1 sierpnia

----------

1520 - W Krakowie urodził się przyszły król Polski Zygmunt II August.

1701 - W Niedzieliskach zmarł Jan Chryzostom Pasek, szlachcic, żołnierz, autor "Pamiętników", w których opisywał swą służbę Rzeczpospolitej oraz życie codzienne szlachty; "Pamiętniki" zawierające rubaszne gawędy, mowy, pieśni i przyśpiewki, paszkwile, makaronizmy, weszły do kanonu polskiej literatury.

1794 - Pod Słonimem koło Grodna rozpoczęła się dwudniowa bitwa pomiędzy wojskami Insurekcji Kościuszkowskiej dowodzonymi gen. Karola Sierakowskiego i wojskami rosyjskimi, zakończona zwycięstwem Polaków i Litwinów.

1827 - Na Helu została uruchomiona pierwsza latarnia morska.

1834 - W Warszawie urodziła się Jadwiga Łuszczewska, poetka i pisarka epoki romantyzmu, publikująca pod pseudonimem "Deotyma", animatorka jednego z najważniejszych warszawskich salonów kulturalnych.

1894 - We Lwowie urodził się Wilhelm Orlik-Rueckemann, oficer Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, generał WP; od sierpnia 1939 r. dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP).

1909 - W Krzyżu urodził się Henryk Worcell, polski pisarz, autor powieści "Zaklęte rewiry".

1914 - W Wilnie urodził się Stefan Kryński, lekarz, bakteriolog, specjalista w dziedzinie badań nad zakażeniami; żołnierz Armii Krajowej.

1919 - Sejm RP uchwalił ustawy: o godłach i barwach Rzeczypospolitej oraz orderze Virtuti Militari.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zdobyła Brześć nad Bugiem.

1926 - W Zakopanem zmarł Jan Kasprowicz, poeta, dramaturg, krytyk literacki i tłumacz; jeden z głównych przedstawicieli Młodej Polski, piewca przyrody tatrzańskiej, autor poematu "Miłość" i tomów "Krzak dzikiej róży", "Ginącemu światu", "Księga ubogich".

1935 - Rozpoczęła się budowa kolejki linowej na Kasprowy Wierch.

1941 - II wojna światowa: Utworzony przez władze niemieckie okręg-dystrykt Galicja został wcielony do Generalnego Gubernatorstwa.

1943 - Na rozpoczęcie przez Niemców ostatecznej akcji likwidacyjnej gett w Będzinie i Sosnowcu żydowscy bojownicy odpowiedzieli zbrojnym oporem; wydarzenie to jest znane jako powstanie będzińsko-sosnowieckie.

1944 - W Warszawie na rozkaz Komendanta Głównego AK gen. Tadeusza Komorowskiego "Bora" wybuchło powstanie. Przez 63 dni powstańcy prowadzili z wojskami niemieckimi heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej.

1944 - 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka wylądowała we Francji.

1944 - PKWN przeniósł się z Chełma do Lublina.

1944 - W Warszawie urodził się Maciej Pietrzyk, aktor, malarz, poeta, satyryk; wykonawca i autor niezależnych piosenek, uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r., w czasie którego skomponował muzykę do "Piosenki do córki".

1946 - Ukazał się pierwszy numer pisma "Film", na jego okładce znalazło się zdjęcie aktorki Danuty Szaflarskiej; pismo wydawane było do 2013 r.

1947 - W Warszawie urodził się Jan Tomasz Gross, socjolog, politolog, historyk, autor książek "W 40. nas matko na Sybir zesłali", "Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka", "Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści" oraz "Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach Zagłady Żydów".

1947 - W Warszawie urodził się Jacek Kleyff, poeta, bard, kompozytor, malarz, współtwórca kabaretu "Salon Niezależnych".

1950 - Początek budowy MDM w Warszawie.

1952 - Sejm uchwalił ordynację wyborczą, zgodnie z którą liczba kandydatów miała być równa liczbie mandatów poselskich.

1962 - W Warszawie zmarł Leon Kruczkowski, prozaik, dramaturg, publicysta; członek Krajowej Rady Narodowej, KC PZPR i Rady Państwa; od 1947 r. poseł na Sejm; prezes Związku Literatów Polskich w latach 1946-1956; autor powieści "Kordian i cham" oraz dramatu "Niemcy".

1972 - Dla Jelczańskich Zakładów Samochodowych zakupiono licencję na produkcję francuskich autobusów "Berliet".

1975 - W Helsinkach podpisano Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

1977 - Do Warszawy przyłączony został Ursus, który stał się częścią dzielnicy Ochota.

1981 - Po raz pierwszy powstańców warszawskich odznaczono Warszawskimi Krzyżami Powstańczymi.

1981 - W Warszawie zmarł Jan Batory, reżyser, scenarzysta, autor filmów "Podhale w ogniu", "O dwóch takich, co ukradli księżyc", "Lekarstwo na miłość", "Con amore" i "Karino".

1981 - W hotelu Victoria w Warszawie doszło do próby zamachu na przebywającego w Polsce Abu Dauda, działacza terrorystycznej organizacji Czarny Wrzesień.

1987 - W San Antonio w Teksasie zmarła Pola Negri (właściwie: Apolonia Chałupiec), polska aktorka, gwiazda niemieckiego i amerykańskiego kina niemego; grała m.in. w filmach Maxa Reinhardta i Ernsta Lubitscha.

1989 - W Warszawie na Placu Krasińskich odsłonięto Pomnik Powstania Warszawskiego.

1989 - Na terenie całej Polski zniesiono kartki na mięso i jego przetwory.

1992 - Sejm przyjął projekt ustawy konstytucyjnej, tzw. Małej Konstytucji.

1997 - Sejm przyjął Ustawę o Trybunale Konstytucyjnym.

2006 - W Warszawie zmarł Stanisław Jopek, śpiewak (tenor) Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca "Mazowsze".

2020 - Zmarł Józef Wiłkomirski, dyrygent i kompozytor, założyciel i wieloletni dyrektor Filharmonii Sudeckiej w Wałbrzychu, uczestnik Powstania Warszawskiego.

2 sierpnia

----------

1519 - Wojska polsko-litewskie poniosły pod Sokalem klęskę w starciu z ponad dwukrotnie liczniejszymi oddziałami Tatarów.

1589 - W Saint-Cloud koło Paryża w wyniku ran odniesionych w zamachu zmarł Henryk III Walezy, król Francji, a także pierwszy wybrany w wyniku wolnej elekcji król Polski (1573-1574).

1755 - W Pierzchowcu koło Bochni urodził się Jan Henryk Dąbrowski, twórca Legionów Polskich we Włoszech, uczestnik Insurekcji Kościuszkowskiej, generał armii Księstwa Warszawskiego.

1847 - W Berlinie rozpoczął się proces 247 uczestników powstania wielkopolskiego 1846 r.

1881 - W Biłce Szlacheckiej pod Lwowem urodził się Eustachy Sapieha, ziemianin, dyplomata, minister spraw zagranicznych II RP, poseł na Sejm z list BBWR.

1893 - W Płocku zakonnica Feliksa Magdalena Kozłowska doznała pierwszego z serii objawień, trwającej do roku 1918, a stanowiącej podstawę nowego wyznania - mariawityzmu.

1897 - W Krakowie zmarł Adam Asnyk, poeta, dramatopisarz, członek Rządu Narodowego w czasie Powstania Styczniowego; autor m.in. cyklu sonetów "Nad głębiami", pochowany w Krypcie Zasłużonych na krakowskiej Skałce.

1919 - Sejm Ustawodawczy przeprowadził podział administracyjny ziem dawnego Królestwa Polskiego, tworząc pięć województw: białostockie, kieleckie, lubelskie, łódzkie i warszawskie; Warszawę pozostawiono jako miasto wydzielone.

1926 - Sejm znowelizował Konstytucję - "nowela sierpniowa" uprawniała prezydenta do rozwiązania Sejmu i Senatu (na wniosek Rady Ministrów), a także do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy.

1928 - W Kaliszu urodził się Mieczysław Voit, aktor teatralny i filmowy, członek krakowskiego Teatru Rapsodycznego od 1963 związany z teatrami warszawskimi; odtwórca ról Kuno von Lichtensteina w "Krzyżakach" i księdza Suryna w "Matce Joannie od Aniołów".

1940 - Na lotnisku w Northolt pod Londynem rozpoczęto formowanie 303 Dywizjonu Warszawskiego im. Tadeusza Kościuszki.

1940 - Do niemieckiego obozu koncentracyjnego Gross-Rosen przybył pierwszy transport więźniów.

1943 - W niemieckim obozie zagłady w Treblince wybuchł bunt więźniów.

1944 - Likwidacja obozu cygańskiego w niemieckim obozie zagłady Auschwitz II-Birkenau.

1944 - Powstanie Warszawskie: Powstańcy zdobyli gmach Poczty Głównej, Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych oraz Elektrownię na Powiślu.

1944 - Powstanie Warszawskie: W wyniku ran zmarła Krystyna Krahelska ps. Danuta - poetka, autorka jednej z najpopularniejszych piosenek powstańczych "Hej chłopcy, bagnet na broń!".

1944 - Powstanie Warszawskie: Ukazał się pierwszy powstańczy numer pisma AK "Biuletyn Informacyjny".

1944 - Po wybuchu Powstania Warszawskiego, na specjalny rozkaz szefa SS Heinricha Himmlera, zamordowany został gen. Stefan Rowecki "Grot"; według ustaleń śledztwa przeprowadzonego przez IPN jego egzekucji dokonano pomiędzy 2 a 7 sierpnia 1944 r., prawdopodobnie na terenie krematorium obozu koncentracyjnego Sachsenhausen.

1944 - W Krakowie urodziła się Ewa Braun, scenograf, dekoratorka wnętrz, wykładowca PWSFTviT w Łodzi; laureatka Oscara za scenografię i dekorację wnętrz do filmu "Lista Schindlera" Stevena Spielberga.

1945 - W Poczdamie zakończyła się konferencja Wielkiej Trójki, w której wzięli udział Winston Churchill i Clement Attlee, Harry Truman oraz Józef Stalin; w czasie obrad ustalono m.in. przebieg polskich granic zachodnich oraz kwestię przesiedlenia ludności niemieckiej.

1945 - Krajowa Rada Narodowa ogłosiła amnestię dla żołnierzy podziemia; skorzystało z niej ponad 30 tysięcy osób.

1946 - Agencja TASS podała informację o wykonaniu wyroku śmierci na Andrieju Własowie, sowieckim generale, który po dostaniu się do niemieckiej niewoli w 1942 r. podjął współpracę z III Rzeszą, organizując podporządkowane Niemcom oddziały Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej (ROA).

1949 - W Łodzi urodziła się Gołda Tencer, aktorka i reżyserka Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie; dyrektor generalna Fundacji Shalom, organizatorka Festiwalu Kultury Żydowskiej "Warszawa Singera".

1951 - W Krynicy funkcjonariusze X Departamentu MBP pod kierownictwem płk. Józefa Światły aresztowali Władysława Gomułkę.

1954 - Decyzja o budowie w Warszawie stadionu dla 100 tys. widzów (Stadion X-lecia).

1954 - Władze komunistyczne zlikwidowały Wydziały Teologii Katolickiej na Uniwersytecie Warszawskim i na Uniwersytecie Jagiellońskim, powołując w Warszawie Akademię Teologii Katolickiej oraz Chrześcijańską Akademię Teologiczną.

1958 - Na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie odbył się mecz lekkoatletyczny Polska-USA, który obejrzało ponad 100 tysięcy kibiców.

1972 - W Rzeszowie urodziła się Justyna Steczkowska, piosenkarka, autorka tekstów; wielokrotna laureatka nagrody muzycznej "Fryderyk"; popularność przyniosły jej m.in. piosenki "Dziewczyna szamana", "Oko za oko, słowo za słowo".

1984 - W Warszawie zmarł Marian Łącz, aktor, piłkarz, zawodnik m.in. ŁKS Łódź i Polonii Warszawa, trzykrotny reprezentant Polski; wystąpił m.in. w filmach "Święta wojna", "Kierunek Berlin" i serialach "Janosik", "Alternatywy 4".

1987 - Powstał Obywatelski Komitet Poszukiwań Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 r. zajmujący się badaniem losów ofiar Obławy Augustowskiej.

1989 - Sejm powołał gen. Czesława Kiszczaka na stanowisko premiera.

1993 - W Warszawie zmarł Janusz Sidło, lekkoatleta, rekordzista świata w rzucie oszczepem, dwukrotny mistrz Europy (1954, 1958) i srebrny medalista olimpijski z Melbourne (1956).

2012 - W Piasecznie pod Warszawą zmarł Tomasz Szukalski, saksofonista jazzowy, kompozytor, członek zespół Zbigniewa Namysłowskiego i Tomasza Stańko, lider grupy The Quartet.

2016 - W Krakowie zmarł kardynał Franciszek Macharski, metropolita krakowski w latach 1979 - 2005.

2017 - W Warszawie zmarła Wanda Chotomska, autorka literatury dziecięcej, między innymi takich utworów jak "Dziesięć bałwanków", "Gdyby kózka nie skakała", "Gdyby tygrysy jadły irysy", "Muzyka pana Chopina", "Przygody jeża spod miasta Zgierza", autorka cyklu programów telewizyjnych "Jacek i Agatka".

3 sierpnia

----------

1569 - Inflanty jako wspólna własność przyłączone zostały do Korony i Litwy.

1721 - W Skierniewicach zmarł Stanisław Szembek, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1706 r.

1773 - W Warszawie zmarł Stanisław Konarski, pedagog, reformator szkolnictwa, poeta, dramaturg, pisarz polityczny, pijar; założyciel Collegium Nobilium w Warszawie.

1816 – W Warszawie odbyło się prawykonanie "Pieśni narodowej za pomyślność króla" z muzyką Jana Nepomucena Piotra Kaszewskiego i tekstem Alojzego Felińskiego, będącej oficjalnym hymnem Królestwa Polskiego. Obecnie pieśń, ze zmienionym tekstem, znana jest pod tytułem "Boże, coś Polskę".

1901 - W miejscowości Zuzela nad Bugiem urodził się Stefan Wyszyński, kardynał, arcybiskup gnieźnieński i warszawski, prymas Polski w latach 1948-1981; przywódca duchowy, mąż stanu, nazywany Prymasem Tysiąclecia.

1914 - W krakowskich Oleandrach zorganizowana została I Kompania Kadrowa; na dowódcę kompanii Józef Piłsudski wyznaczył por. Tadeusza Kasprzyckiego - oficera Związku Strzeleckiego.

1915 - Pod Jastkowem koło Lublina zakończyły się trwające trzy dni walki Legionów Polskich z wojskami rosyjskimi.

1924 - W Oswalds pod Canterbury w Anglii zmarł Joseph Conrad (Józef Teodor Konrad Korzeniowski), pisarz, autor "Jądra ciemności", "Lorda Jima", "Tajfunu" "Nostromo" i "Smugi cienia".

1929 - W Wielichowie w Wielkopolsce urodził się Zdzisław Krzyszkowiak, lekkoatleta, dwukrotny mistrz Europy na 5 i 10 km ze Sztokholmu (1958), mistrz olimpijski w biegu na 3 km z przeszkodami z Rzymu (1960) oraz rekordzista świata na tym dystansie.

1933 - W Łodzi urodził się Jerzy Urban, dziennikarz, publicysta, redaktor "Po prostu" i "Polityki"; rzecznik prasowy rządu PRL w latach 1981-1989; założyciel i redaktor naczelny tygodnika "Nie".

1936 - W Warszawie otwarto Park im. gen. Józefa Sowińskiego; budowa tego pierwszego na Woli parku była inicjatywą prezydenta Stefana Starzyńskiego.

1939 - W Poznaniu urodził się Andrzej Dłużniewski, malarz, rysownik, twórca instalacji artystycznych, pisarz, długoletni profesor warszawskiej ASP.

1941 - W KL Auschwitz zamordowany został harcmistrz Stanisław Sedlaczek, założyciel i naczelnik konspiracyjnego Harcerstwa Polskiego (Hufców Polskich).

1941 - W Warszawie zmarł prof. Ludwik Kulczycki, historyk, socjolog, działacz II Proletariatu, więzień carski, zesłaniec, członek PPS.

1942 - W warszawskim getcie w piwnicy domu przy ul. Nowolipki 68 ukryta została część Podziemnego Archiwum Getta.

1944 - W Moskwie premier Stanisław Mikołajczyk spotkał się z Józefem Stalinem.

1944 - Powstanie Warszawskie: Powstańcy zdobyli gmach Dworca Pocztowego w Alejach Jerozolimskich, Pałace Blanka i Mostowskich oraz Arsenał.

1944 - Powstanie Warszawskie: Niemieckie bombowce po raz pierwszy od wybuchu powstania zbombardowały Warszawę.

1946 - Niespełna 18-letnia Danuta Siedzikówna, ps. Inka, łączniczka i sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady AK została skazana na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku; wyrok wykonano 28 sierpnia 1946 r.

1946 - W Nowym Jorku zmarł Ignacy Matuszewski, jeden z czołowych reprezentantów obozu sanacyjnego, minister skarbu, redaktor naczelny "Gazety Polskiej".

1948 - W Warszawie urodził się Antoni Macierewicz, działacz opozycji antykomunistycznej, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników, członek NSZZ "Solidarność"; poseł na Sejm RP, wiceprzewodniczący Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego (1989-1992); minister spraw wewnętrznych (1991-1992); w rządzie Jarosława Kaczyńskiego wiceminister obrony narodowej (2006-2007), szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego, likwidator WSI, przewodniczący zespołu parlamentarnego ds. zbadania przyczyn katastrofy smoleńskiej; od listopada 2015 r. do grudnia 2017 r. minister obrony narodowej.

1952 - W Zielonej Górze urodził się Zbigniew Godlewski, pracownik Stoczni Gdyńskiej im. Komuny Paryskiej, zastrzelony 17 grudnia 1970 r. w Gdyni w czasie pacyfikacji robotniczych protestów przez władze komunistyczne; pochód niosący na drzwiach ciało 18-letniego Godlewskiego i pokrwawioną biało-czerwoną flagę, utrwalony na fotografii, stał się tragicznym symbolem Grudnia '70.

1968 - W Moskwie zmarł Konstanty Rokossowski, członek partii bolszewickiej, od 1918 r. w Armii Czerwonej; w czasie II wojny światowej pod jego dowództwem w ramach Frontu Białoruskiego walczyła 1 Armia Wojska Polskiego; w latach 1949-1956 minister obrony narodowej Polski, wicepremier, członek BP KC PZPR; marszałek Polski i ZSRS.

1979 - W Kruku koło Gostynina zmarł Adam Szczypiorski, historyk, działacz PPS; w czasie II wojny światowej członek PPS-WRN, więzień niemieckiego obozu Sachsenhausen; po wojnie na emigracji; współtwórca Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie; w 1955 r. powrócił do kraju; jeden z założycieli Komitetu Obrony Robotników.

1980 - W Moskwie zakończyły się XXII Letnie Igrzyska Olimpijskie; polscy reprezentanci zdobyli na nich 32 medale, wśród nich trzy złote.

1980 - W Toronto zmarł Zdzisław Krasnodębski, pilot, pułkownik WP; uczestnik kampanii polskiej 1939 r. i francuskiej 1940 r.; założyciel i pierwszy dowódca Dywizjonu 303.

1990 - Instrukcja MEN dotycząca powrotu nauczania religii do szkoły w roku szkolnym 1990/1991.

2001 - W Olsztynie zmarł Stefan Rachoń, skrzypek, założyciel i w latach 1945-80 dyrygent Orkiestry Polskiego Radia i Telewizji.

2018 – W Warszawie zmarł gen. Zbigniew Ścibor-Rylski ps. Motyl, żołnierz Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" gen. Franciszka Kleeberga, żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, prezes Związku Powstańców Warszawskich, członek grupy inicjatywnej Muzeum Powstania Warszawskiego, kawaler Krzyża Wojennego Virtuti Militari i Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą „Polonia Restituta”.

4 sierpnia

----------

1260 - W Gdańsku odbył się pierwszy Jarmark Dominikański; zgodę na jego organizację dominikanie uzyskali od papieża Aleksandra IV.

1306 - W Ołomuńcu zamordowany został Wacław III, król Czech i Węgier, pretendujący do polskiej korony; ostatni władca z dynastii Przemyślidów.

1392 - Król Władysław Jagiełło i jego brat stryjeczny książę Witold Kiejstutowicz zawarli ugodę w Ostrowie. Na jej mocy Witold został namiestnikiem Jagiełły na Litwie.

1444 - Król Polski i Węgier Władysław III Warneńczyk ogłosił wznowienie wojny z Turcją. Podjęta wyprawa zakończyła się klęską i śmiercią króla w bitwie pod Warną 10 listopada 1444 r.

1850 - Na wyspie Helgoland zmarł Ignacy Prądzyński, generał, uczestnik kampanii napoleońskich 1809 i 1812 r.; w czasie Powstania Listopadowego szef sztabu armii polskiej; autor projektu budowy Kanału Augustowskiego.

1899 - W Pabianicach urodził się Alfred Lenica, malarz, w swojej twórczość nawiązywał m.in. do kubizmu i surrealizmu; współtwórca awangardowej poznańskiej grupy 4F+R (farba, forma, fantastyka, faktura + realizm), następnie związany z Grupą Krakowską.

1904 - W Małoszycach pod Ostrowcem Świętokrzyskim urodził się Witold Gombrowicz, prozaik, eseista, dramatopisarz; jeden z najciekawszych polskich pisarzy XX wieku; autor powieści "Ferdydurke", "Trans-Atlantyk", "Pornografia", "Kosmos", dramatów "Iwona, księżniczka Burgunda", "Ślub" i "Operetka", a także "Dzienników".

1904 - W Kałuszu koło Stanisławowa urodził się Jonasz Stern, malarz, grafik; profesor krakowskiej ASP; współzałożyciel Grupy Krakowskiej.

1914 - I wojna światowa: Armia niemiecka rozpoczęła systematyczny ostrzał Kalisza; trwające kilkanaście dni bombardowania oraz towarzyszące im podpalenia i represje doprowadziły do zniszczenia miasta i exodusu jego mieszkańców.

1924 - W nocy z 3 na 4 sierpnia sowieccy dywersanci napadli na Stołpce - miasteczko położone kilkanaście kilometrów od granicy polsko-sowieckiej; w wyniku napadu zginęło siedmiu policjantów oraz trzy inne osoby, dywersanci uwolnili m.in. grupę więźniów politycznych, w tym funkcjonariuszy KPP i KPZB.

1935 - W Czechowicach urodził się Jan Tesarz, aktor, występował m.in. w Teatrze Ziemi Łódzkiej i Teatrze Polskim w Warszawie; zagrał w "Krótkim filmie o zabijaniu" Krzysztofa Kieślowskiego.

1931 - W Katowicach urodził się Kazimierz Świtoń, członek Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), współzałożyciel Wolnych Związków Zawodowych, poseł na Sejm (1991-1993).

1932 - Utworzony został Park Narodowy w Białowieży.

1944 - Powstanie Warszawskie: Poległ Krzysztof Kamil Baczyński, poeta, czołowy przedstawiciel tzw. Pokolenia Kolumbów, żołnierz Batalionów AK "Zośka" i "Parasol".

1944 - Powstanie Warszawskie: Załogi polskich i brytyjskich samolotów dokonały pierwszych zrzutów nad walczącą Warszawą.

1944 - W okupowanym przez Niemców Amsterdamie gestapo aresztowało ukrywającą się żydowską rodzinę Franków: Ottona i Edith oraz ich córki Margot i Annę - autorkę dziennika, który stał się jednym z najważniejszych świadectw Holokaustu. Cała rodzina Franków została deportowana do KL Auschwitz ostatnim transportem, jaki dotarł z terenu okupowanej Holandii w ramach nazistowskiej akcji "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej".

1953 - W Żywcu urodził się Stanisław Pyjas, student Uniwersytetu Jagiellońskiego, współpracownik Komitetu Obrony Robotników; zginął w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach 7 maja 1977 r. w Krakowie.

1958 - Premiera filmu "Ostatni dzień lata" w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

2017 - W Warszawie zmarł Bogusław Wolniewicz, polski filozof, logik, profesor nauk humanistycznych, twórca ontologii sytuacji, publicysta.

5 sierpnia

----------

1461 - W Krakowie urodził się przyszły król Polski i wielki książę litewski Aleksander Jagiellończyk.

1579 - W Capranicy koło Rzymu zmarł Stanisław Hozjusz, teolog katolicki, kardynał, działacz kontrreformacji; w 1564 r. sprowadził do Polski zakon jezuitów, zakładając w Braniewie pierwsze jezuickie kolegium.

1598 - Król Polski Zygmunt III Waza wypłynął z Helu do Szwecji w celu stłumienia buntu księcia Karola Sudermańskiego.

1772 - I rozbiór Polski: Traktat rozbiorowy w Petersburgu podpisały Rosja, Prusy i Austria.

1815 - W folwarku Czarci Kąt koło Wilna zmarł Hieronim Stroynowski, biskup wileński, prawnik, filozof prawa, ekonomista, członek Komisji Edukacji Narodowej; profesor Akademii Wileńskiej i jej rektor w latach 1799-1806.

1816 - W Widzach Łowczyńskich zmarł gen. Tomasz Wawrzecki, po dostaniu się do rosyjskiej niewoli Tadeusza Kościuszki Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w czasie powstania 1794 r.; członek Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego; minister sprawiedliwości w Królestwie Polskim.

1827 - W Krotoszynie urodził się Marian Langiewicz, generał, dyktator Powstania Styczniowego.

1864 - Na stokach warszawskiej Cytadeli władze carskie dokonały egzekucji Romualda Traugutta - dyktatora Powstania Styczniowego oraz czterech jego współpracowników: Jana Toczyskiego, Rafała Krajewskiego, Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego.

1884 - W Warszawie urodził się Ludwik Hirszfeld, lekarz mikrobiolog, immunolog i serolog.

1900 - W Warszawie urodził się Leonard Buczkowski, reżyser "Zakazanych piosenek" - pierwszego powojennego polskiego filmu fabularnego, "Skarbu" oraz "Przygody na Mariensztacie", która była pierwszym polskim kolorowym filmem fabularnym.

1908 - W Ouarville we Francji zmarł Walery Antoni Wróblewski, jeden z dowódców Powstania Styczniowego, związany z "czerwonymi"; działacz Zjednoczenia Emigracji Polskiej; generał Komuny Paryskiej; członek władz I Międzynarodówki; od 1895 r. w PPS.

1915 - Wojska niemieckie zajęły opuszczoną przez Rosjan Warszawę.

1920 - Papież Benedykt XV skierował do biskupów świata przesłanie "O zmiłowanie Boga nad nieszczęsną Polską".

1921 - W Krakowie urodził się Roman Bratny, prozaik, poeta, publicysta, scenarzysta filmowy, autor powieści "Kolumbowie. Rocznik 20".

1922 - W Krakowie rozpoczął się pierwszy zjazd legionistów.

1927 - W Kałuszynie urodził się Janusz Tazbir, historyk, znawca epoki nowożytnej, badacz dziejów kultury i historii ruchów religijnych; autor książek "Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce XVI i XVII w.", "Historia Kościoła katolickiego w Polsce 1460-1795", "Reformacja w Polsce. Szkice o ludziach i doktrynie", "Polskie przedmurze chrześcijańskiej Europy. Mity a rzeczywistość historyczna".

1931 - We Lwowie urodził się Janusz Majewski, reżyser, scenarzysta, rektor Warszawskiej Szkoły Filmowej; autor filmów "Zaklęte rewiry", "Lekcja martwego języka", "C.K. Dezerterzy", "Mała matura 1947" oraz serialu "Królowa Bona".

1940 - Premier RP gen. Władysław Sikorski oraz premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill podpisali polsko-brytyjską umowę wojskową.

1942 - Premier gen. Władysław Sikorski mianował Delegatem Rządu na Kraj prof. Jana Piekałkiewicza ze Stronnictwa Ludowego.

1942 - 5 lub 6 sierpnia Janusz Korczak i jego współpracowniczka Stefania Wilczyńska razem ze swoimi wychowankami z Domu Sierot doprowadzeni zostali przez Niemców na Umschlagplatz, skąd wywieziono ich do obozu zagłady w Treblince.

1943 - Oddział AK przeprowadził udaną akcję uwolnienia z niemieckiego więzienia w Jaśle około 180 osób.

1944 - Powstanie Warszawskie: Brygada SS Oskara Dirlewangera wymordowała na Woli około 20 tys. ludzi; w ciągu następnych dni liczba zamordowanych wzrosła do 40-60 tys.; dokładna liczba ofiar rzezi warszawskiej Woli pozostaje wciąż nieznana.

1944 - Powstanie Warszawskie: Żołnierze Batalionu "Zośka" uwolnili około 350 Żydów więzionych w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Warschau na tzw. Gęsiówce.

1944 - W Sulejówku zginął Jędrzej Moraczewski, inżynier, działacz socjalistyczny, poseł do austriackiej Rady Państwa (1907-1918); pierwszy premier niepodległej Polski (1918-1919), powołany na to stanowisko przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego; minister robót publicznych (1925-1929); poseł na Sejm (1919-1930).

1945 - W nocy z 4 na 5 sierpnia zgrupowanie poakowskich oddziałów partyzanckich, związanych z Delegaturą Sił Zbrojnych, pod dowództwem kpt. Antoniego Hedy "Szarego", zaatakowało więzienie UB w Kielcach uwalniając ponad 350 więźniów.

1945 - Decyzja o likwidacji Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.

1947 - W Gołkowicach w pow. wodzisławskim urodził się Marian Dziędziel, aktor, związany z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; wystąpił m.in. w filmach "Sezon na leszcza", "Wesele" (2004), "Dom zły", "Kret", "1920 Bitwa Warszawska", "Supermarket", a także w serialach "Blisko, coraz bliżej" i "Oficer".

1987 - W Warszawie zmarł Zygmunt Mycielski, kompozytor, krytyk muzyczny.

2011 - W Warszawie zmarł Andrzej Lepper; szef Samoobrony i były wicepremier rządu PiS-LPR-Samoobrona.

2012 - W Warszawie zmarł Erwin Axer, reżyser teatralny, eseista, pedagog; wieloletni dyrektor stołecznego Teatru Współczesnego.

2012 - W Sitkówce koło Kielc zmarł Ignacy Skowron, ostatni z żyjących żołnierzy Wojska Polskiego, którzy we wrześniu 1939 r. bronili Westerplatte.

2016 - W Rio de Janeiro rozpoczęły się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy sportowcy zdobyli w ich trakcie 11 medali, w tym 2 złote.

6 sierpnia

----------

1409 - Wielki mistrz zakonu krzyżackiego Ulrich von Jungingen wysłał z Malborka posłów z formalnym wypowiedzeniem wojny Polsce.

1657 - W Czehryniu zmarł Bohdan Chmielnicki, hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648-1654.

1711 - Na Jasną Górę wyruszyła pierwsza pielgrzymka warszawska.

1892 - W Wilnie urodziła się Kazimiera Iłłakowiczówna, poetka, tłumaczka; w latach 1926-1935 sekretarka marszałka Józefa Piłsudskiego w Ministerstwie Spraw Wojskowych.

1892 - W Kijowie urodził się Henryk Józewski, polityk, malarz; komendant POW w Kijowie; wojewoda wołyński (1928-1929 i 1930-1938), zwolennik polsko-ukraińskiej współpracy; szef MSW (1929-1930); wojewoda łódzki (1938-1939); komendant Okręgu Warszawa-Miasto, a następnie Warszawa-Województwo SZP-ZWZ (1939-1940); wydawca podziemnej prasy; po 1945 r. współpracował z Delegaturą Sił Zbrojnych i Zrzeszeniem WiN; w 1953 r. aresztowany przez władze komunistyczne, skazany na dożywocie; w 1956 r. zwolniony z więzienia.

1904 - W Czuszowie koło Miechowa urodził się Aleksander Bocheński, eseista, tłumacz, publicysta, związany ze Stowarzyszeniem "Pax".

1910 - Na Małym Jaworowym Szczycie zginął wybitny przewodnik i ratownik tatrzański Klemens (Klimek) Bachleda; do tragedii doszło podczas akcji, która wyruszyła na pomoc młodemu taternikowi Stanisławowi Szulakiewiczowi.

1914 - I Kompania Kadrowa wyruszyła z krakowskich Oleandrów w kierunku granicy Królestwa Polskiego.

1918 - I wojna światowa: zwycięstwo wojsk ententy w II bitwie nad Marną, koniec ostatniej niemieckiej ofensywy.

1926 - Dekret prezydenta Rzeczypospolitej o ustanowieniu Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.

1927 - Po zwolnieniu z więzienia wojskowego na Antokolu w Wilnie w niewyjaśnionych okolicznościach zaginął gen. Włodzimierz Zagórski, oficer wywiadu austriackiego, szef sztabu Komendy Legionów Polskich; w niepodległej Polsce m.in. szef Departamentu Lotnictwa; w czasie zamachu majowego stanął po stronie rządu; aresztowany 15 maja 1926 r.

1934 - W 20. rocznicę wymarszu I Kompanii Kadrowej w Krakowie rozpoczęto sypanie Kopca Józefa Piłsudskiego.

1942 - W czasie Wielkiej Akcji Likwidacyjnej przeprowadzanej przez Niemców w warszawskim getcie, prawdopodobnie 6 sierpnia, zastrzelony został Roman Kramsztyk, malarz, rysownik, członek i współzałożyciel Towarzystwa Artystów Polskich "Rytm".

1944 - W Moskwie rozpoczęły się rozmowy delegacji PKWN ze Stalinem i Mołotowem oraz negocjacje PKWN i premiera Stanisława Mikołajczyka na temat utworzenia jednego ośródka władzy w Polsce.

1944 - W Lublinie NKWD aresztowało dowódcę 9 Dywizji Piechoty AK gen. Ludwika Bittnera.

1944 - Oddział UPA zaatakował Baligród koło Leska. Ukraińcy zamordowali 42 polskich mieszkańców tej miejscowości.

1947 - W Żarnowcu zmarła Wanda Siemaszkowa, aktorka, reżyserka, dyrektorka teatrów.

1952 - W Zakopanem urodził się Wojciech Fortuna, skoczek narciarski, pierwszy w historii polski złoty medalista na zimowych igrzyskach olimpijskich - Sapporo 1972.

1960 - W Viareggio we Włoszech zmarł Fryderyk Jarossy, konferansjer, reżyser programów kabaretowych i rewiowych.

1965 - W Krakowie urodził się Jacek Poniedziałek, aktor, występował m.in. w Starym Teatrze w Krakowie, warszawskich teatrach: Narodowym, Studio i Rozmaitości, obecnie związany z Nowym Teatrem w Warszawie; wystąpił w filmach "Przemiany", "Trzeci", "Boisko bezdomnych".

2010 - Bronisław Komorowski złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę prezydencką.

2011 - W Rzymie zmarł Roman Opałka, malarz, rysownik.

2012 - Zmarł prof. Karol Grunberg, historyk, naukowiec Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, autor wielu publikacji poświęconych problematyce nazizmu.

2013 - W Skolimowie zmarła Lidia Korsakówna, aktorka filmowa, teatralna i estradowa, solistka Zespołu Pieśni i Tańca "Mazowsze"; znana z filmów "Przygoda na Mariensztacie", "Klub kawalerów", "Dziewczęta z Nowolipek", przez wiele lat związana z warszawskim Teatrem Syrena.

2015 - Andrzej Duda złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę prezydencką.

2018 – W Chicago zmarł Tadeusz Terlikowski, jeden z ostatnich żyjących pilotów lotnictwa II RP oraz lotnik-mechanik legendarnego Dywizjonu 303, uczestnik bitwy o Wielką Brytanię i inwazji w Normandii.

2020 – Wybrany na drugą kadencję prezydent Andrzej Duda złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę prezydencką.

7 sierpnia

----------

1627 - Pod Tczewem rozpoczęła się bitwa pomiędzy wojskami polskimi i szwedzkimi; w nierozstrzygniętym starciu ranny został król Szwecji Gustaw II Adolf.

1702 - III wojna północna: Wojska szwedzkie zajęły Kraków.

1822 - W Warszawie urodziła się Maria Kalergis, słynąca z urody pianistka-amatorka, prowadząca w Paryżu, a następnie w Warszawie salon artystyczny.

1862 - Działacz Organizacji Miejskiej Warszawy Ludwik Ryll dokonał nieudanego zamachu na naczelnika rządu cywilnego Królestwa Polskiego, hrabiego Aleksandra Wielopolskiego; za swój czyn został stracony na stokach Cytadeli 26 sierpnia 1862 r.

1905 - Decyzją cesarza Franciszka Józefa Zamek na Wawelu przekazany został władzom cywilnym; rozpoczął się proces renowacji siedziby polskich władców.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Początek przegrupowania wojsk polskich przed Bitwą Warszawską.

1934 – W mauzoleum na terenie bitwy pod Tannenbergiem (Stębarkiem) z 1914 roku, został pochowany prezydent Niemiec feldmarszałek Paul von Hindenburg.

1938 - W Moskwie zmarł Konstanty Stanisławski, aktor, reżyser, teoretyk i reformator teatru, pedagog.

1941 - Na cmentarzu żydowskim w Grajewie Niemcy rozstrzelali 119 Polaków, Żydów i Rosjan.

1944 - II wojna światowa: Początek bitwy pod Falaise, w której brała udział 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka; w wyniku trwających do 21 sierpnia walk wojska alianckie zniszczyły większość niemieckich sił w Normandii.

1944 - Powstanie Warszawskie: walki Zgrupowania "Radosław" na cmentarzach kalwińskim i ewangelickim.

1952 - Na terenie więzienia mokotowskiego rozstrzelanych zostało sześciu oficerów, oskarżonych przez władze komunistyczne o "udział w spisku mającym na celu obalenie siłą władz państwa i szpiegostwo"; większość z nich w czasie II wojny światowej walczyła w lotnictwie PSZ na Zachodzie. Rozstrzelani: płk Bernard Adamecki, płk August Menczak, płk Józef Jungraw, ppłk Władysław Minakowski, ppłk Szczepan Ścibior i ppłk Stanisław Michowski.

1964 - W Warszawie zmarł Aleksander Zawadzki, członek władz KPP, PPR i PZPR; wicepremier (1949; 1950-1952), a następnie przewodniczący Rady Państwa (1952-1964).

1964 - Premiera filmu "Giuseppe w Warszawie" w reżyserii Stanisława Lenartowicza.

1989 - Oświadczenie Lecha Wałęsy w sprawie koalicji rządowej Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego.

1991 - W Warszawie zmarła Kalina Jędrusik, aktorka, piosenkarka, niezapomniana artystka Kabaretu Starszych Panów, w którym śpiewała m.in. piosenki "S.O.S.", "Bo we mnie jest seks", "Zmierzch", "Ciepła wdówka na zimę", "Nie, nie nie budźcie mnie"; odtwórczyni ról w filmach "Ziemia obiecana", "Lekarstwo na miłość", "Jutro premiera", "Jowita" i "Upał".

1992 - W Popowie nad Bugiem zmarł Mariusz Dmochowski, aktor, reżyser, dyrektor teatrów; znany m.in. z ról Wokulskiego w "Lalce", Augusta II Mocnego w "Hrabinie Cosel" oraz hetmana Sobieskiego w "Panu Wołodyjowskim".

2006 - W Warszawie zmarł Marian Podkowiński, dziennikarz, publicysta, pisarz, tłumacz; jako korespondent Polskiej Agencji Prasowej relacjonował proces niemieckich nazistowskich zbrodniarzy przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze.(PAP)

szuk/ skp/