Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu z Kulmhof uciekł pierwszy znany z nazwiska…
2022-01-17, 11:36 Autor: Rafał Pogrzebny

80 lat temu z Kulmhof uciekł pierwszy znany z nazwiska więzień

Abram Rój w 1946 r., zbiory Sary Roy. Patrick Montague, Chełmno. Pierwszy nazistowski obóz zagłady, Wołowiec [źródło: Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, www.facebook.com]
Abram Rój w 1946 r., zbiory Sary Roy. Patrick Montague, Chełmno. Pierwszy nazistowski obóz zagłady, Wołowiec [źródło: Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, www.facebook.com]
16 stycznia 1942 r., z niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem (Wielkopolskie) uciekł Abram Rój, pierwszy znany z nazwiska więzień. Kulmhof był pierwszym obozem uruchomionym przez Niemców wyłącznie w celu dokonywania masowych egzekucji.
Obóz funkcjonował od grudnia 1941 roku do kwietnia 1943 r. oraz od wiosny 1944 roku do stycznia 1945 r. W Kulmhof mordowano przede wszystkim Żydów – zginęło ich tam około 200 tysięcy.


Jak przypomniało w niedzielę Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, Abram Rój uciekł, wydostając się przez okno piwnicy pałacu w Chełmnie. W 1944 roku trafił do obozu Auschwitz–Birkenau, skąd również uciekł. Zmarł w 1975 r. w USA.


"Niewielką szansę wydostania się z obozu mieli młodzi mężczyźni, których Niemcy przeznaczyli do prac na jego terenie. Przypuszcza się, że pierwsze ucieczki nastąpiły już w grudniu 1941 r., kiedy z obozu miało uciec dwóch lub trzech mężczyzn, którzy następnie dotarli do getta wiejskiego w Czachulcu. Próby ucieczki podejmowali także przywożeni do Chełmna na przełomie 1941 i 1942 r. Romowie" – poinformowało muzeum.


Abram Rój (1916-1975) mieszkał w Izbicy Kujawskiej, był krawcem. Do obozu trafił na początku stycznia 1942 roku.


"W obozie zmuszono go do pracy w komandzie grabarzy. Wieczorem 16 stycznia 1942 r. Rój został zaprowadzony, wraz z kilkoma więźniami, do jednego z pomieszczeń w piwnicy pałacu w Chełmnie. Strażnicy zagrozili im okrutną śmiercią, po czym zamknęli na klucz. Rój przedostał się przez okienko, przedarł przez ogrodzenie i ukrył w lesie, zaś noc spędził w stodole. Następnie, najprawdopodobniej przez Koło, dotarł do Krośniewic, gdzie poinformował Żydów o zbrodniach, których był świadkiem" – podało muzeum.


Według innej wersji wydarzeń, Rój dotarł do Grabowa, gdzie spotkał się z Szlamą Winerem, który uciekł z obozu trzy dni po nim. Następnie udał się do Starachowic, gdzie mógł trafić do jednego z obozów pracy przymusowej. "W lipcu 1944 r., wraz z innymi Żydami, został przewieziony do obozu Auschwitz–Birkenau, skąd uciekł, być może podczas jednego z marszów śmierci. Ukrywał się aż do nadejścia Armii Czerwonej" – podało muzeum.


Po wojnie krótko mieszkał w Izbicy Kujawskiej, potem wyjechał z narzeczoną do Berlina, zaś w 1951 roku, już z żoną, wyemigrował do USA. Muzeum podkreśliło, że Abram Rój nie pozostawił pełnej relacji z pobytu w obozie ani z ucieczki.


W obozie Kulmhof zamordowano łącznie około 200 tysięcy Żydów, w zdecydowanej większości mieszkańców miast i miasteczek z terenu Okręgu Rzeszy Kraj Warty, jak również około 20 tys. Żydów z Niemiec, Austrii, Czech i Luksemburga, wywiezionych jesienią 1941 r. do getta łódzkiego.


Wśród ofiar Kulmhof znalazło się też 4,3 tys. Romów i Sinti pochodzących z pogranicza austriacko-węgierskiego, 92 dzieci czeskich, 17 pensjonariuszek domu opieki Sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi we Włocławku wraz z jedną z sióstr oraz nieustalona grupa jeńców radzieckich. Wśród polskich ofiar wymienia się również niezidentyfikowane grupy duchownych oraz dzieci z Zamojszczyzny.


Obóz stał się swoistym poligonem doświadczalnym dla następnych niemieckich obozów. Tylko tam przez cały czas działalności wykorzystywano samochodowe komory gazowe – także wówczas, gdy opracowane już były bardziej zaawansowane, stacjonarne instalacje. (PAP)


Autor: Rafał Pogrzebny

Zobacz także

2024-03-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 26 marca » więcej 2024-03-26, godz. 01:18 Wystawa My Europianie w Muzeum Niepodległości Z okazji 455. rocznicy zawarcia Unii Lubelskiej i 20. rocznicy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, Muzeum Niepodległości zaprasza na wystawę „My Europianie”… » więcej 2024-03-25, godz. 13:00 Słuchowisko Teatru Polskiego Radia "To słowo" nagrodzone przez BBC za najlepsze słuchowisko europejskie Słuchowisko Teatru Polskiego Radia "To słowo" Marty Rebzdy w reżyserii Waldemara Modestowicza otrzymało nagrodę BBC Audio Drama Awards za najlepsze słuchowisko… » więcej 2024-03-25, godz. 11:00 80 lat temu miała miejsce wielka ucieczka z niemieckiego obozu jenieckiego dla lotników alianckich W nocy 25 marca 1944 r. doszło do jednej z najsłynniejszych ucieczek jenieckich w czasie II wojny światowej. 80 alianckich lotników, w tym również Polacy… » więcej 2024-03-25, godz. 09:00 Uroczystości w 80. rocznicę masakry 335 mieszkańców Rzymu w Grotach Ardeatyńskich W Rzymie odbyły się uroczystości w przypadającą w niedzielę 80. rocznicę masakry 335 mieszkańców Wiecznego Miasta, rozstrzelanych przez Niemców w Grotach… » więcej 2024-03-25, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 25 marca » więcej 2024-03-23, godz. 13:13 Markowa - rodzina Ulmów symbolem Polaków ratujących Żydów przed Zagładą W 80 lat po zbrodni w Markowej ta podkarpacka miejscowość stała się centrum pamięci o Polakach ratujących Żydów. 24 marca 1944 roku Niemcy zamordowali… » więcej 2024-03-24, godz. 11:00 230 lat temu wybuchła insurekcja kościuszkowska przeciwko Rosji i Prusom 230 lat temu, 24 marca 1794 roku, wybuchła insurekcja kościuszkowska, będąca ostatnią próbą ratowania Rzeczpospolitej. Wymierzona przeciwko dwóm zaborcom… » więcej 2024-03-24, godz. 10:00 Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką 24 marca po raz siódmy jest obchodzony Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Jest to święto państwowe, przypadające… » więcej 2024-03-24, godz. 09:00 Konkurs "Póki nie jest za późno" Jeszcze tylko do 24 marca można przesyłać zgłoszenia do - organizowanego przez Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach – konkursu na projekt… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »