Radio Opole » Kraj i świat
2021-09-17, 10:10 Autor: PAP

Instytut Pileckiego odnalazł zaginiony film "Europa" Franciszki i Stefana Themersonów

Berliński oddział Instytut Pileckiego odnalazł w niemieckim archiwum uznany dotąd za zaginiony awangardowy film „Europa” Franciszki i Stefana Themersonów – poinformował PAP berliński oddział IP.

Odkrycie miało miejsce w ramach szeroko zakrojonych prac badawczych berlińskiego oddziału Instytutu Pileckiego, który – współpracując z Bundesarchiv od 2019 r. – przeprowadził digitalizację już ponad 32 000 sygnatur i milionów dokumentów archiwalnych.


Jak powiedziała wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Magdalena Gawin, "to pokazuje, jak bardzo potrzebne było powstanie Instytutu Pileckiego i jego placówki w Berlinie". "Właśnie w ten sposób chcemy budować długofalową politykę historyczną, która w tym wypadku nie tylko uzupełnia luki ciągłości historycznej Polski, ale także odkrywa i przywraca do międzynarodowego obiegu dobra kultury, bardzo cenne z perspektywy ogólnoeuropejskiej" – podkreśliła.


O +Europie+ Franciszki i Stefana Themersonów krążyły legendy - ten film niemy jest bowiem świadectwem polskiej i światowej kultury. Powstał w latach 1931-1932 na podstawie poematu Anatola Sterna +Europa+ z 1929 r., czyli jednego z najważniejszych dzieł międzywojennej awangardy literackiej. Czytaniem tego poematu była także poprzedzona projekcja tego filmu.


W aktualnej wersji, odrestaurowanej cyfrowo przez warszawski Fixafilm, film został wzbogacony o ścieżkę dźwiękową autorstwa kompozytora Lodewijka Munsa.


"Europa" zaginęła w zawierusze wojennej. Stefan Themerson mówił o filmie, że "prawie na pewno nie istnieje". Negatyw miał być bowiem w Warszawie w domu przy ul. Królewskiej, który się spalił, natomiast druga kopia w laboratorium w Paryżu, z którego Niemcy wszystko wywieźli.


Na początku lat siedemdziesiątych na prośbę Józefa Robakowskiego Themersonowie odtworzyli listę montażową filmu. Kilkanaście lat później Piotr Zarębski, operator i reżyser związany wówczas z Wytwórnią Filmów Oświatowych, dokonał ponownej ekranizacji utworu. Oryginalnego filmu co prawda nie było, ale wciąż był obecny w świadomości ludzi kultury.


Dzięki pracom archiwalnym Instytutu Pileckiego w Niemczech można obejrzeć oryginał. Dr Wojciech Kozłowski, dyrektor Instytutu Pileckiego, zauważył, że +sukces odnalezienia filmu +Europa+ był tylko możliwy dzięki mozolnej i systematycznej pracy w Niemczech". Jak zastrzegł, "jest tutaj jeszcze bardzo dużo archiwów i dokumentów, które tylko czekają na to, by je odkryć i opracować". "Właśnie dlatego jest potrzebna stała placówka Instytutu Pileckiego w Berlinie” – podkreślił.


Zabiegi reżyserskie - takie jak wykorzystywanie odwróconych zdjęć poklatkowych, negatywów, zdjęć archiwalnych, animacji przedmiotów i wielokrotnej ekspozycji - czynią z "Europy" dzieło wyraziście reprezentujące awangardę artystyczną lat dwudziestych. Zresztą sami Franciszka i Stefan Themersonowie byli czołowymi postaciami polskiej awangardy międzywojennej, którzy stworzyli oryginalną koncepcję filmu eksperymentalnego, który, jak pisał Paweł Polit, "łączył poetykę i surrealizm fotomontażu z lirycznym wymiarem kadru filmowego".


Instytut Pileckiego poinformował także, że w filmie – oprócz warstwy estetycznej – ważną rolę odgrywa również wymiar społeczno-polityczny. Themersonowie trafnie przeczuwali bowiem pojawiające się na horyzoncie przyszłe kataklizmy. Za czasów III Rzeszy film doczekał się zresztą wymownej recenzji, w której film określono jako "propagandowy".


"Bardzo nas cieszy ten sukces, to wynik ciężkiej pracy naszych badaczy, który nie byłby możliwy bez naszej obecności w Berlinie" - pokdreśliła Hanna Radziejowska, dyrektor oddziału berlińskiego. "Współpracujemy z Bundesarchiv, mamy szeroko zakrojony program badań archiwalnych na terenie całych Niemiec. Digitalizujemy je, omawiamy, opowiadamy zawarte w nich historie w sposób niezwykły – w formie komiksów w ramach programu „Living Archive” i organizujemy spotkania wokół nich w ramach serii +Twierdza Archiwum+" - wyjaśniła. Radziejowska wskazała również, że w przyszłości, tak jak dotychczas, berliński oddział Instytut Pileckiegochce "jak najwięcej mikrohistorii wydobyć na wierzch wzbogacając powszechną świadomość historyczną w Niemczech i w Polsce" .


Premierowy pokaz "Europy" odbędzie się 6 października podczas 65. BFI London Film Festival, we współpracy z Jasią Reinhardt – spadkobierczynią Themersonów oraz Themerson Estate. Partnerem wydarzenia jest Instytut Pileckiego.


Pierwszy polski pokaz odnalezionego filmu odbędzie się 15 października w Kinie Iluzjon. (PAP)


autorka: Anna Kruszyńska


akr/ dki/


Kraj i świat

2024-06-19, godz. 19:50 UE/ Frakcja EKR, do której należy PiS, ma już 83 mandaty i staje się trzecią siłą w PE Frakcja Europejskich Konserwatystów i Reformatorów (EKR), do której należy PiS, poinformowała w środę, że po przyjęciu nowych europosłów ma 83 mandaty… » więcej 2024-06-19, godz. 19:50 Turniej ATP w Halle - Zieliński i Nys odpadli w ćwierćfinale Rozstawieni z numerem czwartym Jan Zieliński i Hugo Nys z Monako przegrali z Niemcami Yannickiem Hanfmannem i Dominikiem Koepferem 6:7 (4-7), 6:3, 8-10 w ćwierćfinale… » więcej 2024-06-19, godz. 19:50 Rząd przyjął projekt wspierający działania wojska i służb (aktl.) Rząd przyjął w środę m.in. projekt nowelizacji ustawy wspierającej działanie wojska, policji i Straży Granicznej, w tym zasad użycia broni oraz projekt… » więcej 2024-06-19, godz. 19:40 Francja/ Szef polskiego BBN: Polska wesprze Francję w ochronie Igrzysk Olimpijskich Prezydent RP Andrzej Duda podpisał w środę postanowienie o użyciu kontyngentu wojskowego PKW OLIMP do wsparcia francuskich sił zbrojnych w zabezpieczeniu… » więcej 2024-06-19, godz. 19:30 Prokurator Krajowy: Romanowskiemu grozi do 15 lat pozbawiania wolności Chcemy postawić Marcinowi Romanowskiemu zarzuty działania w ramach zorganizowanej grupy mającej na celu popełnianie przestępstw; w sumie za wszystkie przestępstwa… » więcej 2024-06-19, godz. 19:30 ME 2024 - Niemcy - Węgry 2:0 (bramka) Grupa A: Niemcy - Węgry 2:0 w 67. min. Bramki: 1:0 Jamal Musiala (22), 2:0 Ilkay Guendogan (67). Żółta kartka - Niemcy: Antonio Ruediger. Węgry: Barnabas… » więcej 2024-06-19, godz. 19:20 Polska Izba Handlu za zwolnieniem z VAT podarowanych produktów przemysłowych Przedsiębiorcy utylizują niesprzedane produkty przemysłowe, bo jeśli przekazaliby je na cele charytatywne, musieliby od tego zapłacić VAT - wskazała Polska… » więcej 2024-06-19, godz. 19:20 Prezydent Krakowa z wotum zaufania i absolutorium Radni Krakowa udzielili w środę wotum zaufania i absolutorium prezydentowi Aleksandrowi Miszalskiemu za rok 2023 r. Zwracali uwagę na niezręczność sytuacji… » więcej 2024-06-19, godz. 19:20 W. Brytania/ Sondaż: tylko 53 mandaty konserwatystów, Sunak nie wejdzie do parlamentu Rishiemu Sunakowi grozi, że jako pierwszy urzędujący brytyjski premier w historii nie dostanie się do Izby Gmin, przegrywając wybory we własnym okręgu wyborczym… » więcej 2024-06-19, godz. 19:20 ME w szermierce - brązowy medal florecistki Walczyk-Klimaszyk Florecistka Julia Walczyk-Klimaszyk wywalczyła brązowy medal szermierczych mistrzostw Europy w Bazylei. To jej największy indywidualny sukces w karierze i pierwsze… » więcej
45678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »