Radio Opole » Kraj i świat
2024-04-19, 14:00 Autor: PAP

Astronomowie z UW odkryli cefeidę o rekordowym okresie pulsacji w Drodze Mlecznej

Astronomowie z Obserwatorium Astronomicznego UW odkryli masywną gwiazdę zmienną, czyli cefeidę klasyczną, o najdłuższym okresie pulsacji w naszej Galaktyce. Zdaniem badaczy jest nie tylko najjaśniejszą, ale też prawdopodobnie najmłodszą znaną cefeidą klasyczną w Drodze Mlecznej - ma 22 mln lat.

Nowo zidentyfikowana gwiazda została wyselekcjonowana przez prof. Igora Soszyńskiego, światowego lidera badań nad gwiazdami zmiennymi, i otrzymała oznaczenie katalogowe OGLE-GD-CEP-1884. Pulsuje ona z okresem 78,14 dni, czyli prawie o 10 dni dłuższym niż wynosi okres pulsacji dotychczasowej rekordzistki, cefeidy S Vulpeculae - podało OA Uniwersytetu Warszawskiego w komunikacie.


Odkrycia dokonali naukowcy pracujący w ramach prowadzonego w Obserwatorium projektu OGLE.


Zespół badawczy OGLE, kierowany przez profesora Andrzeja Udalskiego, ma ogromne doświadczenie w odkrywaniu i badaniu gwiazd pulsujących. W przybliżeniu połowa wszystkich cefeid klasycznych znanych obecnie w Drodze Mlecznej została odkryta przez warszawskich astronomów - przypomniano w komunikacie.


Kilka lat temu badacze pod kierunkiem prof. Doroty Skowron opublikowali trójwymiarową mapę naszej Galaktyki uzyskaną na podstawie rozkładu przestrzennego cefeid odkrytych przez zespół OGLE. Mapa ta jednoznacznie pokazała, że dysk Drogi Mlecznej nie jest płaski, ale wygina się w kształt litery S.


Cefeidy klasyczne są masywnymi gwiazdami zmiennymi, które znalazły niezwykle ważne zastosowania astrofizyczne. W 1924 roku amerykański astronom Edwin Hubble wykorzystał spełnianą przez cefeidy zależność okres-jasność do udowodnienia, że Wszechświat składa się z niezliczonej liczby galaktyk, a nie, jak wcześniej sądzono, tylko z naszej Drogi Mlecznej. Kilka lat później cefeidy obserwowane w sąsiednich galaktykach posłużyły Hubble’owi do odkrycia faktu rozszerzania się Wszechświata, co w niedługim czasie doprowadziło do sformułowania teorii Wielkiego Wybuchu.


Dzisiaj cefeidy klasyczne są powszechnie wykorzystywane do mierzenia odległości międzygalaktycznych oraz do badania struktury galaktyk. Między innymi na cefeidach opiera się najdokładniejszy obecnie pomiar stałej Hubble’a, czyli wielkości określającej tempo rozszerzania się Wszechświata.


Nowo odkryta gwiazda OGLE-GD-CEP-1884 należy do nielicznej grupy cefeid o ekstremalnie długich okresach pulsacji (ang. ultra-long-period Cepheids, w skrócie ULPC). Cechą tego typu obiektów - jak tłumaczą astronomowie z UW - jest ich duża jasność, co wykorzystywane jest do mierzenia odległości do galaktyk położonych nawet 300 milionów lat świetlnych od nas.


"Dotychczas ani jeden obiekt typu ULPC nie był znany w naszej Galaktyce, chociaż większość przebadanych galaktyk zawiera po kilka tego typu cefeid. Gwiazda OGLE-GD-CEP-1884, mimo że jest ponad 25 000 razy jaśniejsza od Słońca, nie była wcześniej prawidłowo zaklasyfikowana jako cefeida, ponieważ znajduje się za grubą warstwą materii międzygwiazdowej, która pochłania światło biegnące od obiektu, szczególnie w niebieskiej części widma" - czytamy w komunikacie.


Wieloletnie obserwacje fotometryczne tej gwiazdy prowadzone w świetle czerwonym przez zespół OGLE w połączeniu z pomiarami prędkości radialnych wykonanymi przez teleskop kosmiczny Gaia pozwoliły jednoznacznie wykazać, że OGLE-GD-CEP-1884 jest cefeidą klasyczną.


"Odkrycie tego obiektu wskazuje, że Droga Mleczna nie jest wyjątkiem wśród innych galaktyk pod względem występowania długookresowych cefeid, a dotychczasowy brak obserwacji tego typu gwiazd w naszej Galaktyce wynikał prawdopodobnie z tego, że ULPC są zasłonięte przez gęste obłoki pyłu międzygwiazdowego" - konstatują naukowcy.


OGLE-GD-CEP-1884 jest nie tylko najjaśniejszą, ale też prawdopodobnie najmłodszą znaną cefeidą klasyczną w Drodze Mlecznej. Wiek tej gwiazdy został oszacowany na 22 miliony lat.


Jak poinformowali badacze, dzięki wykorzystaniu zależności okres-jasność dla cefeid możliwe było zmierzenie odległości do OGLE-GD-CEP-1884 i zaznaczenie jej położenia na mapie naszej Galaktyki. Gwiazda ta znajduje się 14,5 tysiąca lat świetlnych od nas w Ramieniu Spiralnym Węgielnicy wśród innych stosunkowo młodych cefeid klasycznych. Odkrycie OGLE-GD-CEP-1884 przyczyni się do dokładniejszej kalibracji zależności okres-jasność dla cefeid oraz do lepszego zrozumienia ewolucji masywnych gwiazd.


Praca prezentująca odkrycie cefeidy klasycznej o najdłuższym okresie pulsacji ukazała się w czasopiśmie The Astrophysical Journal Letters (https://doi.org/10.3847/2041-8213/ad392f). (PAP)


agt/ bar/


Kraj i świat

2024-06-15, godz. 20:30 A.Duda z okazji 100-lecia przyznania Reymontowi Nagrody Nobla: to jeden z najznakomitszych polskich pisarzy Władysław Reymont to jeden z najznakomitszych polskich pisarzy. Jego literackie arcydzieło, czterotomowa powieść Chłopi, jest skarbem naszej kultury narodowej… » więcej 2024-06-15, godz. 20:20 ME 2024 - Hiszpania - Chorwacja 3:0 (opis) Grupa B: Hiszpania - Chorwacja 3:0 (3:0). Bramki: 1:0 Alvaro Morata (29), 2:0 Fabian Ruiz (32), 3:0 Dani Carvajal (45+2). Żółta kartka - Hiszpania: Rodri… » więcej 2024-06-15, godz. 20:10 ME 2024 - Zieliński: Holendrzy to marka, ale rankingi nie będą mieć znaczenia 'Reprezentacja Holandii to uznana marka, ale w niedzielę rankingi nie będą mieć takiego znaczenia' - powiedział Piotr Zieliński przed meczem piłkarskich… » więcej 2024-06-15, godz. 20:00 ME 2024 - Hiszpania - Chorwacja 3:0 (wynik) Grupa B: Hiszpania - Chorwacja 3:0 (3:0). Bramki: 1:0 Alvaro Morata (29), 2:0 Fabian Ruiz (32), 3:0 Dani Carvajal (45+2). Żółta kartka - Hiszpania: Rodri… » więcej 2024-06-15, godz. 19:40 ME 2024 - Probierz: mam już w głowie skład na mecz z Holandią (opis) Trener piłkarskiej reprezentacji Polski Michał Probierz przyznał w Hamburgu przed niedzielnym meczem z Holandią w grupie D mistrzostw Europy, że 'ma już… » więcej 2024-06-15, godz. 19:40 Serbia/ Prorosyjski wicepremier otrzymał zadanie wzmacniania więzi z krajami BRICS Aleksandar Vulin, prorosyjski wicepremier w rządzie Serbii, będzie odpowiadać za rozwój relacji Belgradu z grupą państw rozwijających się BRICS - ustalono… » więcej 2024-06-15, godz. 19:30 ME 2024 - Eriksen: nie myślę o tym, co się stało trzy lata temu Trzy lata po pamiętnym meczu z Finlandią, kiedy przeżył zatrzymanie akcji serca, duński piłkarz Christian Eriksen ponownie jest na mistrzostwach Europy i… » więcej 2024-06-15, godz. 19:30 Izrael/ Ośmiu izraelskich żołnierzy zginęło w wybuchu w południowej Strefie Gazy W wybuchu opancerzonego transportera na południu Strefy Gazy zginęło w sobotę ośmiu izraelskich żołnierzy - poinformowały Siły Obronne Izraela. » więcej 2024-06-15, godz. 19:20 ME w kajakarstwie - sześć medali Polaków w sobotę (wyniki) Pięć srebrnych medali i jeden brązowy to sobotni dorobek polskiej reprezentacji kajakarzy rywalizującej w mistrzostwach Europy w węgierskim Szegedzie. Dwukrotnie… » więcej 2024-06-15, godz. 19:20 Szef MSZ: jeśli Putin uzależnia pokój od obietnicy Ukrainy, Ukraina też ma prawo żądać Jeśli Władimir Putin uzależnia pokój od obietnicy Ukrainy, że nie przystąpi do NATO, to z pewnością Ukraina ma prawo żądać, aby Rosja nie zawierała… » więcej
2345678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »