Radio Opole » Operacja Dunaj, albo Lech kontra Czech » Posłuchaj cyklu » Doktryna Breżniewa (prawie) wiecznie żywa
2018-08-27, 07:55 Autor: Ireneusz Prochera

Doktryna Breżniewa (prawie) wiecznie żywa

Leonid Breżniew [fot. By Bundesarchiv, Bild 183-F0417-0001-011 / Kohls, Ulrich / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 de, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=60791751]
Leonid Breżniew [fot. By Bundesarchiv, Bild 183-F0417-0001-011 / Kohls, Ulrich / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 de, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=60791751]
Operacja Dunaj, albo Lech kontra Czech - odc. 15
Interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji miała ogromne znaczenie dyscyplinujące dla państw należących do bloku wschodniego. Przyniosła także powstanie koncepcji, która na długie lata zdeterminowała relacje w obrębie tegoż bloku jak i w stosunkach z zachodem.
Mowa o Doktrynie Breżniewa, zwanej też doktryną ograniczonej suwerenności. W skrócie, nakazywała ona państwom członkowskim Układu Warszawskiego wyzbycie się części własnej suwerenności w imię interesów i spoistości wspólnoty socjalistycznej, domyślnie kierowanej po wsze czasy przez Związek Radziecki. To było dobre dla państw socjalistycznych, co było dobre dla ZSRR. I to Moskwa określała zakres wolności w polityce wewnętrznej i zagranicznej poszczególnych jej członków.

Przy takim ujęciu, „Operacja Dunaj” nie była więc agresją, a jedynie wyprawą pielęgnacyjną, pozwalającą przyciąć u korzenia kiełkujące pędy wrogiej ideologii.

Na 24 zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Breżniew zachwalał podjęty trud porządkowy, mówić, że poczyniono kolejny krok w ku pokojowi na świecie.

Sama doktryna została po raz pierwszy zaprezentowana 26 września 1968 roku w tekście Siergieja Kowalowa pt. „Suwerenność i międzynarodowe zobowiązania państw socjalistycznych” na łamach „Prawdy”. Szerzej ogłosił ją światu minister spraw zagranicznych ZSRR Andriej Gromyko na sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ 3 października 1968. Autorem był prawdopodobnie Michaił Susłow, ale swego pełnego błogosławieństwa udzielał mu oczywiście Gensek Breżniew.

W tym przesłaniu sprawę stawiano jasno – ustalenia pojałtańskie dotyczące stref wpływów będą twardo egzekwowane, a jakikolwiek opór i próba pójścia własną drogą, będą krwawo pacyfikowane.

Jak nietrudno się domyślić, państwa zachodnie nie kryły oburzenia, a w chórze krytyków nie zabrakło też Chin, Jugosławii i Albanii, czyli państw socjalistycznych od dawna mających na pieńku z Moskwą. Co interesujące, także Rumunia zakwestionowała zasadność doktryny, choć jedynie albański dyktator Enver Hodża zdecydował się wystąpić z socjalistycznego sojuszu militarnego.

Leonid Breżniew na V zjeździe PZPR w listopadzie 1968 mówił tak: „Wspólnota socjalistyczna jako całość ma prawo do interwencji na terytorium każdego państwa członkowskiego bloku socjalistycznego w sytuacji, gdy wewnętrzne lub zewnętrzne siły, wrogie wobec socjalizmu, usiłują zakłócić rozwój tego kraju i przywrócić ustrój kapitalistyczny”.

Doktryna była przy tym niejako dwustopniowa. Zakładała zaprowadzenie i utrzymanie socjalistycznego porządku w Europie, a następnie przeniesienie uwagi na świat. A tam przecież, częściowo z inspiracji Sowietów, nieustannie podejmowane były próby podważenia zastanego ładu i wprowadzenia w jego miejsce kolejnego raju chłopów i robotników.

Ocenia się, że kres doktrynie Breżniewa położyły dopiero wydarzenia z 1989 roku.

Zobacz także

2018-08-17, godz. 07:54 „Incydent w Jiczynie” – czarna karta z historii interwencji w 1968 roku O ile zdecydowana większość zaplanowanych operacji polskich jednostek podczas operacji „Dunaj” przebiegła bez strat dla ludności cywilnej, o tyle jednak… » więcej 2018-08-16, godz. 07:50 Opolskie ślady operacji „Dunaj” Wśród interweniujących w Czechosłowacji jednostek nie zabrakło również oddziałów stacjonujących w okresie pokojowym na terenie województwa opolskiego… » więcej 2018-08-14, godz. 07:51 Czy to była wojna „na serio”? Z perspektywy półwiecza jednym z podstawowych pytań, które dziś wielu zadaje w kontekście udziału polskich żołnierzy w interwencji w Czechosłowacji… » więcej 2018-08-13, godz. 07:58 Kain też był bratem, czyli reakcje na inwazję Społeczeństwo w zajmowanej przez wojska Układu Warszawskiego Czechosłowacji, w swojej przeważającej masie sprzeciwiło się interwencji. Od biernego potępienia… » więcej 2018-08-10, godz. 07:57 Ocena Dubčeka nie jest jednoznaczna, ale dla Czechów i Słowaków zawsze będzie symbolem Praskiej Wiosny Kluczową postacią w wydarzeniach, które doprowadziły najpierw do praskiej wiosny, a później do interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji… » więcej 2018-08-09, godz. 07:51 Praska Wiosna. Na monolicie uwidoczniły się pęknięcia Określenie Praska Wiosna młodszym słuchaczom może wydać się mało znajome. Znają za to zapewne takie pojęcia jak egipska wiosna, czy szerzej: arabska wiosna… » więcej 2018-08-08, godz. 07:53 Rolę „głównego jastrzębia” odgrywał Władysław Gomułka Co do tego, że centrum decyzyjne, w którym postanowiono o zbiorowym najechaniu na Czechosłowację, znajdowało się w Moskwie, nie ma wątpliwości. Analiza… » więcej 2018-08-07, godz. 14:38 Wielu uwierzyło, że z tego dusznego czerwonego pokoju da się wyjść Rok 1968 był rokiem wyjątkowym. Nieporównywalnym z żadnym innym. Był to rok, gdy na listach przebojów na kapitalistycznym Zachodzie królował kontrkulturowy… » więcej 2018-08-07, godz. 14:33 Operacja Dunaj, czyli jak zaatakowaliśmy Czechosłowację Mówi się, że czas leczy rany. I rzeczywiście – im dalej od roku 1968, tym obraz interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, a szczególnie… » więcej
12
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »