Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-01-13, 08:00 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

1455 - W czasie wojny trzynastoletniej wojska krzyżackie przeprowadziły nieudany atak na Gdańsk.

1625 - Zmarł Jan Brueghel, zwany Aksamitnym, malarz flamandzki.

1660 - Wojska rosyjskie pod dowództwem Iwana Chowańskiego zdobyły Brześć nad Bugiem. Po złupieniu miasto zostało spalone.

1738 - W Bledzewie koło Międzychodu urodził się Jan Dekert, kupiec, prezydent Starej Warszawy. W okresie Sejmu Wielkiego walczył o prawa mieszczan. Był przywódcą tak zwanej czarnej procesji w 1789 roku.

1830 - W Poznaniu założono pierwszą miejską szkołę średnią dla dziewcząt. Powstała ona dzięki staraniom księżnej Ludwiki z Hohenzollernów Radziwiłłowej, żony księcia Antoniego Radziwiłła, namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

1857 - Urodził się Hilary Schramm, lekarz, profesor chirurgii uniwersytetów - Jagiellońskiego i Lwowskiego, twórca ogólnej i ortopedycznej chirurgii dziecięcej w Polsce.

1865 - Zmarł Józef Dzierzkowski, pseudonim Bolesta, pisarz i publicysta, prekursor lwowskiej cyganerii literackiej, członek korespondent Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie.

1867 - Powstała gubernia piotrkowska. Istniała w Królestwie Polskim. Jej stolicą był Piotrków Trybunalski. Gubernia funkcjonowała do wkroczenia wojsk niemieckich i austriackich podczas I wojny światowej.

1870 - Urodził się Jędrzej Moraczewski, polityk socjalistyczny II Rzeczypospolitej Polskiej, premier w latach 1918-1919, minister w rządach okresu międzywojennego.

1870 - Urodził się Bogusław Adamowicz, poeta, prozaik oraz malarz okresu Młodej Polski. Twórca poezji patriotycznej i utworów inspirowanych symbolizmem, impresjonizmem i parnasizmem.

1870 - Urodził się Henryk Opieński, kompozytor i muzykolog. W 1911 roku był założycielem pierwszego w Polsce czasopisma muzykologicznego "Kwartalnik Muzyczny”.

1875 - Urodziła się Alina Świderska, pisarka, tłumaczka literatury włoskiej i angielskiej. Autorka powieści biograficznych, między innymi o Ryszardzie Wagnerze - "Prometeusz i perliczka” i Adamie Mickiewiczu - "Adam”.

1888 - Urodziła się Halina Starska, aktorka teatralna i filmowa - uznawana za pierwszą gwiazdę filmu polskiego oraz reżyser, kierownik artystyczny i dyrektor teatrów. Zmarła 21 sierpnia 1957 roku. 135. rocznica

1894 - Zmarł Jerzy Aleksandrowicz, botanik, założyciel pierwszej w Polsce szkoły ogrodniczej, jeden z pionierów hodowli jedwabników w Polsce, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

1894 - Urodził się Stanisław Grzmot-Skotnicki, oficer Legionów Polskich, generał Wojska Polskiego. W czasie kampanii polskiej 1939 roku był dowódcą Grupy Operacyjnej "Czersk".

1898 - Francuski pisarz Émile Zola opublikował słynny list J’Accuse…! ("Oskarżam!") w sprawie afery Dreyfusa.

1903 - Urodziła się Irena Jurgielewiczowa, publicystka, pedagog, autorka popularnych książek dla młodzieży: "Wszystko inaczej", "Ważne i nieważne", "Niespokojne godziny", "Inna".

1905 - Urodził się Jan "Stoigniew” Stachniuk, filozof i publicysta. Teoretyk i twórca idei kulturalizmu, a także redaktor naczelny przedwojennego, nacjonalistycznego pisma "Zadruga” oraz lider skupionego wokół niego ruchu o tej samej nazwie.

1906 - Zmarł Aleksandr Popow, rosyjski fizyk i wynalazca. Jeden z pionierów radia.

1910 - Amerykański wynalazca Lee De Forest zorganizował pierwszą w historii transmisje radiową z koncertu w Metropolitan Opera w Nowym Jorku.

1907 - Zmarł Wincenty Hoser, ogrodnik, pomolog, współorganizator wystaw i pokazów rolniczych, autor "Katalogu roślin hodowlanych”, jednego z pierwszych tego typu wydawnictw w Polsce.

1911 - Zmarł Władysław Czachórski, malarz, autor między innymi obrazów: "Dama przy oknie”, "Martwa natura z czaplą”, "Portret Jadwigi Sienkiewiczówny”, "Dama w liliowej sukni”, "Aktorzy przed Hamletem”.

1915 - Około 33 tysięcy osób zginęło w trzęsieniu ziemi w regionie Abruzzów w środkowych Włoszech.

1921 - Urodził się Jerzy Pomianowski, prozaik, eseista, krytyk literacki i teatralny, współpracownik Jerzego Giedroycia, autor powieści "Koniec i początek" i sztuk teatralnych.

1923 - Urodził się Adam Mularczyk, aktor i reżyser teatralny. W 1940 roku zorganizował konspiracyjny Krakowski Teatr Podziemny. Występował w radiowym Teatrzyku "Eterek" Jeremiego Przybory w roli profesora Pęduszki.

1927 - Urodził się Sydney Brenner, angielski biolog, działający w Stanach Zjednoczonych. Laureat Nagrody Nobla, wspólnie z Robertem Horvitzem i Johnem Sulstonem, w dziedzinie medycyny, w 2002 roku, za odkrycie regulacji rozwoju organów i długości życia komórek - zjawisko apoptozy.

1930 - Urodził się Roman Cieślewicz, jeden z czołowych twórców polskiej szkoły plakatu, zaliczany do największych grafików drugiej połowy XX wieku.

1930 - Urodził się Marian Adam Konieczny, rzeźbiarz, profesor, dziekan wydziału rzeźby i rektor Akademii Sztuk Pięknych imienia Jana Matejki w Krakowie, poseł na Sejm PRL VIII i IX kadencji z ramienia PZPR.

1930 - Urodził się Zdzisław Szostak, dyrygent i kompozytor, współzałożyciel chóru przy Uniwersytecie imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dokonał nagrań do około 200 filmów, w tym do 40 z nich skomponował własną muzykę.

1932 - Ogłoszono wyroki w tak zwanym "procesie brzeskim" przywódców Centrolewu. Spośród 11 polityków opozycji uniewinniono jednego. Pozostałych skazano na kary od półtora roku do trzech lat więzienia za próbę zamachu, którego nie przeprowadzili z powodu udaremnienia ich akcji przez władzę.

1936 - Sąd Okręgowy w Warszawie ogłosił wyroki w procesie ukraińskich nacjonalistów oskarżonych o udział w zamachu na ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego w czerwcu 1934 roku.

1938 - W Warszawie urodził się Stefan Krzysztof Kuczyński, historyk, mediewista. Specjalizował się w historii średniowiecznej, w tym szczególnie w naukach pomocniczych historii: heraldyce, sfragistyce, weksylologii i genealogii.

1941 - Zmarł James Joyce, irlandzki pisarz tworzący w języku angielskim, jeden z najwybitniejszych literatów XX wieku. Jego najbardziej znanym dziełem była nowatorska powieść "Ulisses", w której posłużył się formą narracji nazwaną "strumieniem świadomości".

1942 - Niemcy utworzyli getto żydowskie w Brodach koło Lwowa. Umieszczono w nim około 6,5 tysiąca Żydów.

1942 - Oblot amerykańskiego śmigłowca Sikorsky R-4. Maszyna ta, jako pierwsza została użyta bojowo przez USAAF, była też pierwszym alianckim śmigłowcem produkowanym seryjnie i pierwszym śmigłowcem na świecie produkowanym masowo.

1943 - Niemcy przeprowadzili likwidację tak zwanego getta wtórnego w Szydłowcu, w którym zgromadzili około pięciu tysięcy ludzi.

1946 - W Cieszynie powstało przedsiębiorstwo Zampol, największy w kraju producent zamków błyskawicznych.

1951 - Urodził się Antoni Szymanowski, piłkarz, trener, złoty i srebrny medalista olimpijski, srebrny medalista mistrzostw świata w 1964 roku.

1953 - Dziennik "Prawda" poinformował o wykryciu spisku "terrorystycznej grupy" lekarzy z Kremla, w większości Żydów. Celem "spiskowców" miało być pozbawienie życia wysokich dostojników sowieckiego państwa.

1954 - Zlikwidowane zostało więzienie na lubelskim zamku. Istniało od 1831 roku i przez kolejne władze zaborcze i polskie wykorzystywane było do przetrzymywania głównie więźniów politycznych.

1960 - Urodził się Eric Betzig, amerykański chemik. W 2014 roku został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, wraz ze Stefanem Walterem Hellem i Williamem Moernerem, za rozwój mikroskopii fluorescencyjnej wysokiej rozdzielczości.

1964 - Biskup Karol Wojtyła został mianowany arcybiskupem metropolitą krakowskim. Ingres przyszłego papieża odbył się w katedrze wawelskiej 8 marca 1964.

1965 - W kawiarni Nowy Świat w Warszawie odbyła się premiera pierwszego programu Kabaretu Dudek.

1966 - W Rzymie zainaugurowano obchody Tysiąclecia Chrztu Polski.

1972 - Prezydent Richard Nixon zapowiedział ewakuację wojsk amerykańskich z Wietnamu. W połowie 1971 roku walczyło tam 250 tysięcy żołnierzy USA.

1975 - Urodził się Tomasz Mackiewicz, himalaista. W 2009 roku zdobył samotnie Chan Tengri w Tienszanie, z której to wyprawy pięć lat później wyprodukował dokumentalny film krótkometrażowy pod tytułem "Jak dobrze być poziomką”.

1981 - Początek wizyty we Włoszech delegacji NSZZ "Solidarność" z Lechem Wałęsą na czele. Delegacja została przyjęta w Watykanie przez papieża Jana Pawła II oraz odwiedziła Monte Cassino.

1982 - W Gdańsku powstał podziemny Ogólnopolski Komitet Oporu "Solidarność”. Na jego czele stanął Eugeniusz Szumiejko, a działaczami byli między innymi: Bogdan Borusewicz, Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk. OKO zakończył działalność 22 kwietnia 1982 roku.

1982 - Polscy artyści w proteście przeciw wprowadzeniu stanu wojennego rozpoczęli bojkot radia i telewizji. Był to najdłuższy strajk w historii PRL. Trwał rok.

1984 - W Warszawie zakończył się trwający dwa lata proces byłego kierownictwa Komitetu do spraw Radia i Telewizji. Jego przewodniczący Maciej Szczepański, oskarżony o malwersacje, został skazany na osiem lat więzienia.

1985 - Zmarł Adam Marczyński, malarz, grafik i scenograf, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Związany z Grupą Krakowską, uważany, obok Marii Jaremy, za najwybitniejszego malarza grupy.

1986 - Na zdjęciach dostarczonych przez sondę Voyager 2 zostały odkryte księżyce Uranu: Belinda, Desdemona i Rozalinda. Voyager 2 wykonał i przesłał na Ziemię także około sześciu tysięcy fotografii powierzchni Uranu.

1991 - 14 osób zginęło, a 400 zostało rannych po ataku żołnierzy armii radzieckiej na Litwinów oblegających Wieżę Telewizyjną w Wilnie.

1993 - Przedstawiciele 127 państw, po trwających ponad 20 lat negocjacjach, podpisali w Paryżu konwencję o zakazie broni chemicznej.

1993 - Były przywódca byłej NRD Erich Honecker został zwolniony z więzienia ze względu na zły stan zdrowia. 30. rocznica

2001 - Zmarł Wojciech Ziembiński, działacz społeczny, uczestnik opozycji demokratycznej, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników i Ruchu Praw Człowieka i Obywatela, inicjator budowy warszawskiego Pomnika Poległych i Pomordowanych na Wschodzie.

2004 - Kodak ogłosił zakończenie produkcji aparatów małoobrazkowych. Powodem była ekspansja fotografii cyfrowej.

2007 - Zmarł Mieczysław Wojnicki, piosenkarz i aktor operetkowy, wykonawca znanych polskich przebojów z lat 60.

2009 - W stolicy Łotwy Rydze doszło do antyrządowych zamieszek wywołanych kryzysem ekonomicznym. Około 20 tysięcy demonstrantów domagało się dymisji rządu.

2010 - Zmarł Juliusz Englert, fotografik, edytor, uczestnik Powstania Warszawskiego. Inicjator i autor ponad 100 wystaw fotograficznych w Polsce i Wielkiej Brytanii, poświęconych II wojnie światowej i wybitnym Polakom.

2012 - 32 osoby zginęły, a ponad 60 zostało rannych w katastrofie włoskiego promu "Costa Concordia". Statek rozbił się o skały wyspy Giglio u wybrzeża Toskanii.

2012 - Zmarł Zbigniew Wegehaupt, kontrabasista jazzowy, kompozytor. Według czytelników magazynu "Jazz Forum" wielokrotnie był uznawany za najlepszego kontrabasistę na polskiej scenie jazzowej.

2013 - Zmarł Michał Kulesza, prawnik, radca prawny, doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, teoretyk administracji, specjalista z zakresu samorządu terytorialnego, doradca społeczny prezydenta RP do spraw samorządu.

2016 - Zmarł Jan Ciechanowski, historyk, nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych, żołnierz AK, powstaniec warszawski. Od 1946 roku przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii.

2019 - W Gdańsku, podczas regionalnego Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, 27-letni mężczyzna śmiertelnie ranił prezydenta miasta Pawła Adamowicza, który zmarł następnego dnia w szpitalu w wyniku odniesionych obrażeń.

2020 - Zmarł Jean Delumeau, francuski historyk zajmujący się między innymi historią Kościoła. Jego prace wywarły duży wpływ nie tylko na historyków, ale również na teologów i wywołały szereg polemik i komentarzy, stając się jednym z ważnych impulsów we współczesnej refleksji o społeczeństwie i Kościele.

2022 - Zmarł Andrzej Kozioł, piosenkarz, członek zespołu Vox. Kapela wylansowała takie przeboje jak "Bananowy Song”, "Rycz mała, rycz” czy "Szczęśliwej drogi, już czas”.

13 stycznia - Dzień Bojowników o Wolność Litwy, obchodzony na Litwie w rocznicę tragicznych wydarzeń w Wilnie w 1991 roku. Tego dnia od kul i pod gąsienicami czołgów stacjonujących tam wojsk radzieckich zginęło 14 osób, a kilkaset zostało rannych.

13 stycznia - Dzień Wzajemnej Adoracji.

(skrót)

Zobacz także

2024-03-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 marca - Dzień Statystyki Polskiej - święto obchodzone od 2008 roku, zgodnie z decyzją Komitetu Statystyki i Ekonometrii PAN. Upamiętnia pierwszy Spis Powszechny… » więcej 2024-03-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 marca - Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. » więcej 2024-03-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 marca 322 pne. - Zmarł Arystoteles, grecki filozof. Jeden z trzech - obok Sokratesa i Platona - najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Był twórcą… » więcej 2024-03-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 marca - Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Jest poświęcony pamięci osób, które sprzeciwiały się ustrojom totalitarnym i masowym zbrodniom w… » więcej 2024-03-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 marca - Dzień Wiedzy o Dysocjacyjnych Zaburzenia Osobowości. 5 marca - Dzień Europejskiego Geodety i Geoinformacji, obchodzony od 2012 z inicjatywy Europejskiej… » więcej 2024-03-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 marca - Na Litwie obchodzone są Kaziuki - w Wilnie odpustowy jarmark z okazji święta Świętego Kazimierza. 4 marca - Światowy Dzień Nauk Inżynieryjnych… » więcej 2024-03-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 marca - Międzynarodowy Dzień dla Ucha i Słuchu - ustanowiony z inicjatywy światowej organizacji zdrowia WHO 3 marca - Międzynarodowy Dzień Pisarzy… » więcej 2024-03-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02 marca 1333 - Zmarł Władysław Łokietek, książę kujawsko-łęczycki, król Polski. Rozpoczął proces scalania ziem polskich: zajął Kraków, odzyskał… » więcej 2024-03-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 marca - Światowy Dzień Obrony Cywilnej, ustanowiony przez zgromadzenie ogólne Międzynarodowej Organizacji Obrony Cywilnej w 1990 roku. 1 marca - Międzynarodowy… » więcej 2024-02-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 lutego - Dzień Chorób Rzadkich obchodzony co roku ostatniego dnia lutego, zapoczątkowany przez Europejską Federację Rodziców Pacjentów i Pacjentów z… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »