Radio Opole » Dobrze być w formie
2022-07-15, 09:00 Autor: PAP

Polacy odkryli, w jaki sposób chemioterapia raka piersi uszkadza naczynia krwionośne

[fot. pixabay.com]
[fot. pixabay.com]
Naukowcy z Collegium Medicum UJ pokazali, w jaki sposób chemioterapia nowotworów piersi może uszkadzać naczynia krwionośne. Ich ustalenia są niezwykle istotne, ponieważ do tej pory wiele kobiet, które przeżyły raka piersi, umierało z powodu chorób układu krążenia.
Zdaniem ekspertów odkrycie to może poskutkować zmianą postępowania terapeutycznego, co przyniesie duże korzyści tysiącom pacjentek.

Na łamach „Journal of Clinical Investigation” (https://doi.org/10.1172/JCI149117) zespół naukowców pod kierunkiem profesorów Tomasza Guzika i Tomasza Grodzickiego przedstawił wyniki badania, które dowodzą, że naczynia krwionośne kobiet po chemioterapii przestają produkować tlenek azotu, a zamiast tego zaczynają wydzielają nadmiar nadtlenku wodoru, czyli (H2O2). Ta ostatnia substancja stymuluje zaś wiele patologicznych zmian w naczyniach, które w efekcie prowadzą do inaktywacji ważnego enzymu o nazwie syntaza tlenku azotu. Kluczowym białkiem uczestniczącym w całym tym procesie jest oksydaza NADPH NOC4 - enzym będący źródłem reaktywnych form tlenu w wielu tkankach ludzkiego organizmu.

W kolejnym etapie badacze z Krakowa udowodnili, że cząsteczki hamujące działanie oksydaz naczyniowych, w tym NOX4 i NOX2, lub ograniczające działanie wybranych cząsteczek sygnałowych mogą zapobiegać tym bardzo niekorzystnym zmianom, co czyni je potencjalnymi lekami wspomagającymi proces leczenia kobiet z rakiem piersi.

„Chemioterapia jest najczęstszą terapią stosowaną w leczeniu nowotworów, która znacznie zwiększa przeżywalność pacjentów - informuje dr Piotr Szczepaniak, pierwszy autor omawianej publikacji. - Jednakże już wcześniej wykazano, że u osób leczonych w ten sposób występują zaburzenia sercowo-naczyniowe, w szczególności powiązane z nadciśnieniem tętniczym oraz miażdżycą tętnic. Prowadzi to do zwiększenia śmiertelności pacjentów po chemioterapii z powodów sercowo-naczyniowych”.

Czyli to właśnie problemy sercowo-naczyniowe, nie sam nowotwór, są obecnie główną przyczyną śmiertelności u osób, które przeżyły raka piersi.

Jak tłumaczą autorzy pracy, już dawno zauważono, że naczynia krwionośne kobiet, które przed operacją mastektomii przeszły obowiązkową chemioterapię, wykazują głębokie cechy dysfunkcji śródbłonka naczyniowego. Śródbłonek to niezwykle ważna struktura, która stanowi wewnętrzną warstwę naczyń krwionośnych i pełni kluczową rolę w regulacji ich zdrowia oraz zdrowia organizmu w ogóle.

To on odpowiada za transport substancji odżywczych do komórek oraz odbiera z tych ostatnich szkodliwe produkty przemiany materii. On kontroluje ciśnienie krwi, wpływa na procesy krzepnięcia, reguluje działanie elementów układu odpornościowego. Dodatkowo ma zdolność do produkcji i wydzielania ważnych substancji, które m.in. chronią przed udarem, zawałem serca, cukrzycą, a nawet nowotworami. Jednym z jego ważniejszych produktów jest tlenek azotu (NO).

Wcześniejsze badania wykazały, że za uszkodzenie śródbłonka u kobiet, które przeszły chemioterapię z powodu raka sutka, odpowiada lek docetaksel. Jednym z objawów uszkodzenia śródbłonka jest zaś wzrost ciśnienia krwi.

Choć opisane zjawisko jest znane od kliku lat, to dokładny mechanizm jego działa nie został dotąd wyjaśniony. Podejrzewano jednak, że najprawdopodobniej kluczową rolę w opisanym procesie odgrywa oksydaza NADPH NOX4 oraz produkowany przez nią nadtlenek wodoru.

Aby jednoznacznie określić rolę NOX4 w badanym zjawisku oraz ustalić jego poszczególne etapy, zespół z UJ zaprojektował serię eksperymentów na odpowiednio przygotowanych myszach.

Połowie zwierząt usunięto gen kodujący enzym NOX4, połowa - niezmieniona - stanowiła grupę kontrolą. Następnie wszystkie gryzonie podzielono jeszcze na czter podgrupy, które były nastrzykiwane odpowiednio docetakselem lub placebo.

Okazało się, że docetaksel sprzyja dysfunkcji naczyń i utracie zdolności ich rozszerzania się, poprzez mechanizm związany z reaktywnymi formami tlenu, zwanymi również wolnymi rodnikami tlenowymi (ROS). Lek ten bezpośrednio zwiększa ekspresję oksydazy NADPH NOX4 (a w mniejszym stopniu także NOX2) w śródbłonku naczyń krwionośnych, co z kolei przekłada się na uwalnianie dużych ilości wolnych rodników (m.in. H2O2).

Skutki zwiększenia stężenia wolnych rodników są dwojakie. Po pierwsze, reagują one z tlenkiem azotu ograniczając rozszerzanie naczyń powodowane przez ten ostatni. Po drugie, H2O2 stymuluje kaskadę przemian, które w efekcie prowadzą do zmniejszenia produkcji tlenku azotu. Oba te efekty przekładają się na powstanie poważnych dysfunkcji w funkcjonowaniu naczyń krwionośnych oraz do rozwoju miażdżycy i nadciśnienia. Co ważne, stan ten utrzymuje się nawet po zaprzestaniu chemioterapii.

Naukowcy wstępnie zidentyfikowali także związki, które mogą zapobiegać negatywnym efektom stosowania docetakselu. Ustalili, że np. niektóre statyny mogą zapobiegać aktywacji oksydazy NADPH, co blokuje kaskadę niekorzystnych procesów.

„Ulepszenia w wykrywaniu i leczeniu raka piersi znacznie zwiększyły przeżywalność pacjentów - piszą krakowscy badacze w swojej publikacji. - W latach 1989-2017 śmiertelność z powodu tego rodzaju nowotworu spadła o 40 proc., co oznacza, że dzięki nowoczesnej medycynie leczenia udało się uratować miliony istnień ludzkich”.

„Niestety skutkiem ubocznym stosowanych powszechnie metod leczenia jest to, że osoby, które przeżyły raka piersi, są narażone na wysokie ryzyko rozwoju choroby miażdżycowej - dodają. - Tym samym wzrasta u nich znacząco prawdopodobieństwo zgonu”.

Co niezwykle ważne, prawdopodobieństwo to jest znacznie wyższe niż śmierć z powodu samego raka lub nawrót raka piersi. Istnieje więc bardzo pilna potrzeba poprawy wyników sercowo-naczyniowych w tej populacji.

Omawiane badanie powstało we współpracy Laboratorium Medycyny Translacyjnej w Katedrze Chorób Wewnętrznych i Medycyny Wsi UJ CM oraz onkologów, chirurgów i specjalistów medycyny ogólnej i naczyniowej pracujących w UJ CM i Szpitalu Uniwersyteckim.(PAP)

Katarzyna Czechowicz

Dobrze być w formie

2024-05-31, godz. 07:00 Trwa Ogólnopolski Tydzień Promocji Karmienia Piersią Mleko Matki jest optymalnym pokarmem dla dziecka - przekonują specjaliści. Od 26 maja do 1 czerwca trwa Ogólnopolski Tydzień Promocji Karmienia Piersią. » więcej 2024-05-30, godz. 07:00 W leczeniu stwardnienia rozsianego najważniejsza jest szybka diagnoza W leczeniu stwardnienia rozsianego najważniejsza jest szybka diagnoza - mówili specjaliści podczas konferencji prasowej w Warszawie. » więcej 2024-05-29, godz. 07:00 Dwóch na trzech dorosłych Polaków ma nadwagę, co czwarty choruje na otyłość Dwóch na trzech dorosłych Polaków ma nadwagę, co czwarty choruje na otyłość. Otyłość po pandemii rozwinęła się na niespotykana do tej pory skalę… » więcej 2024-05-28, godz. 07:00 Eksperci: krwawienie dziąseł to sygnał alarmowy; dotyczy aż 30 proc. polskich 18-latków Zapalenie dziąseł prowadzi do choroby przyzębia, która zwiększa ryzyko groźnych chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, a nawet choroby Alzheimera - mówili… » więcej 2024-05-27, godz. 07:00 Lekarze PPOZ apelują o szczepienie się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu Lekarze Porozumienia Pracodawców Ochrony Zdrowia apelują o szczepienie się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM). Przypominają, że o jedyna skuteczna… » więcej 2024-05-24, godz. 07:00 Długowieczność w zdrowiu - klucz do pełni życia Jaki jest sekret długiego i zdrowego życia? Gdzie kryje się recepta na dotarcie do sędziwego wieku, która daje też gwarancję zachowania witalności i radości?… » więcej 2024-05-23, godz. 07:00 Eksperci: poziom zabezpieczenia danych w instytucjach ochrony zdrowia jest bardzo niski Poziom zabezpieczenia danych w większości instytucji ochrony zdrowia jest bardzo niski - ocenili eksperci ChronPesel.pl. Wskazali, że placówki medyczne słabo… » więcej 2024-05-22, godz. 07:00 Otwarto Centrum Wsparcia i Edukacji Pacjenta z Niewydolnością Serca Otwarto pierwsze w Polsce Centrum Wsparcia i Edukacji Pacjenta z Niewydolnością Serca. Na Kardiolinii pacjenci oraz ich bliscy mogą uzyskać wszystkie przydatne… » więcej 2024-05-21, godz. 07:00 Coraz więcej dzieci i młodzieży potrzebuje pomocy psychologicznej i psychiatrycznej W opiece psychiatrycznej dzieci i młodzieży kluczowe znaczenie dla skuteczności terapii ma koordynacja udzielanej pomocy. Specjaliści przekonują, że szczególną… » więcej 2024-05-20, godz. 07:00 Ogólnopolski Dzień Bliźniąt Przychodzą na świat raz na 80 porodów, a w niedzielę miały swoje święto - Ogólnopolski Dzień Bliźniąt. » więcej
891011121314
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »