Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 102 lata temu Sejm Ustawodawczy II RP uchwalił konstytucję…
2023-03-17, 08:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

102 lata temu Sejm Ustawodawczy II RP uchwalił konstytucję marcową

Konstytucja marcowa - Odezwa [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe/Archiwum Państwowe w Łodzi]
Konstytucja marcowa - Odezwa [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe/Archiwum Państwowe w Łodzi]
102 lat temu - 17 marca 1921 roku - Sejm Ustawodawczy uchwalił pierwszą pełną i nowoczesną konstytucję odrodzonej Rzeczpospolitej. Od daty przyjęcia nazywana jest konstytucją marcową. Wprowadziła republikę demokratyczną, władzę oddając w ręce narodu.
Składała się z 7 rozdziałów i 126 artykułów. Zapisano w niej, że władzę w imieniu narodu będą sprawować dwie demokratycznie wybrane izby parlamentu - Sejm i Senat. Zgodnie z dokumentem posłowie i senatorowie stanowili prawo i kontrolowali pracę rządu jako władza ustawodawcza.

Zgromadzenie Narodowe, czyli połączone izby parlamentu, wybierały na 7-letnią kadencję prezydenta. Władzę sądowniczą sprawowały niezawisłe sądy. Konstytucja uznawała własność prywatną za jedną z głównych podstaw ustroju. Gwarantowała też wolność słowa. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku, po 123 latach zaborów, stworzyło konieczność ustalenia ustroju odrodzonego państwa. Dlatego uchwalenie ustawy zasadniczej było najważniejszym zadaniem Sejmu Ustawodawczego, który po raz pierwszy zebrał się 10 lutego 1919 roku.

Konstytucję marcową poprzedziła tak zwana mała konstytucja (1919), która powierzyła Józefowi Piłsudskiemu dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa, wykonującego wolę Sejmu Ustawodawczego.

Posłowie pracowali nad pełną ustawą zasadniczą dwa lata, w trudnych warunkach ciągle toczących się walk o granice państwa i przy ogromnych problemach wewnętrznych. Konstytucja została przyjęta większością głosów, jednak żadna ze stron politycznych II RP nie mogła mówić o pełnym sukcesie lub kompletnej porażce. Zwyciężyła nadrzędna racja stanu. Konstytucja marcowa obowiązywała do 1935 roku. Wówczas uchwalono tak zwaną konstytucję kwietniową, wdrażającą autorytarny system prezydencki.

(więcej)

Przy tworzeniu projektu ustawy zasadniczej Sejm Ustawodawczy wzorował się na systemie parlamentarno-gabinetowym III Republiki Francuskiej. W czasie sejmowych debat nad treścią konstytucji posłowie spierali się przede wszystkim o to, czy parlament ma być jedno czy dwuizbowy. Gorące emocje wywoływała też kwestia uprawnień prezydenta i sposobu jego wyboru. Dyskutowano też między innymi o statusie Kościoła katolickiego i mniejszości narodowych.

Wśród historyków przeważa pogląd, że konstytucja marcowa dawała zbyt małe uprawnienia prezydentowi. Zgodnie z jej zapisami nie posiadał on inicjatywy ustawodawczej ani prawa weta wobec uchwalanych ustaw. Wszystkie jego akty rządowe wymagały kontrasygnaty premiera i odpowiedniego ministra. W kwietniu 1935 roku na Zamku Królewskim w Warszawie prezydent Ignacy Mościcki podpisał tak zwaną konstytucję kwietniową, która przyznawała prezydentowi nadrzędną pozycję wobec innych organów państwa.

Zobacz także

2024-03-26, godz. 11:00 15 lat temu zmarł opozycjonista Piotr Bednarz 15 lat temu - 26 marca 2009 roku - zmarł Piotr Bednarz, działacz opozycji antykomunistycznej na Dolnym Śląsku. W grudniu 1981 roku był w grupie, która tuż… » więcej 2024-03-26, godz. 09:00 Mija 81 lat od akcji pod Arsenałem Mija 81 lat od słynnej akcji pod Arsenałem. 26 marca 1943 roku harcerze z konspiracyjnych Szarych Szeregów odbili harcmistrza Jana Bytnara "Rudego" i 20 innych… » więcej 2024-03-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 26 marca » więcej 2024-03-26, godz. 01:18 Wystawa My Europianie w Muzeum Niepodległości Z okazji 455. rocznicy zawarcia Unii Lubelskiej i 20. rocznicy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, Muzeum Niepodległości zaprasza na wystawę „My Europianie”… » więcej 2024-03-25, godz. 13:00 Słuchowisko Teatru Polskiego Radia "To słowo" nagrodzone przez BBC za najlepsze słuchowisko europejskie Słuchowisko Teatru Polskiego Radia "To słowo" Marty Rebzdy w reżyserii Waldemara Modestowicza otrzymało nagrodę BBC Audio Drama Awards za najlepsze słuchowisko… » więcej 2024-03-25, godz. 11:00 80 lat temu miała miejsce wielka ucieczka z niemieckiego obozu jenieckiego dla lotników alianckich W nocy 25 marca 1944 r. doszło do jednej z najsłynniejszych ucieczek jenieckich w czasie II wojny światowej. 80 alianckich lotników, w tym również Polacy… » więcej 2024-03-25, godz. 09:00 Uroczystości w 80. rocznicę masakry 335 mieszkańców Rzymu w Grotach Ardeatyńskich W Rzymie odbyły się uroczystości w przypadającą w niedzielę 80. rocznicę masakry 335 mieszkańców Wiecznego Miasta, rozstrzelanych przez Niemców w Grotach… » więcej 2024-03-25, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 25 marca » więcej 2024-03-23, godz. 13:13 Markowa - rodzina Ulmów symbolem Polaków ratujących Żydów przed Zagładą W 80 lat po zbrodni w Markowej ta podkarpacka miejscowość stała się centrum pamięci o Polakach ratujących Żydów. 24 marca 1944 roku Niemcy zamordowali… » więcej 2024-03-24, godz. 11:00 230 lat temu wybuchła insurekcja kościuszkowska przeciwko Rosji i Prusom 230 lat temu, 24 marca 1794 roku, wybuchła insurekcja kościuszkowska, będąca ostatnią próbą ratowania Rzeczpospolitej. Wymierzona przeciwko dwóm zaborcom… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »