Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Monarchia czy republika?
2022-04-18, 08:25 Autor: Bolesław Bezeg

Monarchia czy republika?

Rada Regencyjna. Od lewej: Józef Ostrowski, Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski. fot. domena publiczna
Rada Regencyjna. Od lewej: Józef Ostrowski, Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski. fot. domena publiczna
W początkach XX wieku, a więc stosunkowo niedawno bo ledwie 104 lata temu, kiedy rozważano odzyskanie przez Polskę niepodległości, dla większości stronnictw oczywistym było, że odrodzona Polska będzie monarchią.
Z Historycznego Punktu Widzenia 18 kwietnia 2022
Trudno się dziwić, że jeszcze w trakcie I wojny światowej większość polityków dążących do odbudowy polskiej niepodległości spodziewała się restytucji polskiej monarchii. Wszak wszystkie państwa w pobliżu polskiego obszaru etnicznego były właśnie monarchiami.

Domino rozpadów kolejnych ustrojów monarchicznych zapoczątkowały dwie kolejne rewolucje w Rosji. To właśnie przykład bolszewików sprawił, że sfrustrowana przedłużającymi się okropnościami wojny pruska armia uległa komunistycznej rewolcie i stała się zaczynem komunistycznej rewolucji w Niemczech.

Na terenie całej monarchii pruskiej zaczęły powstawać rady robotnicze i żołnierskie, które choć nie były tak krwawe jak ich rosyjskie poprzedniczki, to nie pozostawiały większych złudzeń co do dalszego istnienia pruskiego cesarstwa. To właśnie instytucja cesarstwa obwinianego za klęskę w I wojnie światowej stała się kozłem ofiarnym w niemieckich wewnętrznych rozliczeniach.

W tym momencie odnosząc się do polskiej historii zmuszeni jesteśmy trochę cofnąć się w czasie. 5 listopada 1916 roku podczas konferencji w Pszczynie władze austrowęgierskie i pruskie wydały proklamację zapowiadającą utworzenie u boku obu sprzymierzonych monarchii Królestwa Polskiego.

Było to bezpośrednim następstwem rozegranej w lipcu tego samego roku bitwy pod Kostiuchnówką na Wołyniu, gdzie 5500 polskich legionistów stawiło opór 13 000 Rosjan zapobiegając przełamaniu frontu w obliczu ucieczki austrowęgierskiej dywizji. Przekonało to niemieckie władze do konieczności skorzystania z polskich zasobów ludzkich dla odciążenia wysiłku zbrojnego prowadzących walkę na kilku frontach państw centralnych.

Rządem przyszłego Królestwa Polskiego stała się Rada Regencyjna. Rozpoczęła ona urzędowanie 27 października 1917 roku jako instytucja tymczasowo zastępująca polskiego Króla. Obsadą tego stanowiska jak i ustaleniem konkretnych granic królestwa zamierzano zająć się w spokojniejszych czasach, na ten moment najważniejszym zadaniem Rady Regencyjnej stała się organizacja polskich sił zbrojnych.

Oczywiście Niemcy zakładali, że Królestwo Polskie powstanie na terenach dotychczasowego zaboru rosyjskiego. Nikt w Niemczech nie zamierzał oddawać Polsce Śląska, Wielkopolski, Pomorza czy Warmii i na ten moment musiało to nam wystarczać. Tym bardziej, że na wszelki wypadek stanowisko naczelnego wodza wojsk polskich powierzono pruskiemu generałowi Hansowi Hartwigowi von Beseler, który jednocześnie pełnił funkcję gubernatora warszawskiego.

Po ogłoszeniu przez Radę Regencyjną 7 października 1918 roku niepodległości Polski, wkrótce von Beseler podał się do dymisji. W obliczu rozpadu rozbiorczych monarchii ciągle jeszcze odbudowę niepodległej Polski widziano jako rekonstrukcję Królestwa.

Dalszy rozwój wypadków był dla wszystkich zaskoczeniem, nawet dla głównych aktorów kolejnych wydarzeń. Po przyjeździe Józefa Piłsudskiego do Warszawy Rada Regencyjna nie czując społecznego poparcia, a jednocześnie widząc jakim autorytetem cieszy się twórca polskich legionów niejako spontanicznie przekazała mu władzę. Już wkrótce na mocy własnego dekretu Piłsudski objął stanowisko Naczelnika Państwa, zatwierdzone wkrótce przez Sejm.

Nazwa tego urzędu, będącego w istocie prezydenturą, celowo nawiązywała do funkcji pełnionej przez Tadeusza Kościuszkę. W tym momencie jasnym się stało, że o żadnej restytucji monarchii nie może już być mowy, a Polska będzie republiką.

Zobacz także

2022-01-16, godz. 08:20 Źródła ukraińskich kłopotów Pojutrze przypada 368 rocznica zawarcia przez Kozaków i przedstawicieli cara Aleksego I ugody perejasławskiej, od której datuje się udział Moskwy w polityce… » więcej 2022-01-15, godz. 07:20 Cichociemny Niedźwiadek W najbliższą środę 19 stycznia przypada 77 rocznica wydania przez generała Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka” rozkazu rozkazu rozwiązującego Armię… » więcej 2022-01-09, godz. 08:21 Jagielloński mariaż Pojutrze przypada 636 rocznica zawarcia na zamku w Wołkowysku umowy pomiędzy polskim poselstwem, a litewskim księciem Jagiełłą. Dzięki temu porozumieniu… » więcej 2022-01-08, godz. 07:20 Człowiek Wolności Dziś chciałbym Opowiedzieć Państwu o postaci szerokiej publiczności niemal zupełnie nieznanej, a która to odcisnęła silne piętno na polskiej rzeczywistości… » więcej 2022-01-06, godz. 08:33 Odkrywca Troi Dokładnie 200 lat temu czyli 6 stycznia 1822 roku urodził się Heinrich Schliemann niemiecki archeolog amator, który wsławił się odkryciem ruin uważanej… » więcej 2022-01-02, godz. 08:27 Coraz gorzej Zjawisko sukcesywnego pogarszania jakości w niemal każdej sferze naszego życia można porównać do jednokierunkowej autostrady. Daje się to zauważyć poprzez… » więcej 2022-01-01, godz. 08:19 Kiedy zaczyna się wojna? Powiedzmy sobie uczciwie, że utrzymywanie , iż II wojna światowa rozpoczęła się 1 września 1939 r. z pewnej perspektywy może być uznane za swoisty europocentryzm… » więcej 2021-12-26, godz. 08:21 Przełomowe oblężenie 366 lat temu - 26 grudnia 1655 r. wojska szwedzkie zwinęły oblężenie Jasnej Góry, będące częścią szwedzkiej inwazji znanej jako Potop Szwedzki. » więcej 2021-12-25, godz. 08:23 Walka o tron i wiarę Dziś przypada 996 rocznica koronacji na króla Polski Mieszka II Lamberta, który zapoczątkował w naszych dziejach niechlubną tradycję bratobójczych walk… » więcej 2021-12-19, godz. 08:20 Górnictwo węglowe w średniowieczu Wczoraj minęła 65 rocznica wydania pierwszego znanego nam zezwolenia na budowę na Śląsku sztolni przeznaczonej do wydobycia węgla kamiennego. » więcej
910111213
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »