Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-11-04, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

4 listopada - Światowy Dzień Numbata - australijskiego ssaka, torbacza, zwanego także mrówkojadem pręgowanym lub mrówkożerm workowatym. Numbat jest zagrożoy wyginięciem, istnieje poniżej 1000 osobników.

4 listopada - Święto państwowe w Rosji - Dzień Jedności Narodowej, uchwalony w grudniu 2004 roku, przez Dumę Państwową. Upamiętnia zdobycie w 1612 roku Kremla, opanowanego przez Polaków, w trakcie wojny polsko-rosyjskiej 1609-1618, przez powstańców ludowych pod przywództwem - Dymitra Pożarskiego i Kuźmy Minina. Wtedy też Rosja odzyskała niepodległość.
1493 - Krzysztof Kolumb odkrył Gwadelupę, archipelag położony na kilku większych i kilkudziesięciu mniejszych wyspach w Małych Antylach w Ameryce Środkowej. Jest to departament zamorski Francji. Obecnie Gwadelupa liczy około 400 tysięcy mieszkańców, a co roku na wyspy przybywa około 300 tysięcy turystów. Ważną gałęzią gospodarki jest także rolnictwo i rybołówstwo.

1575 - Urodził się Guido Reni, włoski malarz okresu baroku, przedstawiciel szkoły bolońskiej. Malował obrazy i freski, religijne, mitologiczne oraz historyczne, a także portrety, na przykład: "Święty Mateusz Ewangelista”, "Święta Cecylia”, "Ukoronowanie Dziewicy” i "Boże Narodzenie”. Zmarł 18 sierpnia 1642 roku.

1660 - Pod Cudnowem na Ukrainie wojska koronne hetmanów Stanisława Rewery Potockiego i Jerzego Sebastiana Lubomirskiego zmusiły do kapitulacji armię rosyjską.

1677 - Maria II Stuart poślubiła Wilhelma III Orańskiego. Oboje zostali koronowani na władców Anglii i Szkocji w 1689 roku.

1780 - Podczas powstania antyhiszpańskiego jego przywódca Tupac Amaru II wkroczył na czele 10 tysięcy Indian do swej rodzinnej Tinty, gdzie osądził i skazał na śmierć miejscowego hiszpańskiego urzędnika do spraw Indian za przekraczanie kompetencji i tyranię wobec mieszkańców regionu. 14 dni po rozpoczęciu powstania, podczas marszu do Cuzco doszło do pierwszej bitwy z Hiszpanami. Zwycięstwo Indian odbiło się szerokim echem w całym kraju, gdzie doszło do licznych wystąpień antyhiszpańskich. Powstanie upadło w 1983 roku, po śmierci jego przywódcy. Hiszpanie musieli jednak zmienić swój stosunek do tubylców.

1790 - W Warszawie założony został Cmentarz Powązkowski, obecnie jedna z najstarszych polskich nekropolii. Spoczywa na niej około miliona osób. Nazwa cmentarza pochodzi od wsi Powązki, na polach, której został założony. Początkowo zajmował powierzchnię ponad dwóch hektarów, obecnie są to 43 hektary. Na terenie tak zwanych Starych Powązek zostało pochowanych wielu znanych i zasłużonych Polaków, wśród nich marszałek Edward Rydz-Śmigły, generał Tadeusz "Bór" Komorowski, poeci - Miron Białoszewski i Zbigniew Herbert oraz śpiewaczka operowa Maria Fołtyn. Cały teren cmentarza jest objęty ścisłą ochroną konserwatorską.

1794 - Podczas Powstania Kościuszkowskiego doszło do tak zwanej "rzezi Pragi". W ciągu kilku godzin rosyjskie oddziały pod dowództwem Aleksandra Wasiljewicza Suworowa wymordowały, według różnych szacunków, od 7 tysięcy do 20 tysięcy cywili, bezbronnych mieszkańców warszawskiej Pragi. Wśród ofiar były kobiety, starcy i dzieci. W konsekwencji upadła Insurekcja Kościuszkowska i doszło do trzeciego rozbioru Polski, a następnie 123 lat niewoli. 230 rocznica

1794 - Podczas obrony Pragi, w czasie Powstania Kościuszkowskiego, zginął generał Jakub Jasiński. Został zabity podczas obrony bastionu Zwierzyńca, ostatniego punktu oporu. Był wojskowym i poetą. Podczas kampanii 1792 roku dowodził Korpusem Inżynierów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jako poeta był czołowym przedstawicielem nurtu jakobińskiego, w polskim oświeceniu. Urodził się 24 lipca 1761 roku. 230 rocznica

1801 - Urodził się Seweryn Goszczyński, poeta, publicysta, działacz polityczny, uczestnik powstania listopadowego. Zasłynął, jako autor wierszy patriotycznych. Napisał między innymi poemat "Sobótka" i powieści: "Zamek kaniowski", "Król zamczyska". Zmarł 25 lutego 1876 roku.

1841 - Urodził się Karol Tausig, pianista, kompozytor, czeskiego pochodzenia. W swoim czasie był niezmiernie popularny za sprawą mistrzowskiej techniki pianistycznej. Prowadził w Wiedniu mistrzowską szkołę gry na fortepianie. Zmarł 17 lipca 1871 roku.

1844 - We Lwowie otwarto Akademię Techniczną. W pierwszym okresie istnienia uczelni działało sześć katedr: matematyki, fizyki, mechaniki, geometrii wykreślnej i rysunku technicznego, chemii oraz geodezji. Słynna była lwowska szkoła matematyki wyższej profesora Wawrzyńca Żmurki. W 1870 roku cesarz Franciszek Józef wydał dekret pozwalający na wprowadzenie języka wykładowego polskiego. Powstały nowe wydziały: Inżynierii Lądowo-Wodnej, Budownictwa, Chemii Technicznej oraz Budowy Machin. W latach 1844-1872 Akademia Techniczna wykształciła ponad 700 absolwentów. W 1877 roku akademia przekształciła się w uczelnię politechniczną. W 1893 roku dyplomy Szkoły Politechnicznej we Lwowie zyskały status równoważny z cenzurami najważniejszych europejskich politechnik w Wiedniu, Berlinie czy Monachium. 180 rocznica

1847 - W wieku 38 lat zmarł Felix Mendelssohn-Bartholdy, wybitny niemiecki kompozytor okresu romantyzmu, autor pięciu symfonii, muzyki do "Snu nocy letniej" Szekspira i słynnego "Marsza weselnego". Urodził się 3 lutego 1809 roku.

1848 - Urodził się Ksawery Tatarkiewicz, prawnik, adwokat, publicysta. Pracował, jako patron przy Trybunale Cywilnym Warszawskim. W 1876 roku, w związku z reformą sądownictwa, został adwokatem przysięgłym. Był również radcą prawnym Kolei Iwanowsko-Dąbrowskiej. Specjalizował się w sprawach cywilnych. Uczestniczył w tworzeniu pierwszych polskich towarzystw akcyjnych. Był ojcem filozofa Władysława Tatarkiewicza. Zmarł 8 stycznia 1903 roku.

1856 - Zmarł Paul Delaroche, malarz francuski, twórca obrazów historycznych, portretów i malowideł ściennych. Specjalizował się w realistycznie przedstawianych sensacyjnych tematach historycznych, między innymi: "Dzieci króla Edwarda IV", "Cromwell uchylający trumnę Karola I" i "Zabójstwo księcia Gwizjusza". Urodził się 17 lipca 1797 roku

1859 - Urodził się Stanisław Niewiadomski, kompozytor, dyrygent, krytyk muzyczny, pedagog, organizator życia muzycznego we Lwowie, autor recenzji i felietonów dotyczących muzyki, dla prasy lwowskiej i warszawskiej. Zmarł 15 sierpnia 1936 roku. Został pochowany na Cmentarzy Łyczakowskim we Lwowie. 165 rocznica

1861 - Uruchomiona została linia kolejowa na trasie Wiedeń - Lwów.

1862 - Richard Gatling opatentował karabin maszynowy. Wielolufowy karabin Gatlinga zapewniał dużą szybkostrzelność i łatwość ponownego ładowania. Z technicznego punktu widzenia ta konstrukcja nie była karabinem maszynowym, gdyż ogień z niej prowadzony był ręcznie, a nie automatycznie. Karabin oddawał do 200 strzałów na minutę, a jego obsługę stanowiło czterech żołnierzy.

1873 - Urodził się George Edward Moor, angielski filozof, współtwórca nurtu, który znany jest dzisiaj jako filozofia analityczna. Autor prac "Obalenie idealizmu” i "Z głównych zagadnień filozofii”. Zmarł 24 października 1958 roku.

1877 - Urodził się Tomasz Arciszewski, działacz socjalistyczny, jeden z przywódców Organizacji Bojowej PPS, premier RP na uchodźstwie w latach 1944-1947. Zmarł 20 listopada 1955 roku.

1889 - Zmarł Tytus Chałubiński, lekarz, miłośnik Tatr i Zakopanego, jeden z pionierów taternictwa. Jako lekarz uczestniczył w powstaniu węgierskim. Pionier klimatycznego leczenia gruźlicy. Był współtwórcą Towarzystwa Tatrzańskiego i jednym z pierwszych badaczy przyrody tatrzańskiej. Na jego cześć nazwano Wrotami Chałubińskiego jedną z przełęczy w głównej grani Tatr. Popularyzator Zakopanego, w dużym stopniu przyczynił się do rozwoju tej miejscowości. Był wielkim przyjacielem i opiekunem górali. W czasie wypraw w Tatry często towarzyszył mu Sabała. Urodził się 29 grudnia 1820 roku. 135 rocznica

1900 - Urodził się Kazimierz Zakrzewski, historyk, publicysta, teoretyk syndykalizmu polskiego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego - w 1935 roku objął utworzoną specjalnie dla niego Katedrę Historii Bizancjum. Autor pierwszego polskiego podręcznika dziejów cesarstwa wschodniego "Dzieje Bizancjum 395-1204” oraz współautor "Wielkiej historii powszechnej”. Został zamordowany przez Niemców w Palmirach, 11 marca 1941 roku.

1907 - Urodził się Kazimierz Krysiak, biolog, rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Kierował pracami nad ochroną i biologią żubra w Polsce. Był współorganizatorem Ośrodka Badawczego nad Anatomią Żubra, przy Katedrze Anatomii Zwierząt Uniwersytetu Warszawskiego. Zmarł 16 lipca 1977 roku.

1908 - Urodził się Józef Rotblat, polski fizyk żydowskiego pochodzenia, radiobiolog, współtwórca pierwszej bomby atomowej. Założyciel i lider pacyfistycznego ruchu naukowców Pugwash, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 roku. Zmarł 31 sierpnia 2005 roku.

1911 - Urodził się Dmytro Klaczkiwskij "Kłym Sawur", członek Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, jeden z głównych dowódców Ukraińskiej Powstańczej Armii, odpowiedzialny za zbrodnię wołyńską. Został zastrzelony przez sowieckich żołnierzy z NKWD 12 lutego 1945 roku.

1915 - Urodził się Imrich Gablech, czechosłowacki lotnik. W 1939 roku walczył w obronie Polski; następnie trafił do sowieckiej niewoli, oskarżony o szpiegostwo zesłany został do łagru. Po odzyskaniu wolności w październiku 1941 roku przedostał się do Wielkiej Brytanii i wstąpił do Czechosłowackich Sił Zbrojnych. Przyjęty do RAF, po wojnie wrócił do Czechosłowacji kontynuując służbę w lotnictwie. Szykanowany po komunistycznym puczu w 1948 roku został usunięty z sił zbrojnych. Zmarł 16 grudnia 2016 roku.

1918 - Przejęta od zaborcy wojskowa stacja radiotelegraficzna w Krakowie nadała pierwsze radiogramy w języku polskim. Stacja wyposażona była w kompletną aparaturę zamontowaną przez berlińską firmę Lorenz. Regularną pracę rozpoczęła 8 listopada. Oprócz zadań wojskowych zajmując się między innymi nadawaniem komunikatów dla prasy krajowej.

1921 - Urodził się Zbigniew Kuźmiński, reżyser filmowy. Autor między innymi obrazów: "Raj na ziemi", "Kolorowe pończochy", "Nad Niemnem", Agent nr 1" i "Między ustami a brzegiem pucharu". Zmarł 12 marca 2005 roku.

1922 - Angielski archeolog Howard Carter odkrył w Dolinie Królów grobowiec faraona Tutenchamona, władcy starożytnego Egiptu. 26 listopada naukowcy weszli do wnętrza grobowca. W dwóch pierwszych komorach znaleźli bogate wyposażeniem, lecz nie było w nich sarkofagu. Odkryli natomiast trzecie zamurowane drzwi, których postanowili nie otwierać ze względu na konieczność przygotowania się do zabezpieczenia dotychczasowych i przyszłych znalezisk. Do komory ze skrzynią grobową odkrywcy weszli 16 lutego 1923 roku. Sarkofag otworzono jednak dopiero 13 października 1925 roku, a 28 października po otwarciu trzeciej trumny znaleziono mumię faraona. Znaleziska z grobowca znajdują się w Muzeum Egipskim w Kairze

1922 - Urodził się Stanisław Fijałkowski, malarz i grafik, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi. Jego obrazy charakteryzują się ascezą środków malarskich, skupieniem i harmonią. Układają się w cykle kompozycji abstrakcyjnych: "Wąwozy”, "Studia Talmudyczne” i "Autostrady”. Od lat 80. artysta ogranicza ikonografię swoich prac, redukując je do niemal jednolitych powierzchni. Rezygnuje też z nadawania obrazom tytułów i opatruje je datą, czasami także dedykacją.

1922 - Urodziła się Maria Żmigrodzka, historyk i krytyk literatury, profesor Polskiej Akademii Nauk. W pracy badawczej zajmowała się epoką pozytywizmu i romantyzmu. Autorka prac: "Problemy polskiego romantyzmu” i "Pisma”. Zmarła 21 lutego 2000 roku.

1923 - Urodził się Karol Obidniak, prozaik. Debiutował w 1960 roku, w Teatrze Powszechnym w Łodzi, jako autor sztuki scenicznej. Związany z teatrami Poznania, Jeleniej Góry, Kalisza i Łodzi. Twórca sztuk, między innymi: "Człowiek człowiekowi”, "Pokój pełen dymu”, "Dark Glory”, "Wielka nieznajoma” i "Ostatni lot Rudolfa Hessa”. Zmarł 25 września 1992 roku.

1924 - Zmarł Gabriel Fauré, francuski kompozytor i organista, uczeń Camille Saint-Saënsa, profesor kompozycji w Konserwatorium Paryskim i rektor tej uczelni. Twórca małych form muzycznych - miniatur fortepianowych, pieśni i muzyki scenicznej. Wraz z Cezarem Franckiem reprezentant narodowej muzyki francuskiej. Urodził się 12 maja 1845 roku. 100 rocznica

1925 - Urodziła się Aleksandra Śląska, aktorka i pedagog. Występowała w teatrach warszawskich. Zagrała między innymi w dramacie Kruczkowskiego "Niemcy", a także w filmach: "Pasażerka" i "Królowa Bona". Za osiągnięcia aktorskie otrzymała 19 nagród oraz odznaczeń państwowych i branżowych. Zmarła 18 września 1989 roku.

1926 - Rozporządzenie prezydenta RP "o karach za rozpowszechnianie nieprawdziwych wiadomości, oraz o karach za zniewagę władz i ich przedstawicieli".

1931 - Zmarł Artur Oppman, pseudonim "Or-Ot", publicysta i poeta Młodej Polski, varsavianista, pułkownik Wojska Polskiego. Autor popularnych wierszy o starej Warszawie i poematów historycznych. W 1928 roku otrzymał nagrodę literacką miasta Warszawa. W 1930 wydano jego "Śpiewy historyczne" i "Pieśń o Rynku i zaułkach". Już po śmierci Oppmana ukazał się zbiór wierszy żołnierskich "Służba poety". Urodził się 14 sierpnia 1867 roku.

1932 - Urodził się Janusz Roszko, reporter, pisarz, współtwórca "Kroniki Krakowskiej”, entuzjasta archeologii. Autor książek historycznych: "Pogański książę silny wielce”, "Kolebka Siemowita”, "Ostatni rycerz Europy”, "Awanturnik nieśmiertelny”, a także reportaży: "Bez korony”, "Trzynaście portretów”, "Palenie Judaszów”. Zmarł 10 lutego 1995 roku.

1934 - Urodził się Michał Głowiński, teoretyk literatury, krytyk literacki, eseista i historyk, profesor Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Autor podręczników dla studentów, a także prozy wspomnieniowej i esejów: "Porządek, chaos, znaczenie”, "Powieść młodopolska”, "Nowomowa po polsku”, "Poetyka i okolice”. Jest jednym z dzieci uratowanych z warszawskiego getta przez Irenę Sendlerową. 90 rocznica

1939 - Prezydent USA Franklin Delano Roosevelt podpisał ustawę "Cash and carry", zezwalającą państwom prowadzącym wojnę na zakup amerykańskiej broni za gotówkę i przewóz jej na własnych statkach. 85 rocznica

1939 - Zmarł Zdzisław Żmigryder-Konopka, profesor historii starożytnej na Uniwersytecie Warszawskim i Wolnej Wszechnicy Polskiej, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku i kampanii wrześniowej w 1939. Autor prac naukowych: "Ustrój starożytnego Rzymu”, "Dyktatura i cezaryzm”, "U źródeł rzymskiej procedury karnej”. Urodził się 23 listopada 1897 roku. 85 rocznica

1940 - Zmarł Arthur Henry Rostron, kapitan statku pasażerskiego RMS "Carpathia", który pierwszy przybył na miejsce katastrofy "Titanica" 15 kwietnia 1912. Służbę na morzu rozpoczął w wieku 13 lat. Służył w Royal Navy w czasie wojny rosyjsko-japońskiej. 18 stycznia 1912 został kapitanem RMS "Carpathia". Skuteczna akcja ratowania rozbitków z "Titanica", w trakcie której Arthur Rostron wykazał się doskonałymi umiejętnościami nawigacyjnymi i organizacyjnymi, przyniosła mu sławę. Kapitan zadbał bez zarzutu zarówno o bezpieczeństwo własnego statku w polu lodowym, jak i o jak najszybsze dotarcie na miejsce tragedii oraz o należytą opiekę nad rozbitkami. Po przybyciu do Nowego Jorku na miejscu przeznaczonym dla "Titanica" spuścił na wodę łodzie ratunkowe z zatopionego statku. Urodził się 14 maja 1869 roku.

1942 - Zakończyła się druga bitwa pod El Alamein - punkt zwrotny w Kampanii Pustynnej w Północnej Afryce w czasie II wojny światowej. Było to pierwsze ważne zwycięstwo brytyjskiej armii nad siłami niemieckimi. Bitwa trwała od 23 października 1942 roku.

1943 - Hitlerowcy zakończyli dwudniową akcję "Dożynki" - "Aktion Erntefest", nazywaną też krwawą środą, której celem było wyniszczenie Żydów ocalałych w dystrykcie lubelskim w Generalnym Gubernatorstwie. W niemieckich obozach, między innymi w Majdanku, w Poniatowej i Trawnikach, wymordowano niemal wszystkich więźniów pochodzenia żydowskiego - około 42 tysięcy osób. Rozkaz wymordowania Żydów wydał Heinrich Himmler bezpośrednio po zbrojnym buncie więźniów w niemieckim obozie zagłady w Sobiborze.

1944 - W Lublinie powstał Centralny Komitet Żydów Polskich. Była to główna i podstawowa instytucja polityczna i społeczna żydowskiej wspólnoty w Polsce. Działała niecałe sześć lat, zdążyła jednak znacząco rozbudować swoje struktury, nawiązać kontakty z międzynarodowymi organizacjami żydowskimi i opracować plany na przyszłość. 80 rocznica

1948 - Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces działaczy PPS-WRN. Wśród oskarżonych był Kazimierz Pużak, więzień carski, wieloletni członek władz PPS, poseł na Sejm, podczas II wojny światowej jeden z przywódców PPS-WRN, od 1944 do 1945 roku przewodniczący Rady Jedności Narodowej, aresztowany w marcu 1945 przez NKWD i sądzony w Moskwie w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.

1950 - W Rzymie podpisano Europejską konwencję praw człowieka, pełna nazwa - Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Zgodnie z preambułą dokumentu, rządy państw, przyjmując konwencję, chciały podjąć kroki w celu zbiorowego zagwarantowania niektórych praw zamieszczonych w Powszechnej deklaracji praw człowieka. Na podstawie konwencji powołano do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu.

1952 - Urodziła się Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezes Narodowego Banku Polskiego w latach 1992-2000, wiceprezes Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju od 2001 do 2005, wiceprzewodnicząca Platformy Obywatelskiej, prezydent Warszawy w latach 2006-2018.

1956 - Wojska Armii Radzieckiej wkroczyły do Budapesztu. Początek drugiej fazy powstania węgierskiego - regularnych walk z oddziałami radzieckimi. W zbrojnej operacji "Wicher" brało udział 58 tysięcy radzieckich żołnierzy. Powstańcy przez tydzień stawiali im opór, lecz pozbawieni centralnego dowodzenia oraz wskutek miażdżącej przewagi wroga, zaprzestali walk 10 listopada. Do końca roku na Węgrzech dochodziło do mniejszych starć oraz strajków w zakładach pracy.

1956 - Zainaugurował działalność założony przez Henryka Tomaszewskiego Wrocławski Teatr Pantomimy. Powszechnie uważa się, że odegrał wiodącą rolę w rozwoju sztuki mimów w XX wieku. Prezentował swoje spektakle na wszystkich kontynentach.

1963 - Zmarł Marek Fisz, matematyk, profesor uniwersytetów - Warszawskiego, Columbia i w Nowym Jorku. Autor ponad 40 prac z dziedziny statystyki, w tym podręcznika "Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna”. Był autorem projektu i opracowania wyników pierwszego po wojnie spisu powszechnego z grudnia 1950 roku. Urodził się 15 stycznia 1910 roku.

1964 - Zmarł generał Kazimierz Wiśniowski, legionista, członek Polskiej Organizacji Wojskowej. W kampanii wrześniowej 1939 roku pełnił służbę w sztabie Frontu Południowego. 21 września dostał się do niewoli radzieckiej. Uwolniony w sierpniu 1941 roku dzięki staraniom generała Władysława Andersa został szefem sztabu II Korpusu w kampanii włoskiej. Po demobilizacji w 1945 roku pozostał na emigracji w Anglii. Odnawiał i prowadził drobne naprawy starej porcelany, co pozwalało mu na uzyskanie pieniędzy na utrzymanie. Urodził się 14 lutego 1896 roku. 60 rocznica

1967 - W Moskwie zakończono budowę wieży telewizyjnej Ostankino, najwyższej wówczas budowli na świecie. Liczy 540 metrów i powstała dla uczczenia 50. rocznicy rewolucji październikowej. Do 1974 roku, w którym powstał maszt radiowy w Konstantynowie, była najwyższą budowlą na świecie.

1969 - Urodził się Matthew McConaughey, amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Zagrał w obrazach: "Czas zabijania”, "Kontakt”, "Duchy moich byłych”, "Miłość na zamówienie”, "Wilk z Wall Street”. "Rebeliant" i "Mroczna wieża". Za rolę w filmie "Witaj w klubie” z 2013 roku został uhonorowany Oscarem. 55 rocznica

1970 - W Los Angeles została uwolniona 13-letnia Genie, więziona do tej pory przez rodzinę w swym pokoju bez kontaktu z otoczeniem. Dziewczynka ważyła tylko 26 kilogramów, nie mogła wyprostować rąk i nóg, nie potrafiła przeżuwać i była niemal całkowicie niema. Jest jednym z najsłynniejszych tak zwanych "dzikich dzieci". Jej przypadek posłużył do weryfikacji hipotezy okresu krytycznego. "Genie” to pseudonim nadany dziewczynie przez opiekujących się nią lekarzy i terapeutów.

1972 - Urodził się Mariusz Kwiecień, śpiewak operowy, baryton. Występuje na wielu scenach operowych, w tym: Metropolitan Opera, Lyric Opera of Chicago, San Francisco Opera, Opera Wiedeńska, Covent Garden Theatre. Zapisał się, jako odtwórca partii - Marcella w "Cyganerii” Giavomo Pucciniego, Silvy w "Pajacach” Ruggiero Leoncavalla, Janusza w "Halce” Stanisława Moniuszki i tytułowej w "Eugeniuszu Onieginie” Piotra Czajkowskiego.

1973 - W Holandii z powodu kryzysu naftowego wprowadzono obowiązkowe "niedziele bez samochodów”. Kryzys był spowodowany gwałtownym wzrostem cen ropy naftowej na rynkach światowych, wynikający z embarga państw zrzeszonych w OAPEC nałożonych na USA po wybuchu wojny izraelsko-arabskiej w październiku 1973 roku.

1979 - Podczas islamskiej rewolucji radykalni studenci zajęli zbrojnie ambasadę Stanów Zjednoczonych w Teheranie, biorąc 66 zakładników, z których 13 później zwolniono. Spowodowało to zerwanie stosunków dyplomatycznych Stanów Zjednoczonych z Iranem. Pozostałych zakładników uwolniono 20 stycznia 1981 roku. 45 rocznica

1980 - Ronald Reagan został wybrany na 40. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Sprawował władze w USA od 20 stycznia 1981 do 21 stycznia 1989 roku. Wcześniej był aktorem i prezenterem telewizyjnym. Należał do Partii Republikańskiej i był uważany za jednego z autorów ekonomicznego programu republikanów. W czasie prezydentury kierował się zasadą poszerzania wolności osobistych obywateli, redukował podatki i sprzyjał przedsiębiorcom. Wykazywał się natomiast surowością wobec przestępców, był zwolennikiem kary śmierci. Był znany, jako antykomunista jeszcze zanim został prezydentem, a w czasie prezydentury zasłynął określaniem Związku Radzieckiego, jako "imperium zła". Ronald Reagan urodził się 6 lutego 1911 roku, zmarł 5 czerwca 2004.

1981 - W Warszawie w rządowej willi przy ulicy Parkowej doszło do spotkania prymasa Polski Józefa Glempa, Wojciecha Jaruzelskiego i Lecha Wałęsy. Celem rozmów było znalezienie sposobu na zażegnanie pogłębiającego się kryzysu w państwie.

1982 - Urodziła się Kamila Skolimowska, lekkoatletka, zdobywczyni złotego medalu olimpijskiego w Sydney w rzucie młotem, w roku 2000. Była też policjantką, służyła w Piasecznie, miała stopień sierżanta. Karierę sportową zaczęła od wioślarstwa, podnosiła także ciężary, ale prawdziwe sukcesy przyniósł jej rzut młotem. Medale zdobywała od 15 roku życia. Kamila Skolimowska zmarła nagle 18 lutego 2009 roku podczas zgrupowania w Portugalii. Przyczyną śmierci był niezdiagnozowany zakrzep.

1982 - Zmarł Jacques Tati, francuski aktor i reżyser filmowy. Pochodził z arystokratycznej rodziny Tatiszczewów, rosyjskich emigrantów. Karierę rozpoczynał, jako sportowiec, grając zawodowo w rugby i tenisa, później związał się ze sceną musicalową, inscenizował własne przedstawienia, uczestniczył w realizacjach innych twórców. Dał się poznać, jako bohater krótkich filmów komediowych. Następnie zaczął kręcić filmy. Był autorem popularnych komedii: "Wakacje pana Hulot", "Play Time" i "Mój wujaszek". Urodził się 9 października 1907 roku.

1983 - W Katowicach odsłonięto Pomnik Harcerzy Września. Upamiętnia męczeńską śmierć śląskich harcerzy, którzy we wrześniu 1939 stawili opór wkraczającym do Katowic niemieckim żołnierzom i bojówkarzom. Pomnik upamiętnia też harcerzy, którzy polegli lub zostali zamordowani w czasie okupacji hitlerowskiej.

1988 - W czasie oficjalnej wizyty w Polsce premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher spotkała się w Gdańsku z Lechem Wałęsą i innymi działaczami opozycji. Rozmawiała też z prymasem Józefem Glempem. W ten sposób dała wyraz swojemu poparciu dla demokratycznej opozycji w Polsce. Ówczesnego premiera Mieczysława Rakowskiego i Wojciecha Jaruzelskiego zachęcała do podjęcia rozmów z "Solidarnością". Wizyta Margaret Thatcher w Polsce trwała od 2 do 4 listopada.

1992 - Zmarł Kazimierz Smogorzewski, historyk, współredaktor Encyklopedii Britannica. W latach 1929-1939 współpracownik "Gazety Polskiej", dziennika sanacyjnego. Autor pracy "Myśli o integracji Europy Środkowo-Wschodniej 1939-1944". Urodził się 24 lutego 1896 roku.

1992 - Zmarł Ludwik Benoit, aktor teatralny i filmowy. Zagrał w ponad 60 filmach i wielu spektaklach Teatru Telewizji. Był znany między innymi z roli kasiarza w filmie "Ewa chce spać" i wachmistrza Luśni z "Pana Wołodyjowskiego". Podkładał też głos pod postacie animowane, w tym słonia Dominika w filmie i serialu "Proszę słonia". Urodził się 18 lipca 1920 roku.

1994 - Zmarł Kazimierz Dziewoński, architekt, urbanista i geograf, profesor Instytutu Geografii Polskiej Akademii Nauk, specjalista geografii ekonomicznej. Zajmował się geografią zaludnienia i osadnictwa oraz regionalizacją ekonomiczną. Autor między innymi prac: "Teoria regionu ekonomicznego”, "Geografia miast i osiedli w Polsce” i "Baza ekonomiczna i struktura funkcjonalna miast”. Urodził się 10 lipca 1910 roku. 30 rocznica

1994 - Zmarł Sam Francis, amerykański malarz, jeden z głównych przedstawicieli action painting, czyli malarstwa gestu, techniki polegającej na wykorzystaniu spontanicznego gestu bezpośredniego rozlewania, chlapania farby na płótno. W jego obrazach ważny był kolor, barwne plamy występujące na obrzeżach płótna lub tworzące kwadratowe pola, niekiedy poddające się kompozycji, czasami jednak pozostające bezwładne, porozrzucane w przestrzeni. Urodził się 25 czerwca 1923 roku. 30 rocznica

1995 - Zginął zamordowany przez wyznawcę ortodoksyjnego judaizmu Icchak Rabin, dwukrotny premier Izraela, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1994 roku. Do zamachu doszło podczas pokojowej demonstracji w Tel Awiwie. Był pierwszym szefem rządu, który był tak zwanym sabrą, czyli Żydem urodzonym w Izraelu. Dwukrotnie pełnił funkcję premiera: w latach 1974-1977 i ponownie, od 1992 roku do śmierci. We wrześniu 1993 roku doprowadził w Oslo do podpisania historycznego porozumienia pomiędzy Organizacją Wyzwolenia Palestyny i Izraelem o wzajemnym uznaniu i autonomii Palestyńczyków na okupowanych terenach arabskich. Urodził się 1 marca1922 roku.

1995 - Do polskiej procedury karnej wprowadzono instytucję świadka incognito. Z tego statusu może skorzystać każdy świadek przestępstwa, który składając zeznania może być narażany na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, wolności albo mienia znacznej wartości. Dla zapewnienia bezpieczeństwa takiego świadka jego przesłuchanie w sądzie może odbyć się w formie wideokonferencji, z zastosowaniem aparatury zmieniającej wizerunek i głos.

1999 - Zmarł Jerzy Kleyny, autor tekstów piosenek, satyryk. Jego twórczość była prezentowana w kabaretach Buffo, Szpak i U Lopka. Autor piosenek "Gdy pioneka szła do wojska", "Sama w taką noc", "Odpływają kawiarenki" i innych. Urodził się 10 lutego 1927 roku. 25 rocznica

2002 - Zmarł Antonio Margheriti, włoski filmowiec, reżyser, działający rów pod pseudonimami Anthony M. Dawson i Antony Daisies. Posługiwał się wieloma gatunkami - od pogodnych pełnych humoru opowieści do horroró science fiction i filmów akcji. Wśród jego filmów są Space-Men, The Fall of Rome, Battle of the Worlds i inne. Urodził się 19 września 1930.

2008 - Zmarł Michael Crichton, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Autor znanych powieści określanych, jako technothrillery: "Park Jurajski", "Wyższa konieczność”, "Człowiek terminal”, "Państwo Strachu”, które popularność zyskały dzięki adaptacjom filmowym. Był także pomysłodawcą i producentem serialu "Ostry dyżur" oraz autorem scenariuszy wielu obrazów, między innymi katastroficznego "Twistera". Urodził się 23 października 1942 roku.

2008 - Demokrata Barack Obama został wybrany na 44. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Kandydaci na elektorów popierający polityka zdobyli 365 mandatów w 538-mandatowym Kolegium Elektorskim, wobec 173 mandatów przyszłych elektorów głównego rywala Obamy - Johna McCaina. W listopadzie 2012 roku został wybrany na drugą kadencję. Sprawował urząd do 20 stycznia 2017 roku.

2009 - Papież Benedykt XVI wydał konstytucję apostolską "Anglicanorum coetibus", powołująca ordynariaty personalne dla anglikanów, którzy chcą uznać zwierzchnictwo papieża i zachować jednocześnie elementy dotychczasowej tradycji liturgicznej. 15 rocznica

2011 - Zmarł Norman Foster Ramsey junior, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1989 roku, "za wynalezienie metody oscylacyjnych pól i ich użycie w maserach wodorowych i zegarach atomowych”. Urodził się 27 sierpnia 1915 roku.

2011 - Zmarł Tadeusz Walasek, bokser, mistrz Europy i dwukrotny medalista olimpijski, siedmiokrotny mistrz Polski w wadze średniej. Stoczył ponad 400 walk, z czego niemal 380 wygrał. Po zakończeniu kariery na ringu został trenerem. Urodził się 15 lipca 1936 roku.

2011 - W Niemczech ujawniono serię morderstw popełnionych przez członków neonazistowskiego Narodowosocjalistycznego Podziemia. Na ugrupowaniu ciążą zarzuty zamordowania dziesięciu osób i przygotowanie dwóch zamachów bombowych. Głównym motywem ich działania była nienawiść do obcokrajowców.

2013 - Zmarł Leon Miękina, poeta, publicysta. W 1982 roku doprowadził do powstania Klubu Literackiego "Nadolzie". Jeden z inicjatorów powstania Książnicy Cieszyńskiej. Autor między innymi tomików wierszy: "Szukając do-pełnienia", "Przez pryzmat trioletu", zbiorów opowiadań: "W cieniu Beskidów", "Światłocienie", a także pozycji - "Znów minie wiek... Antologia literatury nadolziańskiej". Urodził się 5 lipca 1930 roku.

2014 - Na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen pod Berlinem odsłonięto pomnik poświęcony pamięci generała Stefana Roweckiego, zamordowanego tam w 1944 roku. IPN ustalił, że iż dowódca Armii Krajowej został zamordowany między 2 sierpnia a 7 sierpnia 1944, prawdopodobnie na terenie krematorium obozu Sachsenhausen, na specjalny rozkaz Heinricha Himmlera. Egzekucja nastąpiła bezpośrednio po wybuchu Powstania Warszawskiego. Do dziś nie ustalono miejsca pochówku generała, ani też bezpośrednich sprawców zabójstwa. 10 rocznica

2015 - Zmarł Piotr Domaradzki, pisarz, eseista, dziennikarz, działacz polonijny, z wykształcenia historyk, z zamiłowania grafik, muzyk i malarz. Działacz i pracownik Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność”, w 1981 roku odpowiedzialny za kombatantów oraz prasę i wydawnictwa "Solidarności”. W styczniu 1984 roku wyemigrował z PRL. Od 1996 roku obywatel Stanów Zjednoczonych. W latach 2009-2013 pełnił obowiązki redaktora naczelnego "Dziennika Związkowego”, największej polskojęzycznej gazety codziennej w Chicago. Zginął podczas pożaru swojego domu. Urodził się 21 czerwca 1946 roku.

2016 - Zmarł Jean-Jacques Perrey, francuski twórca muzyki elektronicznej uważany za pioniera gatunku. W latach 50., jako jeden z pierwszych używał elektronicznych syntetyzatorów. Jego pierwszym albumem był "Prélude Au Sommeil" wydany w 1957 roku. Urodził się 20 stycznia 1929 roku.

2018 - Zmarł Andrzej Mitan, artysta interdyscyplinarny i konceptualny, wokalista, kompozytor, performer, artysta wizualny, poeta dźwięku, wydawca płyt artystycznych. Jedna z najbardziej oryginalnych i zjawiskowych postaci polskiej wokalistyki i artystycznego performansu. Jego aktywność twórcza nie mieści się w żadnym nazwanym kanonie przedstawień sztuki. Urodził się 12 października 1950 roku.

2020 - Zmarł Stanisław Fijałkowski, malarz i grafik, związany z Łodzią. Należał do grupy łódzkich awangardzistów skupionych wokół koncepcji malarza i wykładowcy Władysława Strzemińskiego. Laureat wielu miedynarodowych i krajowych nagród, w tym w 1989 roku zdobył prestiżową Nagrodę im. Jana Cybisa oraz Grand Prix na Międzynarodowej Wystawie XYLON w Winterthur w 1994 roku. Jego prace znajdują się między innymi w Galerii Tretiakowskiej w Moskwie, Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Tate Gallery w Londynie i w Graphische Sammlung Albertina w Wiedniu. Urodził się 4 listopada 1922 roku.

2021 - Zmarł Sławomir Bubicz, psycholog, założyciel Akademii Hatha-Jogi w Warszawie i Wydawnictwa Virya, tłumacz książki Gabriella Giubilaro "Ha?ha-yoga. Kurs asan dla początkujących według tradycji B.K.S. Iyengara". Urodził się 19 lutego 1957 roku

2021 - Zmarła Adrianna Babik-Piller - biathlonistka, sędzia tej dyscypliny sportu. Odnosiła sukcesy jako już juniorka i reprezentowała Polskę na Uniwersjadzie w 1999 roku, zdobywając srebrny i brązowy medal. Z powodu choroby zakończyła karierę już w 1999 roku. Urodziła się 25 kwietnia 1979 roku.

2022 - Zmarł Igor Sypniewski, piłkarz, występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski. Od 1991 roku grał w ŁKS Łódź, skąd trafił do klubów zagranicznych Superleague Ellada AO Kawala, Panathinaikosie Ateny, z którym występował w Lidze Mistrzów UEFA, grał także OFI Kreta. Po powrocie do Polski był w RKS Radomsko i Wiśle Kraków, poźniej związany z klubami szwedzkimi Halmstads BK, Malmö FF i Trelleborgsu FF. W reprezentacji Polski znalazł się na boisku w dwóch meczach: z Nową Zelandią w 1999 roku i z Kamerunem w 2001. Rozegrał też 17 meczów w Ekstraklasie, gdzie strzelił 5 goli. Urodził się 10 listopada 1974 roku.

Zobacz także

2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej 2024-11-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 listopada - Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem, upamiętniający pogrom Żydów w hitlerowskich Niemczech podczas nocy kryształowej. 9… » więcej 2024-11-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 listopada - Światowy Dzień Radiologii. 8 listopada - Europejski Dzień Zdrowego Jedzenia i Gotowania. » więcej 2024-11-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 listopada - Międzynarodowy Dzień Fizyki Medycznej. » więcej 2024-11-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Eksploatacji Środowiska Naturalnego podczas Wojen i Konfliktów Zbrojnych, ustanowiony w 2001 roku przez ON… » więcej 2024-11-05, godz. 21:13 Kartka z kalendarza 5 listopada - Międzynarodowy Dzień Języka Romskiego. 5 listopada - Międzynarodowy Dzień Postaci z Bajek. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »