Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-05-07, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska

Kartka z kalendarza

7 maja - Europejski Dzień e-Aktywności Obywatelskiej.
973 - Zmarł Otton I Wielki, cesarz rzymski w latach 962-973 z dynastii Ludolfingów. Prowadził politykę ekspansywną wobec Słowian, tworząc na ich terenach liczne marchie. Jego wojska osiągnęły brzegi Odry, uzależnił od Niemiec - Włochy, Czechy i Danię. Podbitą ludność chrystianizował. Urodził się 23 listopada 912 roku. 1050 rocznica

1391 - Książę Władysław Opolczyk, bez zgody króla Polski Władysława II Jagiełły, oddał w zastaw krzyżakom zamek w Złotorii nad Drwęcą. Stało się to bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny między księciem a królem.

1711 - Urodził się David Hume, szkocki ekonomista, filozof, pisarz i historyk, popularyzator historii średniowiecznej Anglii. Ceniony za przemyślenia dotyczące metodologii nauk empirycznych i rozróżnienie sądów o aktach i wartościach. Jego największe dzieła to: "Traktat o naturze ludzkiej”, "Badania dotyczące rozumu ludzkiego” i "Badania dotyczące zasad moralności”. W ekonomii popierał wolny handel i krytykował merkantylizm. Zmarł 25 sierpnia 1776 roku.

1763 - Urodził się książę Józef Poniatowski, generał, minister wojny i naczelny wódz wojsk Księstwa Warszawskiego, marszałek Francji. Zginął w nurtach Elstery, osłaniając odwrót wojsk napoleońskich po przegranej "bitwie narodów” pod Lipskiem, 19 października 1813 roku. W lipcu 1817 roku zwłoki księcia zostały uroczyście złożone w katedrze na Wawelu, co zapoczątkowało tradycję chowania tam bohaterów i wieszczów. 260 rocznica

1764 - Ostatni Sejm konwokacyjny w Warszawie, zwołany przed wyborem na króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Sejm zatwierdził szereg reform mających wzmocnić państwo, między innymi ograniczył liberum veto, wprowadzając głosowanie większościowe w sprawach skarbowych. Jego obradom przewodniczył marszałek Adam Kazimierz Czartoryski.

1765 - Król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Świętego Stanisława. Odznaczenie było nadawane w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim. Od 1831 roku zostało włączone do znaków zaszczytnych Cesarstwa Rosyjskiego. Po 1918 nierestytuowane przez władze II Rzeczypospolitej. Za jego kontynuatora uważany jest Order Odrodzenia Polski.

1794 - Naczelnik Tadeusz Kościuszko ogłosił w Połańcu uniwersał mający zachęcić chłopów do wstępowania do armii powstańczej. Nazwany "uniwersałem połanieckim" zapowiadał między innymi zniesienie poddaństwa osobistego i zmniejszenie pańszczyzny na czas powstania. Był to drugi po Konstytucji i zarazem ostatni akt prawny Rzeczypospolitej, który formalnie przyznawał ograniczoną wolność osobistą chłopom pańszczyźnianym. Uniwersał ten, jak większość aktów prawnych wydanych w czasie insurekcji kościuszkowskiej, nie przetrwał jej upadku i nie miał prawie żadnego wpływu na faktyczną sytuację chłopów.

1812 - Urodził się Robert Browning, angielski poeta i dramatopisarz, autor zbiorów: "The Ring and the Book”, "Asolando”, "Dramaty liryczne”, "Poezje wybrane”. Robert Browning był pierwszym poetą, którego głos został utrwalony dla potomności. Nagranie na wałku przy użyciu fonografu Thomasa Alvy Edisona dokonano na kilka miesięcy przed śmiercią autora. Zmarł 12 grudnia 1889 roku.

1824 - W Hoftheater w Wiedniu odbyło się prawykonanie IX Symfonii Ludwika van Beethovena. Kompozycja ta, znana także, jako "Symfonia radości", została spopularyzowana dzięki finałowej kantacie do słów "Ody do radości" Friedricha von Schillera. IX symfonia jest ostatnim ukończonym dziełem kompozytora i za jego życia nie zyskała popularności. Jednak wykonanie pod kierunkiem Richarda Wagnera pokazało, że jest to dzieło wybitne, według Hectora Beriliza dające początek muzyce nowoczesnej, docenione także przez Ferenca Liszta, Antona Brucknera i Gustava Mahlera. Rękopis symfonii został wpisany w 2001 roku na listę UNESCO Pamięć Świata

1825 - Zmarł Antonio Salieri, włoski kompozytor, kapelmistrz i pedagog. Uczył między innymi, Beethovena, Schuberta i Liszta. Od 1766 roku przebywał na dworze cesarskim w Wiedniu gdzie pełnił funkcje kapelmistrza. Autor 30 oper, licznych symfonii, kantat, mszy i oratoriów. Urodził się 18 sierpnia 1750 roku.

1833 - Urodził się Johannes Brahms, niemiecki kompozytor, pianista i dyrygent okresu romantyzmu, nawiązujący do twórczości Beethovena oraz form typowych dla baroku, twórca symfonii, koncertów skrzypcowych, między innymi znanych "Walców" i "Tańców Węgierskich", a także "Niemieckiego Requiem". Zmarł 3 kwietnia 1897 roku. 190 rocznica

1836 - Urodził się Stanisław Koźmian, uczestnik powstania styczniowego, jeden z przywódców stronnictwa Stańczyków, krytyk, tłumacz, dyrektor teatru, reżyser, twórca tak zwanej szkoły krakowskiej. Od aktorów wymagał nienagannego pamięciowego opanowania roli, nieskazitelności dykcji. Stawiał na grę zespołową i naturalność na scenie. Charakteryzację ograniczył do minimum. Starał się, aby dekoracje i kostiumy zawsze były zgodne z epoką, w której dzieje się akcja dramatu. Stworzona przez niego szkoła gry określona została mianem "szkoły krakowskiej”, albo "szkoły koźmianowskiej”. Jest autorem monumentalnej pracy "Rzecz o roku 1863", w której poddał wnikliwej krytyce powstanie styczniowe. Zmarł 4 lipca 1922 roku.

1840 - Urodził się Piotr Czajkowski, rosyjski kompozytor, dyrygent, autor baletów, symfonii, koncertów, oper: "Eugeniusz Oniegin”, "Dama pikowa”, baletów: "Jezioro łabędzie”, "Dziadek do orzechów”. Muzyka Piotra Czajkowskiego odznaczająca się doskonałością rzemiosła, łączy osiągnięcia zachodniej techniki kompozytorskiej z pierwiastkami narodowymi. Zmarł 6 listopada 1893 roku.

1857 - Urodził się Stanisław Barabasz, architekt, malarz, nestor polskiego narciarstwa, pedagog. Jako kierownik Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem wprowadził podhalańskie motywy zdobnicze w meblarstwie. W 1907 roku, wraz z Mieczysławem Karłowiczem i Mariuszem Zaruskim, założył drugi w Polsce klub narciarski "Zakopiański Oddział Narciarzy Towarzystwa Tatrzańskiego”, przyczynił się też do powstania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego". Zmarł 23 października 1949 roku.

1859 - W Poznaniu odsłonięto pierwszy na ziemiach polskich pomnik Adama Mickiewicza. Pieniądze na budowę monumentu zgromadzono w zbiórce publicznej wśród Poznaniaków, którzy darzyli wielką czcią zmarłego w 1855 roku poetę. Komitet organizacyjny powierzył dzieło znanemu rzeźbiarzowi tworzącemu w Paryżu, Władysławowi Oleszczyńskiemu. Już w marcu 1856 roku był gotowy pierwszy model pomnika, odlany w gipsie. Materiałem ostatecznym był "conflant”, kamień podobny do marmuru. 9 sierpnia pomnik dotarł koleją do Poznania. W czasie II wojny światowej monument został zniszczony, odtworzony pomnik został odsłonięty w 1998 roku.

1861 - Urodził się Rabindranath Tagore, pisarz hinduski, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1913 roku, pierwszej dla Hindusa, jak również dla Azjaty. Filozof, kompozytor, malarz i pedagog. Opublikował ponad 50 tomików poezji, 100 opowiadań, 12 powieści, kilkanaście utworów scenicznych, wiele rozpraw, artykułów i studiów. Skrajny pacyfista i przeciwnik przemocy we wszystkich jej formach. W 1950 jego pieśń "Jana Gana Mana" została oficjalnym hymnem państwowym Indii. Pieśń "Amar Shonar Bangla" została z kolei hymnem Bangladeszu. Zmarł 7 sierpnia 1941 roku.

1867 - Urodził się Władysław Reymont, pisarz, publicysta, przedstawiciel nurtu realistycznego w prozie Młodej Polski. Jeden z najwybitniejszych i najważniejszych pisarzy w dziejach literatury polskiej. Autor powieści "Komediantka", "Ziemia obiecana" oraz czterotomowej epopei "Chłopi", za którą w 1924 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Niewielką część jego spuścizny stanowią wiersze. "Chłopi”, "Ziemia obiecana” i "Komediantka" zostały zekranizowane. Zmarł 5 grudnia 1925 roku.

1867 - Alfred Nobel otrzymał brytyjski patent na wynaleziony rok wcześniej dynamit. Żeby detonacja lasek dynamitu była możliwa, wynalazł także detonator i zapalnik. Te odkrycia ujrzały światło dzienne w tym samym czasie, kiedy diamentowa głowica wiertnicza i wiertło pneumatyczne weszły do powszechnego użycia. Wspólnie te wynalazki zredukowały koszty wysadzania skał, wiercenia tuneli, budowy kanałów i wielu innych form pracy konstruktorskiej. Alfred Nobel urodził się 21 października 1833 w Sztokholmie, a zmarł 10 grudnia 1896 w San Remo.

1868 - Urodził się Stanisław Przybyszewski, pisarz, filozof, dramaturg, początkowo związany z ruchem socjalistycznym, później dołączył do artystycznej cyganerii europejskiej w Niemczech, Norwegii i w Galicji, twórca programu Młodej Polski i hasła "sztuka dla sztuki”. Autor trylogii "Homo sapiens”, dramatów: "Śnieg”, "Złote runo”, powieści: "Dzieci szatana”, "Synowie ziemi”, "Krzyk”, oraz pamiętników, przedstawiciel skrajnego modernizmu. Zmarł 23 listopada 1927 roku. 155 rocznica

1873 - W Krakowie rozpoczęła działalność Akademia Umiejętności, korporacja uczonych skupiająca elitę kadry naukowej. Akademii przekazano tez zbiory biblioteki polskiej w Paryżu. Akademia miała trzy wydziały: filologiczny, historyczno-filozoficzny oraz matematyczno-przyrodniczy. Od 1915 roku Akademia przyznawała nagrodę imienia Jerzmanowskich, zwaną "polskim Noblem". 150 rocznica

1877 - Urodziła się Stanisława Wysocka, aktorka, reżyser teatralny, pedagog, nazywano ją "nową Modrzejewską”. W okresie międzywojennym występowała w teatrach całej Polski, zasłynęła rolami w dramatach: Juliusza Słowackiego - "Balladyna”, "Lukrecja Beatrix Cenci”, Adama Mickiewicza - pani Rollison w "Dziadach”, Williama Szekspira - "Lady Makbet”. Grała w wielu filmach przedwojennych, między innymi: "Jaśnie pan szofer", "Trędowata", "Wrzos", "Granica". Zmarła 17 stycznia 1941 roku.

1881 - Urodził się Władysław Trzaska, księgarz i wydawca. W 1920 roku wraz z Ludwikiem Evertem i Janem Michalskim założył spółkę wydawniczą Księgarnia Wydawnicza T.E.M. Wydała ona między innymi: "Podręczny słownik geograficzny”, "Ilustrowaną encyklopedię”, "Polskę, jej dzieje i kulturę”. Istniała do 1963 roku. W okresie międzywojennym była jedną z najpoważniejszych firm księgarskich i wydawniczych w Polsce. Po II wojnie światowej prowadził księgarnię, a następnie antykwariat. W 1964 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za całokształt działalności księgarskiej. Władysław Trzaska zmarł 31 grudnia 1964 roku.

1890 - Zmarł James Nasmyth, szkocki astronom i inżynier. Zajmował się budową maszyn parowych, kotłów parowych i narzędzi do obróbki stali. W 1842 roku zbudował pierwszy parowy młot mechaniczny, skonstruował teleskop, wykonał, cieszące się uznaniem astronomów, mapy Księżyca i Słońca. Urodził się 19 sierpnia 1808 roku.

1891 - Urodził się Tadeusz Kirchner, lekkoatleta, czterokrotny medalista mistrzostw Polski, działacz sportowy, kapitan saperów Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. Od marca do lipca 1920 był w grupie przygotowującej się do startu w Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii. Wybuch wojny polsko-bolszewickiej uniemożliwił mu wyjazd na igrzyska. Po wybuchu II wojny światowej, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Starobielsku. Stamtąd nadsyłał korespondencję do bliskich. W 1940 wraz z innymi jeńcami został przewieziony do Charkowa i rozstrzelany przez funkcjonariuszy NKWD. Zamordowani jeńcy są pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie w Piatichatkach.

1892 - Urodził się Josip Broz Tito, jugosłowiański polityk, jedna z postaci-symboli komunizmu. Głowa państwa - marszałek i prezydent Jugosławii w latach 1945-1980. Przywódca komunistycznego ruchu oporu po napaści hitlerowskiej na Jugosławię w 1941 roku. W 1948 odważył się sprzeciwić Stalinowi i zerwał stosunki z ZSRR, występując z bloku wschodniego i uniezależniając kraj od stałego nadzoru Moskwy. Zmarł 4 maja 1980 roku.

1895 - Ukazała się powieść science fiction "Wehikuł czasu" Herberta George’a Wellsa. Książka doczekała się licznych wydań na całym świecie. Została dwukrotnie zekranizowana, po raz pierwszy w 1960 roku, po raz drugi w 2002.

1901 - Urodził się Gary Cooper, amerykański aktor filmowy, gwiazdor lat 30. XX wieku, znany między innymi z obrazów: "Pożegnanie z bronią", "Komu bije dzwon" i "W samo południe". Uhonorowany w 1942 roku Oscarem za rolę w filmie "Sierżant York", w 1953 Oscarem oraz Złotym Globem dla najlepszego aktora w filmie "W samo południe". W 1961 roku otrzymał honorowego Oscara za całokształt pracy artystycznej. Postacie, których role grał w ciągu całej kariery zawodowej, przedstawiały idealnego amerykańskiego bohatera. Podczas 35 lat pracy wystąpił w 84 filmach w pierwszoplanowych rolach. Wizerunek Gary Coopera w roli szeryfa z westernu "W samo południe" znalazł się na słynnym plakacie wyborczym Solidarności w 1989 roku. Zmarł 13 maja 1961 roku.

1906 - Urodziła się Maryna Zagórska, tłumaczka literatury pięknej, współpracowniczka Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej "KOR”. Po II wojnie światowej była między innymi kierownikiem literackim teatru w Częstochowie. Tłumaczyła z języków: rosyjskiego, litewskiego, ukraińskiego i czeskiego. W styczniu 1976 roku podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wraz z mężem, Jerzym odznaczona medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". Zmarła 10 grudnia 1996 roku.

1908 - Zmarł Ludovic Halevy, francuski pisarz, autor librett do operetek Jacquesa Offenbacha oraz współautor libretta do opery "Carmen" Georgesa Bizeta. Urodził się 1 stycznia 1834 roku. 115 rocznica

1909 - Urodził się Edwin Herbert Land, amerykański fizyk, wynalazca aparatu do fotografii natychmiastowej czarno-białej - Polaroidu. Zmarł 1 marca 1991 roku.

1911 - Urodził się Ishiro Honda, japoński reżyser, scenarzysta i aktor filmowy, twórca między innymi Godzilli. Po II wojnie światowej został umieszczony w obozie jenieckim i zatrudniony przy uprzątaniu gruzów Tokio. Obraz zniszczenia skłonił go do realizacji "Godzilli”. Jego pierwsze samodzielne filmy okazały się sukcesami. Największy odniosła "Godzilla: Król potworów" z 1954 roku. Po sukcesie tego obrazu zaczął realizować swoje filmy sci-fi, przez lata był uważany za mistrza w tej dziedzinie kina. Swój ostatni film "Powrót Mechagodzilli" nakręcił w 1975 roku. Zmarł 28 lutego 1993 roku.

