Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 75 lat temu została aresztowana przez UB porucznik…
2023-09-29, 10:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł

75 lat temu została aresztowana przez UB porucznik Halina Żurowska, łączniczka AK i Zrzeszenia WiN

Helena Żurowska [fot. wikipedia/domena publiczna]
Helena Żurowska [fot. wikipedia/domena publiczna]
75 lat temu, 29 września 1948 roku, została aresztowana w Gdańsku przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa porucznik Halina Żurowska, pseudonim "Heniek", kurierka i łączniczka Armii Krajowej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Niemal rok później skazano ją na karę śmierci. 21 września 1949 roku została zgładzona - strzałem w tył głowy - w więzieniu mokotowskim w Warszawie.
W czasie II wojny światowej była kurierem Komendy Głównej AK. Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie, została łączniczką do specjalnych zadań w odwodowym batalionie "Iwo”, dowodzonym przez majora Jerzego Antoszewicza. Pod koniec sierpnia tę samą funkcję objęła w Zgrupowaniu "Radosław” pułkownika Jana Mazurkiewicza. Utrzymywała łączność z Komendą Główną AK i dowództwem powstania, przenosząc ustne meldunki od "Radosława” do generała Antoniego Chruściela "Montera”. Brała też udział w walkach oraz przeprowadzała rozpoznania kanałami pomiędzy Czerniakowem i Śródmieściem. W czasie jednego z przejść - 17 września 1944 roku - została ranna w rękę i trafiła do szpitala. Po upadku powstania przebywała w niemieckim obozie jenieckim. Została uwolniona z obozu w Molsdorf w kwietniu 1945 przez wojska amerykańskie.

Do kraju wróciła w październiku tego samego roku. Po wojnie wielokrotnie przewoziła tajne dokumenty WiN z Polski na Zachód i odwrotnie. Aresztowana przez UB została skazana na karę śmierci. W dniu wykonania wyroku miała zaledwie 44 lata. Komunistyczne władze odmówiły wydania ciała rodzinie. Miejsce pochówku pozostaje do dziś nieznane. Najprawdopodobniej znajduje się na tak zwanej Łączce na warszawskich Powązkach.

Za działalność konspiracyjną został dwukrotnie odznaczona Krzyżem Walecznych.

(więcej)

Halina Żurowska urodziła się 24 czerwca 1905 roku w Olszanicy na Podkarpaciu. Ukończyła Wydział Rolnictwa Politechniki Lwowskiej. Następnie mieszkała w rodzinnej posiadłości w Boniowicach, gdzie zajmowała się rolnictwem.

Podczas II wojny światowej Halina Żurowska zaangażowała silę w działalność niepodległościową. Używała wielu pseudonimów, między innymi: "Heniek", "Łabędź" i "Baśka" oraz fałszywej tożsamości Anna Jaroszewicz. Była kurierem do specjalnych zadań Komendy Głównej Armii Krajowej. Podczas jednej z misji Niemcy aresztowali ją we Lwowie i przez miesiąc więzili. Po powrocie do stolicy brała udział w Powstaniu Warszawskim. Podczas niemieckiej okupacji pracowała również przy wytwarzaniu materiałów wybuchowych.

W latach 1945-1947 była kurierką Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Utrzymywała kontakt między krajowymi strukturami WiN a kierownictwem znajdującym się za granicą. Wielokrotnie przewoziła tajne dokumenty z Polski na Zachód i z Zachodu do kraju. 29 września 1948 roku została aresztowana przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w Gdańsku. W czasie śledztwa, jak podkreśla Instytut Pamięci Narodowej, zachowała się godnie - nie współpracowała z komunistycznymi śledczymi, nie wydała też współpracowników, często zwracała uwagę na uchybienia proceduralne. UB jednak wcześniej zatrzymał między innymi pomagających jej kurierów, którzy obciążyli zeznaniami łączniczkę w czasie przesłuchania.

Niemal rok po zatrzymaniu - 6 września 1949 - skazano Halinę Żurowską na karę śmierci. Prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Prawdopodobną przyczyną jej skazania na najwyższą karę było zdemaskowanie przez Halinę Żurowską V Zarządu WiN, jako agentury Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Świadczył o tym list znaleziony w jej mieszkaniu podczas rewizji. Bezpieka, jak ustalił IPN, sama stworzyła V Komendę WiN, by spacyfikować podziemie i ściągnąć do kraju przedstawicieli rządu emigracyjnego. Do sprowadzania do Polski jednego z ministrów namawiano między innymi Halinę Żurowską.

Była jedną z nielicznych kobiet polskiego podziemia niepodległościowego skazanych na karę śmierci.

Zobacz także

2023-12-04, godz. 15:00 99 lat kończy major Jakub Tomasz Nowakowski pseudonim "Tomek" 99 lat kończy - 4 grudnia - urodzony w 1924 roku major Jakub Tomasz Nowakowski, pseudonim "Tomek", w czasie II wojny światowej żołnierz legendarnego batalionu… » więcej 2023-12-04, godz. 13:28 81 lat temu powstała Rada Pomocy Żydom Żegota 81 lat temu, 4 grudnia 1942 roku, powołano Radę Pomocy Żydom, pod konspiracyjnym kryptonimem "Żegota". Była to jedyna w okupowanej przez nazistów Europie… » więcej 2023-12-04, godz. 11:00 Wystawa fotografii ze strajku Kopalni Wujek Opór strajkujących górników i sylwetki zamordowanych przez komunistów prezentuje wystawa "Kopalnia strajkuje... - strajk i pacyfikacja Kopalni "Wujek" 13-16… » więcej 2023-12-04, godz. 07:30 Instytut Pileckiego upamiętnił Anielę Nizioł W Łańcucie Instytut Pileckiego upamiętnił Anielę Nizioł zamordowaną przez Niemców za pomoc Żydom. Odsłonięcie tablicy jest częścią projektu prowadzonego… » więcej 2023-12-04, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 4 grudnia » więcej 2023-12-03, godz. 11:21 56 lat temu przeprowadzono pierwszy na świecie udany przeszczep serca 56 lat temu, 3 grudnia 1967 roku, zespół pod kierunkiem doktora Christiaana Barnarda przeprowadził pierwszą na świecie udaną transplantację serca ludzkiego… » więcej 2023-12-03, godz. 11:13 39 lat temu rozpoczął się strajk w obronie krzyży we Włoszczowie 39 lat temu, 3 grudnia 1984 roku, w Zespole Szkół Zawodowych we Włoszczowie rozpoczął się strajk okupacyjny w obronie krzyży usuniętych z sal lekcyjnych… » więcej 2023-12-03, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 3 grudnia » więcej 2023-12-02, godz. 13:00 We wtorek (05.12) Łambinowickie Spotkanie Muzealne Ostatnie w tym roku kalendarzowym wydarzenie w ramach cyklu „Łambinowickie Spotkania Muzealne” będzie dedykowane wartości uważanej za szczególnie upragnioną… » więcej 2023-12-02, godz. 11:00 42. rocznica pacyfikacji strajku w Wyższej Szkole Pożarniczej 42 lata temu, 2 grudnia 1981 roku, funkcjonariusze ZOMO, wspierani przez desant ze śmigłowca, spacyfikowali strajk okupacyjny w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »