Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2022-10-05, 00:16 Autor: Bolesław Bezeg / PAP

Kartka z kalendarza

306 lat temu - 5 października 1716 roku podczas bitwy konfederatów tarnogrodzkich z wojskami saskimi pod Kowalewem, doszło do ostatniej w historii szarży husarii.
Kalendarium historyczne

1356 - Król Kazimierz Wielki wydał edykt powołujący Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego oraz Sąd Sześciu Miast - królewskie sądy odwoławcze w sprawach dotyczących prawa magdeburskiego.


1523 - W Szczecinie zmarł Bogusław X Wielki, książę pomorski.


1716 - Pod Kowalewem na Pomorzu została stoczona bitwa pomiędzy oddziałami konfederacji tarnogrodzkiej i wojskami Augusta II Mocnego; bitwa ta znana jest z tego, że w jej trakcie doszło do jednej z ostatnich szarż husarii.


1733 - We wsi Kamień pod Warszawą szlachta, w obecności rosyjskich wojsk, wybrała na króla Polski elektora saskiego Fryderyka Augusta, który przyjął imię Augusta III.


1763 - W Dreźnie zmarł August III Wettyn, elektor saski i król Polski od 1733 r.


1767 - W Warszawie pod nadzorem rosyjskiego ambasadora Nikołaja Repnina rozpoczął obrady sejm nadzwyczajny. Uchwalono m.in. prawa kardynalne, w tym wolną elekcję, liberum veto, prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi.


1789 - W Strzeszynku pod Poznaniem urodził się Leon Przyłuski, arcybiskup gnieźnieński i poznański, prymas Polski w latach 1845-1865.


1789 - W Paryżu marsz kobiet na rezydencję królewską w Wersalu zmusił Ludwika XVI do uznania "Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela".


1802 - We Franpolu urodził się Maurycy Gosławski - poeta, żołnierz Powstania Listopadowego, uczestnik konspiracyjnej wyprawy Józefa Zaliwskiego.


1807 - Książę Józef Poniatowski mianowany został ministrem wojny Księstwa Warszawskiego i naczelnym wodzem armii polskiej.


1830 - w Petersburgu zmarł Józef Oleszkiewicz, malarz, członek Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, wolnomularz, uwieczniony przez Adama Mickiewicza w "Ustępie" III części "Dziadów".


1831 - 20-tysięczny korpus pod dowództwem gen. Macieja Rybińskiego przekroczył granicę pruską na rzece Pisie i złożył broń. Żołnierze korpusu i towarzyszący im członkowie Rządu Narodowego zostali internowani.


1862 - urodził się Mieczysław Mańkowski, polski działacz socjalistyczny i niepodległościowy. Członek Międzynarodowej Socjalno-Rewolucyjnej Partii Proletariat, Polskiej Partii Socjalistycznej i jeden z przywódców jej Organizacji Bojowej. Organizator zamachu na generał-gubernatora Skałona. Wieloletni więzień carski. Organizator Pogotowia Bojowego PPS.


1868 - We Lwowie Sejm Krajowy dla Galicji uchwalił jedną z pierwszych na świecie ustaw o ochronie gatunkowej zwierząt; uchwalony akt prawny dotyczył ochrony świstaka i kozicy w Tatrach.


1878 – urodził się Ryszard Ordyński, polski scenarzysta oraz reżyser teatralny i filmowy.


1874 - W Bonikowie urodził się Alfred Chłapowski, polityk, ekonomista, poseł do Reichstagu, minister rządu Wincentego Witosa, ambasador RP we Francji.


1878 - W Makowie Podhalańskim urodził się Ryszard Ordyński, reżyser teatralny i filmowy, scenarzysta.


1894 - urodził się Tadeusz Gronowski, polski grafik, malarz, architekt wnętrz, twórca plakatów, ilustrator książek. Jest uważany za jednego z pionierów nowoczesnego polskiego plakatu.


1902 - W Połtawie urodził się Michał Kondracki, kompozytor i publicysta muzyczny.


1909 - W Bliżynie koło Skarżyska-Kamiennej urodził się Edward Osóbka-Morawski, działacz socjalistyczny, współzałożyciel i wiceprzewodniczący KRN, od 1944 r. przewodniczący PKWN, a następnie premier tzw. Rządu Tymczasowego uznawanego przez ZSRS; w latach 1945-1947 premier Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.


1909 - W Moskwie urodził się Zbigniew Koczanowicz, aktor, reżyser.


1913 - W Warszawie urodził się Stanisław Żaryn, architekt, konserwator zabytków, w czasie wojny żołnierz AK i NSZ, uczestnik Powstania Warszawskiego; po wojnie pracownik Biura Odbudowy Stolicy.


1921 - W Londynie założono PEN Club - międzynarodowe stowarzyszenie pisarzy i poetów, które opowiada się za swobodną wymianą twórczości, przeciw antagonizmom narodowym, klasowym, rasowym oraz dyktaturom i cenzurze.


1924 - W Warszawie urodził się Andrzej Wolski, ps. Jur, żołnierz Szarych Szeregów, dowódca plutonu "Felek" w batalionie "Zośka", uczestnik Powstania Warszawskiego, więziony przez władze PRL.


1933 - Sąd Najwyższy zatwierdził wyrok w tzw. sprawie brzeskiej.


1936 - zmarł Zygmunt Waliszewski, malarz i rysownik, reprezentant nurtu kolorystycznego, należał do kapistów.


1938 - W Łagiewnikach koło Krakowa zmarła Faustyna Kowalska, zakonnica, mistyczka; kanonizowana w 2000 r. przez papieża Jana Pawła II.


1938 - W Wilnie zmarł Marian Zdziechowski, slawista, filozof kultury, krytyk literacki i publicysta, profesor Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie.


1938 - Z wieżowca Prudential w Warszawie wyemitowano po raz pierwszy w Polsce eksperymentalny program telewizyjny.


1939 - Kampania polska: pod Kockiem zakończyła się ostatnia bitwa wojny obronnej stoczonej przez Samodzielną Grupę Operacyjną "Polesie" pod dowództwem gen. Franciszka Kleeberga. Datę przyjmuje się za koniec regularnej wojny obronnej wobec agresji III Rzeszy Niemieckiej i Związku Sowieckiego.


1939 - W Warszawie Adolf Hitler odebrał defiladę oddziałów Wehrmachtu.


1939 - Niemcy rozstrzelali 38 obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku.


1941 - W Mylsku na Wołyniu urodziła się Helena Majdaniec, piosenkarka.


1943 – W Dzielnicy Policyjnej w Warszawie miał miejsce nieudany zamach żołnierzy oddziału „Agat” AK na konfidenta i funkcjonariusza gestapo folksdojcza Alfreda Milkego. W wymianie ognia zastrzelony został SS-Obersturmführer Joseph Lechner, szef referatu w urzędzie komendanta SD i policji bezpieczeństwa na dystrykt warszawski.


1944 - W Gdowie urodził Andrzej Zieliński, kompozytor, pianista i wokalista zespołu Skaldowie.


1950 - Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - zapadło siedem wyroków śmierci.


1951 - W Warszawie urodził się Adam Ferency, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem na Woli i Teatrem Współczesnym w Warszawie, od 1994 r. w stołecznym Teatrze Dramatycznym; wystąpił m.in. w filmach "Przesłuchanie", "Matka Królów", "Pornografia", "Jasminum", "1920 Bitwa Warszawska" oraz serialu "Boża podszewka".


1954 - W Zakopanem urodził się Ryszard Gajewski, himalaista, współautor wraz z Maciejem Berbeką pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Manaslu (12.01.1984).


1955 - W Warszawie urodził się Michał Lorenc, kompozytor muzyki filmowej.


1964 - Władze komunistyczne aresztowały Melchiora Wańkowicza, sygnatariusza "Listu 34", protestującego przeciwko polityce kulturalnej PRL; oskarżony o przekazywanie za granicę "materiałów godzących w Polskę" i współpracę z Radiem Wolna Europa, skazany został na trzy lata więzienia; w areszcie spędził pięć tygodni, władze chciały, aby pisarz zwrócił się z prośbą o ułaskawienie, kiedy tak się nie stało, wstrzymano wykonanie wyroku.


1967 - W Sceaux koło Paryża zmarł Zygmunt Zaremba, działacz socjalistyczny, członek władz naczelnych PPS w latach 1919-1939; po wybuchu wojny współzałożyciel PPS-WRN; członek Rady Jedności Narodowej (1944); od 1946 r. na emigracji.


1967 - Premiera serialu telewizyjnego "Niewiarygodne przygody Marka Piegusa" w reżyserii Mieczysława Waśkowskiego.


1973 - W Kraśniku, w czasie kręcenia zdjęć do filmu "Gniazdo" tragicznie zmarł Mieczysław Stoor, aktor teatralny, filmowy i kabaretowy, znany m.in. z ról Hlawy w "Krzyżakach", "Byka" w "Chudy i inni" oraz sturmfuehrera Staedtke w "Stawce większej niż życie".


1974 - W Zakopanem urodził się Robert Mateja, skoczek i trener narciarski, pięciokrotny mistrz Polski, zwycięzca Pucharu Kontynentalnego w 2004 roku.


1979 - Literacką Nagrodę Nobla otrzymał Izaak Bashevis Singer, żydowski pisarz, urodzony w Radzyminie.


1979 - W Maisons-Laffitte zmarł Zygmunt Hertz, pisarz, publicysta, współzałożyciel Instytutu Literackiego.


1982 - Stan wojenny: We Wrocławiu SB aresztowała Władysława Frasyniuka, przewodniczącego Regionalnego Komitetu Strajkowego Regionu Dolnego Śląska oraz współzałożyciela i członka powstałej w kwietniu 1982 r. Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ "Solidarność".


1982 - Stan wojenny: Izba Wojskowa Sądu Najwyższego skazała zaocznie na karę śmierci Romualda Spasowskiego, ambasadora PRL w Stanach Zjednoczonych, który po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego poprosił władze USA o azyl polityczny.


1983 - Lech Wałęsa został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.


1993 - W Krakowie zmarł Jerzy Broszkiewicz, literat, autor powieści dla młodzieży ("Wielka, większa i największa", "Ci z dziesiątego tysiąca") i dorosłych ("Oczekiwanie", "Kształt miłości"), dramatów i scenariuszy filmowych.


2000 - Premiera pierwszego odcinka serialu "Plebania".


2001 - W Berlinie zmarł Jan Lenica, grafik, twórca filmów animowanych, jeden z przedstawicieli polskiej szkoły plakatu.


2005 - W Tel Awiwie zmarł Natan Gross, scenarzysta, producent, reżyser i teoretyk filmu. Urodzony w 1919 roku w Krakowie, wyemigrował do Izraela w roku 1950.


2007 - Oficerowie polscy zamordowani w 1940 r. przez NKWD w Katyniu, Charkowie i Twerze otrzymali pośmiertnie awanse na wyższe stopnie wojskowe i służbowe.


2007 - W Warszawie zmarł Władysław Kopaliński, leksykograf, tłumacz i wydawca.


2012 - W Opolu zmarł Stefan Leletko, sztangista, mistrz świata i Europy, rekordzista świata, dwukrotny olimpijczyk.


2014 - W Gdyni zmarła Anna Przybylska, aktorka i fotomodelka, znana m.in. z seriali "Złotopolscy", "Daleko od noszy" i "Klub szalonych dziewic" oraz z filmów: "Sezon na leszcza", "Sęp", "Rh+", "Kariera Nikosia Dyzmy" i "Superprodukcja", "Dzień świra", "Złoty środek" i "Bilet na Księżyc".

Zobacz także

2024-03-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet Sędziów. 10 marca - Dzień Mężczyzn. » więcej 2024-03-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 marca - Dzień Statystyki Polskiej - święto obchodzone od 2008 roku, zgodnie z decyzją Komitetu Statystyki i Ekonometrii PAN. Upamiętnia pierwszy Spis Powszechny… » więcej 2024-03-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 marca - Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. » więcej 2024-03-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 marca 322 pne. - Zmarł Arystoteles, grecki filozof. Jeden z trzech - obok Sokratesa i Platona - najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Był twórcą… » więcej 2024-03-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 marca - Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Jest poświęcony pamięci osób, które sprzeciwiały się ustrojom totalitarnym i masowym zbrodniom w… » więcej 2024-03-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 marca - Dzień Wiedzy o Dysocjacyjnych Zaburzenia Osobowości. 5 marca - Dzień Europejskiego Geodety i Geoinformacji, obchodzony od 2012 z inicjatywy Europejskiej… » więcej 2024-03-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 marca - Na Litwie obchodzone są Kaziuki - w Wilnie odpustowy jarmark z okazji święta Świętego Kazimierza. 4 marca - Światowy Dzień Nauk Inżynieryjnych… » więcej 2024-03-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 marca - Międzynarodowy Dzień dla Ucha i Słuchu - ustanowiony z inicjatywy światowej organizacji zdrowia WHO 3 marca - Międzynarodowy Dzień Pisarzy… » więcej 2024-03-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02 marca 1333 - Zmarł Władysław Łokietek, książę kujawsko-łęczycki, król Polski. Rozpoczął proces scalania ziem polskich: zajął Kraków, odzyskał… » więcej 2024-03-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 marca - Światowy Dzień Obrony Cywilnej, ustanowiony przez zgromadzenie ogólne Międzynarodowej Organizacji Obrony Cywilnej w 1990 roku. 1 marca - Międzynarodowy… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »