Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 100 lat temu urodził się Antoni Godlewski pseudonim…
2023-01-11, 10:00 Autor: IAR/B.Falkowska/K.Koziełł/dok.

100 lat temu urodził się Antoni Godlewski pseudonim Antek Rozpylacz

Pogrzeb „Antka Rozpylacza” 9 sierpnia 1944. (Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, PAX Warszawa. 1957) [fot. domena publiczna]
Pogrzeb „Antka Rozpylacza” 9 sierpnia 1944. (Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, PAX Warszawa. 1957) [fot. domena publiczna]
100 lat temu, 11 stycznia 1923 roku, urodził się Antoni Szczęsny Godlewski, uczestnik Powstania Warszawskiego, pseudonim "Antek Rozpylacz". Po śmierci stał się jednym z symboli młodzieńczego bohaterstwa obrońców Warszawy. W ciągu pierwszych dni walk zabił 18 "gołębiarzy", jak nazywano niemieckich strzelców wyborowych, którzy z dachów budynków strzelali do powstańców. Zginął w ósmym dniu zrywu, miał 21 lat.

Gdy wybuchło powstanie, "Antek Rozpylacz" - Antoni Godlewski - był studentem drugiego roku Politechniki Warszawskiej, edukację zdobywał na tajnych kompletach. Należał także do konspiracyjnego Korpusu Bezpieczeństwa Armii Krajowej. Walczył w stopniu kaprala w batalionie "Sokół", który utworzył się spontanicznie po godzinie "W", w pierwszym dniu powstańczego zrywu.

Swój pseudonim "Antek Rozpylacz" zyskał od popularnej nazwy brytyjskiego pistoletu maszynowego Sten, którym posługiwał się w walce z niemieckim snajperami. Zaczajał się na nich, wychodząc na dachy ze swoim pomalowanym na zielono Stenem - rozpylaczem, były to wyjątkowo niebezpieczne wypady. Na lufie Stena zaznaczał rysą każdego z zabitych Niemców.

8 sierpnia po południu 2. kompania szturmowa batalionu "Sokół" miała zdobyć "Cafe Cristal" na rogu Alei Jerozolimskich i Brackiej. Kawiarnia znajdowała się w budynku, w którym przez wiele lat po wojnie mieściła się siedziba Orbisu, z metalowym globusem na dachu. Powstańcy przygotowywali się do ataku na stanowiskach przy Alejach Jerozolimskich 23. "Antek Rozpylacz" został zastrzelony serią z karabinu maszynowego, gdy na chwilę wychylił się z bramy. Krótko po nim zginął jego kolega.

Antoni Godlewski został pochowany następnego dnia, w grobie powstańczym na podwórzu kamienicy przy Brackiej 5. Otoczony sławą już za życia, miał uroczysty pogrzeb. Jako jeden z niewielu powstańców został złożony w trumnie, a w kondukcie pogrzebowym szli zarówno jego koledzy żołnierze, jak i ludność cywilna, okoliczni mieszkańcy. Na podwórzu, w którym został pochowany, odprawiono mszę żałobną. Pożegnalną mowę wygłosił dowódca "Antka" rotmistrz Władysław Jan Olszowski "Sokół", który, ciężko ranny, został przyniesiony na noszach. Relacja z pogrzebu została zamieszczona w "Biuletynie Informacyjnym" Armii Krajowej, a kondukt żałobny został uwieczniony przez nieznanego fotografa. W prasie powstańczej i audycjach radia "Błyskawica" mówiono o nim jako o bohaterze, który był "chlubą odcinka i pogromcą Niemców".

W pierwszą rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego - 1 sierpnia 1945 roku - Antoni Godlewski został ekshumowany i pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W podwórzu, gdzie znajdował się grób powstańczy Antoniego, jego matka Aniela Godlewska umieściła napis "Antek Rozpylacz pochowany został na cmentarzu Powązki-Wojskowe". Wykonany ręką matki do dziś widnieje na ścianie kamienicy. Został zabezpieczony szybą i odsłonięty w 48. rocznicę śmierci Antka, w 1992 roku. Dwa lata temu napis został wprowadzony do rejestru zabytków. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków profesor Jakub Lewicki podkreślił, że napis jest autentyczną pamiątką z powstania i uhonorowaniem wybitnej postaci Antoniego Godlewskiego, który stał się ikoną bohaterskiej młodzieży powstańczej. Zachowanie go w oryginalnym otoczeniu jest też ważne z uwagi na wiarygodność tego miejsca.

Antoni Szczęsny Godlewski, "Antek Rozpylacz", zginął 8 sierpnia 1944 roku, w ósmym dniu Powstania Warszawskiego.

Zobacz także

2023-03-15, godz. 14:00 Wokół kozielskiego zamku Muzeum Ziemi Kozielskiej cały czas organizuje warsztaty i lekcje muzealne. » więcej 2023-03-15, godz. 12:00 Z historii pewnego Beliniaka W panteonie Sokołów Lwowskich znalazł się też legendarny Beliniak pułkownik Jan Lewandowski, który karierę kawalerzysty rozpoczął w Strzelcu we Lwow… » więcej 2023-03-15, godz. 11:00 80 lat temu Niemcy wymordowali rodzinę Baranków i ukrywaną przez nich rodzinę żydowską 80 lat temu - 15 marca 1943 roku - w Siedliskach w Małopolsce Niemcy wymordowali rodzinę Baranków i czterech ukrywanych przez nich Żydów. Ofiarami zbrodni… » więcej 2023-03-15, godz. 10:00 45 lat temu zmarł Aleksander Kamiński, żołnierz AK, autor "Kamieni na szaniec" 45 lat temu, 15 marca 1978 roku, zmarł Aleksander Kamiński, wybitny działacz harcerski, żołnierz Armii Krajowej, autor wydanej konspiracyjnie książki o… » więcej 2023-03-15, godz. 09:00 75 lat temu komunistyczny sąd skazał na karę śmierci rotmistrza Witolda Pileckiego 75 lat temu, 15 marca 1948 roku, Rejonowy Sąd Wojskowy w Warszawie skazał na karę śmierci rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera Armii Krajowej, jednego z… » więcej 2023-03-15, godz. 08:00 Ks. Franciszek Blachnicki został otruty Śmierć założyciela Ruchu Światło-Życie księdza Franciszka Blachnickiego wynikała z otrucia - poinformowali na wspólnej konferencji prokurator generalny… » więcej 2023-03-15, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 15 marca » więcej 2023-03-14, godz. 16:00 O zwyczajach kawaleryjskich Już w czwartek w Muzeum Śląska Opolskiego kolejne spotkanie z cyklu "Historia galopem. Rzecz o kawalerii". » więcej 2023-03-14, godz. 14:00 Historyk IPN o konkursie "Polskie serce pękło - Katyń 1940" Profesor Tadeusz Wolsza, przewodniczący kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, a także przewodniczący jury konkursu "Polskie serce pękło - Katyń 1940" powiedział… » więcej 2023-03-14, godz. 12:00 W 175 rocznicę Wiosny Ludów Już w środę w Ossolineum debata historyków: Wspólny mianownik – wolność. Wiosna Ludów we Lwowie, Wrocławiu, Berlinie i Buda-Peszcie » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »