Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 102 lata temu Sejm Ustawodawczy II RP uchwalił konstytucję…
2023-03-17, 08:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

102 lata temu Sejm Ustawodawczy II RP uchwalił konstytucję marcową

Konstytucja marcowa - Odezwa [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe/Archiwum Państwowe w Łodzi]
Konstytucja marcowa - Odezwa [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe/Archiwum Państwowe w Łodzi]
102 lat temu - 17 marca 1921 roku - Sejm Ustawodawczy uchwalił pierwszą pełną i nowoczesną konstytucję odrodzonej Rzeczpospolitej. Od daty przyjęcia nazywana jest konstytucją marcową. Wprowadziła republikę demokratyczną, władzę oddając w ręce narodu.
Składała się z 7 rozdziałów i 126 artykułów. Zapisano w niej, że władzę w imieniu narodu będą sprawować dwie demokratycznie wybrane izby parlamentu - Sejm i Senat. Zgodnie z dokumentem posłowie i senatorowie stanowili prawo i kontrolowali pracę rządu jako władza ustawodawcza.

Zgromadzenie Narodowe, czyli połączone izby parlamentu, wybierały na 7-letnią kadencję prezydenta. Władzę sądowniczą sprawowały niezawisłe sądy. Konstytucja uznawała własność prywatną za jedną z głównych podstaw ustroju. Gwarantowała też wolność słowa. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku, po 123 latach zaborów, stworzyło konieczność ustalenia ustroju odrodzonego państwa. Dlatego uchwalenie ustawy zasadniczej było najważniejszym zadaniem Sejmu Ustawodawczego, który po raz pierwszy zebrał się 10 lutego 1919 roku.

Konstytucję marcową poprzedziła tak zwana mała konstytucja (1919), która powierzyła Józefowi Piłsudskiemu dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa, wykonującego wolę Sejmu Ustawodawczego.

Posłowie pracowali nad pełną ustawą zasadniczą dwa lata, w trudnych warunkach ciągle toczących się walk o granice państwa i przy ogromnych problemach wewnętrznych. Konstytucja została przyjęta większością głosów, jednak żadna ze stron politycznych II RP nie mogła mówić o pełnym sukcesie lub kompletnej porażce. Zwyciężyła nadrzędna racja stanu. Konstytucja marcowa obowiązywała do 1935 roku. Wówczas uchwalono tak zwaną konstytucję kwietniową, wdrażającą autorytarny system prezydencki.

(więcej)

Przy tworzeniu projektu ustawy zasadniczej Sejm Ustawodawczy wzorował się na systemie parlamentarno-gabinetowym III Republiki Francuskiej. W czasie sejmowych debat nad treścią konstytucji posłowie spierali się przede wszystkim o to, czy parlament ma być jedno czy dwuizbowy. Gorące emocje wywoływała też kwestia uprawnień prezydenta i sposobu jego wyboru. Dyskutowano też między innymi o statusie Kościoła katolickiego i mniejszości narodowych.

Wśród historyków przeważa pogląd, że konstytucja marcowa dawała zbyt małe uprawnienia prezydentowi. Zgodnie z jej zapisami nie posiadał on inicjatywy ustawodawczej ani prawa weta wobec uchwalanych ustaw. Wszystkie jego akty rządowe wymagały kontrasygnaty premiera i odpowiedniego ministra. W kwietniu 1935 roku na Zamku Królewskim w Warszawie prezydent Ignacy Mościcki podpisał tak zwaną konstytucję kwietniową, która przyznawała prezydentowi nadrzędną pozycję wobec innych organów państwa.

Zobacz także

2023-06-05, godz. 14:00 55. rocznica zamachu na Roberta Kennedy'ego, senatora i kandydata na prezydenta USA 55 lat temu, 5 czerwca 1968 roku, w Los Angeles przeprowadzono zamach na Roberta Francisa Kennedy'ego, senatora i kandydata na prezydenta Stanów Zjednoczonych… » więcej 2023-06-05, godz. 12:00 80 lat temu Niemcy rozbili oddział specjalny Armii Krajowej "Osa"-"Kosa 30" 80 lat temu - 5 czerwca 1943 roku - Niemcy rozbili oddział specjalny Armii Krajowej "Osa"-"Kosa 30". Doszło do tego podczas ślubu jednego z żołnierzy w kościele… » więcej 2023-06-05, godz. 10:30 79 lat temu zmarł Józef Beck, polityk, dyplomata, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego 79 lat temu, 5 czerwca 1944 roku, zmarł polityk i dyplomata Józef Beck, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego - w 1930 roku pełnił w jego rządzie… » więcej 2023-06-05, godz. 08:00 Mija 31. rocznica odwołania rządu Jana Olszewskiego 31 lat temu, w nocy 4-go na 5-ty czerwca 1992 roku, trzy kwadranse po północy, Sejm odwołał rząd Jana Olszewskiego, pierwszy po II wojnie światowej gabinet… » więcej 2023-06-05, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 5 czerwca » więcej 2023-06-04, godz. 10:30 Mijają 34 lata od czerwcowych wyborów 1989 roku 34 lata temu, 4 czerwca 1989 roku, odbyły się wybory parlamentarne (pierwsza tura) na zasadach ustalonych podczas obrad Okrągłego Stołu. Były to pierwsze… » więcej 2023-06-04, godz. 08:00 Groby 6 ministrów II Rzeczypospolitej odnowione Na warszawskich cmentarzach Ewangelicko-Augsburskim i Ewangelicko-Reformowanym uroczyście odsłonięto odrestaurowane nagrobki 6 ministrów II Rzeczypospolitej… » więcej 2023-06-04, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 4 czerwca » więcej 2023-06-03, godz. 10:00 Zlot Grup Rekonstrukcji Historycznej w Nysie - NIEDZIELA W Reducie Kardynalskiej w Nysie (ul. Wyspiańskiego) trwa Ogólnopolski Zlot Grup Rekonstrukcji Historycznej. Organizatorem zlotu jest Stowarzyszenie Miłośników… » więcej 2023-06-03, godz. 08:00 Bielsko-Biała świętuje 50. urodziny "malucha" "Maluch", czyli produkowany na włoskiej licencji Fiat 126p, który stał się jednym z symboli polskiej motoryzacji, obchodzi pięćdziesiąte urodziny. Gazeta… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »