Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-05-10, 07:00 Autor: IAR/D.Panek

Kartka z kalendarza

10 maja - Światowy Dzień Tocznia Układowego - mający na celu upowszechnienie wiedzy o tej chorobie autoimmunologicznej. Jest to choroba atakująca różne układy organizmu - jej leczeniem zajmują się specjaliści reumatolodzy.

10 maja - Dzień Pracownika Gospodarki Komunalnej.

10 maja - Polski Dzień Sauny.
1034 - Zmarł Mieszko II, król Polski w latach 1025-1031. W 1031 roku utracił władzę na rzecz księcia Bezpryma. Powrócił na tron w rok później, zmuszony był jednak uznać zwierzchnictwo cesarza i zrezygnować z królewskiego tytułu. Zjednoczył państwo, ale nie udało mu się odtworzyć stabilnych struktur władzy. Był pierwszym władcą Polski umiejącym czytać i pisać. Urodził się w 990 roku.

1508 - Michał Anioł rozpoczął malowanie fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. Na suficie artysta z udziałem pomocników umieścił malowidła przedstawiające historię ludzkości od stworzenia świata. Patrząc od strony ołtarza widz zobaczy w prostokątnych polach sceny oddzielenia przez Boga światła od ciemności, stworzenie księżyca, oddzielenie morza od lądów, stworzenie Adama oraz - w osobnym polu stworzenie Ewy, wypędzenie z raju, potop, ofiarę Noego i synów Noego. Na bocznych ścianach artysta umieścił proroków a naprzeciwko widza - przedstawił wizję Sądu Ostatecznego. Prace zostały zakończone w 1512 roku. 515. rocznica

1520 - Urodził się Stanisław Karnkowski, od 1581 roku arcybiskup gnieźnieński, prymas. Jeden z przywódców kontrreformacji w Polsce. W 1570 opracował plan walki kościoła katolickiego z różnowiercami, przewidujący w ostateczności rzucenie klątwy papieskiej na króla. W 1572 przygotowywał pierwszą wolną elekcję, a w 1573 wydał traktat "De modo et origine electionis modo", który faktycznie określał sposób wyboru przyszłych władców Rzeczypospolitej. W 1573 roku potwierdził elekcję Henryka III Walezego na króla Polski. Stanisław Karnkowski zmarł 8 czerwca 1603 roku.

1537 - Zmarł Andrzej Krzycki, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, poeta staropolski, piszący po łacinie, uważany za jednego z najwybitniejszych humanistów swojej epoki. Autor najstarszego polskiego pisma polemicznego podejmującego walkę z reformacją Lutra "Encomium Lutheri”. Cenzura kościelna, kierując się tylko tytułem, wciągnęła tę książkę na Indeks ksiąg zakazanych. W 2010 roku utworzono Nagrodę imienia Andrzeja Krzyckiego dla młodych poetów na debiut książkowy przyznawaną przez środowisko literackie "Zeszytów Poetyckich". Urodził się 7 lipca 1482 roku.

1566 - Zmarł Leonhart Fuchs, niemiecki lekarz i botanik, uznawany za jednego z ojców botaniki. Autor "Nowego zielnika”, w którym opisał wygląd i historię około 400 roślin oraz ich znaczenie w medycynie, w uznaniu zasług nazwano jego nazwiskiem odkrytą na Dominikanie roślinę - fuksją. Urodził się 17 stycznia 1501 roku.

1638 - Przyszły król Polski Jan Kazimierz Waza został aresztowany we Francji pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Hiszpanii. Zwolniono go po interwencji poselstwa Rzeczypospolitej w lutym 1640 roku. Został obrany władcą Rzeczypospolitej 20 listopada 1648, po trwającej sześć miesięcy wolnej elekcji. 17 stycznia 1649 w katedrze wawelskiej prymas Polski koronował Jana Kazimierza na króla Polski. Monarcha zrzekł się korony 16 września 1668 i wyjechał do Francji. 385. rocznica

1667 - Zmarła Maria Ludwika, królowa Polski, żona Władysława IV, a następnie Jana Kazimierza. Była księżniczką mantuańską. Doprowadziła do złożenia słynnych ślubów lwowskich, w których królestwo zostało oddane pod opiekę Matki Boskiej. Założyła w 1661 pierwszą polską gazetę "Merkuriusz Polski". Sprowadziła do naszego kraju trzy zakony: księży misjonarzy, sióstr miłosierdzia oraz wizytek. Jedyna władczyni w historii kraju, która poślubiła dwóch panujących po sobie władców, a do tego: dwóch braci. Urodziła się 18 sierpnia 1611 roku.

1760 - Urodził się Claude Joseph Rouget de Lisle, francuski oficer i inżynier, autor pieśni, poeta i pisarz. W 1792 roku napisał dla Armii Renu wojenną pieśń "Chant de guerré pour l’armée du Rhin”. Pieśń ta śpiewana przez bataliony Marsylii podczas marszu na Paryż w lipcu 1792 roku, szybko stała się "Marsylianką”, a od 14 marca 1879 roku - hymnem narodowym Francji. Zmarł 26 czerwca 1836 roku.

1788 - Urodził się Augustin Jean Fresnel, francuski inżynier i fizyk, współtwórca falowej teorii światła. Prowadził doświadczenia nad wpływem ruchu Ziemi na zjawiska optyczne, co stało się podstawą elektrodynamiki poruszających się ciał i szczególnej teorii względności. Jego nazwiskiem nazwano jednostkę częstotliwości - fresnel odpowiadającą w układzie SI jednemu terahercowi. Zmarł 14 lipca 1827 roku. 235. rocznica

1789 - W Warszawie przy Nowym Świecie wzniósł się w powietrze pierwszy w Polsce balon z pasażerami, który pilotował Jean Pierre Blanchard. Wystartował z ogrodu Foksal, w obecności króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, a lot zakończył po 49 minutach i pokonaniu ponad siedmiu kilometrów, lądując w Białołęce.

1841 - Urodził się James Gordon Bennett junior, amerykański wydawca prasowy, pionier sportu motorowego i lotniczego. W 1900 roku ustanowił pierwsze samochodowe formuły wyścigowe. Fundator nagród w sporcie balonowym, motorowym i żeglarskim - "Puchar Gordona Bennetta”. Zmarł 14 maja 1918 roku.

1863 - Powstanie Styczniowe: Tymczasowy Rząd Narodowy przekształcił się w Rząd Narodowy. Wprowadzono nową pieczęć okrągłą z tarczą herbową z wizerunkiem Orła, Pogoni i Archanioła Michała, zwieńczoną jagiellońską koroną oraz napisem "Rząd Narodowy. Równość Wolność Niepodległość". Rząd Narodowy posiadał władzę ustawodawczą i wykonawczą, utworzył własną tajną administrację państwową, odpowiedzialną między innymi za pobór podatków, działanie tajnej poczty, edycję prasy. Rząd Narodowy przestał działać po aresztowaniu Romualda Traugutta 10 kwietnia 1864 roku. 160. rocznica

1864 - Urodził się Léon Gaumont, francuski wynalazca, przemysłowiec, jeden z pionierów kinematografii. W 1898 roku założył wytwórnię filmową Gaumont, obecnie najstarszą i największą we Francji. W 1902 roku w wyniku połączenia w zsynchronizowaną całość kinematografu i fonografu, stworzył podstawy filmu dźwiękowego. Zmarł 9 sierpnia 1946 roku.

1876 - Urodził się Jvan Cankar, słoweński pisarz, twórca nowoczesnej prozy słoweńskiej, autor dramatów: "Marcin Kaczur”, "Kasztan osobliwego gatunku”, zbioru poezji "Erotyka”, powieści "Pani Judyta”, "Dom Maryi Wspomożycielki”, "Sługa Jernej i jego sprawiedliwość”. Zmarł 11 grudnia 1918 roku.

1887 - W Stambule zmarł generał Marian Langiewicz, dyktator Powstania Styczniowego. Dyktatorem ogłosił się 1 marca 1863 roku. Tydzień później po bitwach pod Chrobrzem i Grochowiskami załamał się i opuścił teren walk. Aresztowany przez Austriaków, przez dwa lata był więziony. W 1865 uwolniony, przebywał na emigracji w Anglii i Szwajcarii. Później wyjechał do Turcji, gdzie był przedstawicielem fabryk Kruppa. Od 1867 służył w armii tureckiej. Żył w niedostatku i zapomnieniu. Urodził się 5 sierpnia 1827 roku.

1888 - Urodził się Max Steiner, amerykański kompozytor, austriackiego pochodzenia, twórca muzyki filmowej do ponad 300 obrazów, w tym: "Casablanca”, ”Mały lord”, "Przeminęło z wiatrem”, "King Kong”. Otrzymał 26 nominacji do Oscara, zdobywając trzy statuetki, za "Potępieńca” w 1935, "A więc, podróżniku” z 1942 oraz "Odkąd wyjechałeś” w 1944 roku. Akademia nie przyznała mu nagrody za najczęściej z nim kojarzoną muzykę do "Przeminęło z wiatrem". Zmarł 28 grudnia 1971 roku. 135. rocznica

1892 - Urodził się Antoni Poznański, piłkarz, kapitan pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari. Uznany za najlepszego polskiego piłkarza do czasów odzyskania niepodległości, inicjator założenia legionowej drużyny piłkarskiej. Od 1906 roku grał w piłkę nożną w Towarzystwie Sportowym Wisła Kraków, a później przeszedł do Cracovii. Szybko wyróżnił się, jako doskonały piłkarz, w 1911 roku Austriacki Związek Piłkarski zakwalifikował go, jako gracza reprezentacyjnego. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, służył w oddziale automobilowym komendy Legionów. W 1915 roku zainicjował założenie drużyny piłkarskiej przy Komendzie Legionów, którą kilka miesięcy później nazwano oficjalnie "Legią”. Służył w piechocie, a następnie został skierowany na kurs pilotażu do szkoły lotniczej. Jako pilot eskadry wywiadowczej walczył w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Zginął w wypadku lotniczym, 3 czerwca 1921 roku we Lwowie.

1893 - W Krakowie założono Krakowski Klub Szachistów - pierwszą taką organizację na ziemiach polskich. Klub organizował turnieje, mecze i partie pokazowe oraz rozgrywki symultaniczne, na które przyjeżdżali znakomici mistrzowie szachiści z całego świata. Po II wojnie światowej organizacja stopniowo traciła renomę, jednak nie zaprzestała działalności. Reprezentantem klubu był między innymi arcymistrz Bogdan Śliwa. 130. rocznica

1894 - Urodził się Dimitri Tiomkin, amerykański kompozytor i pianista, pochodzenia żydowskiego, czterokrotny zdobywca Oscara. Autor muzyki do około 120 filmów, w tym do "W samo południe". Zmarł 11 listopada 1979 roku.

1899 - Urodził się Fred Astaire, amerykański aktor, tancerz, wokalista. Był najpopularniejszym aktorem wśród tancerzy i najlepszym tancerzem wśród aktorów XX wieku. American Film Institute umieścił go na piątym miejscu na liście największych aktorów wszech czasów. W 1950 roku dostał Oscara za całokształt pracy aktorskiej. Styl taneczny Astaire’a powstał z połączenia stepowania, tańca towarzyskiego i baletowego. Zmarł 22 czerwca 1987 roku.

1901 - Urodził się John Desmond Bernal, brytyjski fizyk i historyk nauki, badacz związków występujących w organizmach żywych oraz struktury minerałów. Autor prac o roli nauki w społeczeństwie - "Nauka w dziejach”. Twórca pojęcia "rewolucja naukowo-techniczna", którego użył po raz pierwszy w 1939 roku. Kontrowersyjna postać ze względu na poglądy polityczne i działalność publiczną - był członkiem partii komunistycznej i nie krył sympatii do Związku Radzieckiego. Zmarł 15 września 1971 roku.

1910 - Zmarł Stanislao Cannizzaro, włoski chemik, współtwórca nowoczesnej atomistyki. Zajmował się badaniem związku, jaki zachodzi pomiędzy ciepłem właściwym a ciężarem atomowym pierwiastków. Autor definicji: gramoatomu, gramocząsteczki i gramorównoważnika. Wyznaczył masy atomowe niektórych pierwiastków. Urodził się 13 lipca 1826 roku.

1910 - (podawana także data 17 sierpnia 1908) Urodziła się Papusza, właściwe nazwisko Bronisława Wajs, pierwsza znana polska poetka cygańska pisząca w języku romskim. Autorka zbiorów wierszy "Pieśni Papuszy” i "Lesie, ojcze mój”. Jej odkrywcą był Jerzy Ficowski, który tłumaczył wiersze romskiej poetki. W 2013 roku Krzysztof i Joanna Krauzowie nakręcili film fabularny poświęcony jej życiu i twórczości - "Papusza”. Zmarła 8 lutego 1987 roku.

1915 - Urodziła się Zofia Korbońska, żołnierz Armii Krajowej, działaczka Polonii Amerykańskiej, żona Delegata Rządu na Kraj Stefana Korbońskiego. W 1941 była jedną z organizatorek tajnej radiostacji Kierownictwa Walki Cywilnej. Uczestniczka Powstania Warszawskiego. Wspólnie z mężem aresztowana przez NKWD w 1945, zwolniona po utworzeniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. W 1947, kiedy Stefanowi Korbońskiemu groziło aresztowanie ze strony komunistycznych władz, uciekła z nim do Szwecji. W listopadzie 1947 zamieszkali w Stanach Zjednoczonych, gdzie pracowała w "Głosie Ameryki” oraz działała w Kongresie Polonii Amerykańskiej. Po śmierci męża była współzałożycielką Fundacji imienia Stefana Korbońskiego. Zmarła 16 sierpnia 2010 roku w Waszyngtonie.

1919 - W Warszawie rozpoczął się dwudniowy Zjazd Założycielski Związku Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych. Po połączeniu z innymi od 1935 roku nosił nazwę: "Społem" Związek Spółdzielni Spożywców RP.

1920 - Zmarł John Wesley Hyatt, amerykański wynalazca. Poszukując tworzywa, które mogłoby zastąpić kość słoniową, używaną do wyrobu kul bilardowych, wynalazł proces otrzymywania celuloidu. Urodził się 28 listopada 1837 roku.

1921 - Urodził się Wieńczysław Gliński, aktor filmowy i teatralny, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim. W dorobku miał ponad 120 ról teatralnych i kilkadziesiąt filmowych. Przez wiele lat związany z Polskim Radiem, wystąpił w ponad 1,5 tysiąca audycji radiowych. Zagrał między innymi w obrazach "Orzeł", "Kapelusz pana Anatola", "Marysia i Napoleon" oraz "Wszyscy święci". Występował też w "Kabarecie Starszych Panów". Żołnierz Armii Krajowej, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych. Zmarł 8 lipca 2008 roku.

1922 - W Pucku rozpoczęły działalność Warsztaty Remontowe Marynarki Wojenne, przeniesione w 1927 roku do Gdyni, a następnie przekształcone w Stocznię Marynarki Wojennej. Początkowo wyposażenie składało się z dwóch barek warsztatowych oraz dźwigu torowego. W tym czasie wykonywano głównie remonty okrętów, które stacjonowały w Porcie Wojennym Puck. Po przeniesieniu do Gdyni Warsztaty rozmieszczono w czterech budynkach przy nabrzeżu. W późniejszym czasie infrastrukturę lądową systematycznie rozbudowywano, kontynuowano prowadzenie remontów jednostek polskiej floty, a także zwodowano nowe okręty i statki, w tym trzy minowce, trzy holowniki i bazę nurków.

1924 - John Edgar Hoover został na kolejne 48 lat dyrektorem Federalnego Biura Śledczego. Rozbudował skutecznie działającą agencję do walki z przestępczością kryminalną. Osobiście brał udział w spektakularnych akcjach zatrzymywania znanych gangsterów. Po II wojnie światowej położył nacisk na zwalczanie zagrożenia komunizmem, co powodowało kontrowersje w samym Biurze. Wielu jego przeciwników oskarżało go o obsesję na tym punkcie. Walka obejmowała między innymi prześladowanie dysydentów politycznych i aktywistów, na przykład Martina Luthera Kinga. Hoover służył ośmiu prezydentom, od Calvina Coolidge’a do Richarda Nixona.

1926 - Wincenty Witos po raz trzeci objął stanowisko premiera, tworząc centroprawicowy rząd oparty na koalicji PSL "Piast", Związku Ludowo-Narodowego, Chrześcijańskiej Demokracji i Narodowej Partii Robotniczej. Cztery dni później - 14 maja, w konsekwencji zamachu przeprowadzonego przez marszałka Józefa Piłsudskiego, gabinet Wincentego Witosa ustąpił.

1927 - Urodził się Ladislav Hejdánek, czeski profesor, filozof, rzecznik Karty 77. Na początku lat 60. publikował w pismach literackich. W 1968 został zatrudniony w Instytucie Filozofii Czechosłowackiej Akademii Nauk. W 1971 roku został aresztowany, a w następnym roku skazany na dziewięć miesięcy więzienia za agitację antypaństwową. Po pół roku wyszedł z więzienia. Pracował, jako portier nocny, stróż, palacz, i magazynier. W 1985 roku zrezygnował z pracy zawodowej i założył czasopismo filozoficzno-teologiczne "Reflexe". W 1976 roku podpisał się pod deklaracją Karty 77. Opublikował listy do przyjaciela, w których wyjaśniał sens powstania deklaracji oraz oporu przeciw reżimowi. Po śmierci Jana Patočki został rzecznikiem Karty 77. Zmarł 28 kwietnia 2020 roku.

1933 - W Berlinie i wielu innych miastach zapłonęły stosy z książkami autorów uznanych za antyniemieckich. Naziści palili książki, które były niezgodne z hitlerowską ideologią - nie propagowały niemieckiego narodowo-socjalistycznego ducha. Były to przeważnie dzieła autorów żydowskich, a także publikacje marksistowskie i pacyfistyczne. Do ognia wrzucano rozprawy między innymi Alberta Einsteina, Karola Marksa, Thomasa i Heinricha Mannów, Zygmunta Freuda. 90. rocznica

1933 - Powołano rząd Janusza Jędrzejewicza. Premier wraz z gabinetem podał się do dymisji 13 maja 1934. 90. rocznica

1939 - Urodził się Witold Woyda, szermierz, zdobywca dwóch złotych medali na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 roku - w turnieju indywidualnym i drużynowym, wielokrotny medalista mistrzostw świata. W 1972 roku w plebiscycie "Przeglądu Sportowego” został wybrany najlepszym sportowcem roku w Polsce i odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 5 maja 2008 roku w Nowym Jorku.

1940 - Pierwszy Lord Admiralicji Winston Churchill został premierem Wielkiej Brytanii. Misję kierowania krajem będącym w sytuacji wojny powierzył mu król Jerzy VI. Obejmując władzę, Winston Churchill wygłosił słynne oświadczenie: "Nic innego nie mogę wam zaoferować poza krwią, potem i łzami". Był zdecydowanym przeciwnikiem zawierania układów z Niemcami i wyeliminował z rządu wszystkich, którzy byli tego zwolennikami. Winston Churchill uzyskał wsparcie USA w walce z Niemcami. Później do sojuszników dołączył ZSRR, tworząc razem Wielką Trójkę, która w 1945 roku, w Jałcie i Poczdamie ustaliła strefy wpływów po zakończeniu wojny.

1940 - Początek kampanii francuskiej, inaczej zwanej bitwą o Francję. Niemiecka ofensywa na ten kraj połączona była z zajęciem Belgii, Holandii i Luksemburga, przy złamaniu neutralności tych państw. Niemcom skutecznie udało się zrealizować ideę Blitzkriegu, czyli błyskawicznego ataku i zajęcia kraju napadniętego. W konsekwencji tego Francja skapitulowała 22 czerwca 1940 roku.

1940 - Niemcy utworzyli getto żydowskie w Krośniewicach. Liczyło ono zaledwie hektar powierzchni, na której stłoczono ponad 1100 Żydów z miasta i okolic. 15 października 1942 getto zostało zlikwidowane, a wszystkich jego mieszkańców wywieziono do niemieckiego obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem i wymordowano.

1940 - Wojska brytyjskie wylądowały na Islandii. Po niemieckich sukcesach w Danii i Norwegii, Wielka Brytania obawiała się ataku. W związku z tym chciała założyć bazę na Islandii. Inwazja została przygotowana w pośpiechu. Wiele celów operacyjnych zostało opracowanych dopiero w drodze na wyspę. Nikt z Brytyjczyków nie mówił po islandzku. Głównym celem było zabezpieczenie stolicy Islandii, ale także portu Hvalfjörour, by ustrzec się przed niemieckim kontratakiem z morza. Brytyjczycy liczyli się także z możliwością przerzucenia żołnierzy niemieckich drogą powietrzną, co miało miejsce w Norwegii. Dlatego zabezpieczono lotniska.

1941 - Rudolf Hess, jeden z najwyższych dygnitarzy III Rzeszy, fanatyczny zwolennik Adolfa Hitlera i jego zastępca w NSDAP, w tajemnicy, poleciał samolotem do Wielkiej Brytanii, aby negocjować warunki niemiecko-brytyjskiego pokoju. Adolf Hitler, gdy dowiedział się o samozwańczym locie swojego zastępcy, rozkazał propagandzistom przedstawić swego współpracownika, jako szaleńca. Lot Rudolfa Hessa uchodzi za jedną z największych zagadek II wojny światowej.

1942 - Urodził się Carl Douglas, jamajski wokalista, któremu popularność przyniósł utwór "Kung Fu Fighting”. Piosenka znajdowała się przez długi czas na pierwszych miejscach amerykańskich i brytyjskich list przebojów w 1974 roku. Utwór składał hołd filmom poświęconym wschodnim sztukom walki.

1943 - Urodził się Andrzej Badeński, lekkoatleta, w latach 60. i na początku 70. jeden z najlepszych biegaczy europejskich na 400 metrów, medalista letnich igrzysk olimpijskich w 1964 roku, mistrz Europy i wielokrotny mistrz Polski. W 1974 wyjechał, jako kibic na Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej w RFN. Do Polski już nie wrócił. Niedługo po tym skończył szkołę filmową w Norymberdze i został technikiem dźwięku. Wyuczenie nowego zawodu pozwoliło mu na podjęcie pracy w niemieckich stacjach telewizyjnych. Od tego momentu komunistyczne władze PRL objęły wszelkie informacje na jego temat cenzurą. Zmarł 28 września 2008 roku w Wiesbaden. 80. rocznica

1944 - Urodził się Jim Abrahams, amerykański reżyser filmowy i pisarz. Najbardziej znany jest z komedii, będących pastiszami znanych filmów hollywoodzkich. Współtworzył je z braćmi Jerrym i Davidem Zucker, między innymi "Czy leci z nami pilot?", nominowany do nagrody BAFTA za najlepszy scenariusz oraz serię "Naga broń".

1945 - Zmarł Friedrich Wilhelm Krüger, zbrodniarz hitlerowski. Był odpowiedzialny za masową eksterminację Żydów polskich, w szczególności za utworzenie gett i warunki w nich panujące oraz masową eksterminację Żydów w niemieckich obozach zagłady - Treblinka, Belzec i Sobibor. Nadzorował także likwidację getta warszawskiego. Ponosił też odpowiedzialność za terror wobec cywilnej ludności polskiej. Urodził się 8 maja 1894 roku.

1946 - Urodził się Piotr Paleczny, pianista, laureat wielu międzynarodowych konkursów pianistycznych, w tym Konkursu Chopinowskiego w 1970 roku. Dyrektor Festiwalu Chopinowskiego w Dusznikach od 1993 roku. Prowadzi kursy mistrzowskie w Bordeaux, Amsterdamie, Paryżu, Buenos Aires, Montevideo, Meksyku, Tokio, Lugano i Warszawie. Jego repertuar obejmuje przede wszystkim muzykę klasyczną, romantyczną oraz klasykę XX wieku. Oprócz kariery pianistycznej jest także pedagogiem muzycznym. Prowadzi klasę fortepianu na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie i kursy mistrzowskie w wielu krajach świata.

1946 - Urodził się Donovan Leitch, szkocki wokalista i gitarzysta. Śpiewa w stylu pop. Współpracował z The Beatles, komponując między innymi, część piosenki "Yellow Submarine". 11 razy znalazł się na brytyjskiej liście przebojów, a najwyższe, drugie miejsce, osiągnął piosenką "Sunshine Superman". Był jednym z najpopularniejszych artystów lat 60.

1947 - Zmarł Juliusz Osterwa, aktor, reżyser, pedagog, reformator teatru, założyciel teatru "Reduta" w Warszawie. Zagrał około 250 ról, między innymi w dramatach Stefana Żeromskiego. Zasłynął, jako odtwórca ról: Don Fernand w "Księciu Niezłomnym” i Fantazy w "Fantazym” Juliusza Słowackiego, Konrada w "Wyzwoleniu” Stanisława Wyspiańskiego. Występował w kabarecie "Zielony Balonik". Urodził się 23 czerwca 1885 roku.

1951 - KC PZPR rozpoczął tworzenie listy książek przeznaczonych do usunięcia z bibliotek i księgarń. Obejmowała ona pierwotnie ponad 1600 tytułów.

1952 - W Polsce wprowadzona została reglamentacja cukru i słodyczy. Reglamentowane było także mięso, i przetwory mięsne, masło oraz mydło i środki piorące. Był to drugi okres systemu kartkowego, obowiązujący do stycznia 1953. Zniesiono go wraz z drastycznymi podwyżkami cen urzędowych. Kolejny okres kartkowy rozpoczął się w lipcu 1976 roku od wprowadzenia cukru na kartki. Lista produktów była rozszerzana, system kartkowy przetrwał do końca PRL.

1952 - Urodził się Lowell Fillmore "Sly" Dunbar, jamajski perkusista i producent muzyczny, w duecie z Robbie'em Shakespearem stworzył najsłynniejszą sekcję rytmiczną w historii muzyki reggae, Sly & Robbie, współzałożyciel wytwórni Taxi Records.

1953 - Urodził się Andrzej Nowicki, muzyk, gitarzysta basowy, występował w zespołach - Perfect i Voo Voo. Dla Perfectu skomponował piosenki: "Kołysanka dla nieznajomej”, "Niepokonani”, "Adrenalina”, "Na dzikiej łące”. Zmarł 7 kwietnia 2000 roku. 70. rocznica

1955 - Na Morzu Północnym zatonął polski statek rybacki MT "Czubatka". Zginęło 12 członków załogi. Za przyczynę katastrofy uznano wywrócenie się jednostki na skutek rezonansu kołysań bocznych statku oraz okresowego przebiegu fali bocznej.

1955 - Urodził się Mark David Chapman, amerykański przestępca, który zabił muzyka i byłego członka zespołu The Beatles, Johna Lennona. Został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności, przebywa obecnie w Attica State Prison niedaleko Buffalo.

1957 - Urodził się Sid Vicious, właściwie John Simon Ritchie, angielski muzyk, najbardziej znany w latach 1977-1978, jako basista punk rockowego zespołu Sex Pistols. Podczas swojej kariery muzycznej był uzależniony od narkotyków, przez co Sex Pistols miało problemy z nagraniem swojego debiutanckiego albumu. W rezultacie Sid Vicious na basie gra tylko w jednej piosence. Zmarł 2 lutego 1979 roku z powodu przedawkowania heroiny.

1960 - Urodził się Bono, wokalista i kompozytor, członek irlandzkiej grupy rockowej U2. Był jednym z nominowanych do Pokojowej Nagrody Nobla za działalność na rzecz zmniejszenia długów państw Trzeciego Świata oraz za uświadamianie społeczeństw o AIDS. W 2005 roku magazyn "Time" ogłosił muzyka Człowiekiem Roku, a rok później został uhonorowany przez brytyjską królową Elżbietę II Orderem Imperium Brytyjskiego z tytułem Rycerza Komandora.

1960 - Zakończyła się pierwsza podmorska podróż dookoła świata. Amerykański atomowy okręt podwodny "Triton" w 84 dni przepłynął 41 tysięcy 519 mil morskich. Okręt powtórzył trasę pokonaną w latach 1519-1522 przez Ferdynanda Magellana.

1964 - Na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Treblince odsłonięto pomnik-mauzoleum, upamiętniający blisko 900 tysięcy Żydów, którzy zostali tam zamordowani przez Niemców. Pomnik został zaprojektowany przez rzeźbiarza Franciszka Duszeńkę i architekta Adama Haupta. Uznawany jest za wybitne dzieło architektury pomnikowej i jedno z najbardziej poruszających upamiętnień Holokaustu w Polsce i na świecie.

1965 - Urodziła się Linda Evangelista, kanadyjska supermodelka, rozpoznawana, jako jedna z najbardziej zasłużonych i wpływowych modelek wszech czasów. Wystąpiła na ponad 700 okładkach różnorodnych magazynów mody, co czyni ją dotąd niepokonaną rekordzistką. Ponadto pojawiła się na 24 okładkach włoskiej edycji czasopisma "Vogue", czego także nie dokonała żadna inna modelka. W 1990 roku została uznana przez magazyn "People" za jedną z 50 najpiękniejszych ludzi na świecie.

1967 - Zmarł ranny w wypadku, podczas wyścigu Formuły 1 o Grand Prix Monako, włoski kierowca Lorenzo Bandini. Był dziesiątą tragicznie zmarłą ofiarą w historii Formuły 1. Założona przez jego siostrę Fundacja Lorenzo Bandiniego, co roku wręcza jednemu z zawodników Trofeum Lorenzo Bandiniego. Nagroda jest przyznawana za najbardziej widoczne postępy w rozwoju sportowym i ducha walki okazywanego na torze. Lorenzo Bandini urodził się 21 grudnia 1935 roku w Barce w Libii.

1972 - Zginął w wypadku samochodowym w Szwecji Marek Lusztig, kompozytor, reżyser, pedagog, współtwórca Studenckiego Teatru Satyryków - STS, współpracownik Polskiej Kroniki Filmowej. Komponował i opracowywał podkłady muzyczne i dźwiękowe do wielu filmów, między innymi: "Sublokator", "Barbara i Jan" oraz "Dwa żebra Adama". Urodził się 14 kwietnia 1932 roku.

1973 - Polska premiera filmu "Ostatnie tango w Paryżu" w reżyserii Bernardo Bertolucciego. Film wywołał skandal z powodu śmiałych scen erotycznych. We Włoszech zabroniono dystrybucji tego obrazu, wszystkie kopie oficjalnie zniszczono, a sąd pozbawił reżysera praw obywatelskich na pięć lat i skazał na cztery miesiące aresztu w zawieszeniu. Po wielu latach cofnięto cenzurę, a film wszedł do kin w nieznacznie skróconej wersji. Główne role zagrali: Marlon Brando, Maria Schneider i Jean-Pierre Léaud. 50. rocznica

1975 - Urodził się Artur Pontek, aktor Teatru Polskiego w Warszawie. Wystąpił w filmach: "Misja specjalna”, "Zmowa”, "Enak”, "Pan Kleks w kosmosie”. Znany z roli sierżanta Mariana Marczaka w serialu telewizyjnym "Ojciec Mateusz", w którym gra od 2008 roku. Wystąpił także w serialach: "Kryminalni” i "Szpital na peryferiach”. Występował w filmach już, jako dziecko. Mając 10 lat zagrał główną rolę w serialu "Banda Rudego Pająka".

1977 - Zmarła Joan Crawford, amerykańska aktorka, jedna z największych gwiazd w historii Hollywood, tancerka i piosenkarka. Zagrała w ponad 80 filmach, zarówno niemych jak i dźwiękowych, między innymi w: "Naszych roztańczonych córkach", "Ludziach w hotelu", "Kobietach", "Humoresce", "Co się zdarzyło Baby Jane?". Dostała Oscara za pierwszoplanową rolę w filmie "Mildred Pierce" Michaela Curtiza. Była jeszcze dwukrotnie nominowana do tej nagrody za filmy noir "Opętana" i "Sudden Fear". W połowie lat 70. wycofała się z życia publicznego. Urodziła się 23 marca 1904 roku.

1978 - Rzekome lądowanie UFO w Emilcinie. Był to jeden z najgłośniejszych w Polsce przypadków związanych z doniesieniami o rzekomych spotkaniach z niezidentyfikowanego statku kosmicznego i jego pasażerami. Jan Wolski, mieszkaniec wsi Emilcin, twierdził, że kiedy wracał do domu przez las, spotkał dziwne istoty oraz ich pojazd. Obiekt mieli rzekomo widzieć inni mieszkańcy. 45. rocznica

1981 - Urodził się Arkadiusz Gołaś, siatkarz, olimpijczyk, reprezentant Polski w latach 2001-2005. Zginął 16 września 2005 roku w wypadku samochodowym w Austrii. Auto prowadzone przez żonę siatkarza niespodziewanie zjechał na prawo i uderzyło w betonową ścianę. Arkadiusz Gołaś zginął na miejscu, a jego żona trafiła do szpitala.

1981 - Początek wizyty delegacji NSZZ "Solidarność" na czele z Lechem Wałęsą w Japonii.

1986 - Zmarła Anna Kamieńska, poetka i tłumaczka, autorka blisko 100 książek. Przekładała między innymi z rosyjskiego, bułgarskiego, białoruskiego, słowackiego, serbsko-chorwackiego, łacińskiego oraz hebrajskiego. Opracowała antologię poezji rosyjskiej. Tworzyła lirykę refleksyjną, pisała wiersze i książki dla dzieci. Niedługo przed śmiercią ksiądz Jan Twardowski zadedykował jej swój znany wiersz "Śpieszmy się”. Poetka zdążyła jeszcze odpowiedzieć tekstem "Puste miejsca”. Urodziła się 12 kwietnia 1920 roku. 1988 - Strajk w Stoczni Gdańskiej został przerwany - bez zawarcia porozumienia. Protestujący w zwartym pochodzie, w milczeniu opuścili stocznię i udali się do kościoła świętej Brygidy. 35. rocznica

1989 - Lech Wałęsa odebrał w Strasburgu Europejską Nagrodę Praw Człowieka.

1990 - W warszawskim klubie Hybrydy po raz pierwszy wystąpiły Elektryczne Gitary. Zespół zdobył rozgłos i do 2009 roku sprzedał ponad 1,5 miliona oryginalnych płyt. Od początku słynął ze specyficznego poczucia humoru i przewrotnej autoironii. Głównym założeniem zespołu było wykonywanie piosenki autorskiej w oprawie rockowej. Autorem większości repertuaru jest Kuba Sienkiewicz.

1991 - Urodził się Kamil Bednarek, piosenkarz reggae, kompozytor, autor tekstów. W latach 2008-2012 wokalista formacji Star Guard Muffin, a od 2012 roku zespołu sygnowanego jego nazwiskiem.

1992 - Zmarł Andrzej Waligórski, poeta, satyryk, wieloletni pracownik Polskiego Radia Wrocław, jeden z twórców i kierownik magazynu rozrywkowego "Studio 202", współtwórca i autor kabaretu "Elita". Był autorem tekstu "Ballady o Cysorzu" i nadawanego w audycji "60 minut na godzinę" słuchowiska "Rycerze", z którego pochodzi piosenka "Hej szable w dłoń". Andrzej Waligórski był autorem ponad tysiąca tekstów piosenek. Urodził się 20 października 1926 roku.

1994 - Nelson Mandela został pierwszym czarnoskórym prezydentem RPA. Południowoafrykański polityk był przewodniczącym Afrykańskiego Kongresu Narodowego - ANC. Był zaangażowany w walkę z apartheidem, wielokrotnie więziony. W 1993 roku został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla. Funkcję prezydenta RPA pełnił do 1999 roku. Zmarł 5 grudnia 2013 roku.

1996 - Na Mount Everest w wyniku błędów kierowników dwóch komercyjnych wypraw oraz burzy śnieżnej zginęło ośmiu himalaistów, w tym obaj kierownicy ekspedycji - Rob Hall i Scott Fischer.

1996 - Premiera filmu "Pułkownik Kwiatkowski" w reżyserii Kazimierza Kutza. Film opowiada o żołnierzu, który udając wiceministra Bezpieczeństwa Publicznego, kpi sobie z władz, przeprowadza inspekcje więzień i posterunków i uwalnia więźniów bezpieki. W tej roli wystąpił Marek Kondrat. Pierwowzorem postaci Kwiatkowskiego miał być jeden z żołnierzy wyklętych - kapitan Wojciech Kossowski, pseudonim "Sęp”.

2002 - Zmarła Bogna Sokorska, śpiewaczka operowa, sopran koloraturowy. Była nazywana "Słowikiem Warszawy". Należała do najwybitniejszych polskich śpiewaczek drugiej połowy XX wieku. Solistka Opery Warszawskiej i teatrów operowych w Düsseldorfie oraz Essen. Mężem artystki był pianista i kompozytor Jerzy Sokorski. Była krewną barda Jacka Kaczmarskiego. Urodziła się 6 kwietnia 1927 roku.

2002 - Operacja "Ochronna Tarcza”: zakończyło się trwające od 2 kwietnia oblężenie przez wojsko izraelskie Bazyliki Grobu Pańskiego w Betlejem, gdzie schroniło się około 200 Palestyńczyków. W czasie oblężenia przebywali na terenie kompleksu, należący do lokalnych wspólnot, franciszkanie, mnisi greccy i ormiańscy. Jednym z nich był Polak ojciec Seweryn Lubecki. W czasie oblężenia zabito ośmiu Palestyńczyków. Zraniony został jeden mnich ormiański. Izraelczycy znaleźli we wnętrzu bazyliki 40 ładunków wybuchowych. Podczas trwającej trzy tygodnie operacji "Ochronna tarcza", zginęło co najmniej 500 Palestyńczyków, a 1500 zostało rannych. Izrael stracił 29 żołnierzy, a 127 zostało rannych. Była to największa operacja wojskowa na Zachodnim Brzegu Jordanu od czasu wojny sześciodniowej w 1967.

2002 - W Wilnie rozpoczęto odbudowę Zamku Dolnego, siedziby władców litewskich i królów polskich. 6 lipca 2009 roku dokonano symbolicznego otwarcia Zamku. Wnętrza skrzydła wschodniego otrzymały stylizowany wystrój gotycki, skrzydła południowego renesansowy, natomiast skrzydła południowo-zachodniego wczesnobarokowy. Otwarcia towarzyszyło obchodom tysiąclecia pierwszej historycznej wzmianki o Litwie. Zamek został zniszczony przez Rosjan w czasie najazdu w latach 1655-1661.

2004 - W Hershey w Pensylwanii urodziły się sześcioraczki Gosselin. Cztery lata wcześniej Kate Gosselin urodziła bliźniaki. Wcześniej leczyła się z niepłodności i wraz z mężem zdecydowali się na sztuczne zapłodnienie. W październiku 2003 zaszła w ciążę i urodziła trzech chłopców i trzy dziewczynki.

2005 - Nieudany zamach na prezydenta USA George’a W. Busha podczas jego przemówienia na Placu Wolności w Tbilisi. Granat rzucony z tłumu przez 27-letniego Vladimira Arutyuniana nie eksplodował.

2005 - W Berlinie odsłonięto Pomnik Pomordowanych Żydów Europy. Upamiętnia zagładę Żydów podczas II wojny światowej. Składa się z 2711 betonowych bloków-steli - po jednym na każdą stronę Talmudu, ustawionych w równoległych szeregach z niewielkim odchyleniem od pionu. Na obrzeżu pomnika rośnie 41 drzew. W skład pomnika wchodzi podziemne muzeum i księgarnia.

2006 - Zmarł Aleksander Zinowiew, rosyjski filozof, pisarz i dysydent, twórca terminu "homo sovieticus" - "człowiek radziecki". Autor prac z zakresu logiki i metodologii nauk. Od 1977 do 1999 roku przebywał na emigracji, ponieważ został wydalony ze Związku Radzieckiego. Urodził się 29 września 1922 roku.

2009 - Zmarł Zbigniew Łagocki, fotografik, artysta i pedagog, profesor krakowskiej ASP. Był autorem pierwszego albumu dotyczącego Piwnicy pod Baranami zatytułowanego "Piwnica”. Współorganizował, wraz ze Zbigniewem Dłubakiem, wiele ekspozycji, między innymi "Wystawę Fotografii Subiektywnej" w Krakowie w 1968 roku i "Fotografowie Poszukujący" w Warszawie w 1971 roku. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 6 listopada 1927 roku.

2012 - Zmarł Gunnar Sonsteby, członek norweskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej, bohater narodowy. Jedyna osoba, która trzykrotnie została odznaczona Krzyżem Wojennym - najwyższym odznaczeniem Królestwa Norwegii. W czasie wojny uczestniczył w wielu akcjach sabotażowych przeciwko okupantowi. Urodził się 11 stycznia 1918 roku.

2013 - Były dyktator Gwatemali Efraín Ríos Montt został uznany za winnego zbrodni przeciwko ludzkości oraz ludobójstwa i skazany na 80 lat pozbawienia wolności. Reżim Montta jest odpowiedzialny za największe ludobójstwo w historii 36-letniej wojny domowej w Gwatemali, która pochłonęła 200 tysięcy ofiar. Efraín Ríos Montt zmarł 1 kwietnia 2018 roku. 10. rocznica

2015 - Andrzej Duda i ubiegający się o reelekcję Bronisław Komorowski przeszli do II tury wyborów prezydenckich. II tura 24 maja zakończyła się zwycięstwem Andrzeja Dudy, który uzyskał 51,55 procent głosów. 6 sierpnia Andrzej Duda złożył przysięgę prezydencką przed Zgromadzeniem Narodowym. W wyborach prezydenckich w 2015 roku w sumie startowało 11 kandydatów.

2016 - Zmarł Gene Gutowski, właściwie Witold Bardach, polsko-amerykański producent filmowy pochodzenia żydowskiego. W czasie okupacji stracił całą swoją rodzinę, wymordowaną w obozie w Bełżcu. Sam uciekł do Warszawy i już, jako Eugeniusz Gutowski pracował w zakładach Junkersa- skąd wynosił radiostacje dla warszawskiego podziemia. W ostatnich tygodniach wojny przedostał się do Niemiec na stronę kontrolowaną przez Amerykanów i został zatrudniony, jako agent specjalny, zajmujący się ściganiem zbrodniarzy wojennych i agentów radzieckich. W 1947 roku trafił do USA i w latach 50. zajął się produkcją filmową - pierwszym filmem, do którego prawa kupił był "Ósmy dzień tygodnia" Marka Hłaski, wyreżyserowany przez Aleksandra Forda. Współpracował z Romanem Polańskim przy produkcji jego filmów: "Wstręt", "Matnia", "Nieustraszeni Pogromcy Wampirów" i "Pianista". Urodził się 26 lipca 1925 roku we Lwowie. 2020 - Zmarł Tadeusz Milewski, działacz społeczny, biegacz - medalista paraolimpijski. Biegał sportowo od lat młodzieńczych, zdobył brązowy medal w dystansie 5 kilometrów. Gdy w wyniku wypadku utracił wzrok, nie zrezygnował ze sportu, tylko zmienił dyscyplinę na rzut dyskiem lub oszczepem. W 1976 roku zdobył brązowy medal na Letnich Igrzyskach Paraolimpijskich. Działał także w Polskim Związku Niewidomych. Współtworzył ośrodek rehabilitacyjno - leczniczy "Labirynt”. Urodził się 13 grudnia 1938 roku.

2020 - Z powodu trwającej pandemii COVID-19 nie przeprowadzono pierwszej tury wyborów prezydenckich.

2020 - Urodził się Karol z Luksemburga, właściwie Charles Jean Philippe Joseph Maria Guillaume, książę Luksemburga z dynastii Burbon-Parmeńskiej, syn Wilhelma, dziedzicznego wielkiego księcia Luksemburga i jego małżonki, Stefanii, dziedzicznej wielkiej księżnej Luksemburga, wnuk Henryka, wielkiego księcia Luksemburga. Zajmuje drugie miejsce w linii sukcesji luksemburskiego tronu. Poprzez swojego przodka, Jana Wilhelma Friso, księcia Oranii spokrewniony jest ze wszystkimi rodzinami królewskimi i książęcymi panującymi w Europie. Mieszka w Zamku Fischbach w Luksemburgu.

2021 - Kolejny konflikt izraelsko-palestyński, trwający do 21 maja. Izraelskie naloty na Strefę Gazę kosztowały życie 254 Palestyńczyków i zraniły ponad 1900 osób. Rakiety i inne pociski ze Strefy Gazy zabiły 13 osób w Izraelu, a około 357 osób zostało rannych.

2022 - Zmarł Łeonid Krawczuk, pierwszy prezydent niepodległej Ukrainy. W grudniu 1991 wraz z przedstawicielami Rosji i Białorusi podpisał porozumienie białowieskie o rozwiązaniu ZSRR. W sierpniu 1992, na uroczystym posiedzeniu ukraińskiego parlamentu w Kijowie, ostatni prezydent Ukraińskiej Republiki Ludowej na emigracji Mykoła Pławjuk przekazał mu państwowe insygnia. Urodził się 10 stycznia 1934 roku. 1. rocznica

2022 - Zmarł Mieczysław Kluge, powstaniec warszawski, żołnierz Armii Krajowej. Wieloletni działacz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Odznaczony między innymi Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta oraz Warszawskim Krzyżem Powstańczym. Urodził się 2 października 1927 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-03-30, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 30 marca - Wielka Sobota - dzień czuwania przy grobie Jezusa i oczekiwania na Jego Zmartwychwstanie. Liturgia Wigilii Paschalnej z odnowieniem przyrzeczeń chrzcielnych… » więcej 2024-03-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 marca - Dzień Metalowca. » więcej 2024-03-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 marca - 845 r. Paryż został złupiony przez wikingów. Wikingowie wielokrotnie w IX wieku najeżdżali to miasto, pustosząc je i paląc. Przełom nastąpił… » więcej 2024-03-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 27 marca - Międzynarodowy Dzień Teatru, ustanowiony w 1961 roku, podczas kongresu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w Helsinkach » więcej 2024-03-26, godz. 01:25 Kartka z kalendarza 26 marca - Dzień Modlitw za Więźniów, ustanowiony na Konferencji Episkopatu Polski w 2009 roku, w dniu wspomnienia świętego Dobrego Łotra, patrona więźniów… » więcej 2024-03-25, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 25 marca - Dzień Świętości Życia, święto obchodzone przez Kościół katolicki w Polsce, w celu przypomnienia o nadrzędnej wartości życia ludzkiego. 25… » więcej 2024-03-24, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 24 marca - Międzynarodowy Dzień Prawa do Prawdy dotyczącej Poważnych Naruszeń Praw Człowieka i Godności Ofiar, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. … » więcej 2024-03-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 marca - W Polsce i na Węgrzech - Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. 23 marca - Światowy Dzień Meteorologii, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne… » więcej 2024-03-22, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 22 marca - Światowy Dzień Wody, obchodzony od 1993 roku, a ustanowiony podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku. 22 marca - Dzień Ochrony Bałtyku… » więcej 2024-03-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 marca - Światowy Dzień Walki z Dyskryminacją Rasową - rozpoczyna Tydzień Solidarności z Ludami Zmagającymi się z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »