennikarz, współautor książki "Konspira. Rzecz o podziemnej Solidarności” z 1984 roku. W grudniu 1981 uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej, który wybuchł w związku z ogłoszeniem stanu wojennego. W 1982 został negatywnie zweryfikowany i pozbawiony pracy.

2016 - Zmarł Karl Dedecius, tłumacz, propagator kultury polskiej w Niemczech, zwolennik pojednania polsko-niemieckiego, kawaler Orderu Orła Białego.

2022 - W trzecim dniu inwazjii rosyjskiej na Ukrainę zginął walczący po stronie Rosji czczeński generał Magomied Tuszajew, pierwszy z wielu wysokiej rangi wojskowych rosyjskich, zabitych w czasie tak zawnej "operacji wojskowej" na Ukrainie.









08:22 24/02/2023

Zobacz także

2024-03-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 marca 322 pne. - Zmarł Arystoteles, grecki filozof. Jeden z trzech - obok Sokratesa i Platona - najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Był twórcą… » więcej 2024-03-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 marca - Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Jest poświęcony pamięci osób, które sprzeciwiały się ustrojom totalitarnym i masowym zbrodniom w… » więcej 2024-03-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 marca - Dzień Wiedzy o Dysocjacyjnych Zaburzenia Osobowości. 5 marca - Dzień Europejskiego Geodety i Geoinformacji, obchodzony od 2012 z inicjatywy Europejskiej… » więcej 2024-03-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 marca - Na Litwie obchodzone są Kaziuki - w Wilnie odpustowy jarmark z okazji święta Świętego Kazimierza. 4 marca - Światowy Dzień Nauk Inżynieryjnych… » więcej 2024-03-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 marca - Międzynarodowy Dzień dla Ucha i Słuchu - ustanowiony z inicjatywy światowej organizacji zdrowia WHO 3 marca - Międzynarodowy Dzień Pisarzy… » więcej 2024-03-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02 marca 1333 - Zmarł Władysław Łokietek, książę kujawsko-łęczycki, król Polski. Rozpoczął proces scalania ziem polskich: zajął Kraków, odzyskał… » więcej 2024-03-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 marca - Światowy Dzień Obrony Cywilnej, ustanowiony przez zgromadzenie ogólne Międzynarodowej Organizacji Obrony Cywilnej w 1990 roku. 1 marca - Międzynarodowy… » więcej 2024-02-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 lutego - Dzień Chorób Rzadkich obchodzony co roku ostatniego dnia lutego, zapoczątkowany przez Europejską Federację Rodziców Pacjentów i Pacjentów z… » więcej 2024-02-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 lutego - Dzień Chorób Rzadkich. 28 lutego - Święto narodowe Finlandii - Dzień Kalewali, obchodzony w rocznicę opublikowania w 1835 roku eposu narodowego… » więcej 2024-02-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 27 lutego - Światowy Dzień Organizacji Pozarządowych. 27 lutego - Międzynarodowy Dzień Niedźwiedzia Polarnego. 27 lutego - Dzień Wiedzy o Anosmii. 27… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »