Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 100 lat temu urodził się Antoni Godlewski pseudonim…
2023-01-11, 10:00 Autor: IAR/B.Falkowska/K.Koziełł/dok.

100 lat temu urodził się Antoni Godlewski pseudonim Antek Rozpylacz

Pogrzeb „Antka Rozpylacza” 9 sierpnia 1944. (Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, PAX Warszawa. 1957) [fot. domena publiczna]
Pogrzeb „Antka Rozpylacza” 9 sierpnia 1944. (Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, PAX Warszawa. 1957) [fot. domena publiczna]
100 lat temu, 11 stycznia 1923 roku, urodził się Antoni Szczęsny Godlewski, uczestnik Powstania Warszawskiego, pseudonim "Antek Rozpylacz". Po śmierci stał się jednym z symboli młodzieńczego bohaterstwa obrońców Warszawy. W ciągu pierwszych dni walk zabił 18 "gołębiarzy", jak nazywano niemieckich strzelców wyborowych, którzy z dachów budynków strzelali do powstańców. Zginął w ósmym dniu zrywu, miał 21 lat.

Gdy wybuchło powstanie, "Antek Rozpylacz" - Antoni Godlewski - był studentem drugiego roku Politechniki Warszawskiej, edukację zdobywał na tajnych kompletach. Należał także do konspiracyjnego Korpusu Bezpieczeństwa Armii Krajowej. Walczył w stopniu kaprala w batalionie "Sokół", który utworzył się spontanicznie po godzinie "W", w pierwszym dniu powstańczego zrywu.

Swój pseudonim "Antek Rozpylacz" zyskał od popularnej nazwy brytyjskiego pistoletu maszynowego Sten, którym posługiwał się w walce z niemieckim snajperami. Zaczajał się na nich, wychodząc na dachy ze swoim pomalowanym na zielono Stenem - rozpylaczem, były to wyjątkowo niebezpieczne wypady. Na lufie Stena zaznaczał rysą każdego z zabitych Niemców.

8 sierpnia po południu 2. kompania szturmowa batalionu "Sokół" miała zdobyć "Cafe Cristal" na rogu Alei Jerozolimskich i Brackiej. Kawiarnia znajdowała się w budynku, w którym przez wiele lat po wojnie mieściła się siedziba Orbisu, z metalowym globusem na dachu. Powstańcy przygotowywali się do ataku na stanowiskach przy Alejach Jerozolimskich 23. "Antek Rozpylacz" został zastrzelony serią z karabinu maszynowego, gdy na chwilę wychylił się z bramy. Krótko po nim zginął jego kolega.

Antoni Godlewski został pochowany następnego dnia, w grobie powstańczym na podwórzu kamienicy przy Brackiej 5. Otoczony sławą już za życia, miał uroczysty pogrzeb. Jako jeden z niewielu powstańców został złożony w trumnie, a w kondukcie pogrzebowym szli zarówno jego koledzy żołnierze, jak i ludność cywilna, okoliczni mieszkańcy. Na podwórzu, w którym został pochowany, odprawiono mszę żałobną. Pożegnalną mowę wygłosił dowódca "Antka" rotmistrz Władysław Jan Olszowski "Sokół", który, ciężko ranny, został przyniesiony na noszach. Relacja z pogrzebu została zamieszczona w "Biuletynie Informacyjnym" Armii Krajowej, a kondukt żałobny został uwieczniony przez nieznanego fotografa. W prasie powstańczej i audycjach radia "Błyskawica" mówiono o nim jako o bohaterze, który był "chlubą odcinka i pogromcą Niemców".

W pierwszą rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego - 1 sierpnia 1945 roku - Antoni Godlewski został ekshumowany i pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W podwórzu, gdzie znajdował się grób powstańczy Antoniego, jego matka Aniela Godlewska umieściła napis "Antek Rozpylacz pochowany został na cmentarzu Powązki-Wojskowe". Wykonany ręką matki do dziś widnieje na ścianie kamienicy. Został zabezpieczony szybą i odsłonięty w 48. rocznicę śmierci Antka, w 1992 roku. Dwa lata temu napis został wprowadzony do rejestru zabytków. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków profesor Jakub Lewicki podkreślił, że napis jest autentyczną pamiątką z powstania i uhonorowaniem wybitnej postaci Antoniego Godlewskiego, który stał się ikoną bohaterskiej młodzieży powstańczej. Zachowanie go w oryginalnym otoczeniu jest też ważne z uwagi na wiarygodność tego miejsca.

Antoni Szczęsny Godlewski, "Antek Rozpylacz", zginął 8 sierpnia 1944 roku, w ósmym dniu Powstania Warszawskiego.

Zobacz także

2024-04-25, godz. 13:00 Na Zamku Królewskim gala finałowa projektu „Łączka i inne miejsca poszukiwań” Dwuminutowe etiudy filmowe, nagrodzone w ramach projektu „Łączka i inne miejsca poszukiwań”, opowiadają o bohaterskiej "Ince", poszukiwaniach lokalnych… » więcej 2024-04-25, godz. 11:00 Białoruś: z budynku Nowego zamku w Grodnie usunięto tablicę upamiętniającą T. Kościuszkę W Grodnie, w zachodniej części Białorusi, z budynku Nowego Zamku na rozkaz władz została usunięta tablica upamiętniająca Tadeusza Kościuszkę. Tablicę… » więcej 2024-04-25, godz. 10:00 Dwa samoloty "TS-11 Iskra" trafiły do Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie Dwa samoloty "TS-11 Iskra" trafiły do Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. To zwieńczenie kilkuletnich starań o pozyskanie tych eksponatów. Podpisano umowy… » więcej 2024-04-25, godz. 09:00 Włochy: Święto Wyzwolenia Dziś (25.04) we Włoszech z udziałem najwyższych władz państwowych obchodzony jest Dzień Wyzwolenia spod nazizmu i faszyzmu. Święto ustanowiono w rocznicę… » więcej 2024-04-25, godz. 08:00 Uczczono pamięć ofiar niemieckiego obozu pracy w Pustkowie W 80. rocznicę likwidacji niemieckiego obozu pracy przymusowej w Pustkowie, uczczono pamięć zamordowanych tam więźniów. Uroczystości patriotyczno-religijne… » więcej 2024-04-25, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 25 kwietnia » więcej 2024-04-24, godz. 15:00 Dzień Solidarności z Narodem Ormiańskim 24 kwietnia przypada Dzień Pamięci o Ludobójstwie Ormian, ormiańskie święto narodowe obchodzone zarówno w Armenii, jak i w ośrodkach diaspory ormiańskiej… » więcej 2024-04-24, godz. 13:00 Kończy się nabór do Plebiscytu Wydarzenie Historyczne Roku Do końca dnia można zgłaszać projekty do 17. Plebiscytu Wydarzenie Historyczne Roku. Muzeum Historii Polski czeka na zgłoszenia organizatorów najciekawszych… » więcej 2024-04-24, godz. 11:31 Dziś w Muzeum na Rakowieckiej premiera sztuki „Przez ścianę” Historia miłości Wiesławy Pajdak i Jerzego Śmiechowskiego - więźniów mokotowskiej katowni UB stała się inspiracją sztuki teatralnej „Przez ścianę”… » więcej 2024-04-24, godz. 11:00 Spotkanie z cyklu "Twarze Opola" przy Minorytów 3 „Krasne, Starobielsk, Kazachstan… Pamięć o wojennej apokalipsie” – pod takim tytułem już w najbliższy czwartek (25.04) w siedzibie Centralnego Muzeum… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »