Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81. rocznica pierwszego sowieckiego dywanowego nalotu…
2023-08-21, 09:00 Autor: IAR/K.Koziełł/E.Leo/E.Porycka

81. rocznica pierwszego sowieckiego dywanowego nalotu na Warszawę

Bombowiec Ił-4 wykorzystywany w nalotach na Warszawę. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Bombowiec Ił-4 wykorzystywany w nalotach na Warszawę. [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, w nocy z 20 na 21 sierpnia 1942 roku, sowieckie lotnictwo przeprowadziło pierwsze dywanowe bombardowanie Warszawy. Najpierw lotnicy Stalina zrzucili na spadochronach flary oświetlające teren, potem przez kilka godzin na miasto spadały bomby burzące i zapalające. Był to pierwszy niszczycielski atak przeprowadzony latem 1942 roku, będący zapowiedzią kolejnych tragicznych w skutkach bombardowań.
Konspiracyjny "Biuletyn Informacyjny" szacował, że liczba zabitych osób narodowości polskiej wyniosła około 200, a rannych - blisko 800. Straty wśród Niemców były dużo niższe - około 60 zabitych i 300 rannych. Według tych samych źródeł, ucierpiało około 130 domów mieszkalnych.

Pierwszy nalot na Warszawę sowieckie lotnictwo przeprowadziło rok wcześniej - 23 czerwca 1941 roku - dzień po rozpoczęciu operacji "Barbarossa", czyli niemieckiej napaści na ZSRR.
Oficjalnie celem nalotów były niemieckie obiekty i węzły komunikacyjne, jednak bomby spadały też na dzielnice gęsto zaludnione przez Polaków.

Tak było również nocą z 20 na 21 sierpnia 1942 roku. Ucierpiały wtedy przede wszystkim dzielnice mieszkaniowe: Grochów, Mokotów, Wola i Żoliborz. Zburzonych zostało około 50 budynków mieszkalnych, bomby zapalające wznieciły 40 pożarów. 200 dzieci zostało przeniesionych do przytułku w Górze Kalwarii w związku z uszkodzeniem jednego z pawilonów Domu ks. Boduena przy ul. Nowogrodzkiej. W pobliżu celów wojskowych lub w dzielnicach niemieckich spadły jedynie nieliczne bomby.

Łącznie w latach 1941-1943 lotnictwo Armii Czerwonej przeprowadziło kilkanaście nalotów na Warszawę. Najtragiczniejsze w skutkach były ataki zorganizowane latem 1942 i w maju 1943 roku, które spowodowały panikę wśród mieszkańców. To właśnie o tych atakach, a nie o bombardowaniach niemieckich, mówią słowa piosenki napisanej przez Annę Jachninę "Siekiera, motyka, bimber, szklanka, w nocy nalot, w dzień łapanka". Zarówno liczba ofiar wszystkich sowieckich bombardowań, jak i straty nimi spowodowane są trudne do oszacowania.

Ostrożne wyliczenia mówią o tysiącu ofiar śmiertelnych i kilku tysiącach rannych. Bombardowania sowieckie zostały przez Niemców zbagatelizowane, głównie ze względów propagandowych, a oficjalna historiografia PRL o nich milczała. Do dziś jest to jeden z mniej znanych epizodów z życia Warszawy.

(więcej)

Pierwszy sowiecki nalot na okupowaną polską stolicę - 23 czerwca 1941 roku - rozpoczął się po 19-tej, gdy bombowce zaatakowały mosty na Wiśle oraz niemieckie obiekty w mieście. Celem ataku była także fabryka amunicji "Pocisk" w Rembertowie. Bomby nie zdołały jednak uszkodzić żadnej przeprawy, a część ładunków trafiła w nurt Wisły. Niemniej nalot spowodował spore zniszczenia w Warszawie. Zostały uszkodzone zabudowania lotniskowe na Okęciu i liczne budynki w centrum. Jedna z bomb trafiła w tramwaj pełen ludzi, przejeżdżający obok praskiego kościoła św. Floriana. Zginęły wówczas 34 osoby. Do dziś jest to największa katastrofa w dziejach stołecznej komunikacji. Liczbę ofiar śmiertelnych wśród ludności cywilnej Warszawy szacuje się na kilkadziesiąt osób.

Kolejne naloty na Warszawę miały miejscy w następnych dniach. Stanowiły zaskoczenie dla niemieckiej obrony przeciwlotniczej, jednak ich celność była niewielka. Pięć miesięcy później, w bombardowaniach 13 listopada 1941 roku, sowieci zniszczyli bocznice kolejowe przy Towarowej i budynki mieszkalne na Srebrnej i Miedzianej. Szacowano wówczas, że zginęło ponad 50 osób. W odpowiedzi Niemcy ściągnęli do miasta baterie przeciwlotnicze i w ostatnich dniach listopada przeprowadzili pierwszy próbny alarm.

Latem 1942 roku sowieci zorganizowali całą serię nalotów. Ten w nocy z 20 na 21 sierpnia był pierwszym sowieckim dywanowym nalotem na stolicę. Kolejny atak - znacznie silniejszy od poprzedniego - nastąpił niecałe dwa tygodnie później. W nocy z 1 na 2 września kilkadziesiąt samolotów zrzuciło łącznie około 300 bomb. Celem ataku były w pierwszym rzędzie Wola, Praga oraz Powiśle. Bomby spadły także na getto warszawskie, Cmentarz Powązkowski oraz w okolicach szpitala pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego i Szpitala Dzieciątka Jezus. Dokładna liczba ofiar nie jest znana, szacunkowe obliczenia mówią o 200 do 400 zabitych. 13 września sowieci zbombardowali warszawski most średnicowy.

W maju 1943 roku doszło do najsilniejszego nalotu Armii Czerwonej na stolicę. W nocy z 12 na 13 maja w nalocie dywanowym ponad 100 ton bomb spadło na Śródmieście, Ochotę, Wolę i Pragę. Łącznie zrównano z ziemią kilkadziesiąt domów i kamienic. Częściowemu zniszczeniu uległy Filtry Wodociągów Warszawskich oraz hala targowa na Koszykach. Zginęło od 150 do 300 warszawiaków, rannych zostało ponad 1000 osób. Znaczna część zabudowy miasta zamieniła się w ruinę.

Najbardziej ucierpiały: Śródmieście, Wola i Okęcie. Bombardowania sięgały też Grochowa po prawej stronie Wisły. Atakowano magazyny broni, ale i targowiska, gmachy użyteczności publicznej, ciągi kamienic. Nastąpił paraliż ruchu torowego, stanęły pociągi i tramwaje. Do kolejnych sowieckich nalotów doszło w związku ze zbliżaniem się frontu do Warszawy i odwrotem Niemców. Bombardowane były głównie cele strategiczne. W nocy z 27 na 28 lipca 1944 roku celem nalotu stały się tereny leżące po prawej stronie Wisły, szczególnie rejon Dworca Wileńskiego. W kolejnych dniach bomby spadły też między innymi na Dworzec Zachodni, Okęcie i Ursus.

Ostatnie naloty sowieci przeprowadzili we wrześniu 1944 roku.

Zobacz także

2024-09-17, godz. 13:00 80 lat temu rozpoczęła się operacja Market Garden 80 lat temu, 17 września 1944 roku, rozpoczęła się operacja Market Garden przeprowadzona przez aliantów pod Arnhem w Holandii z udziałem polskich żołnierzy… » więcej 2024-09-17, godz. 12:00 85 lat temu utworzono konspiracyjną Tajną Organizację Wojskową 85 lat temu, 17 września 1939 roku, w dniu napaści Związku Sowieckiego na Polskę, w Stanisławowie utworzono Tajną Organizację Wojskową. Była to konspiracyjna… » więcej 2024-09-17, godz. 11:00 Dziś przypada Dzień Sybiraka 17 września - w rocznicę sowieckiej agresji na Polskę w 1939 roku - przypada Dzień Sybiraka. Został ustanowiony przez Sejm w 2013 roku, by oddać hołd wszystkim… » więcej 2024-09-17, godz. 10:00 85 lat temu doszło do napaści sowieckiej na Polskę 85 lat temu, 17 września 1939 roku, doszło do napaści sowieckiej na Polskę. Na wschodnie tereny naszego kraju wkroczyła Armia Czerwona. Tym samym zrealizowała… » więcej 2024-09-17, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 17 września » więcej 2024-09-16, godz. 13:00 Wystawa portretów Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Jadwiga Wolf, Tadeusz Stankiewicz, Leszek Mikołajkow - Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, którzy już odeszli. Między innymi portrety tych osób uwiecznili… » więcej 2024-09-16, godz. 11:00 Trzeci odcinek podcastu Polskiego Radia "A więc wojna!" W internecie dostępny jest już najnowszy odcinek podcastu "A więc wojna! Wrzesień 1939 roku w archiwach Polskiego Radia". W trzecim odcinku autorzy dzięki… » więcej 2024-09-16, godz. 09:00 90 lat temu Polacy wygrali zawody lotnicze Challenge 1934 90 lat temu, 16 września 1934 roku, pilot Jerzy Bajan i mechanik Gustaw Pokrzywka wygrali odbywające się w Warszawie międzynarodowe zawody lotnicze Challenge… » więcej 2024-09-16, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 16 września » więcej 2024-09-15, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 15 września » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »