Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z…
2023-09-07, 07:30 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł

80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z Pawiaka

Miejsce akcji – ulica Litewska przy Marszałkowskiej [fot. Stefan Bałuk/wikipedia/domena publiczna]
Miejsce akcji – ulica Litewska przy Marszałkowskiej [fot. Stefan Bałuk/wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 7 września 1943 roku, żołnierze Armii Krajowej zastrzelili SS-Oberscharführera Franza Bürkla, znanego z sadyzmu zastępcę komendanta więzienia na Pawiaku.
Akcja oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej AK "Agat" (od stycznia 1944 - "Pegaz") trwała zaledwie 90 sekund. SS-man został zabity nieopodal swojego domu, na rogu ulic Litewskiej i Marszałkowskiej w Warszawie.

Franz Bürkl był funkcjonariuszem SS na Pawiaku od września 1941 roku. Armia Krajowa wydała na niego wyrok śmierci z powodu okrucieństwa, z jakim traktował więźniów.

Podczas okupacji niemieckiej w pierwszym okresie funkcjonowania Pawiaka więzienie podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa. W marcu 1940 roku Pawiak stał się więzieniem śledczym Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego, a szczególnie jej Wydziału IV - Tajnej Policji Państwowej, czyli Gestapo. Było to największe więzienie polityczne na terenie okupowanej Polski - polityczne jedynie w założeniach, bo trafiali tam również ludzie przypadkowi z ulicznych łapanek. Według relacji więźniów Pawiaka, Franz Bürkl był jednym z najbardziej bestialskich oprawców. Niejednokrotnie strzelał do więźniów dla samej przyjemności, innych wieszał własnoręcznie. Miał wilczura, którego wykorzystywał do szczucia i zadawania poważnych ran więźniom.

Przeprowadzenie akcji likwidacyjnej powierzono plutonowi podharcmistrza Jerzego Zborowskiego, pseudonim "Jeremi". W grupie mającej zastrzelić Bürkla znaleźli się między innymi Bronisław Pietraszewicz "Lot", Eugeniusz Schielberg "Dietrich", Henryk Migdalski "Kędzior".

Wyrok na jednym z najokrutniejszych gestapowców służących na Pawiaku wykonano 7 września 1943 roku. Dzień później w odwecie za zabicie Bürkla Niemcy rozstrzelali w ruinach getta warszawskiego ponad 30 osób. Zapłaciły one najwyższą cenę, jednak likwidacja Bürkla spowodowała, że na okupantów padł strach - zorientowali się, że nie można bezkarnie mordować i że Polskie Państwo Podziemne jest groźniejsze, niż im się wcześniej wydawało.

Kilka dni po zabiciu sadysty w "Biuletynie Informacyjnym", będącym organem prasowym Polskiego Państwa Podziemnego, umieszczono komunikat: "Dnia 7 IX 43 roku o godz. 9.58 został zastrzelony w Warszawie Oberscharführer Bürkl, komendant Pawiaka, znany ze znęcania się nad więźniami i masakrowania ich".

Dla AK-owców akcja "Bürkl" była bardzo cennym doświadczeniem, które pozwoliło z powodzeniem wcielić w życie inne operacje likwidacji szczególnie niebezpiecznych funkcjonariuszy niemieckiego aparatu terroru. Jedną z nich była słynna akcja zorganizowana 1 lutego 1944 roku przez oddział dywersyjny Kedywu KG AK "Pegaz" na dowódcę SS i Policji Dystryktu Warszawskiego, niemieckiego generała Franza Kutscherę, odpowiedzialnego za masowe egzekucje publiczne w Warszawie. Akcja "Kutschera" odbiła się głośnym echem w całej okupowanej Europie.

Zobacz także

2023-11-23, godz. 11:00 Nowa niemieckojęzyczna publikacja o Archiwum Ringelbluma W berlińskim oddziale Instytutu Pileckiego odbyła się prezentacja książki "Archiwum ważniejsze niż życie" o grupie Oneg Szabat i Archiwum Ringelbluma… » więcej 2023-11-23, godz. 09:00 Archiwum rodziny Komorowskich trafi dzisiaj do Ossolineum W Ossolineum gościć będzie syn generała Tadeusza Bora-Komorowskiego, Adam Komorowski. To okazja do spotkania z człowiekiem, który miał niespełna 2 lata… » więcej 2023-11-23, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 23 listopada » więcej 2023-11-22, godz. 15:00 60. rocznica zamachu na prezydenta Johna Kennedy'ego 60 lat temu, 22 listopada 1963 roku, doszło do zamachu na 35. prezydenta Stanów Zjednoczonych - Johna Fitzgeralda Kennedy'ego. Prezydent został zastrzelony… » więcej 2023-11-22, godz. 13:00 Premiera filmu poświęconego pamięci ks. Bolesława Stefańskiego, kapelana AK, Żołnierza Wyklętego Dzisiaj (22.11) odbędzie się premiera filmu „Sumienie Hioba. Rzecz o ks. Bolesławie Stefańskim”. Dokument według scenariusza Tomasza Plaskoty i w reżyserii… » więcej 2023-11-22, godz. 11:00 105 lat temu zakończyły się polsko-ukraińskie walki o Lwów Zwycięstwem Polaków 105 lat temu, 22 listopada 1918 roku, zakończyły się polsko-ukraińskie walki o Lwów. Były częścią jednej z kilku wojen o granice… » więcej 2023-11-22, godz. 09:00 145 lat temu zmarł Ludwik Mierosławski, pierwszy dyktator powstania styczniowego Ludwik Mierosławski 145 lat temu - 22 listopada 1878 roku - zmarł Ludwik Mierosławski, jeden z przywódców walk narodowowyzwoleńczych, historyk wojskowości i pisarz polityczny… » więcej 2023-11-22, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 22 listopada » więcej 2023-11-21, godz. 19:00 23 listopada Ogólnopolska konferencja naukowa „»Naród z Partią, Partia z Narodem«. Święta państwowe i oficjalne uroczystości w Polsce 1944–1989” – Kraków… » więcej 2023-11-21, godz. 14:00 W czwartek spotkanie z synem "Cacki" 23 listopada o godz. 18.00 odbędzie się "Widzenie na Rakowieckiej" z Andrzejem Stryjewskim, synem legendarnego sierż. Wiktora Stryjewskiego „Cacko”. Spotkanie… » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »