Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 72 lata temu został stracony Zygmunt Szendzielarz…
2023-02-08, 10:00 Autor: IAR/E.Porycka/E.Leo/K.Koziełł/dok.

72 lata temu został stracony Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka"

Zygmunt Szendzielarz jako podporucznik WP. [fot. Centralne Archiwum Wojskowe, domena publiczna, Wikimedia Commons]
Zygmunt Szendzielarz jako podporucznik WP. [fot. Centralne Archiwum Wojskowe, domena publiczna, Wikimedia Commons]
72 lata temu, 8 lutego 1951 roku, w warszawskim więzieniu na Mokotowie został stracony Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka", major kawalerii Wojska Polskiego i Armii Krajowej, dowódca 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, żołnierz antykomunistycznego podziemia. Wyrok wykonano strzałem w tył głowy. Wcześniej, w pokazowym procesie, komunistyczne władze skazały Szendzielarza na osiemnastokrotną karę śmierci. W 2016 roku został pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika.
Zygmunt Szendzielarz brał udział w kampanii wrześniowej, później wstąpił do konspiracji. W 1943 roku został dowódcą 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej. Nazywana "Brygadą Śmierci" walczyła z Niemcami, a także współpracującymi z nimi Litwinami oraz z partyzantką sowiecką. Po rozwiązaniu brygady w lipcu 1944 roku "Łupaszka" z częścią żołnierzy przeszedł na Białostocczyznę.

Na początku 1945 został mianowany komendantem partyzantki Okręgu Białostockiego Armii Krajowej Obywatelskiej, a 5. Wileńska Brygada stała się oddziałem dyspozycyjnym Komendy AKO. Jednostka prowadziła walki z regularnymi oddziałami Armii Czerwonej, Ludowego Wojska Polskiego, Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa.

Kiedy we września 1945 Szendzielarz otrzymał rozkaz rozformowania oddziału, podjął decyzję o kontynuowaniu działalności konspiracyjnej. W kwietniu 1946 roku odtworzył w Borach Tucholskich 5. Wileńską Brygadę i stanął na jej czele. Formacja działała na terenie województwa zachodniopomorskiego, gdańskiego i olsztyńskiego. Jeszcze w tym samym roku, razem z niewielką grupą żołnierzy, przeniosła się na teren Białostocczyzny, gdzie dołączyła do 6. Brygady Wileńskiej.

Wiosną 1947 roku "Łupaszka" zaprzestał walki zbrojnej i dotarł na Śląsk. Rok później w Osielcu pod Jordanowem został aresztowany i osadzony w więzieniu przy Rakowieckiej. Był przesłuchiwany około 50 razy, a także torturowany. Podczas procesu, winę za wszystkie zarzuty wystosowane wobec jego podkomendnych wziął na siebie. Skazany na śmierć 2 listopada 1950 roku, został zamordowany trzy miesiące później, 8 lutego 1951 roku. Pochowano go w bezimiennym grobie. Wyroki ciążące na Zygmuncie Szendzielarzu sąd uchylił w 1993 roku.

Przez kilkadziesiąt lat komuniści ukrywali miejsce pochówku zamordowanych przez bezpiekę. W 2008 roku na wojskowych Powązkach odbył się symboliczny pogrzeb majora Szendzielarza. Jego szczątki zostały odnalezione w 2013-tym, w kwaterze "Na Łączce" na Powązkach. 24 kwietnia 2016 roku odbył się uroczysty pogrzeb państwowy. Pułkownik Zygmunt Szendzielarz spoczął w rodzinnej mogile na powązkowskim Cmentarzu Wojskowym.

Zobacz także

2024-03-29, godz. 12:59 Instytut Polonika zakończył renowację najstarszego obrazu Sz. Czechowicza "Ukrzyżowanie" "Ukrzyżowanie", najstarszy obraz Szymona Czechowicza z 1715 roku w kościele świętego Stanisława w Rzymie, odzyskał dawny blask. Prace konserwatorskie zostały… » więcej 2024-03-29, godz. 12:47 Kraje bałtyckie obchodzą 20. rocznicę przystąpienia do NATO Kraje bałtyckie świętują dziś dwudziestą rocznicę przystąpienia do NATO. Na Litwie, Łotwie i w Estonii w tym tygodniu organizowane są obchody tego wydarzenia… » więcej 2024-03-29, godz. 07:30 Wielki Piątek 29 marca przypada w tym roku Wielki Piątek, drugi dzień Triduum Paschalnego. Dla chrześcijan to czas zadumy i refleksji nad męką i śmiercią Chrystusa. Najstarszym… » więcej 2024-03-29, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 29 marca » więcej 2024-03-28, godz. 22:49 Muzeum POLIN otrzymało grant od niemieckiego MSZ na działalność edukacyjną Upowszechnianie dziedzictwa polskich Żydów, innowacyjne programy edukacyjne oraz rozbudowywanie i udostępnianie zasobów historycznych - to główne cele projektu… » więcej 2024-03-28, godz. 21:43 Odkryto najprawdopodobniej najstarszy w Polsce wyrób z miedzi Miedziana siekiera z IV-III tysiąclecia p.n.e identyfikowana z kulturą trypolską została znaleziona w gminie Horodło w powiecie hrubieszowskim na Lubelszczyźnie… » więcej 2024-03-28, godz. 11:00 Ambasador Polskiej Historii – nagroda IPN dla osób i organizacji spoza Polski Instytut Pamięci Narodowej przyjmuje zgłoszenia do nagrody „Ambasador Polskiej Historii”. Jest ona przeznaczona dla osób i organizacji spoza Polski. To… » więcej 2024-03-28, godz. 09:00 55 lat temu zmarł Dwight Eisenhower, generał armii i prezydent Stanów 55 lat temu - 28 marca 1969 roku - zmarł Dwight Eisenhower, głównodowodzący wojsk sprzymierzonych w czasie II wojny światowej, a potem - przez dwie kadencje… » więcej 2024-03-28, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 28 marca » więcej 2024-03-27, godz. 21:48 Spotkanie „»Zawsze powracamy po swoich«. Stan poszukiwań i identyfikacji pomordowanych Żołnierzy Wyklętych” 26 marca dr hab. Krzysztof Szwagrzyk i mec. Anna Szeląg byli gośćmi kolejnego spotkania z cyklu „Tajemnice Bezpieki” w Przystanku Historia IPN w Warszawie… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »