Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 100 lat temu urodził się Antoni Godlewski pseudonim…
2023-01-11, 10:00 Autor: IAR/B.Falkowska/K.Koziełł/dok.

100 lat temu urodził się Antoni Godlewski pseudonim Antek Rozpylacz

Pogrzeb „Antka Rozpylacza” 9 sierpnia 1944. (Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, PAX Warszawa. 1957) [fot. domena publiczna]
Pogrzeb „Antka Rozpylacza” 9 sierpnia 1944. (Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, PAX Warszawa. 1957) [fot. domena publiczna]
100 lat temu, 11 stycznia 1923 roku, urodził się Antoni Szczęsny Godlewski, uczestnik Powstania Warszawskiego, pseudonim "Antek Rozpylacz". Po śmierci stał się jednym z symboli młodzieńczego bohaterstwa obrońców Warszawy. W ciągu pierwszych dni walk zabił 18 "gołębiarzy", jak nazywano niemieckich strzelców wyborowych, którzy z dachów budynków strzelali do powstańców. Zginął w ósmym dniu zrywu, miał 21 lat.

Gdy wybuchło powstanie, "Antek Rozpylacz" - Antoni Godlewski - był studentem drugiego roku Politechniki Warszawskiej, edukację zdobywał na tajnych kompletach. Należał także do konspiracyjnego Korpusu Bezpieczeństwa Armii Krajowej. Walczył w stopniu kaprala w batalionie "Sokół", który utworzył się spontanicznie po godzinie "W", w pierwszym dniu powstańczego zrywu.

Swój pseudonim "Antek Rozpylacz" zyskał od popularnej nazwy brytyjskiego pistoletu maszynowego Sten, którym posługiwał się w walce z niemieckim snajperami. Zaczajał się na nich, wychodząc na dachy ze swoim pomalowanym na zielono Stenem - rozpylaczem, były to wyjątkowo niebezpieczne wypady. Na lufie Stena zaznaczał rysą każdego z zabitych Niemców.

8 sierpnia po południu 2. kompania szturmowa batalionu "Sokół" miała zdobyć "Cafe Cristal" na rogu Alei Jerozolimskich i Brackiej. Kawiarnia znajdowała się w budynku, w którym przez wiele lat po wojnie mieściła się siedziba Orbisu, z metalowym globusem na dachu. Powstańcy przygotowywali się do ataku na stanowiskach przy Alejach Jerozolimskich 23. "Antek Rozpylacz" został zastrzelony serią z karabinu maszynowego, gdy na chwilę wychylił się z bramy. Krótko po nim zginął jego kolega.

Antoni Godlewski został pochowany następnego dnia, w grobie powstańczym na podwórzu kamienicy przy Brackiej 5. Otoczony sławą już za życia, miał uroczysty pogrzeb. Jako jeden z niewielu powstańców został złożony w trumnie, a w kondukcie pogrzebowym szli zarówno jego koledzy żołnierze, jak i ludność cywilna, okoliczni mieszkańcy. Na podwórzu, w którym został pochowany, odprawiono mszę żałobną. Pożegnalną mowę wygłosił dowódca "Antka" rotmistrz Władysław Jan Olszowski "Sokół", który, ciężko ranny, został przyniesiony na noszach. Relacja z pogrzebu została zamieszczona w "Biuletynie Informacyjnym" Armii Krajowej, a kondukt żałobny został uwieczniony przez nieznanego fotografa. W prasie powstańczej i audycjach radia "Błyskawica" mówiono o nim jako o bohaterze, który był "chlubą odcinka i pogromcą Niemców".

W pierwszą rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego - 1 sierpnia 1945 roku - Antoni Godlewski został ekshumowany i pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W podwórzu, gdzie znajdował się grób powstańczy Antoniego, jego matka Aniela Godlewska umieściła napis "Antek Rozpylacz pochowany został na cmentarzu Powązki-Wojskowe". Wykonany ręką matki do dziś widnieje na ścianie kamienicy. Został zabezpieczony szybą i odsłonięty w 48. rocznicę śmierci Antka, w 1992 roku. Dwa lata temu napis został wprowadzony do rejestru zabytków. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków profesor Jakub Lewicki podkreślił, że napis jest autentyczną pamiątką z powstania i uhonorowaniem wybitnej postaci Antoniego Godlewskiego, który stał się ikoną bohaterskiej młodzieży powstańczej. Zachowanie go w oryginalnym otoczeniu jest też ważne z uwagi na wiarygodność tego miejsca.

Antoni Szczęsny Godlewski, "Antek Rozpylacz", zginął 8 sierpnia 1944 roku, w ósmym dniu Powstania Warszawskiego.

Zobacz także

2023-03-10, godz. 10:00 Przypomniane Chmielowice Już dzisiaj przed budynkiem Archiwum Państwowego w Opolu zostanie otwarta wystawa poświęcona Chmielowicom » więcej 2023-03-10, godz. 09:00 Dzisiaj (10.03) spotkanie „Premierzy z dynamitem” z cyklu „Historie o historii” Instytut Pamięci Narodowej zaprasza na spotkanie otwarte „Premierzy z dynamitem” z cyklu „Historie o historii”, które odbędzie się o godzinie 17.30… » więcej 2023-03-10, godz. 08:00 201 lat temu zmarł Józef Wybicki, autor słów do "Mazurka Dąbrowskiego" 201 lat temu - 10 marca 1822 roku - zmarł Józef Wybicki, autor słów do "Mazurka Dąbrowskiego", jeden z najwybitniejszych przedstawicieli Oświecenia. Był… » więcej 2023-03-10, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 10 marca » więcej 2023-03-09, godz. 16:00 17 lat temu zmarła Hanka Bielicka, popularna aktorka, gwiazda estrady i kabaretu 17 lat temu, 9 marca 2006 roku, zmarła Hanka Bielicka, popularna aktorka teatralna i filmowa, gwiazda estrady i kabaretu. Była mistrzynią monologu, zasłynęła… » więcej 2023-03-09, godz. 14:00 Test o Żołnierzach Wyklętych Już dzisiaj w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Jana Pawła II w Opolu odbędzie się uroczyste podsumowanie i wręczenie nagród w IX edycji Testu o Żołnierzach… » więcej 2023-03-09, godz. 12:00 Iskry Niepodległej Mobilne widowisko edukacyjne Iskry Niepodległęj dotrze w tym roku do 100 miejscowości w całej Polsce. Ekspozycja o wybitnych Polkach i Polakach jest już w… » więcej 2023-03-09, godz. 10:00 Bohaterowie naszej wolności We wtorek 7 marca 2023 r. uczniowie szkół podstawowych i średnich powiatu brzeskiego uczcili pamięć Żołnierzy Wyklętych w czasie IX edycji konkursu pn… » więcej 2023-03-09, godz. 09:00 Do 5 maja wystawa w CMJW dotycząca historii Policji na Śląsku Uroczyście otwarto okolicznościową wystawę zatytułowaną „Zgładzona formacja. Policja Województwa Śląskiego 1922–1939” w Centralnym Muzeum Jeńców… » więcej 2023-03-09, godz. 08:00 50 lat temu zmarł Andrzej Witos, brat Wincentego Witosa 50 lat temu, 9 marca 1973 roku, zmarł Andrzej Witos, działacz ruchu ludowego, rolnik, młodszy brat Wincentego Witosa, trzykrotnego premiera II RP, przywódcy… » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »