Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-05-18, 07:00 Autor: IAR/D.Panek

Kartka z kalendarza

18 maja - Międzynarodowy Dzień Muzeów, ustanowiony w 1977 roku, przez Międzynarodową Radę Muzeów działającą przy UNESCO.

18 maja - Dzień Mostowca.
1689 - Wybuchł pożar w Kłobucku. Spłonęło 18 domów w rynku i 30 w jego pobliżu. Zabudowa miasta była, poza kościołem, na ogół drewniana. Ostatnie drewniane budynki w rynku spłonęły w pożarze w 1832 roku. Po nim w Kłobucku zabroniono wznoszenia drewnianych domów. Obecnie Kłobuck ma ponad 13 tysięcy mieszkańców i leży w województwie śląskim.

1756 - Wybuchła wojna siedmioletnia między Wielką Brytanią, Prusami i Hanowerem, a Francją, Austrią, Rosją, Szwecją i Saksonią. Walki toczyły się w Europie, Ameryce Północnej, Indiach i na wyspach karaibskich. W późniejszej fazie konfliktu do wojny przyłączyły się Hiszpania i Portugalia oraz starająca się początkowo zachować neutralność Holandia, której siły zostały zaatakowane w Indiach. Wojna stanowiła decydującą fazę w trwających niemal 100 lat zmaganiach francusko-brytyjskich o dominację w Ameryce Północnej i supremację na świecie. Ocenia się, że w czasie wojny zginęło od 900 tysięcy do miliona 400 tysięcy ludzi. Konflikt zakończył pokój paryski, zawarty 10 lutego 1763. Przypieczętował on klęskę Francji, która utraciła na rzecz Wielkiej Brytanii część posiadłości zamorskich: między innymi Kanadę. Francja przestała być liczącym się mocarstwem kolonialnym, zaś dominację na morzach i w koloniach uzyskała Wielka Brytania.

1781 - W Cuzco w Peru został ścięty Tupac Amaru II, przywódca zdławionego powstania antyhiszpańskiego. W 1770 roku wystąpił na drogę sądową, domagając się uwolnienia indiańskich przymusowych robotników w kopalniach. Ze względu na niepowodzenie działań pokojowych 4 listopada 1780 roku na czele 10 tysięcy Indian wkroczył do Tinty, gdzie osądził i skazał na śmierć Antonia de Arriagę, tamtejszego hiszpańskiego urzędnika do spraw Indian, za notoryczne przekraczanie kompetencji i barbarzyńskie traktowanie mieszkańców regionu. Rozpoczął tym powstanie, w którym powstańcy nie zabili nikogo więcej. Nie próbowali mścić się na białych mieszkańcach miasta, a walki toczone były z regularnym hiszpańskim wojskiem. Tupac Amaru II został skazany na śmierć przez rozerwanie końmi. Wcześniej zmuszony był przyglądać się egzekucji żony i syna, a także kilku ważniejszych powstańców.

1792 - Wybuchła wojna polsko-rosyjska, zwana wojną w obronie Konstytucji 3 maja. Caryca Katarzyna II wydała manifest, w którym oskarżała Rzeczpospolitą między innymi o utrudnianie wojskom rosyjskim pobytu na Ukrainie w czasie wojny z Turcją, prześladowanie Rosjan i innych prawosławnych oraz obrazę majestatu Katarzyny II przez Sejm Czteroletni. Po ogłoszeniu manifestu do Polski wkroczyły rosyjskie wojska.

1799 - Zmarł Pierre Beaumarchais, francuski dramatopisarz, także zegarmistrz, śpiewak, kompozytor i dyplomata. Do historii przeszedł, jako autor dwóch komedii - "Cyrulik sewilski” i "Wesele Figara”, które posłużyły, jako libretta oper Wolfganga Amadeusza Mozarta i Gioachino Rossiniego. Z jego inicjatywy w 1777 roku powstała pierwsza na świecie organizacja chroniąca prawa autorskie, a po rewolucji uchwalono pierwsze prawo pozwalające na pobieranie tantiem za wystawianie dzieł scenicznych. Urodził się 24 stycznia 1732 roku.

1800 - Zmarł Aleksandr Suworow, rosyjski feldmarszałek, wódz i teoretyk wojskowości. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych wodzów swojej epoki. Dowodził rosyjską armią w walkach z konfederatami barskimi, insurekcją kościuszkowską, tłumił powstanie Pugaczowa na Powołżu, rozgromił wojska tureckie w latach 80. XVIII wieku. Urodził się 24 listopada 1729 roku.

1810 - W Buenos Aires, ówczesnej stolicy hiszpańskiej posiadłości w Ameryce Południowej, wybuchła antyhiszpańska "Rewolucja Majowa”. Po ośmiu dniach rewolty odsunięto od władzy dotychczasowego przedstawiciela hiszpańskiej władzy imperialnej, wicekróla Baltazara de Cisneros i powołano Pierwszą Juntę - pierwszy rząd niezależny od władz w Madrycie. "Rewolucja Majowa” uznawana jest w dzisiejszej Argentynie, Boliwii, Paragwaju i Urugwaju za początek ich niepodległości, a jej symbol - "Słońce Majowe” - trafiło na godła i flagi Argentyny i Urugwaju.

1810 - Urodził się Francesco Maria Piave, włoski librecista. Napisał między innymi libretta do oper Giuseppe Verdiego: 'Makbet”, "Rigoletto”, "La Traviata”, "Moc przeznaczenia”. Zmarł 5 marca 1867 roku.

1825 - Urodził się Daniel Wesson, amerykański wynalazca i konstruktor broni strzeleckiej, współzałożyciel przedsiębiorstwa Smith & Wesson. Zmarł 4 sierpnia 1906 roku.

1830 - Urodził się Károly Goldmark, austriacko-węgierski kompozytor, skrzypek i pedagog muzyczny. Jego najbardziej znanym utworem jest opera "Królowa Saby”. Zmarł 2 stycznia 1915 roku.

1831 - Powstanie listopadowe: Sejm wykluczył ze swego grona posłów, którzy nie podpisali uchwały o detronizacji Mikołaja I Romanowa.

1850 - Urodził się Oliver Heaviside, angielski matematyk, fizyk i elektronik, samouk. Wysunął hipotezę istnienia w atmosferze ziemskiej na wysokości 100-200 kilometrów silnie zjonizowanej warstwy, której obecność potwierdzono 20 lat później. Rozwinął i zastosował rachunek wektorowy i rachunek operatorowy, zaprojektował kabel koncentryczny. Jego autorstwa są terminy używane w elektrotechnice i elektronice: impedancja, admitancja, konduktancja, reluktancja. Zmarł 3 lutego 1925 roku.

1862 - Oddano do użytku pierwszy odcinek Kolei Warszawsko-Petersburskiej, łączący Warszawę z Białymstokiem. Budowę całej trasy z Warszawy do Petersburga zakończono w grudniu, wtedy też oddano linię kolejową do użytku.

1865 - Zmarł Leon Idzikowski, księgarz, wydawca i przedsiębiorca. Założyciel największej i najsławniejszej księgarni i firmy wydawniczej w Kijowie i całej Rosji, mieszczącej się przy głównej alei miasta Kreszczatiku. Firma Idzikowskiego wydawała corocznie około 100 książek, między innymi polskich pisarzy: Kraszewskiego, Konopnickiej, Orzeszkowej, Sienkiewicza, Mickiewicza, Słowackiego, Lenartowicza, Pługa, Syrokomli, Rydla, Wyspiańskiego, Zapolskiej i Przybyszewskiego. Organizowała także spotkania literatów. Firma zatrudniała około 150 pracowników. Urodził się 13 stycznia 1827 roku.

1868 - Urodził się Mikołaj II Romanow, ostatni car Rosji, święty Kościoła prawosławnego. Abdykował w marcu 1917 roku na wniosek dowódców armii w wyniku rewolucji lutowej. Wraz z rodziną został umieszczony w areszcie domowym - najpierw w Carskim Siole, potem w Tobolsku i Jekaterynburgu. Bolszewicy po dojściu do władzy chcieli początkowo procesu cara. Na polecenie Lenina - car, jego żona i pięcioro dzieci zostali zamordowani w nocy z 16 na 17 lipca 1918. 155. rocznica

1885 - Zmarł Alphonse-Marie-Adolphe de Neuville, francuski malarz akademicki i ilustrator. Był między innymi autorem ilustracji do książek Juliusza Verne'a: "W osiemdziesiąt dni dookoła świata”, "Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi” i "Wokół Księżyca”. Urodził się 31 maja 1835 roku.

1893 - Urodził się Aleksander Ślączka, lekarz neurolog i psychiatra, doktor medycyny, jeden z twórców neurochirurgii polskiej. Kapitan rezerwy lekarz Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, ofiara zbrodni katyńskiej. Po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej aresztowany w okolicach Lwowa wraz z transportem rannych. Był przetrzymywany w obozie starobielskim. W 1940 wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i rozstrzelany przez funkcjonariuszy NKWD. 130. rocznica

1896 - Urodził się Feliks Chmurkowski, aktor teatralny, filmowy, radiowy oraz reżyser teatralny. Ze względu na tuszę, gładką i pulchną twarz o regu­larnych rysach już od początku swej działalności aktorskiej grał przeważnie role charakterystyczne. Szybko zyskał popularność, chwalono go: za wdzięk i ciepło, został jednak uznany za mistrza drugiego planu i epizodu. Zagrał między innymi w filmach: "Antek policmajster", "Cafe Pod Minogą" i "Skarb". W latach 1949-1975 nagrał kilkadziesiąt słuchowisk Teatru Polskiego Radia. Zmarł 16 kwietnia 1971 roku.

1899 - Rozpoczęła się międzynarodowa konferencja pokojowa w Hadze, zwołana w celu ograniczenia zbrojeń w Europie i wypracowania zasad pokojowego rozwiązywania konfliktów. Przyjęto trzy konwencje haskie - o pokojowym rozstrzyganiu sporów, o zasadach prowadzenia wojen lądowych i wojen na morzu. Został powołany Stały Sąd Rozjemczy, przekształcony później w Trybunał Haski. Konferencja pokojowa w Hadze trwała do 29 lipca.

1900 - Zmarł Michał Wołowski, aktor, dyrektor teatru, dziennikarz. Jego felietony i artykuły zamieszczały między innymi: "Goniec Łódzki”, "Rozwój”, "Pochodnia”, "Kurier Codzienny”, "Kurier Warszawski” oraz "Kłosy”. Od jesieni 1895 roku do wiosny 1900 był dyrektorem teatru "Victoria” w Łodzi. Urodził się19 grudnia 1851 roku.

1905 - Urodził się Kazimierz Feliks Kumaniecki, filolog, pedagog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, jeden z najwybitniejszych polskich filologów klasycznych. Podczas II wojny światowej organizował tajne studia uniwersyteckie, walczył w Armii Krajowej. Jest między innymi autorem prac dotyczących historii i kultury starożytnej: "Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu” i "Cyceron i jego współcześni”. Zmarł 8 czerwca 1977 roku.

1905 - Urodził się Władysław Hańcza, właściwie Władysław Tosik, aktor teatralny i filmowy. Grał między innymi w filmach: 'Sami swoi”, "Nie ma mocnych”, "Kochaj albo rzuć”, "Chłopi”, "Potop” oraz serialach: "Czterdziestolatek” i "Przygody Pana Michała”. Zmarł 19 listopada 1977 roku.

1907 - Zmarł Henryk Jordan, lekarz, propagator wychowania fizycznego młodzieży i gier sportowych. Znany głównie z zakładania ogrodów zabaw dla dzieci, tak zwanych Ogrodów jordanowskich. Urodził się 23 lipca 1842 roku.

1910 - Zmarła Eliza Orzeszkowa, powieściopisarka i publicystka, epoki pozytywizmu, propagowała hasła pracy organicznej i emancypacji kobiet. Jest autorką między innymi utworów: "Nad Niemnem", "Marta", "Cham", "Dziurdziowie”, "Meir Ezofowicz” i "Pamiętnik Wacławy”. Urodziła się 6 czerwca 1841 roku.

1911 - Zmarł Gustaw Mahler, austriacki kompozytor i dyrygent. Jest autorem pieśni lirycznych i dziesięciu wielkich symfonii. Przez dużą część krytyków uważany za jednego z najwybitniejszych symfoników w historii muzyki. Za życia ceniony był przede wszystkim, jako dyrygent, a jego własne kompozycje nigdy nie zostały do końca zaakceptowane przez wiedeńskie środowisko muzyczne. Stopniowo jednak jego utwory utorowały sobie drogę do sal koncertowych całego świata. Wzrost zainteresowania twórczością kompozytora przypada na II połowę XX wieku. Trzon jego twórczości stanowią symfonie i pieśni. Mahler wywarł też wpływ na muzykę jazzową. Urodził się 7 lipca 1860 roku.

1911 - Urodził się Big Joe Turner, amerykański bluesman związany z takimi stylami jak jump i screaming blues, charakteryzującymi się energią i krzykliwym śpiewem. Oba style zapoczątkowały gatunki rock and roll i rytm and blues. Big Joe Turner był także pionierem obu gatunków. W latach 50., w wieku ponad 40 lat stał się gwiazdą rock and rolla, śpiewając takie przeboje jak: "Well All Right", "Flip Flop and Fly" oraz "Hide and Seek". Zmarł 24 listopada 1985 roku.

1915 - Urodziła się Halina Micińska-Kenarowa, pisarka, pedagog, wieloletnia dyrektorka Państwowego Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem. Autorka między innymi książki "Długi wdzięczności” opowiadającej o losach środowiska artystyczno-literackiego w XX wieku, do której słowo wstępne napisał Czesław Miłosz. Zmarła 23 czerwca 1998 roku.

1918 - Urodziła się Helena Makowska-Fijewska, aktorka i śpiewaczka operowa. Wystąpiła między innymi w filmach: "Nikodem Dyzma", "Kapelusz pana Anatola", "Pan Anatol szuka miliona" i "Inspekcja pana Anatola". Zadebiutowała w 1946 w łódzkim Teatrze Komedii Muzycznej "Lutnia". Następnie była solistką Teatru Nowego w Warszawie. W latach 1968-1974 była aktorką Teatru Polskiego w Warszawie. Zmarła 1 października 1993 roku. 105. rocznica

1920 - Urodził się Karol Wojtyła, metropolita krakowski, kardynał. Wybrany na papieża 16 października 1978 roku przyjął imię Jan Paweł II. Był pierwszym od 455 lat papieżem pochodzącym spoza Włoch. Jego pontyfikat trwał ponad 26 lat. Odbył 104 podróże zagraniczne, w tym dziewięć razy był w Polsce. Opublikował 14 encyklik, ustanowił Światowy Dzień Chorego, Święto Miłosierdzia Bożego, zainicjował Światowe Spotkania Młodzieży. Wyniósł na ołtarze ponad 1800 osób. Za jego pontyfikatu około 300 milionów ludzi przeszło na katolicyzm. Zmarł 2 kwietnia 2005 roku. Został beatyfikowany 1 maja 2011 roku przez papieża Benedykta XVI, a kanonizowany 27 kwietnia 2014 roku przez papieża Franciszka.

1922 - W swym pierwszym meczu międzynarodowym Legia Warszawa przegrała na własnym boisku z zespołem z czeskiej Pragi Viktorią Žižkov 2:9. Kurier Warszawski chwalił "doskonałą grę ataku gości” i jednocześnie nazwał "skandaliczną” grę bramkarza Legii, "który pięć piłek puścił między nogami lub rękami, a do lepiej strzelonych nie ruszał się nawet.”

1931 - Strajk 35 tysięcy górników z Zagłębia Dąbrowskiego spowodowany zapowiedzią obniżki płac.

1933 - W Częstochowie urodził się Władysław Terlecki, pisarz, autor powieści i opowiadań historycznych, między innymi cyklu związanego z Powstaniem Styczniowym: "Spisek", "Dwie głowy ptaka", "Powrót z Carskiego Sioła", "Rośnie las" i "Lament". Od 1967 redaktor literacki w Polskim Radiu. W latach 70. współpracował nieoficjalnie z RWE. W 1972 otrzymał nagrodę imienia Kościelskich. Działał w Stowarzyszeniu Pisarzy Polskich i Stowarzyszeniu Pracowników Radia Wolna Europa w Warszawie. Zmarł 3 maja 1999 roku. 90. rocznica

1935 - W Krakowie zakończyły się uroczystości pogrzebowe marszałka Józefa Piłsudskiego. Trumnę ze zwłokami marszałka, zmarłego 12 maja, złożono w krypcie Świętego Leonarda na Wawelu. W pogrzebie udział wzięło 250 tysięcy osób, w tym reprezentanci rządu i opozycji, duchowni wszystkich wyznań, korpus dyplomatyczny oraz delegacje zagraniczne. Uroczystość pogrzebową marszałka Piłsudskiego transmitowało Polskie Radio.

1935 - Zmarł Michael Berkowitz, żydowski pedagog i pisarz związany z Austro-Węgrami i Polską, pionier ruchu syjonistycznego. W okresie międzywojennym był nauczycielem i wychowawcą w Bielsku. Udzielał się także społecznie w bielskiej Gminie Wyznaniowej Żydowskiej, działał w stowarzyszeniu kulturalnym Tarbuth, zrzeszeniu syjonistycznym Haszachar oraz pisał do bielskiego czasopisma "Jüdisches Volksbatt”. Urodził się 3 maja 1865 roku.

1937 - Urodziła się Barbara Wachowicz, pisarka, scenarzystka, autorka reportaży historyczno-literackich, m.in. "Dom Sienkiewicza", "Czas nasturcji", "Ciebie jedną kocham. Tropami Stefana Żeromskiego w najściślejszej ojczyźnie", "Marie jego życia", "Malwy na lewadach" oraz cyklu "Wierna rzeka harcerstwa". Zmarła 7 czerwca 2018 roku.

1938 - Tadeusz Góra ustanowił rekord długości lotu szybowcem, pokonując dystans 577,8 kilometra z Bezmiechowej w Bieszczadach do Małych Solecznik pod Wilnem. Za pokonanie bariery 500 kilometrów w locie swobodnym, jako pierwszy pilot na świecie został wyróżniony przez Międzynarodową Federację Lotniczą - Medalem Lilienthala. 85. rocznica

1940 - Urodziła się Małgorzata Szpakowska, kulturoznawca, krytyk literacki, historyk literatur. W 1977 roku otrzymała Nagrodę Kościelskich za książkę "Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza”. W lutym 1970 roku została skazana przez PRL-owski sąd na trzy lata więzienia za współpracę z paryską "Kulturą” w tak zwanej "sprawie taterników”. W styczniu 1976 roku podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

1940 - Zmarł Paweł Marian Dadlez, malarz, grafik. Jest autorem między obrazów: "Śniadanie”, "W kąpieli” i "Praczki”. Urodził się 1 lutego 1904 roku.

1943 - Co najmniej 58 Polaków zamordowali niemieccy żandarmi przy wsparciu ukraińskich kolaborantów podczas pacyfikacja wsi Szarajówka na Zamojszczyźnie. Większość ofiar została spalona żywcem. Wieś doszczętnie ograbiono, a jej zabudowania podpalono. Była to jedna z najkrwawszych pacyfikacji przeprowadzonych w czasie niemieckiej operacji wysiedleńczo-pacyfikacyjnej na Zamojszczyźnie. 80. rocznica

1944 - Żołnierze 2. Korpusu Polskiego, pod dowództwem generała Władysława Andersa, zdobyli Monte Cassino. Wcześniej w 1944 roku strategiczne wzgórze próbowały zdobyć w trzech krwawych bitwach wojska amerykańskie, brytyjskie, hinduskie i nowozelandzkie. Zwycięstwo Polaków otworzyło armiom sprzymierzonym drogę na Rzym. W bitwie pod Monte Cassino straty 2. Korpusu wyniosły 924 zabitych, 2930 rannych i 345 zaginionych.

1944 - Władze sowieckie rozpoczęły akcję deportacyjną Tatarów krymskich. Miała być zbiorową karą dla narodu za współpracę z Niemcami w czasie II wojny światowej. Według raportów NKWD do 20 maja 1944 roku deportowano, głównie do Uzbekistanu, około 180 tysięcy krymskich Tatarów.

1950 - Urodziła się Natasza Czarmińska, wykonawczyni piosenki poetyckiej, poetka, reżyser filmów dokumentalnych. Wystąpiła też w filmach fabularnych: "Sekret Enigmy”, "Kung-fu”, "Indeks” i "Grzechy dzieciństwa”. Zmarła 22 kwietnia 2004 roku.

1951 - Rozpoczęła się tajna operacja wojskowa ewakuacji drogą lotniczą 120 tysięcy Żydów z Iraku do Izraela. Uniknęli oni w ten sposób prześladowań i pogromów ze strony Arabów. Od 1945 roku w Iraku dochodziło do regularnych demonstracji przeciwko Żydom i syjonizmowi. Bardzo często demolowano żydowskie sklepy i domy. Gdy w 1948 roku powstało niepodległe państwo Izrael, sytuacja Żydów w Iraku pogorszyła się. Z tego powodu w latach 1949-1952 około 130 tysięcy Żydów emigrowało z Iraku do Izraela.

1953 - Amerykanka Jacqueline Cochran, jako pierwsza kobieta-pilot w historii przekroczyła barierę dźwięku. Pilotowała wówczas samolot F-86, wypożyczony od Kanadyjskich Sił Powietrznych. 70. rocznica

1956 - Szwajcarzy Fritz Luchsinger i Ernst Reiss dokonali pierwszego wejścia na himalajski ośmiotysięcznik Lhotse. Podczas wejścia korzystali ze wspomagania tlenem z butli. W 1988 roku alpinista i himalaista Krzysztof Wielicki dokonał pierwszego wejścia zimowego na ten szczyt. Było to również pierwsze wejście solowe na Lhotse. Południowa ściana Lhotse, licząca 3200 metrów, jest jednym z największych urwisk ścianowych w Himalajach. Na tej ścianie w 1989 roku zginął polski himalaista Jerzy Kukuczka.

1957 - Zmarła Maria Stromberger, austriacka pielęgniarka, która dobrowolnie zgłosiła się do pracy w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Była łączniczką Międzynarodowej Grupy Ruchu Oporu KL Auschwitz-Birkenau, udzielała pomocy więźniom, jako jedyna z personelu obozu. Po wojnie została oskarżona o uśmiercanie więźniów, ale świadectwa byłych więźniów zaprzeczyły tym zarzutom. Była wielokrotnie zapraszana do Polski przez środowisko dawnych więźniów Oświęcimia - Brzezinki. Urodziła się 16 marca 1898 roku.

1958 - Operetką "Bal w Operze" Richarda Heubergera rozpoczął działalność Teatr Muzyczny w Gdyni, od 1992 roku imienia Danuty Baduszkowej. Trzy sceny teatru mieszczą łącznie ponad 1580 widzów. Został powołany 28 października 1957. Początkowo jego siedzibą był Morski Dom Kultury w Gdańsku Nowym Porcie. Obecnie teatr mieści się w gmachu przy placu Grunwaldzkim w Gdyni. 65. rocznica

1961 - Na 14. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes nagrodę specjalną otrzymał film Jerzego Kawalerowicza "Matka Joanna od Aniołów". Obraz powstał na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. Zagrali w nim między innymi: Lucyna Winnicka, Anna Ciepielewska i Franciszek Pieczka. Biuro Episkopatu Polski do Spraw Filmu, Radia, Telewizji i Teatru zaliczyło "Matkę Joannę od Aniołów" do "filmów niedozwolonych, które wprost lub pośrednio występują przeciwko chrześcijańskim zasadom wiary i obyczajów". Amerykański reżyser Martin Scorsese uznał z kolei "Matkę Joannę od Aniołów" za jedno z arcydzieł polskiej kinematografii i w 2014 roku wytypował ją do prezentacji w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie w ramach festiwalu polskich filmów.

1969 - Rozpoczęła się misja Apollo 10, czwarta załogowa misja amerykańskiego programu Apollo, druga misja tego programu na orbitę okołoksiężycową. Był to ostatni lot doświadczalny, stanowiący próbę generalną przed zaplanowanym lądowaniem człowieka na Księżycu.

1970 - Zakończyła się trwająca od 30 marca operacja obracania Pałacu Lubomirskich w Warszawie. Znajdujący się przy Placu Żelaznej Bramy pałac z początku XVIII wieku przesunięto by zasłonił Halę Gwardii, a jego kolumnada zamknęła perspektywę głównej alei Ogrodu Saskiego. W czasie operacji pałac odcięto od murów i fundamentów i na specjalnych kratownicach, po torach, powoli przesunięto na wyznaczone miejsce.

1970 - Urodziła się Tina Fey, amerykańska aktorka i scenarzystka. Wystąpiła między innymi w filmach i serialach: "Wredne dziewczyny”, "Mama do wynajęcia”, "Nocna randka”, 'Rockefeller Plaza 30” oraz 'Great News”. Z uwagi na fizyczne podobieństwo do republikańskiej kandydatki na wiceprezydenta USA Sary Palin, Tina Fey często parodiowała ją w telewizyjnych programach rozrywkowych.

1972 - Zmarł Sidney Franklin amerykański reżyser, producent filmowy, aktor i scenarzysta. Był nominowany do Oscara w kategorii najlepszy reżyser za film "Ziemia błogosławiona". Producent filmów "Ninoczka", "Powrót", "Curie-Skłodowska", "Zagubione dni" i innych. Urodził się 21 marca 1893 roku.

1974 - W Konstantynowie koło Płocka zakończono budowę najwyższego na świecie masztu radiowego. Miał wysokość 646 metrów i 38 centymetrów i do chwili zawalenia w 1991 roku był najwyższą budowlą na świecie. Maszt był nadajnikiem Programu Pierwszego Polskiego Radia, który dzięki niemu był odbierany w klasycznych radioodbiornikach na falach długich w całej Europie, Kazachstanie, Iraku, Iranie, a nawet w Ameryce Północnej. Maszt runął podczas prac remontowych 8 sierpnia 1991 roku.

1978 - Urodziła się Agnieszka Smoczyńska, reżyserka i scenarzystka. Laureatka licznych nagród filmowych, w tym Złotych Lwów na 47. Festiwalu Filmowym 2022 w Gdyni za "The Silent Twins", nagrody za najlepszy debiut reżyserski lub drugi film na Festiwalu w Gdyni za "Córki dancingu". 45. rocznica

1980 - Zmarł Mieczysław Niedzielski, pseudonim "Żywiciel", pułkownik saperów Wojska Polskiego, od 1940 roku - dowódca II Obwodu Armii Krajowej Obwodu Żoliborz. Dowódca obrony Żoliborza w Powstaniu Warszawskim, od września 1944 roku dowódca 8. Dywizji Piechoty AK imienia Romualda Traugutta. Po powstaniu został uwięziony w niemieckim obozie koncentracyjnym Neuengamme. Po wojnie wyemigrował do USA. Urodził się 9 sierpnia 1897 roku.

1980 - Zmarł Kalman Segal, polsko-izraelski pisarz, poeta, dziennikarz radiowy. Od 1952 roku był redaktorem Polskiego Radia w Katowicach, gdzie pisał słuchowiska radiowe i dokonywał adaptacji tekstów literackich. Po wydarzeniach marca 1968 roku wyemigrował do Izraela. Jest między innymi autorem książek: "Opowiadania z zabitego miasteczka", "Kochankowie w Sodomie”, "Nad dziwną rzeką Sambation” oraz "Kij i kadzidło”. Urodził się 29 grudnia 1917 roku.

1981 - Premiera filmu "Polonia Restituta" w reżyserii Bohdana Poręby. Oprócz wersji pełnometrażowej powstał też siedmioodcinkowy serial telewizyjny o takim samym tytule. O ile wersja kinowa miała premierę przed wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego, to serial telewizyjny miał premierę dwa miesiące po jego zniesieniu. Obraz przedstawia wydarzenia związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Występują w nim zarówno postacie historyczne, jak i fikcyjna rodzina Pawlaków. Główne role zagrali: Janusz Zakrzeński, Krzysztof Chamiec i Józef Fryźlewicz.

1981 - W sali Estrady Poznańskiej odbyła się pierwsza próba zespołu Lombard. Data ta uważana jest za dzień powstania zespołu. Nagrał kilkanaście płyt i wylansował wiele przebojów, największe z nich to "Przeżyj to sam” do słów Andrzeja Sobczaka i "Szklana pogoda” do słów Marka Dutkiewicza. Zespół zagrał kilka tysięcy koncertów w Polsce i za granicą. Liderem zespołu jest Grzegorz Stróżniak - kompozytor, aranżer i wokalista grający na instrumentach klawiszowych. W pierwszej dekadzie działalności zespołu występowały w nim dwie wokalistki: Wanda Kwietniewska, która dziś jest liderką i wokalistką grupy Wanda i Banda oraz Małgorzata Ostrowska, która od 1991 roku prowadzi działalność solową.

1984 - Premiera filmu "To tylko rock" w reżyserii Pawła Karpińskiego. W filmie udział wzięły czołowe polskie zespoły rockowe Lady Pank, Oddział Zamknięty, Mech, Śmierć Kliniczna, Dezerter, Rejestracja, Rubi oraz brytyjski zespół Classix Nouveaux. Główne role zagrali: Grażyna Trela, Jan Jankowski i Zdzisław Wardejn.

1986 - Papież Jan Paweł II ogłosił swą piątą encyklikę "Dominum et Vivificantem". Dokument porusza tematykę związaną z pneumatologią, czyli nauką o Duchu Świętym. Wśród źródeł, które zostały użyte, znalazły się: Biblia, dokumenty soborowe, pisma Ojców Kościoła i teologów, dokumenty papieskie i teksty liturgiczne. W zakończeniu encykliki papież prosi Ducha Świętego o błogosławieństwo i łaskę dla Kościoła i rodziny ludzkiej.

1990 - Przedstawiciele rządów Republiki Federalnej Niemiec i Niemieckiej Republiki Demokratycznej podpisali dwustronny układ o unii gospodarczej, walutowej i socjalnej. Wszedł w życie 1 lipca 1990 roku.

1990 - Francuski TGV Atlantique ustanowił rekord szybkości pociągu pasażerskiego, jadąc z prędkością 515,3 kilometra na godzinę. Rekord został pobity dopiero w kwietniu 2007 roku, kiedy pociąg TGV V150 osiągnął prędkość 574,8 kilometra na godzinę.

1991 - Rozpoczęła się załogowa misja statku Sojuz TM-12 na stację orbitalną Mir, między innymi z pierwszą w historii kosmonautyki obywatelką brytyjską Helen Sharman na pokładzie. Sharman przeprowadziła serię eksperymentów biologicznych, a także badania nad wysokotemperaturowymi nadprzewodnikami. Połączyła się też drogą radiową z dziewięcioma brytyjskimi szkołami.

1992 - W Warszawie podpisano polsko-ukraiński traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy. Przyjęto między innymi, że strony będą działać na rzecz współpracy politycznej, gospodarczej, ekologicznej, kulturalnej, naukowej, humanitarnej i prawnej, a zwłaszcza współtworzenia, rozwijania i upowszechniania ogólnoeuropejskich standardów w tych dziedzinach.

2001 - Zmarł Aleksiej Pietrowicz Mariesjew, radziecki pilot, pułkownik Armii Czerwonej, Bohater Związku Radzieckiego, którego mocno zbeletryzowane losy przedstawił Borys Polewoj w "Opowieści o prawdziwym człowieku". Miał na koncie zestrzelenie czterech samolotów niemieckich, gdy 4 kwietnia 1942 roku jego myśliwiec został strącony przez Niemców. Ciężko ranny zdołał przedostać się poza odległą o 18 kilometrów linię frontu. Z powodu odniesionych obrażeń amputowano mu obie nogi poniżej kolan. Mimo kalectwa postanowił wrócić do latania, co okazało się możliwe dzięki intensywnym ćwiczeniom fizycznym i przystosowaniu protezy do kierowania samolotem. W ciągu całej wojny odbył 86 lotów bojowych i zestrzelił 11 samolotów wroga. Urodził się 20 maja 1916 roku.

2003 - Papież Jan Paweł II kanonizował Urszulę Ledóchowską, założycielkę Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego. Zajmują się pomocą ludziom ubogim, a także dzieciom i młodzieży. Siostra Urszula została beatyfikowana przez Jana Pawła II, w 1983 roku, podczas jego drugiej pielgrzymki do Polski. Nazwał ją wtedy "apostołem nowej ewangelizacji", niosącym miłość osobom opuszczonym, samotnym i ubogim. W 2015 roku relikwie Świętej zostały przekazane do Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. 20. rocznica

2004 - Zmarł Stefan Swieżawski, historyk filozofii, profesor, znawca myśli chrześcijańskiej, autor monumentalnych "Dziejów filozofii europejskiej w XV wieku", wybitny tomista, tłumacz średniowiecznych i nowożytnych tekstów filozoficznych. Jako jeden z nielicznych świeckich ekspertów i jedyny Polak brał udział w pracach trzeciej i czwartej sesji Soboru Watykańskiego II. Urodził się 10 lutego 1907 roku.

2005 - Zmarła Stella Zázvorková, czeska aktorka. Grała między innymi w filmach: "Babie lato”, "Dobry wojak Szwejk”, "Lemoniadowy Joe”, "Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi”. Urodziła się 14 kwietnia 1922 roku.

2009 - Himalaistka Kinga Baranowska weszła na szczyt Kanczendzongi w Himalajach, dzięki czemu Polska została pierwszym krajem, którego przedstawicielki zdobyły wszystkie ośmiotysięczniki.

2010 - Zmarł Andrzej Pelczar, matematyk, profesor, w latach 1990-1993 rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizował się w zakresie analizy matematycznej, układów dynamicznych i równań różniczkowych. Urodził się 12 kwietnia 1937 roku.

2011 - Zmarła Włada Majewska, dziennikarka lwowskiej rozgłośni Polskiego Radia, aktorka i pieśniarka, legenda przedwojennej Wesołej Lwowskiej Fali, działaczka emigracyjna i wieloletnia pracowniczka Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. W czasie II wojny światowej jej zespół "Lwowskiej Fali” wystąpił dla polskiego wojska ponad 800 razy. Przez ponad 30 lat prowadziła londyńskie biuro Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa RWE, nagrywając dla niej programy artystyczne, wywiady i codzienne korespondencje. W 1994 roku przekazała Polskiemu Radiu londyńskie archiwa RWE z dźwiękowym zapisem twórczości Mariana Hemara. W 2005 roku uhonorowana Diamentowym Mikrofonem z okazji 80-lecia Polskiego Radia. Urodziła się 19 marca 1911 lub 1914 roku.

2013 - Zmarł Marek Jackowski, muzyk rockowy, gitarzysta, kompozytor. Współpracował z grupą Anawa i zespołem Osjan. Był założycielem i liderem zespołu Maanam oraz autorem jego największych przebojów. Do klasyki polskiej muzyki weszła piosenka w jego wykonaniu z zespołem Maanam - "Oprócz błękitnego nieba" z 1979 roku. Nagrał dwie solowe płyty: "No1" i "Fale Dunaju" oraz jedną składankę z serii "Złota Kolekcja". Urodził się 11 grudnia 1946 roku. 10. rocznica

2015 - Zmarł Józef Jacek Rojek, pseudonim Jacek Mróz, poeta, eseista, prozaik, malarz i rysownik. Wydał między innymi 11 tomików poetyckich oraz powieści: "Popielisko, Baśń o Kłobuku Psotniku” i, pod pseudonimem Jacek Mróz, z serii "Pan Samochodzik” - "Basztę nietoperzy” oraz "Rękopis z Poznania”. Urodził się 20 lutego 1939 roku.

2016 - Zmarł Zygmunt Kukla, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski na mundialu w Argentynie w 1978 roku. Od 1966 grał w Stali Mielec, z którą zdobył dwukrotnie mistrzostwo Polski, ponadto zagrał w ćwierćfinałach Pucharu UEFA i Pucharze Europy Mistrzów Krajowych. W 1976, gdy selekcjonerem polskiej reprezentacji został Jacek Gmoch został powołany do reprezentacji narodowej. Zagrał w niej 20 meczów. W sierpniu 1981 wyjechał do Grecji. Grał w Apollonie Ateny. Do kraju miał wrócić w grudniu tego samego roku, ale z powodu wprowadzenia stanu wojennego pozostał w Grecji. Do kraju wrócił w 1983 roku kończąc karierę sportową. Urodził się 21 stycznia 1948 roku.

2016 - Zmarł Fritz Stern, amerykański historyk niemieckiego pochodzenia, profesor Columbia University w Nowym Jorku. Specjalizował się w badaniach nad niemieckim nazizmem. Pochodził z żydowskiej rodziny, która w 1938 roku opuściła nazistowskie Niemcy i wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Jego badania koncentrowały się na rozwoju narodowego socjalizmu w Niemczech, a także na historii mniejszości żydowskiej w Niemczech i jej wpływie na kulturę niemiecką. Swoją pierwszą książkę "The Politics of Cultural Despair: A Study in the Rise of the Germanic Ideology", opublikowaną w 1961, poświęcił analizie klimatu intelektualnego w Niemczech, który spowodował podatność na przyjęcie ideologii nazistowskiej. Urodził się 2 lutego 1926 roku we Wrocławiu.

2018 - Zmarł Jerzy Horwath, pianista, kompozytor, producent muzyczny. Przed laty filar krakowskiego zespołu Dżamble. Nagrywał z nim dla Polskiego Radia i TVP oraz zarejestrował longplay "Wołanie o słońce nad światem". W 1973 roku wyemigrował do Szwecji, gdzie mieszkał do końca życia. Prowadził tam zespół Jerry H. Band. Urodził się 15 lutego 1949 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Jan Lesiak, w czasach PRL funkcjonariusz Departamentu III MSW, a później pułkownik Urzędu Ochrony Państwa, prowadzący akcję dezintegracji partii politycznych przeciwnych polityce Lecha Wałęsy i rządu Hanny Suchockiej w latach 1992-95, określanych mianem "ekstremistycznych”. Obok KPN były to: Ruch dla Rzeczypospolitej, Ruch Trzeciej Rzeczypospolitej, Porozumienie Centrum, Polska Unia Socjaldemokratyczna, Polska Partia Socjalistyczna. W 2006 rozpoczął się proces Lesiaka, oskarżonego o przekroczenie w latach 1991-1997 uprawnień, między innymi przez stosowanie technik operacyjnych i źródeł osobowych wobec legalnie działających partii politycznych. Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie ze względu na przedawnienie karalności czynu. Uznał jednak, że były pułkownik UOP złamał prawo, przekraczając swoje uprawnienia, dezintegrując legalnie działające partie polityczne. Jan Lesiak urodził się 14 listopada 1945 roku.

2021 - Zmarł Jan Klemens, aktor i reżyser. Przez wiele lat był dyrektorem Teatru Zagłębia w Sosnowcu. Wystąpił także w 11 przedstawieniach Teatru Telewizji i kilku spektaklach Teatru Polskiego Radia. Urodził się 9 marca 1932 roku.

2022 - Zmarł po długiej chorobie Dominik Jokiel, gitarzysta. W latach 1996-2004 był współzałożycielem i muzykiem zespołu Aion. W 2001 dołączył do zespołu Turbo. Wraz z nim nagrał trzy albumy: "Tożsamość", "Strażnik Światła" oraz "Piąty żywioł". Urodził się 29 maja 1978 roku. 1. rocznica

2022 - Zmarł Bob Neuwirth, amerykański wokalista, autor piosenek, producent muzyczny. Bliski przyjaciel i współpracownik Boba Dylana. Razem z Janis Joplin i poetą Michaelem McClure’em, napisał znaną piosenkę "Mercedes Benz”. Urodził się 20 czerwca 1939 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-03-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 marca - 845 r. Paryż został złupiony przez wikingów. Wikingowie wielokrotnie w IX wieku najeżdżali to miasto, pustosząc je i paląc. Przełom nastąpił… » więcej 2024-03-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 27 marca - Międzynarodowy Dzień Teatru, ustanowiony w 1961 roku, podczas kongresu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w Helsinkach » więcej 2024-03-26, godz. 01:25 Kartka z kalendarza 26 marca - Dzień Modlitw za Więźniów, ustanowiony na Konferencji Episkopatu Polski w 2009 roku, w dniu wspomnienia świętego Dobrego Łotra, patrona więźniów… » więcej 2024-03-25, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 25 marca - Dzień Świętości Życia, święto obchodzone przez Kościół katolicki w Polsce, w celu przypomnienia o nadrzędnej wartości życia ludzkiego. 25… » więcej 2024-03-24, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 24 marca - Międzynarodowy Dzień Prawa do Prawdy dotyczącej Poważnych Naruszeń Praw Człowieka i Godności Ofiar, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. … » więcej 2024-03-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 marca - W Polsce i na Węgrzech - Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. 23 marca - Światowy Dzień Meteorologii, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne… » więcej 2024-03-22, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 22 marca - Światowy Dzień Wody, obchodzony od 1993 roku, a ustanowiony podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku. 22 marca - Dzień Ochrony Bałtyku… » więcej 2024-03-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 marca - Światowy Dzień Walki z Dyskryminacją Rasową - rozpoczyna Tydzień Solidarności z Ludami Zmagającymi się z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową… » więcej 2024-03-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 marca - Światowy Dzień Ziemi. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Astrologii. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Frankofonii. 20 marca - Dzień Języka… » więcej 2024-03-19, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 19 marca - Dzień Jedności Kaszubów. 19 marca - Światowy Dzień Pracy Socjalnej. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »