Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-05-08, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska

Kartka z kalendarza

8 maja - Międzynarodowy Dzień Zwycięstwa, obchodzony w rocznicę podpisania w Berlinie przez feldmarszałka Wilhelma Keitla aktu bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy w 1945 roku, najpierw w Reims we Francji, kilka godzin później w Karlshorst na przedmieściu Berlina.

8 i 9 maja - Czas Upamiętniający i Jednoczący Tych, Którzy Stracili Życie Podczas II Wojny Światowej, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2005 roku. Data zbiega się z rocznicą zakończenia drugiej wojny światowej, obchodzoną 8 maja w większości krajów, a 9 maja w państwach dawnego bloku wschodniego.

8 maja - Światowy Dzień Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, obchodzony w rocznicę urodzin Henriego Dunanta, szwajcarskiego filantropa, współtwórcy tej organizacji, pierwszego laureata pokojowej Nagrody Nobla.

8 maja - Światowy Dzień Walki z Rakiem Jajnika.

8 maja - Międzynarodowy Dzień Bibliotekarza i Bibliotek.

8 maja - Dzień Położnej, obchodzony w Polsce.
1254 - Prawdopodobna data prawykonania hymnu "Gaude Mater Polonia", jako części nieszpornej rymowanego oficjum "Historia gloriosissimi Stanislai" Wincentego z Kielczy, napisanego na kanonizację Stanisława ze Szczepanowa.

1551 - Zmarła Barbara Radziwiłłówna, druga żona Zygmunta Augusta, polska królowa, wielka księżna litewska. Gdy król został wdowcem, zawarł potajemny ślub z Barbarą w 1547 roku, wywołując burzę wśród szlachty oraz sprzeciw Zygmunta Starego i Bony. Barbara Radziwiłłówna została koronowana w 1550 roku. Urodziła się 6 grudnia 1520 lub 1523 roku.

1629 - Urodził się Juel Niels, duński admirał, zasłużony prowadzeniem wielu zwycięskich kampanii duńskiej floty przeciwko Szwedom, znakomity administrator i reformator. Pod jego przywództwem duńska marynarka wojenna osiągnęła imponujące rozmiary, szczególnie po tym, jak został szefem admiralicji w 1683 roku. Zmarł 8 kwietnia 1697 roku.

1739 - Urodził się Stanisław Trembecki, poeta, okresu oświecenia, najwybitniejszy, obok Ignacego Krasickiego i Adama Naruszewicza. Był stałym bywalcem obiadów czwartkowych, organizowanych przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Napisał wiele wierszy politycznych, libertyńskich, jak: "Oda na ruinę zakonu jezuitów", "Oda nie do druku", oraz poematów opisowych, publicystyki, poematów refleksyjnych. Jest również autorem przekładów dzieł twórców francuskich, między innymi komedii Woltera "Syn marnotrawny”. Zmarł 12 grudnia 1812 roku.

1779 - W Carskim Siole urodził się Konstanty Pawłowicz Romanow, wielki książę rosyjski z dynastii Romanowów, następca tronu rosyjskiego w latach 1801-1823,w latach 1815-1830 naczelny wódz wojsk Królestwa Polskiego i faktyczny jego wielkorządca. W nocy 29 listopada 1830 był głównym celem ataku spiskowców. Jednak udało mu się uciec z warszawskiego Belwederu w przebraniu kobiety. Po wybuchu powstania listopadowego na czele korpusu rosyjskiego uciekł do Rosji, gdzie wkrótce - 27 czerwca 1831 roku - zmarł.

1786 - Urodził się Jan Maria Vianney, francuski duchowny katolicki, mistyk, święty Kościoła katolickiego. Proboszcz z Ars był sławny, jako niezwykły spowiednik, który ma dar czytania w ludzkich sumieniach i przepowiadania przyszłości. Papież Pius XI kanonizował go w 1925 roku, a cztery lata później ogłosił świętego Jana Marię Vianneya patronem wszystkich proboszczów Kościoła katolickiego. Zmarł 4 sierpnia 1859 roku.

1794 - Zginął stracony na gilotynie Antoine Lavoisier, francuski fizyk i chemik. Sformułował pierwszą wersję prawa zachowania masy, odkrył i nazwał tlen oraz wykazał, że jest on niezbędny przy spalaniu. Udowodnił nieprawdziwość teorii flogistonu i przyczynił się do zreformowania nomenklatury chemicznej. Jego praca "Elementarne zagadnienia chemii”, wydana w 1789 roku, jest uważana za pierwszy nowoczesny podręcznik chemii. Został stracony w czasie Wielkiej Rewolucji, jako wróg ludu. Urodził się 26 sierpnia1743 roku.

1817 - Urodził się Stanisław Lilpop, przemysłowiec i konstruktor, uważany za jednego z pionierów uprzemysłowienia w Królestwie Polskim. Zasłynął, jako konstruktor maszyn rolniczych i mechanizator rolnictwa, wprowadzając swoje projekty: pługi, brony, żniwiarki, młockarnie parowe, siewnik uniwersalny. Urządzenia jego konstrukcji odznaczały się prostą budową, łatwością obsługi, wydajnością i niezawodnością przewyższającą podobne modele z krajów wysoko uprzemysłowionych. Stanisław Lilpop przestawił ręczny sposób produkcji na maszynowy, a w miejsce obcokrajowców zatrudniał wykwalifikowanych Polaków. Zmarł 15 października 1866 roku.

1828 - Urodził się Henri Dunant, szwajcarski filantrop, pierwszy laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1901 roku, wraz z Francuzem Frédericem Passy. Był inicjatorem utworzenia Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Henri Dunant przypadkowo znalazł się na pobojowisku pod Solferino i wstrząśnięty ogromem cierpienia rannych i umierających żołnierzy - udzielał im pomocy i wzywał do tego innych. Ideą założyciela Czerwonego Krzyża było niesienie wsparcia ofiarom konfliktów zbrojnych i zapobieganie eskalacji wojen. Zmarł 30 października 1910 roku. 195 rocznica

1839 - Zmarł Jan Prosper Witkiewicz, zesłaniec i podróżnik, badacz Azji Środkowej. Dzięki zdolnościom dyplomatycznym i językowym, władał kilkunastoma językami, stał się wysłannikiem carskim do Afganistanu. Zginął w niewyjaśnionych okolicznościach, po powrocie z azjatyckich misji. Urodził się 24 czerwca 1808 roku.

1842 - 55 osób zginęło w pierwszej we Francji katastrofie kolejowej na trasie Wersal-Paryż. Wśród ofiar śmiertelnych był podróżnik i badacz Jules Dumont d’Urville wraz z rodziną. Po uroczystościach na cześć króla Ludwika Filipa I w pałacu wersalskim pociąg wracający do Paryża wykoleił się w Meudon po tym, jak w pierwszej lokomotywie złamała się oś. Wagony uderzyły w lokomotywę i zaczęły się palić. Była to pierwsza katastrofa kolejowa na świecie, która spowodowała śmierć tak wielu ludzi.

1843 - Urodził się Hipolit Wawelberg, bankier, filantrop, współzałożyciel Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie, fundator stołecznej Szkoły Mechaniczno-Technicznej, która stała się częścią Politechniki Warszawskiej. Zmarł 20 października 1901 roku. 180 rocznica

1851 - (Niektóre źródła podają datę 21 maja 1851 roku.) Urodził się Stanisław Witkiewicz, malarz, architekt, pisarz i teoretyk sztuki, ojciec Stanisława Ignacego Witkiewicza. Był twórcą stylu zakopiańskiego w architekturze i sztuce oraz jego popularyzatorem. Zafascynowany podhalańską sztuką ludową, stworzył teoretyczne podstawy tego stylu. Stanisław Witkiewicz projektował liczne budowle, a także wnętrza zakopiańskich willi, które wykonane przez miejscowych mistrzów, można podziwiać do dziś. Jest autorem książki "Na przełęczy", nazywanej "Ewangelią Tatr". Zajmował się też malarstwem. Zmarł 5 września 1915 roku.

1855 - Zmarł Stanisław Janicki, matematyk, pedagog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. W 1824 roku uzyskał pierwszy w Polsce doktorat z nauk technicznych za pracę "O machinach parowych". Urodził się 4 maja 1798 roku.

1873 - Zmarł John Stuart Mill, angielski filozof i ekonomista, teoretyk i propagator liberalizmu, uważany za twórcę liberalizmu demokratycznego. Jego najważniejsze dzieło filozoficzne to "System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej", zaś najważniejsze dzieła polityczno-ekonomiczne to "O wolności" i "Uwagi o rządzie reprezentatywnym". Wspólnie z żoną napisał "Poddaństwo kobiet" - jedną z najważniejszych krytyk nierówności płci. Urodził się 20 maja 1806 roku. 150 rocznica

1879 - George Baldwin Selden z Rochester w Stanach Zjednoczonych złożył pierwszy w historii USA patent na samochód. Przyznano go w 1895 roku na unikatowe połączenie silnika spalinowego z powozem.

1880 - Zmarł Gustaw Flaubert, francuski pisarz, przedstawiciel naturalizmu, jeden z największych mistrzów literatury francuskiej XIX wieku. Autor powieści: "Pani Bovary”, ”Salambo”, "Szkoła uczuć” i "Kuszenie świętego Antoniego”. Pisał także nowele, wydane w Polsce pod wspólnym tytułem "Trzy opowieści”. Urodził się 12 grudnia 1821 roku.

1884 - Urodził się Harry Truman, w latach 1945-1953 prezydent Stanów Zjednoczonych. Zdecydował o użyciu broni jądrowej przeciwko Japonii w sierpniu 1945 roku. Jego polityka przyczyniła się do "zimnej wojny" między Wschodem a Zachodem. Wprowadził "Plan Marshalla" - przeznaczony dla państw Europy Zachodniej zniszczonych przez wojnę oraz przyczynił się do powstania NATO. Zmarł 26 grudnia 1972 roku.

1886 - Farmaceuta z Atlanty John Stith Pemberton opracował recepturę napoju orzeźwiającego, który nazwał Coca-Colą. Pemberton zmarł krótko po zarejestrowaniu firmy Coca-Cola Co. W pierwszym roku produkcji sprzedawano dziennie dziewięć szklanek, współcześnie średnio ponad miliard butelek. Receptura stanowi pilnie strzeżoną tajemnicę.

1892 - Urodził się Stanisław Sosabowski, generał, uczestnik kampanii wrześniowej, współorganizator polskiej pierwszej Samodzielnej Brygady Spadochronowej w Szkocji. Dowodził nią w bitwie pod Arnhem. Po demobilizacji pozostał na emigracji i osiedlił się w Londynie. Autor pracy "Wychowanie żołnierza-obywatela” i wspomnień "Najkrótszą drogą". Kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari, pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. Zmarł w Wielkiej Brytanii, 25 września 1967 roku.

1894 - Urodził się Stanisław Brukalski, architekt, współtwórca i pierwszy prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP. Był jednym z twórców koncepcji spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego. Jego dziełem jest gmach teatru "Komedia" na warszawskim Żoliborzu. Pracował też na rzecz przemysłu stoczniowego. Zmarł 24 stycznia 1967 roku.

1899 - Urodził się Fryderyk August von Hayek, austriacki ekonomista, zwolennik liberalizmu, przeciwnik interwencji państwa w gospodarkę, znany z obrony zasad gospodarki wolnorynkowej. Autor książek: "Droga do niewolnictwa", "Konstytucja wolności". W 1974 roku uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie ekonomii, wraz z Gunnarem Myrdalem, za "pionierskie badania w dziedzinie teorii pieniądza i cyklów koniunkturalnych”. Zmarł 23 marca 1992 roku.

1900 - Urodziła się Tola Mankiewiczówna, solistka Opery Warszawskiej, śpiewaczka estradowa, aktorka. Dała się zapamiętać, jako wspaniała odtwórczyni ról w komediach muzycznych: "Pani minister tańczy”, "Manewry miłosne” i "Śluby ułańskie”. Zmarła 27 października 1985 roku.

1902 - Erupcja wulkanu Montagne Pelée zniszczyła miasto Saint-Pierre na karaibskiej Martynice, zabijając około 30 tysięcy osób. Tragedię przeżyły tylko trzy osoby. Erupcje Montagne Pelée są rzadkie, ale gwałtowne.

1903 - Urodził się Fernandel, francuski aktor, jeden z najpopularniejszych współczesnych komików. Zyskał wielką popularność występując w roli Don Camillo, pełnego temperamentu proboszcza z włoskiego miasteczka, który wiedzie nieustanny spór o wpływy z ideowym komunistą - burmistrzem Peppone. Znany też z filmów "Czerwona oberża" i "Wróg publiczny numer 1". Zmarł 26 lutego 1971 roku. 120 rocznica

1903 - Zmarł Paul Gauguin, francuski malarz, przedstawiciel postimpresjonizmu. W 1891 roku w poszukiwaniu nietkniętej cywilizacją natury i obyczajowości wyjechał na wyspy Tahiti i Martynikę, gdzie pozostał do końca życia. Autor obrazów: "Biały koń”, "Złoto ich ciał”, "Pejzaż z pawiami”, "Kobiety z Tahiti”, "Skąd przybywamy? Kim jesteśmy? Dokąd idziemy?”. Urodził się 7 czerwca 1848 roku. 120 rocznica

1904 - Urodził się Czesław Zadrożny, żołnierz Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej, komendant Okręgu Wołyń Batalionów Chłopskich, uczestnik Powstania Warszawskiego walczący w batalionie "Kiliński" Armii Krajowej. Był współzałożycielem Organizacji Małego Sabotażu "Wawer". W lipcu 1941 roku spalił makietę znaku "V" na placu Piłsudskiego, który Niemcy rok wcześniej przemianowali na Adolf Hitler Platz. Zginął 8 września 1944 roku.

1905 - Urodził się Karol Borsuk, matematyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk; specjalizował się w dziedzinie topologii, opublikował ponad 170 prac badawczych, autor podręczników akademickich, jeden z czołowych przedstawiciele warszawskiej szkoły matematycznej. Zmarł 24 stycznia 1982 roku.

1905 - Urodził się Piotr Biegański, architekt, pedagog, profesor Politechniki Warszawskiej, pracował nad odbudową i rekonstrukcją wielu zabytków architektury, głównie Warszawy, między innymi Teatru Wielkiego, Zamku Ujazdowskiego, a także Fromborka. Zmarł 12 stycznia 1986 roku.

1906 - Urodził się Robert Rossellini, włoski reżyser filmowy, współtwórca i główny przedstawiciel neorealizmu. Autor filmów: "Rzym, miasto otwarte”, "Strach”, "Generał della Rovere”, "Vanina Vanini”. Zmarł 3 czerwca 1977 roku.

1907 - Urodził się Stanisław Leszczycki, geograf, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego, przewodniczący Międzynarodowej Unii Geograficznej, kierownik prac nad "Narodowym Atlasem Polski". Został aresztowany w listopadzie 1939 w niemieckiej akcji pacyfikacyjnej, tak zwanej Sonderaktion Krakau. Był więziony we Wrocławiu, a następnie w niemieckich obozach koncentracyjnych Sachsenhausen i Dachau. Był jednym z ekspertów komunistycznego Rządu Tymczasowego RP do spraw granic, uczestniczących w konferencji w Poczdamie w lipcu 1945. Zmarł 17 czerwca 1996 roku

1907 - Urodził się Stanisław Zdzisław Kozłowski, porucznik lekarz Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. W 1922 założył wraz z innymi gimnazjalistami klub sportowy Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski. W czasie wojny obronnej Polski 1939 dostał się w Wilnie do niewoli radzieckiej i został przewieziony do obozu NKWD w Kozielsku, a 9 kwietnia 1940 roku zamordowany w Katyniu. W 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia kapitana.

1912 - Urodziła się Dagny Carlsson, szwedzka blogerka, uważana za najstarszą blogerkę na świecie. W wieku 99 lat wzięła udział w kursie komputerowym. W 2012, w wieku 100 lat otworzyła swojego bloga "Blogga Med Mig!" ("Bloguj ze mną!"). Uczyła także innych seniorów, jak korzystać z komputera. Na pytanie, jaka jest jej recepta na długie życie odpowiedziała: "dobre geny i ciekawość”. Zmarła 24 marca 2022 roku.

1913 - Urodziła się Saima Harmaja, fińska poetka, autorka zbiorów wierszy "Huhtikuu” i "Kaukainen Maa”. Zmarła 21 kwietnia 1937 roku. 110 rocznica

1921 - W Szwecji zniesiono karę śmierci, która ostatni raz była wykonana w 1910 roku. Obecnie jest to kraj zakazujący jakichkolwiek kar cielesnych.

1922 - Ukazał się pierwszy numer amerykańskiego miesięcznika "Reader’s Digest”. W czasie PRL w Polsce obowiązywał zakaz sprzedaży tego magazynu. W naszym kraju pismo pojawiło się na rynku w 1995 roku.

1924 - Urodził się Antoni Wieczorek, narciarz, skoczek, olimpijczyk, trener kadry narodowej. Jako pierwszy Polak przekroczył w 1955 roku odległość 100 metrów. Przed Mistrzostwami Świata w Zakopanem w 1958 roku uważany był za kandydata do medalu, na treningach skakał bardzo dobrze, ale doznał ciężkiego upadku i nie wystartował. Nie wrócił już też do startów. Zginął w wypadku samochodowym na Słowacji, 16 sierpnia 1992 roku.

1926 - Urodził się Stanisław Broszkiewicz, pisarz, dziennikarz, uczestnik Powstania Warszawskiego. Autor opowiadań: "Johanka”, "Przypowieść filologiczna”, "Taniec kogutów”, "Strach blady i romanse”, powieści: "Abwehra straciła trop”, "Sprawa Delty”, "Koncert dla żony”. Zmarł 4 marca 1984 roku.

1929 - Urodził się Marek Okopiński, aktor, reżyser, dyrektor teatrów w Poznaniu, Wrocławiu, Toruniu i Gdańsku. Był asystentem Kazimierza Dejmka, Romana Sykały i Bohdana Korzeniewskiego. Brał udział w ponad 180 realizacjach teatralnych. Zmarł 24 sierpnia 1992 roku.

1931 - Urodził się Roman Wapiński, historyk, profesor nauk humanistycznych, badacz dziejów Polski XIX i XX wieku. Zajmował się życiem politycznym II RP, prowadził badania dotyczące świadomości narodowej Polaków i historii Narodowej Demokracji. Wieloletni wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego, członek honorowy Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Zmarł 14 maja 2008 roku.

1932 - Urodził się Stanisław Niwiński, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie. Wystąpił między innymi w filmach: "Hubal", "Bołdyn", "Virtuti", a także w serialu "Czarne chmury". Zmarł 4 maja 2002 roku.

1933 - Stanisław Skarżyński w jednomiejscowym samolocie polskiej konstrukcji, RWD-5bis, jako pierwszy Polak przeleciał przez Ocean Atlantycki - z zachodniego wybrzeża Afryki - Saint Louis w Senegalu do Maceió w Brazylii. Przelot trwał 20 godzin i 30 minut, z czego 17 godzin i 15 minut nad oceanem. W ten sposób - wynikiem 3 582 kilometrów - ustanowił międzynarodowy rekord odległości w klasie II samolotów turystycznych, o masie własnej do 450 kilogramów. Do legendy przeszedł fakt, iż Stanisław Skarżyński odbył lot w garniturze, a nie kombinezonie pilota. Stanisław Jakub Skarżyński urodził się 1 maja 1899 w Warcie, a zginął 26 czerwca 1942 podczas walk z Niemcami nad Morzem Północnym. 90 rocznica

1936 - Zmarł Oswald Spengler, niemiecki filozof i historyk, twórca teorii cyklów kulturowych - młodość, dojrzałość i starczy upadek. Tę ostatnią fazę rozwoju przypisywał współczesnej mu kulturze zachodniej. Poglądy te wkrótce stały się symbolem europejskiego katastrofizmu, wyrażały i współtworzyły dekadencką atmosferę Niemiec w okresie poprzedzającym dojście do władzy Hitlera. Urodził się 29 maja 1880 roku.

1937 - Urodził się Thomas Pynchon, amerykański pisarz, czołowy twórca postmodernistyczny. Erudycyjne i skomplikowane dzieła pisarza cieszą się uznaniem czytelników, ale nie brakuje też ich krytyków. Wiedza Pynchona w dziedzinie nauk humanistycznych oraz ścisłych znajduje odbicie w jego książkach, nowatorskich w formie i obszernych w treść. Thomas Pynchon stał się swoistą ikoną amerykańskiego światka pisarskiego z powodu niezłomnej i niezwykłej skłonności do ukrywania swojej osoby przed mediami.

1940 - Urodził się Ricky Nelson, amerykański piosenkarz, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów i aktor. Grał między innymi w filmie "Rio Bravo" Hawksa. Zginął w katastrofie lotniczej, 31 grudnia 1985 roku. W 1987 został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame.

1940 - Kampania norweska: w porcie Harstad wylądowała polska Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich pod dowództwem generała Zygmunta Bohusza-Szyszko, która wzięła udział w bitwie o Narwik.

1941 - Zmarł w Auschwitz Birkenau Antonin Bajewski, błogosławiony Kościoła katolickiego, kapłan zakonny, franciszkanin z Niepokalanowa, jeden z najbliższych współpracowników świętego Maksymiliana Kolbe. Męczennik za wiarę, beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II w Warszawie 13 czerwca 1999 w grupie 108 polskich duchownych- męczenników. Urodził się 17 stycznia 1915 roku w Wilnie.

1943 - W bunkrze przy ulicy Miłej w Warszawie zginął śmiercią samobójczą Mordechaj Anielewicz. Wraz z nim odebrali sobie życie pozostali przywódcy powstania w warszawskim getcie. Od 2 grudnia 1942 roku Mordechaj Anielewicz był komendantem Żydowskiej Organizacji Bojowej. 19 kwietnia 1943 roku stanął na czele powstania. Urodził się w 1919 roku. 80 rocznica

1943 - W czasie powstania w getcie warszawskim zginął Władysław Szlengel, poeta pochodzenia żydowskiego, autor tekstów kabaretowych i piosenek, dziennikarz, aktor estradowy. W latach 1940-1943 przebywał w getcie warszawskim, gdzie kontynuował działalność pisarską i artystyczną. Za sprawą wierszy pisanych w owym czasie zwany jest poetą getta. Urodził się w 1912 roku 1914 roku. 80 rocznica

1943 - Stacjonujący w Puszczy Nalibockiej oddział sowieckiej partyzantki wymordował 128 polskich mieszkańców miejscowości Naliboki. Spalono kościół, szkołę, pocztę, remizę i część domów mieszkalnych, resztę osady ograbiono. Zginęło także kilku napastników. W sowieckich źródłach szacowano liczbę zabitych Polaków na 250 osób. 80 rocznica

1944 - Zmarł Tadeusz Zieliński, badacz kultury antycznej, filozof, profesor uniwersytetu w Petersburgu i Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizował się w historii kultury antycznej, dziejach teatru greckiego, religioznawstwie, latynistyce. W latach 20. XX wieku kilkakrotnie zgłaszano jego kandydaturę do literackiej Nagrody Nobla. Napisał ponad 900 prac i publikacji, między innymi: "Religie świata antycznego”, "Literatura starożytnej Grecji” i "Świat antyczny”. Był mocno krytykowany za swoje proniemieckie nastawienie. Stał na czele tak zwanej Międzynarodowej Unii Intelektualnej, która w 1934 roku witała przybywającego z wizytą do Warszawy Goebbelsa. Kiedy wybuchła II wojna światowa Tadeusz Zieliński, za zgodą władz hitlerowskich, został wywieziony przez swojego syna do Monachium. Urodził się 14 września 1859 roku.

1945 - Niemiecki feldmarszałek Wilhelm Keitel podpisał w Berlinie kapitulację III Rzeszy, którą przyjął radziecki marszałek Żukow. Wprawdzie już poprzedniego dnia podobny dokumentu sygnował generał Alfred Jodl w kwaterze generała Dwighta Eisenhowera, jednak Rosjanie zażądali powtórzenia ceremonii w obecności dowódcy sił radzieckich marszałka Georgija Żukowa w Niemczech.

1947 - Urodził się Robert Horvitz, amerykański biolog, laureat Nagrody Nobla w 2002 roku w dziedzinie medycyny, za odkrycia w dziedzinie genetycznej regulacji rozwoju organów i regulacji długości życia komórek, przyczynił się też do wyjaśnienia zjawiska apoptozy.

1947 - Funkcjonariusze Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego aresztowali Witolda Pileckiego, rotmistrza kawalerii Wojska Polskiego, jednego z żołnierzy walczących w antykomunistycznym podziemiu. Był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku, oficerem Armii Krajowej, autorem "Raportu z Auschwitz", ujawniającego niemieckie zbrodnie. Po wojnie został oskarżony przez komunistyczne władze o działalność szpiegowską, a następnie w pokazowym procesie skazany na śmierć. Wyrok wykonano 25 maja 1948 roku. W 2006 roku został Kawalerem Orderu Orła Białego.

1952 - Sześciu oficerów lotnictwa stanęło przed Najwyższym Sądem Wojskowym. Wyrok zapadł kilka dni później na tajnej rozprawie przeciwko tak zwanemu kierownictwu konspiracji Wojsk Lotniczych. Oskarżeni zostali skazani na kary śmierci. Wyrok wykonano. Oskarżonymi w większości byli oficerowie lotnictwa walczący w czasie II wojny światowej na Zachodzie.

1953 - Polscy biskupi wystosowali list do rządu PRL, który przeszedł do historii pod nazwą "Non possumus". Zawierał protest przeciwko szykanowaniu Kościoła i ingerencji w jego sprawy wewnętrzne. Opisali w nim przypadki naruszania przez władze państwowe porozumienia zawartego w kwietniu 1950 roku między Episkopatem Polski a rządem. List stał się jedną z przyczyn aresztowania prymasa, kardynała Stefana Wyszyńskiego. Biskupi zaprotestowali przeciwko: usuwaniu religii ze szkół, aresztowaniom wśród duchowieństwa i konfiskacie ziemi kościelnej. Szczególnie sprzeciwili się dekretowi z 9 lutego 1953 roku, zgodnie, z którym władza państwowa miała mieć wpływ na obsadzanie stanowisk kościelnych, włącznie ze stanowiskiem biskupa. 70 rocznica

1955 - Zmarł Kazimierz Wajda, lwowianin, aktor radiowy i filmowy. Dzięki audycji radiowej "Wesoła Lowowska Fala " stał się jedynym z najbardziej znanych artystów w przedwojennej Polsce. Był odtwórcą roli Szczepcia - jednego z lwowskich batiarów w filmach "Włóczęgi” i "Będzie lepiej”. Przed wojną był spikerem w rozgłośni lwowskiej Polskiego Radia. Po wojnie również pracował w Polskim Radiu, w dziale rozrywki, gdzie zajmował się transmisjami koncertów i występów cyrkowych. Napisał tekst piosenki "Walczyk murarski" z muzyką Władysława Szpilmana. Urodził się 3 grudnia 1905 roku.

1956 - Zmarł Stanisław Dybowski, malarz. W jego twórczości dominują pejzaże, ale zajmował się także malowaniem martwej natury i portretów. W okresie międzywojennym ukończył warszawską Szkołę Sztuk Pięknych, pod kierunkiem Władysława Skoczylasa i Karola Tichego. W czasie wojny tworzył i sprzedawał swoje prace, z których znaczna część została zniszczona w czasie Powstania Warszawskiego. Urodził się 16 kwietnia 1895 roku.

1964 - Urodziła się Melissa Gilbert, amerykańska aktorka filmowa, znana z roli w popularnym serialu dla dzieci - "Domek na prerii", którą odtwarzała przez 10 lat. Wystąpiła też w filmach obyczajowych, między innymi: "Trudne decyzje", "Bezpieczna przystań” i "Sylwester”. Wydała książki: autobiograficzną "Prairie Tale: A Memoir", autobiograficzno-kulinarną "My Prairie Cookbook: Memories and Frontier Food from My Little House to Yours" oraz opowiadanie dla dzieci "Daisy and Josephine".

1972 - Terroryści z palestyńskiej organizacji "Czarny Wrzesień" porwali w Wiedniu, należący do belgijskich linii Sabena, samolot pasażerski Boeing 707. Maszynę uprowadzili na lotnisko Lod koło Tel Awiwu. Żądali uwolnienia 317 palestyńskich terrorystów więzionych w izraelskich więzieniach. Następnego dnia izraelscy komandosi, wśród nich Ehud Barak i Beniamin Netaniahu, zdobyli samolot i uwolnili zakładników, zabijając dwóch porywaczy.

1972 - W Londynie zmarł Bogusław Miedziński, żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik Wojska Polskiego, polityk, publicysta, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, poseł na Sejm, senator i marszałek Senatu. Od września 1939, aż do śmierci, przebywał na emigracji, od 1941 na terenie Afryki Południowej, a od 1947 roku w Anglii. Urodził się 22 marca 1981 roku. 1975 - Urodził się Enrique Iglesias, hiszpański piosenkarz, znany z przebojów “Si Tú Te Vas”, “Cosas del Amor”, oraz “Experiencia Religiosa”. Syn Julio Iglesiasa.

1976 - W Warszawie urodził się Zygmunt Miłoszewski, pisarz, publicysta, współautor scenariuszy filmowych. Autor między innymi powieści kryminalnych: "Uwikłanie", "Ziarno prawdy", "Gniew" i "Bezcenny".

1978 - Włoch Reinhold Messner i Austriak Peter Habeler zdobyli bez aparatów tlenowych Mount Everest. 45 rocznica

1984 - ZSRR ogłosił, że zbojkotuje XXIII Letnie Igrzyska Olimpijskie w Los Angeles. Podobną decyzję podjęła większość państw socjalistycznych, w tym Polska. Oficjalnym powodem rezygnacji państw zza żelaznej kurtyny z udziału w rywalizacji sportowej była obawa przed smogiem oraz brak bezpieczeństwa i odpowiedniego zaplecza sportowego - faktycznie jednak były to retorsje za bojkot poprzednich igrzysk w Moskwie przez Stany Zjednoczone i część państw zachodnich.

1987 - Brytyjska jednostka specjalna Special Air Service zaatakowała z zaskoczenia i zabiła ośmiu członków brygady Tymczasowej IRA, którzy zostali potem nazwani "Męczennikami z Loughgall”.

1989 - Ukazał się pierwszy numer "Gazety Wyborczej", ogólnopolskiego dziennika społeczno-politycznego. Redaktorem naczelnym dziennika został Adam Michnik. "Gazeta Wyborcza” powstała na podstawie uzgodnień Okrągłego Stołu, jako organ prasowy Komitetu Obywatelskiego "Solidarność” w kampanii wyborczej przed wyborami parlamentarnymi w 1989 roku. Po zerwaniu współpracy przez związek kontynuowała działalność, jako niezależny dziennik

1990 - Zmarł Luigi Nono, włoski kompozytor, najwybitniejszy przedstawiciel muzyki dodekafonicznej we Włoszech, twórca ponad 60 dzieł, w tym opery "Intolleranza” oraz baletu "Czerwony płaszcz”. Urodził się 29 stycznia 1924 roku.

1992 - Zmarł Siergiej Obrazcow, rosyjski aktor i reżyser teatru lalek, autor widowisk zwanych "romansami z kukłami". W 1931 roku założył w Moskwie Centralny Teatr Kukiełkowy. Urodził się 5 lipca 1901 roku.

1999 - Zmarł Dirk Bogarde, brytyjski aktor, pisarz i scenarzysta, znany między innymi z filmów: "Służący", "Wypadek", "Zmierzch bogów", "Śmierć w Wenecji", "O jeden most za daleko”, "Spirala śmierci”. W 1992 roku, za osiągnięcia aktorskie, królowa Elżbieta II nadała mu tytuł szlachecki. Urodził się 28 marca 1921 roku.

2003 - Zmarł Maciej Żurowski, romanista i tłumacz, profesor literatury francuskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Opublikował antologie "Arcydzieła francuskiego średniowiecza" i "Symbolizm francuski". Odznaczony francuskim Narodowym Orderem Zasługi. Urodził się 17 września 1915 roku. 20 rocznica

2004 - Podczas tłumienia zamieszek wywołanych w czasie juwenaliów przez pseudokibiców na osiedlu akademickim Lumumbowo w Łodzi, w wyniku omyłkowego użycia przez policję ostrej amunicji zginął jeden z kibiców oraz studentka.

2006 - Zmarł Iain MacMillan, brytyjski fotograf, którego rozsławiło zdjęcie członków zespołu The Beatles, przechodzących przez pasy na Abbey Road. Fotografia stała się ikoną stylu Th Beatles, zdobi okładkę płyty "Abbey Road". Iain MacMillan urodził się 20 października 1938 w Dundee.

2010 - Arcybiskup Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce, został mianowany przez papieża Benedykta XVI Prymasem Polski, metropolitą gnieźnieńskim. Funkcję pełnił przez cztery lata. 17 maja 2014 roku papież Franciszek przyjął jego rezygnację.

2013 - Oficjalna strona internetowa klubu piłkarskiego Manchester United F.C. poinformowała o odejściu sir Alexa Fergusona na emeryturę po 26 sezonach pracy na stanowisku menedżera. W swojej karierze szkoleniowiec zdobył 49 trofeów, co czyni go najbardziej utytułowanym trenerem piłkarskim w historii. 10 rocznica

2015 - Zmarła Klementyna Żurowska, historyk sztuki, mediewista, profesor nauk humanistycznych. Nauczyciel akademicki w katedrze sztuki średniowiecznej Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka publikacji naukowych, licznych opracowań i recenzji. W 2014 roku wydała pamiętniki "Z Leszczkowa w świat". Urodziła się 23 maja 1924 roku.

2015 - Zmarł Rutger Gunnarsson, szwedzki basista, gitarzysta, aranżer i producent muzyczny. Członek zespołu ABBA, współpracował przy nagraniu wszystkich jego albumów, a także przy opracowaniu kilku z jego przebojów, jak: "Money, Money, Money" czy "Dancing Queen". Angażował się także w prace nad musicalami: "Mamma Mia!", "Bananas In Pajamas", "Les Miserables" oraz "Rhapsody In Rock". Jako basista współpracował z Celine Dion, Eltonem Johnem, Adamem Antem, a jako producent muzyczny z Gwen Stefani. Urodził się 12 lutego 1946 roku.

2017 - Zmarła Stefania Jabłońska, lekarka, profesor nauk medycznych, specjalista dermatolog, laureatka prestiżowych nagród, w tym Nagrody Roberta Kocha i Medalu Marii Duran. Badała wpływ wirusa HPV na rozwój nowotworów i patogenezy twardziny, zajmowała się diagnostyką chorób pęcherzowych. Była jednym z najczęściej cytowanych naukowców polskich. Zajmowała się badaniem chorób dermatologicznych pęcherzowych oraz wpływu wirusa brodawczaka na rozwój nowotworów. Napisała wiele podręczników akademickich o chorobach skóry. Urodziła się 7 września 1920 roku.

2019 - Zmarła Zofia Pociłowska-Kann, rzeźbiarka i portrecistka, poetka. W czasie okupacji niemieckiej członkini Związku Walki Zbrojnej, skazana przez gestapo na karę śmierci, więźniarka Pawiaka i obozu koncentracyjnego Ravensbrück o numerze obozowym 7925. W wieku niespełna 20 lat działała w konspiracji, należała do Związku Walki Zbrojnej, była kurierką. Zatrzymana przez gestapo i skazana na karę śmierci trafiła do Ravensbrück. Spędziła w obozie ponad 3 i pół roku w skrajnie ciężkich warunkach. Mimo to zajmowała się sztuką tworzoną z dostępnych materiałów. Po wojnie ukończyła ASP i do końca życia zajmowała się rzeźbą, tworzyła głównie pomniki przedstawiające historię okupacji. Prowadziła także prace konserwatorskie. W 2018 roku otrzymała medal "Pro Patria" za wkład w utrzymywanie pamięci o walce o niepodległość. Urodziła się 3 marca 1920 roku.

2020 - Zmarł Włodzimierz Niderhaus - producent filmowy, przez wiele lat dyrektor Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie. Uczestniczył przy produkcji około 50 filmów fabularnych - między innymi " Różyczka" w reżyserii Jana Kidawy-Błońskiego oraz "Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy "w reżyserii Janusza Majewskiego. Urodził się 18 sierpnia 1944 roku.

2021 - Zmarł Jacek Starościak, samorządowiec, urzędnik państwowy i dyplomata, pierwszy po przemianach demokratycznych prezydent Gdańska w latach 1990-91. W 1980 wstąpił do "Solidarności”. Po wprowadzeniu stanu wojennego związany z diecezjalną komisją charytatywną. W drugiej połowie lat 80. zatrudniony, jako kierownik redakcji literatury naukowej i fachowej w Wydawnictwie Morskim. Współtworzył lokalny Klub Inteligencji Katolickiej. W latach 90 rozpoczął wieloletnią pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Urodził się 10 września 1947 roku.

2022 - Zmarł Waldemar Paruch - politolog, profesor nauk społecznych, wykładowca Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. W latach 2018 -2019 kierował Centrum Analiz Strategicznych. Należał także do zespołu doradczego ds. rozwoju szkolnictwa wyższego i nauki w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Systematycznie udzielał też w programach publicystycznych i informacyjnych TVP Info komentarzy do bieżących wydarzeń politycznych. Urodził się15 września 1964 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-03-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 marca - Dzień Metalowca. » więcej 2024-03-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 marca - 845 r. Paryż został złupiony przez wikingów. Wikingowie wielokrotnie w IX wieku najeżdżali to miasto, pustosząc je i paląc. Przełom nastąpił… » więcej 2024-03-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 27 marca - Międzynarodowy Dzień Teatru, ustanowiony w 1961 roku, podczas kongresu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w Helsinkach » więcej 2024-03-26, godz. 01:25 Kartka z kalendarza 26 marca - Dzień Modlitw za Więźniów, ustanowiony na Konferencji Episkopatu Polski w 2009 roku, w dniu wspomnienia świętego Dobrego Łotra, patrona więźniów… » więcej 2024-03-25, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 25 marca - Dzień Świętości Życia, święto obchodzone przez Kościół katolicki w Polsce, w celu przypomnienia o nadrzędnej wartości życia ludzkiego. 25… » więcej 2024-03-24, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 24 marca - Międzynarodowy Dzień Prawa do Prawdy dotyczącej Poważnych Naruszeń Praw Człowieka i Godności Ofiar, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. … » więcej 2024-03-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 marca - W Polsce i na Węgrzech - Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. 23 marca - Światowy Dzień Meteorologii, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne… » więcej 2024-03-22, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 22 marca - Światowy Dzień Wody, obchodzony od 1993 roku, a ustanowiony podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku. 22 marca - Dzień Ochrony Bałtyku… » więcej 2024-03-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 marca - Światowy Dzień Walki z Dyskryminacją Rasową - rozpoczyna Tydzień Solidarności z Ludami Zmagającymi się z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową… » więcej 2024-03-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 marca - Światowy Dzień Ziemi. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Astrologii. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Frankofonii. 20 marca - Dzień Języka… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »