Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-01-27, 07:30 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

1527 - Wojska litewskie pod wodzą księcia Konstantego Iwanowicza Ostrogskiego odniosły wielkie zwycięstwo w bitwie pod Olszanicą, na terytorium dzisiejszej Ukrainy, zabijając według różnych źródeł od 20 do 40 tysięcy Tatarów i uwalniając od 40 do 80 tysięcy osób wziętych w jasyr.

1540 - Zmarła Aniela Merici, włoska święta, założycielka Zgromadzenia Sióstr Urszulanek, należąca do III Zakonu świętego Franciszka. Dążyła do odnowy Kościoła katolickiego poprzez działalność charytatywną i edukacyjną.

1606 - W Londynie rozpoczął się proces ośmiu uczestników zakończonego fiaskiem tak zwanego spisku prochowego, mającego na celu zamordowanie króla Anglii i Szkocji Jakuba I Stuarta. Jeden ze spiskowców - Guy Fawkes został zatrzymany z 36 beczkami prochu w podziemiach parlamentu.

1649 - Powołana przez brytyjski parlament kadłubowy specjalna komisja wydała wyrok śmierci na króla Anglii i Szkocji Karola I Stuarta, uznając go za tyrana, zdrajcę i wroga ludu. Król odmówił uczestniczenia w procesie twierdząc, iż parlament nie ma prawa sądzić monarchy. Wyrok został wykonany 30 stycznia.

1731 - Zmarł Bartolomeo di Francesco Cristofori, włoski muzyk i twórca instrumentów muzycznych, uważany za wynalazcę fortepianu.

1756 - Urodził się Wolfgang Amadeusz Mozart, austriacki kompozytor, jeden z klasyków wiedeńskich i największych twórców w dziejach muzyki.

1803 - Pierwsza grupa polskich legionistów wypłynęła z Genui na ogarnięte antyfrancuską rewolucją Haiti. Do Europy wróciło zaledwie kilkuset legionistów, którzy nie zostali zabici przez tubylców, nie zmarli z powodu chorób tropikalnych i nie osiedlili się w Ameryce. 220. rocznica

1832 - Urodził się Lewis Carroll, angielski pisarz, poeta, matematyk i fotograf. Autor słynnych opowieści dla dzieci m.in.: "Alicja w krainie czarów" .

1836 - Urodził się Leopold Ritter von Sacher-Masoch, austriacki pisarz modernistyczny, autor między innymi "Wenus w futrze". Od jego nazwiska pochodzi termin "masochizm" - na określenie zaburzenia seksualnego.

1850 - Urodził się Samuel Gompers, amerykański działacz związkowy. Założyciel Amerykańskiej Federacji Pracy. W 1919 przewodniczący Komisji Międzynarodowej do spraw Ustawodawstwa Pracy w trakcie konferencji pokojowej w Paryżu, dzięki której powstała Międzynarodowa Organizacja Pracy.

1850 - Urodził się Edward John Smith, pierwszy i zarazem ostatni kapitan "Titanica".

1859 - Urodził się Wilhelm II Hohenzollern, ostatni cesarz niemiecki i król Prus w latach 1888-1918, rzecznik polityki imperialistycznej, która doprowadziła do wybuchu I wojny światowej.

1899 - Urodziła się Maria Górczyńska, aktorka teatralna i filmowa, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego.

1900 - Urodził się Hyman George Rickover, amerykański admirał, nazywany "ojcem atomowej marynarki wojennej”. Na świat przyszedł w Makowie Mazowieckim, jako Chaim Rickover.

1901 - Urodził się Jan Kurnakowicz, popularny aktor, okresu międzywojennego i po II wojnie światowej.

1901 - Zmarł Giuseppe Verdi, włoski kompozytor narodowy, twórca oper "Rigoletto", "Traviata", "Nabucco" oraz uznanych za arcydzieła: "Don Carlos", "Aida" i "Otello". Większość z jego 30 oper utrzymuje się nadal w repertuarze największych teatrów operowych.

1905 - W Łodzi wybuchł strajk generalny na wieść o masakrze protestujących robotników w Petersburgu. W czasie "krwawej niedzieli” w Petersburgu żołnierze na rozkaz cara Mikołaja II stłumili pokojową demonstrację zabijając około tysiąca osób, a kilka tysięcy raniąc.

1914 - Urodził się Janusz Odrowąż, poeta i autor tekstów piosenek. Spod jego pióra wyszły takie utwory, jak: "Gdzie ten świat młodych lat", "Kto nas pokocha", "Słońce w kapeluszu". Wiele jego tekstów nagradzanych było na festiwalach piosenki polskiej w Opolu. Zmarł 25 grudnia 1984 roku.

1918 - Powstało Polskie Towarzystwo Geograficzne. Zebranie założycielskie zorganizowano w Warszawie.

1921 - Polska uznała niepodległość Łotwy. W Rydze proklamowano niepodległość już 18 listopada 1918 roku. Jednak w latach 1918-1920 trwała wojna o niepodległość, w której siły łotewskie przy wsparciu estońskim, brytyjskim i polskim walczyły przeciw oddziałom niemieckim, białoruskim i bolszewickim.

1926 - Szkocki naukowiec John Logie Baird zaprezentował w Londynie swój nowy wynalazek, nazwany telewizorem. W 1928 przesłał transmisję telewizyjną z Europy do Ameryki Północnej, jak i Południowej, a także stworzył pierwszy system telewizji kolorowej. Baird był też wynalazcą noktowizora.

1929 - W Wiedniu rozpoczął się Kongres Ukraińskich Nacjonalistów, na którym powołano Organizację Ukraińskich Nacjonalistów. W skład OUN weszły struktury Ukraińskiej Organizacji Wojskowej, która przeprowadzała w Polsce akcje dywersyjne i sabotażowe, próbowała też zamachów na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i marszałka Józefa Piłsudskiego.

1930 - Urodził się Sobiesław Zasada, kierowca rajdowy, oszczepnik, trzykrotny mistrz Europy w rajdach, a także biznesmen.

1941 - Urodził się Benedykt Czuma, polityk, wydawca i dziennikarz, działacz opozycji politycznej w okresie PRL.

1944 - Armia Czerwona przerwała ostatecznie trwającą 900 dni blokadę Leningradu - obecnie Sankt Petersburg.

1944 - Urodziła się Mairead Corrigan, irlandzka działaczka na rzecz porozumienia między katolikami i protestantami w Ulsterze, współzałożycielka Organizacji Ludzi Pokoju.

1944 - Urodził się Nick Mason, brytyjski perkusista rockowy, współzałożyciel grupy Pink Floyd.

1945 - Wojska sowieckie wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau.

1945 - Armia Czerwona zajęła Katowice.

1948 - Urodził się Michaił Barysznikow, rosyjski tancerz, choreograf oraz aktor filmowy i teatralny.

1951 - Pierwszy próbny wybuch jądrowy na Poligonie Nevada. W następnych dniach przeprowadzono jeszcze cztery takie eksplozje. Łącznie Stany Zjednoczone przeprowadziły ponad tysiąc próbnych wybuchów jądrowych.

1953 - Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie ogłosił wyrok po pokazowym procesie czterech księży kurii krakowskiej i trzech osób świeckich. Było to jedno z najbardziej brutalnych uderzeń w Kościół Katolicki w czasach PRL.

1953 - Urodził się Richard Bremmer, brytyjski aktor, znany głównie z roli Lorda Voldemorta w filmie "Harry Potter i Kamień Filozoficzny". 70. rocznica

1955 - Egipski sąd skazał na karę śmierci dwóch agentów izraelskich Mosze Marzouka i Szmuela Azara oraz na kary wieloletniego więzienia pozostałych agentów izraelskich, aresztowanych po nieudanej operacji "Susannah”.

1957 - Pierwsze losowanie "Toto-Lotka". Obecnie znana pod nazwą Lotto, jest to najstarsza, a zarazem najpopularniejsza w Polsce gra liczbowa organizowana przez Totalizator Sportowy.

1961 - W katastrofie radzieckiego okrętu podwodnego S-80 o napędzie dieslowskim na Morzu Barentsa zginęło 86 osób.

1964 - Zmarł śmiercią samobójczą Stanisław Piętak, poeta i prozaik. Był jednym z najwybitniejszych poetów pokolenia okresu międzywojennego wywodzących się z nurtu wiejskiego literatury polskiej.

1966 - Urodził się Ken Sugimori, japoński projektant gier wideo i ilustrator. Najbardziej znany, jako projektant postaci i dyrektor artystyczny gier z serii "Pokémon".

1967 - Podpisano Traktat o przestrzeni kosmicznej uznający kosmiczne zasoby za wspólne dziedzictwo ludzkości.

1969 - Urodził się Marc Forster, niemiecko-szwajcarski reżyser filmowy i scenarzysta. Twórca między innymi filmów: "Czekając na wyrok”, "Chłopiec z latawcem”, "World War Z" i "Marzyciel”.

1972 - Zmarła Mahalia Jackson, amerykańska pieśniarka nazwana "królową muzyki gospel".

1973 - W Paryżu podpisano porozumienie w sprawie zakończenia wojny wietnamskiej. USA zobowiązały się do wycofania w terminie 60 dni wszystkich swoich sił z Wietnamu, Laosu i Kambodży, a Wietnamczycy do zwolnienia wszystkich amerykańskich jeńców wojennych. 50. rocznica

1976 - Urodził się Wojciech Klata, aktor, znany między innymi z filmów "300 mil do nieba", "Dekalog I", "Korczak", "Pan Kleks w Kosmosie".

1981 - Zmarła Maria Żabczyńska, aktorka teatralna i filmowa, po wojnie związana z warszawskimi teatrami - Dramatycznym i Polskim.

1983 - Zmarł Louis de Funes, francuski reżyser filmowy i aktor komiczny. Ogromną sympatię widzów zyskał wcielając się w postać żandarma w serii filmów, z których pierwszy nosił tytuł "Żandarm z Saint-Tropez" oraz w filmach o Fantomasie.

1989 - Zmarł Sir Thomas Octave Murdoch, brytyjski projektant samolotów.

1990 - Rozpoczął się XI i ostatni zjazd PZPR, który trwał do 30 stycznia.

1996 - Francja przeprowadziła ostatni próbny wybuch jądrowy na Pacyfiku.

1999 - Zmarł Jerzy Turowicz, publicysta i dziennikarz katolicki, założyciel i wieloletni redaktor naczelny "Tygodnika Powszechnego". Jeden z sygnatariuszy "Listu 34", uczestnik obrad Okrągłego Stołu, członek PEN-Clubu. Był członkiem Komisji Episkopatu Polski do spraw Apostolstwa Świeckich oraz Społecznej Rady Prymasowskiej.

2003 - Zmarł Henryk Jabłoński, historyk, polityk, działacz komunistyczny okresu PRL. W latach 1972-1985 był przewodniczącym Rady Państwa, przez wiele lat członkiem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

2005 - Zginął w wypadku samochodowym Paweł Berger, muzyk, kompozytor, jeden ze współzałożycieli zespołu Dżem.

2006 - Zmarł Johannes Rau, niemiecki polityk socjaldemokratyczny, w latach 1999-2004 ósmy prezydent Republiki Federalnej Niemiec. Działał na rzecz pojednania z Polską.

2010 - Zmarł Marian Grześczak, poeta, prozaik, dramaturg, eseista, tłumacz literatury pięknej, krytyk literacki, redaktor miesięcznika "Poezja” i "Tygodnika Kulturalnego”. Wydał zbiory poezji: "Lumpenezje”, "Wyjście z pozorów”, utwory dla dzieci: "Mam pomysł. Drugie prawo zmyślone”, "Odyseja, odyseja”, "Przedszkole prawdziwych przygód”. Urodził się 22 marca 1934 roku.

2010 - Zmarł Stanisław Michalik, aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. Występował w teatrach Lublina, Olsztyna, Krakowa, Warszawy oraz w Teatrze Polskiego Radia. Zagrał między innymi w filmach: "Jeszcze nie wieczór”, "Zaraza”, "Człowiek z marmuru” i "Niedzielne dzieci”.

2010 - Zmarł Jerome David Salinger, amerykański pisarz, autor powieści "Buszujący w zbożu". Książka przetłumaczona została na niemalże wszystkie ważniejsze języki świata. Znalazła się na liście stu najlepszych książek wydanych w latach 1923-2005, którą to listę sporządził tygodnik "Time".

2011 - Zmarł Jan Baszkiewicz, prawnik, historyk, politolog. Zajmował się historią myśli politycznych i ruchów społecznych oraz historią instytucji politycznych. Był wybitnym znawcą epoki Oświecenia oraz historii Francji, a w szczególności Rewolucji Francuskiej.

2012 - Zmarł Kazimierz Smoleń, współtwórca i wieloletni dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, między innymi KL Auschwitz.

2013 - Zmarł Aleksander Bednarz, aktor, pedagog; przez wiele lat związany z Teatrem imienia Jaracza w Łodzi. Wystąpił między innymi w filmach: "Krótki film o zabijaniu", "Perła w koronie" i 300 mil do nieba".

2014 - Zmarł Pete Seeger, amerykański piosenkarz i aktywista. Dzięki niemu rozwinęła się muzyka folkowa, był także pionierem protest songu w latach 50. i 60.

2015 - Zmarł Charles Townes, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, w 1964 roku, za badania dotyczące elektroniki kwantowej i wynalezienie masera. Opracował też podstawy naukowe, które doprowadziły do skonstruowania lasera rubinowego przez jego studenta.

2018 - Denis Urubko, Adam Bielecki, Piotr Tomala i Jarosław Botor przerwali zimową wyprawę na K2 w Karakorum, aby wziąć udział w akcji ratowniczej na Nanga Parbat w Himalajach. Ruszyli na pomoc schodzącym ze szczytu: Francuzce Élisabeth Revol i Polakowi Tomaszowi Mackiewiczowi.

2018 - Zmarł Feodor Ingvar Kamprad, szwedzki przemysłowiec, założyciel i wieloletni prezes IKEA.

2019 - Zmarł Antoni Zambrowski, dziennikarz, publicysta, społecznik, działacz opozycji politycznej w PRL.

2019 - 20 osób zginęło, a 102 zostały ranne w wyniku dwóch zamachów bombowych na kościół w mieście Jolo na Filipinach.

2019 - Msza odprawiona pod przewodnictwem papieża Franciszka, w której uczestniczyło około 700 tysięcy osób, zakończyła 34. Światowe Dni Młodzieży, odbywające się w mieście Panama.

2020 - Zmarł Jan Maruszewski, pseudonim "Janusz", powstaniec warszawski, walczący w szeregach Batalionu "Zośka”.

2020 - Zmarła Tamara Sorbian, reżyserka, scenarzystka i producentka. Autorka filmów animowanych i dokumentalnych oraz scenariuszy filmowych. Reprezentowała nurt polskiej animacji lat 80. i 90. Twórczyni pierwszych animowanych spotów wyborczych dla NSZZ "Solidarność” w wyborach 1989 roku.

2020 - Zmarł Czesław Jaroszyński, aktor teatralny i filmowy, wykładowca retoryki, poeta. Zagrał między innymi w filmach: "Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy", "Rodzina Połanieckich", "Janosik" i "Czarne chmury".

2021 - Zmarła Aleksandra Kubiak, siatkarka. Wielokrotnie zdobyła mistrzostwo Polski, była także wicemistrzynią świata w 1951 roku oraz Europy w 1950 i 1951. Zagrała 36 spotkań w reprezentacji Polski.

2022 - Zmarł Jacek Smagowicz, działacz opozycji antykomunistycznej oraz NSZZ "Solidarność". Uczestnik wydarzeń Marca 1968 w Krakowie.

27 stycznia - Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, ustanowiony rezolucją ONZ w 2005 roku. Upamiętnia rocznicę wyzwolenia w 1945 roku największego niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau i ofiary pomordowane w czasie II wojny światowej.

27 stycznia - Dzień Pracownika Publicznych Służb Zatrudnienia, obchodzony w Polsce od 1919 roku.

(skrót)

Zobacz także

2023-12-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 grudnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci i Godności Ofiar Zbrodni Ludobójstwa oraz Zapobiegania tej Zbrodni. 9 grudnia - Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania… » więcej 2023-12-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 grudnia - Polska - Dzień Kupca. 8 grudnia - Buddyzm - Dzień Oświecenia Buddy, najważniejsze buddyjskie święto w roku. » więcej 2023-12-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 grudnia - Międzynarodowy Dzień Lotnictwa Cywilnego, ustanowiony w 1996 przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 7 grudnia - Armenia - Dzień Pamięci Trzęsienia… » więcej 2023-12-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 grudnia - Święto niepodległości obchodzi Finlandia. 6 grudnia - W Hiszpanii obchodzony jest Dzień Konstytucji. » więcej 2023-12-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 grudnia - Międzynarodowy Dzień Wolontariusza, ogłoszony w 1985 roku, z inicjatywy Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, a obchodzony od 1986 roku. 5… » więcej 2023-12-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 grudnia - Barbórka - Dzień Górnika. 4 grudnia - Święto Wojsk Rakietowych i Artylerii. 4 grudnia - Międzynarodowy Dzień Geparda. » więcej 2023-12-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 grudnia - Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych, ogłoszony przez ONZ. 3 grudnia - Dzień Naftowca i Gazownika, obchodzony w Polsce. 3 grudnia… » więcej 2023-12-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 2 grudnia - Międzynarodowy Dzień Upamiętniający Zniesienie Niewolnictwa, obchodzony w rocznicę uchwalenia Konwencji ONZ w sprawie zwalczania handlu ludźmi… » więcej 2023-12-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 grudnia - W Polsce rozpoczynają się Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc. 1 grudnia - Rozpoczyna się Europejski Tydzień Autyzmu. 1 grudnia - Światowy… » więcej 2023-11-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 listopada - Międzynarodowa akcja "Miasta dla życia”, czyli miasta przeciwko karze śmierci, obchodzona z inicjatywy ekumenicznej wspólnoty Sant Egidio… » więcej
1011121314
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »