Radio Opole » Kraj i świat
2024-04-24, 19:00 Autor: PAP

Historyk: traktat polsko-litewski o przyjaznych stosunkach zmienił stosunek Litwinów do Polski

Traktat o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy, podpisany przez Polskę i Litwę w 1994 r., miał duże znaczenie polityczne, ale odegrał też decydującą rolę w przełamywaniu negatywnych stereotypów w społeczeństwie litewskim na temat Polski – mówi PAP historyk Alvydas Nikżentaitis.

Zdaniem politologa Andrzeja Pukszty z realizacji traktatu nie są zadowoleni Polacy na Litwie, gdyż ich zdaniem nie jest on przestrzegany.


„Znaczenie naszego traktatu o przyjaźni można porównać z historycznym porozumieniem Niemiec i Francji. Pokazaliśmy Europie, że nie zważając na pewne obciążenia historyczne, potrafimy się porozumieć” – twierdzi prof. Nikżentaitis, dyrektor Instytutu Historii Litwy. Podkreśla jednak, że dokument „odegrał przede wszystkim decydującą rolę w przełamywaniu negatywnych stereotypów istniejących w społeczeństwie litewskim na temat Polski” i pomógł „naszemu społeczeństwu się unowocześnić”.


Historyk podkreśla, że przed 30 laty Litwini traktowali Polskę „jako stację paliwową w drodze do Berlina”, unikano polskich produktów, bo uważano, że nie są dobrej jakości. W kontekście polityki zagranicznej powszechne było mniemanie, że „Polska jest państwem imperialistycznym, które tylko marzy o tym, by ponownie zająć Wilno”.


„Obecnie jeździmy do Polski na wakacje. Pokonujemy setki kilometrów, jadąc po polskie produkty. Polska stała się krajem ze szczególnym znakiem jakości” – ocenia.


Nikżenkaitis podkreśla, że podpisany 26 kwietnia 1994 roku w Wilnie Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy pozwolił na historyczne pojednanie byłych żołnierzy Armii Krajowej i korpusu posiłkowego generała Povilasa Plechavicziusa, który w II wojnie światowej walczył po stronie niemieckiej.


Zdaniem historyka zmienia się też stosunek Litwinów do uchwalenia Konstytucji 3 maja. Do niedawna powszechnie uważano, że zapoczątkowało to utratę niezależności Litwy. Ponadto od 2019 roku oba kraje wspólnie obchodzą rocznicę zawarcia Unii Lubelskiej, a „przedtem na Litwie dominowało przekonanie, że (...) ograniczyło (to) naszą suwerenność, że Polska zagarnęła znaczną część Wielkiego Księstwa Litewskiego”.


„To wszystko świadczy o tym, że społeczeństwo litewskie staje się wreszcie społeczeństwem współczesnym, nie ogląda się już jedynie wstecz, przestaje żyć w cieniu żalu historycznego, jest gotowe na zmiany interpretacji historycznych i dostrzega wspólną, lepszą przyszłość” – podsumowuje Nikżentaitis, podkreślając, że „istotną rolę w tym wszystkim odegrało właśnie podpisanie traktatu” polsko-litewskiego o przyjaźni.


Andrzej Pukszto, politolog Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, w rozmowie z PAP ocenia, że „o ile Litwini, podpisując traktat, skupili się na kwestiach historycznych, (o tyle) dla Polaków najważniejszą sprawą były problemy polskiej mniejszości na Litwie”.


„Traktat na pewno stworzył fundament pod uregulowanie sytuacji prawnej Polaków na Litwie (…), ale wydaje mi się, że (...) nie do końca są (oni) zadowoleni z domu wybudowanego na tym fundamencie” – mówi.


Politolog stwierdza, że „traktat zagwarantował fundamentalne prawa mniejszościom” i przypomina, że „od 30 lat mniejszość polska na Litwie odwołuje się do tego dokumentu, walcząc o polskie szkoły, używanie języka ojczystego w życiu publicznym, zapisu swych nazwisk w formie oryginalnej”.


Według Pukszty zasadniczą kwestią jest utrzymanie oświaty polskiej na Litwie. Przyznaje, że małe, nieliczne szkoły są zamykane, tak jak zamykane są również szkoły litewskie, ale „udało się w zasadzie zachować stan posiadania szkolnictwa polskiego”.


„Udało się, ale kosztowało to bardzo dużo wysiłku polskiego społeczeństwa. Traktat miał pewne sprawy zamknąć, a my tu ciągle jesteśmy w stanie walki” – mówi Pukszto i podkreśla „w sprawach polskiej mniejszości brakuje komfortu”.


W czwartek, w przededniu 30. rocznicy podpisania traktatu polsko-litewskiego, na Zamku w podwileńskich Miednikach odbędzie się konferencja z udziałem historyków, ekspertów i polityków obu krajów. W piątek rozmowy o znaczeniu traktatu przeniosą się do ministerstwa spraw zagranicznych Litwy. Głównym organizatorem wydarzenia jest Instytut Historii Litwy.


Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)


aki/ akl/


Kraj i świat

2024-06-26, godz. 15:40 Szeptycki: dyplom europejski zwiększy atrakcyjność studiowania w Polsce Dyplom europejski zwiększy atrakcyjność studiowania w Polsce, ale doprecyzowanie przepisów wymaga sporo pracy - wynika z dyskusji podjętej przez posłów… » więcej 2024-06-26, godz. 15:30 Sejm zajął się projektem dot. usprawnienia działania wojska, policji i straży granicznej w razie zagrożenia pań… Sejm rozpoczął w środę parce nad rządowym projektem zmian w kilku ustawach w celu uprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji… » więcej 2024-06-26, godz. 15:30 Ziobro: wezwanie mnie przez komisję na 1 lipca i zaangażowanie policji to prymitywna prowokacja Wezwanie mnie na 1 lipca przez sejmową komisję śledczą ds. Pegasusa i zaangażowanie policji w tej sprawie to prymitywna prowokacja - ocenił w środę Zbigniew… » więcej 2024-06-26, godz. 15:20 Sejm/ Tomasz Majewski: ekipa na igrzyska olimpijskie w Paryżu liczy na 26 czerwca 194 osoby 194 osoby, w tym 108 kobiet i 86 mężczyzn zakwalifikowało się do reprezentacji Polski na igrzyska XXXIII w Paryżu - poinformował członków sejmowej komisji… » więcej 2024-06-26, godz. 15:20 Ekstraklasa piłkarska – Radomiak – Korona 3:0 w sparingu Przygotowujący się do nowego sezonu ekstraklasy piłkarze Radomiaka i Korony Kielce rozegrali sparing, w którym zwycięstwo 3:0 (2:0) odniósł zespół z … » więcej 2024-06-26, godz. 15:10 Tusk o Muzeum II WŚ: mam nadzieję, że zapadną decyzje, które unieważnią to zamieszanie (opis) Mam nadzieję, że zapadną decyzje, które unieważnią to zamieszanie - powiedział premier Donald Tusk zapytany o zmiany w wystawie głównej Muzeum II Wojny… » więcej 2024-06-26, godz. 15:10 Rzecznik KEP: ks. Iżycki zawieszony w pełnieniu funkcji dyrektora Caritasu Polska Ks. Marcin Iżycki został zawieszony w pełnieniu funkcji dyrektora Caritasu Polska. Decyzję podjął przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Tadeusz… » więcej 2024-06-26, godz. 15:00 Lasek: koszt budowy lotniska krajowego w Baranowie i infrastruktury kolejowej to 131 mld zł (krótka5) Szacowany koszt wybudowania lotniska krajowego w Baranowie wraz z inwestycjami towarzyszącymi, czyli włączeniem portu w ciąg dróg publicznych oraz realizacja… » więcej 2024-06-26, godz. 15:00 Wieczorek: projekt noweli ustawy o szkolnictwie wyższym ma być gotowy w lipcu Projekt noweli ustawy o szkolnictwie wyższym ma być gotowy w lipcu - zapowiedział w środę minister nauki Dariusz Wieczorek. Dodał, że jego najważniejsze… » więcej 2024-06-26, godz. 15:00 Francja/ Władze rozwiązały skrajnie prawicową organizację studencką GUD Władze Francji zdecydowały w środę o rozwiązaniu skrajnie prawicowej organizacji studenckiej GUD, istniejącej od końca lat 60. XX wieku i od tego czasu… » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »