„Do 27 października 2021 r. podczas 24 uroczystości oznaczono 28 grobów w 22 miejscowościach województwa śląskiego i jeden na terenie województwa opolskiego” – poinformowała PAP Monika Kobylańska z katowickiego oddziału IPN.


Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r. - w dniu setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego.


Uroczystości oznaczania grobów odbywały się w obecności rodzin powstańców, lokalnych władz samorządowych, duchowieństwa, przedstawicieli środowisk kombatanckich, harcerzy, uczniów, z udziałem pocztów sztandarowych.


Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 cm na 8 cm, wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”.


Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. W posiadaniu muzeum jest także fotografia z uroczystości upamiętniającej uchwalenie Konstytucji 3 Maja, która przedstawia pochód mieszkańców wsi Osiek (pow. strzelecki, woj. opolskie) z tymże sztandarem niesionym przez A. Szulca do Rozmierzy.


„Uroczyści te obchodzono na całym Górnym Śląsku w niedzielę 2 maja 1920 r. i były to pierwsze legalne obchody tej rocznicy na tym terenie. Dzięki postanowieniom artykułu 88 Traktatu Wersalskiego o przeprowadzeniu plebiscytu, dla zapewnienia jego bezstronności, w lutym 1920 r. obszar plebiscytowy wyłączono z państwa niemieckiego i poddano kontroli wojsk alianckich, a pełnię władzy przejęła na nim Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska z gen. Henri Le Rondem na czele. Umożliwiło to Polakom legalne demonstrowanie swoich dążeń i używanie symboli narodowych” – przypomina IPN.


W 2019 r. Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa ogłosiło akcję „Powstańcy to wiara, nadzieja i cud. Ocalmy groby powstańców śląskich od zapomnienia!”, która ma na celu zewidencjonowanie jak największej liczby grobów, w których spoczywają powstańcy śląscy, a nie figurują one w dotychczas dostępnych ewidencjach prowadzonych przez instytucje samorządowe i rządowe.


Od 2019 r. katowicki oddział IPN poprzez media, instytucje kościelne, organizacje samorządowe, społeczne, harcerskie, a także Tramwaje Śląskie informuje o możliwości zgłaszania takich grobów do IPN. Aby to zrobić należy pobrać stosowny formularz ze strony katowickiego IPN i wypełniony przesłać tradycyjną bądź elektroniczną pocztą na adres grobypowstancowslaskich@ipn.gov.pl .


Pracownicy OBUWiM po ich otrzymaniu dokonują weryfikacji w oparciu o materiały źródłowe i opracowania. Po jej pozytywnym przejściu rozpoczynana jest również procedura uznania mogiły za grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski. Po jej zakończeniu groby mogą zostać oznaczone znakiem pamięci „Tobie Polsko”.


„W odpowiedzi na nasz apel wpłynęło ponad 180 wniosków. Po ich weryfikacji nadano bieg 142 sprawom. Dotyczą one mogił z terenu 46 miejscowości z województwa śląskiego, opolskiego, wielkopolskiego, mazowieckiego oraz jednego ze stolicy Francji” – podała Kobylańska.(PAP)


autor: Krzysztof Konopka


kon/ dki/