1919 - Urodziła się Eva Perón, druga żona generała Juana Perona, dwukrotnego prezydenta Argentyny. Działaczka polityczna i społeczna, a także aktorka. Nazywana "Madonną nędzarzy". W 1947 roku doprowadziła do przyznania kobietom praw wyborczych. W 1951 roku wojsko nie dopuściło jej do kandydowania na wiceprezydenta. Jej życie i kariera stały się tematem popularnego musicalu "Evita” Andrew Lloyda Webbera. Zmarła 26 lipca 1952 roku.

1920 - Prowadząc ofensywę przeciw wojskom bolszewickim, do Kijowa wkroczyły oddziały Wojska Polskiego wspierane przez formacje ukraińskie. Była to część koncepcji Józefa Piłsudskiego, zakładającej powstanie niepodległej Ukrainy, sprzymierzonej strategicznie z Polską. Tydzień po zajęciu Kijowa Armia Czerwona rozpoczęła kontrnatarcie, które w czerwcu zmusiło wojska polskie do odwrotu. Wojna polsko-bolszewicka zakończyła się 18 marca 1921 roku, podpisaniem traktatu pokojowego w Rydze, który wytyczył granicę polsko-radziecką.

1921 - Urodził się Gaston Rébuffat, francuski alpinista, uważany za jednego z najwybitniejszych wspinaczy wszech czasów. Sławę przyniosło mu zdobycie, jako pierwszej osobie sześciu najbardziej znanych północnych ścian alpejskich. Jest autorem ponad 40 nowych dróg wspinaczkowych w Alpach, dziesięciu książek oraz trzech filmów o tematyce górskiej. W 1984 został Oficerem Legii Honorowej - najwyższego odznaczenia nadawanego przez rząd francuski. Zmarł 31 maja 1985 roku.

1923 - Urodził się Włodzimierz Skoczylas, aktor, najbardziej znany z roli Sanderusa w "Krzyżakach" Aleksandra Forda. Grał też w filmach: "O dwóch takich co ukradli księżyc", "Ewa chce spać", "Milion za Laurę" i "Kariera Nikodema Dyzmy". Odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 29 września 1993 roku. 100 rocznica

1926 - Zmarł Władysław Smoleński, herbu Zagłoba. Historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, przedstawiciel warszawskiej szkoły historycznej, autor prac: "Szkoły historyczne w Polsce”, "Kuźnica Kołłątajowska”, "Mieszczaństwo warszawskie w końcu wieku XVIII”. Urodził się 6 kwietnia 1851 roku.

1926 - Urodziła się Jan Maruszewski pseudonim "Janusz", powstaniec warszawski w szeregach Batalionu "Zośka”. 1 sierpnia 1944 w pierwszym dniu powstania zdobył karabin i jako ochotnik dołączył do elitarnego batalionu "Zośka”. Brał udział w walkach o cmentarz żydowski i cmentarze ewangelickie na Woli. Po wojnie był represjonowany. Pod zarzutem próby obalenia ustroju Polski Ludowej został aresztowany i skazany na 10 lat więzienia. Na wolność wyszedł w wyniku amnestii w 1950 roku. Był w grupie 20 powstańców warszawskich odznaczonych w 2015 roku przez ambasadora Republiki Federalnej Niemiec Krzyżem Zasługi na Wstędze Orderu Zasługi RFN, za działania na rzecz pojednania polsko-niemieckiego. Zmarł 27 stycznia 2020 roku. Został pochowany w Panteonie Żołnierzy Polski Walczącej Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

1927 - Urodził się Bolesław Taborski, poeta, krytyk literacki, pracownik Sekcji Polskiej BBC. Autor zbiorów poezji: "Czas mijania”, "Miłość”, "Ziarna nocy”, "Cisza traw”, "Cudza teraźniejszość”, tłumacz na język angielski dzieł Jana Pawła II, autor książek z dziedziny teatru. Od 1946 roku przebywał na emigracji w Anglii. Zmarł 6 grudnia 2010 roku w Londynie. Bolesław Taborski został pochowany 20 maja 2011 w Panteonie Żołnierzy Armii Krajowej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

1931 - Urodził się Gene Rodman Wolfe, amerykański pisarz science fiction i fantasy. Był autorem między innymi książek składających się na serie "Księga Nowego Słońca" i "Księga Długiego Słońca". Opowiadają one historię świata, gdzie ziemia się starzeje a słońce gaśnie. Zmarł 14 kwietnia 2019 roku.

1941 - Urodził się Andrzej Zarycki, kompozytor, twórca muzyki rozrywkowej, symfonicznej, teatralnej i filmowej oraz poezji śpiewanej. Pedagog Państwowej Szkoły Muzycznej w Krakowie. Ma w dorobku pieśni solowe i chóralne. Autor wielu piosenek wykonywanych przez aktorów Piwnicy pod Baranami, w tym Ewę Demarczyk. Stworzył kompozycje do około 200 spektakli i przedstawień telewizyjnych. Był kierownikiem muzycznym Teatru Lalki, Maski i Aktora Groteska w Krakowie i Teatru Dramatycznego imienia Jana Kochanowskiego w Opolu. Jest zaangażowany w działalność charytatywną na rzecz osób niepełnosprawnych.

1943 - Zginął Kazimierz Smoleński, chemik, profesor Politechniki Warszawskiej, członek Polskiej Akademii Umiejętności, twórca naukowych podstaw polskiego cukrownictwa i technologii węglowodanów, w czasie niemieckiej okupacji wykładowca na tajnych kompletach. Aresztowany i więziony na Pawiaku, rozstrzelany wraz z kilkudziesięcioma innymi więźniami. Urodził się 4 marca 1876 roku. 80 rocznica

1943 - Urodził się Peter Carey, australijski pisarz, autor powieści, opowiadań i książek dla dzieci: "Rola grubasa w historii”, "Święty spokój”, "Historia pewnej mistyfikacji”, "Złodziejstwo, czyli historia miłosna”, "Nielegalne dzieciństwo”, dwukrotny laureat Nagroda Bookera. 80 rocznica

1945 - W Reims we Francji hitlerowskie Niemcy podpisały akt kapitulacji wobec aliantów zachodnich. Dzień później na żądanie Rosjan ceremonię powtórzono w obecności dowódcy sił radzieckich marszałka Georgija Żukowa.

1946 - Masaru Ibuka i Akio Morita założyli spółkę Tokyo Telecommunications Engineering Company, znaną dziś, jako koncern Sony. Obecnie jeden z największych światowych producentów elektroniki użytkowej. Spółka znana z wypuszczonego na rynek w 1979 przenośnego odtwarzacza kasetowego "walkman". Wprowadziła też i wypromowała takie znaki towarowe, jak discman czy trinitron. Wśród jej produktów znajduje się MiniDisc, seria konsoli PlayStation, pamięci Memory Stick czy seria komputerów VAIO. Przedsiębiorstwo dzięki przejęciom jest także właścicielem studia filmowego Columbia Pictures oraz Sony Music - jednego z największych wydawców muzycznych.

1951 - Urodził się Ireneusz Dudek, pseudonim artystyczny "Shakin’ Dudi", kompozytor, autor tekstów i wokalista, uznany za jednego z lepszych polskich wykonawców bluesowych. Grał między innymi w formacjach Big Blues Band, Big Band Boogie oraz Trio Dudek-Błędowski-Gembalski, a także współpracował z grupą Kwadrat. Organizator festiwalu Rawa Blues Festiwal, prezes Stowarzyszenia Miłośników Muzyki Bluesowej. W 1996 roku był laureatem nagrody imienia Marii Jurkowskiej przyznawanej przez Program III Polskiego Radia. Był ambasadorem Światowych Dni Młodzieży 2016 w Krakowie.

1951 - Zmarł Warner Leroy Baxter, amerykański aktor filmowy, nagrodzony Oscarem za główną rolę w filmie "W starej Arizonie" w 1929 rok. Urodził się 29 marca 1889 roku.

1953 - W więzieniu w Sztumie zmarł kontradmirał Adam Mohuczy, organizator i komendant Szkoły Specjalistów Morskich w Tczewie, uczestnik kampanii polskiej 1939 roku. Po II wojnie światowej pierwszy dowódca Marynarki Wojennej. W 1949 aresztowany przez władze komunistyczne i bezpodstawnie oskarżony o sabotaż został skazany na 13 lat pozbawienia wolności. Urodził się 7 marca 1891 roku. 70 rocznica

1954 - Zdobycie przez wojska wietnamskie francuskiej twierdzy Dien Bien Phu. Bitwa zakończyła okres kolonialnego panowania Francji w Wietnamie i jej zaangażowania w Indochinach, doprowadziła do rozmów w Genewie, które podzieliły Wietnam na dwie części.

1966 - Zmarł Stanisław Jerzy Lec, poeta, satyryk, jeden z najwybitniejszych aforystów polskich, autor "Myśli nieuczesanych" i zbioru wierszy "Kpię i pytam o drogę", fraszek - "Satyry patetyczne”, "Spacer cynika". Wszystkie jego utwory były objęte w 1951 zapisem cenzury i podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Gwardii Ludowej i Armii Ludowej. Brał udział w walkach partyzanckich. Urodził się 6 marca 1906 roku.

1967 - Zmarła Maria Grzegorzewska, pedagog, organizatorka Instytutu Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Po II wojnie była profesorem w Katedrze Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Warszawskiego, pierwszej uniwersyteckiej katedrze pedagogiki specjalnej w Polsce. Autorka prac "Psychologia niewidomych” i "Listy do młodego nauczyciela”. Maria Grzegorzewska jest patronką kilkudziesięciu placówek edukacyjnych, głównie szkół specjalnych i specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych w Polsce. Urodziła się 18 kwietnia 1888 roku.

1967 - Podczas wyścigu Formuły 1 o Grand Prix Monako włoski kierowca Lorenzo Bandini doznał rozległych oparzeń po wypadku swojego bolidu. Zmarł trzy dni później w szpitalu. Był dziesiątą tragicznie zmarłą ofiarą w historii Formuły 1. Założona przez jego siostrę Fundacja Lorenzo Bandiniego, co roku przyznaje jednemu z zawodników Trofeum Lorenzo Bandiniego. Nagroda jest przyznawana za najbardziej widoczne postępy w rozwoju sportowym i ducha walki okazywanego na torze. Lorenzo Bandini urodził się 21 grudnia 1935 roku w Barce w Libii, a zmarł 10 maja 1967 roku w Monte Carlo.

1968 - W nocy z 6 na 7 maja nad Tatrami przetoczył się najsilniejszy odnotowany wiatr halny, osiągający prędkość około 300 kilometrów na godzinę. 55 rocznica

1969 - Urodził się Radosław Pazura, aktor teatralny i filmowy, brat Cezarego Pazury. Zagrał między innymi w filmach: "Operacja Samum", "Demony wojny", "Szwadron”, "Sfora”, "Popiełuszko. Wolność jest w nas”. Występuje też w serialach i teatrach telewizyjnych. Wspiera akcje Europejskiej Fundacji Honorowego Dawcy Krwi - "Krewniacy”, promujące honorowe krwiodawstwo.

1971 - Premiera filmu "Epilog norymberski" w reżyserii Jerzego Antczaka. Jest to filmowa wersja spektaklu Teatru TV wystawionego przez Jerzego Antczaka w 1969. Scenariusz oparto na autentycznych dokumentach i stenogramach, wykorzystano także fragmenty archiwalnego filmu z Auschwitz-Birkenau, wyświetlonego w trakcie procesu. Główne role zagrali: Andrzej Łapicki, Karol Małcużyński, Jan Englert i Mieczysław Pawlikowski.

1977 - Zginął Stanisław Pyjas, działacz opozycyjny okresu PRL, student filologii polskiej i filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego, współpracownik Komitetu Obrony Robotników. Jego śmierć w niewyjaśnionych okolicznościach wstrząsnęła środowiskiem akademickim Krakowa i Polski. Według środowisk opozycyjnych, Pyjas zmarł wskutek pobicia przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Pogrzeb studenta stał się okazją do wielkiej politycznej demonstracji, której następstwem były liczne aresztowania. 21 września 2006 Stanisław Pyjas został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Stanisław Pyjas urodził się 4 sierpnia 1953 roku.

1977 - W Londynie zmarł Stefan Osiecki, filmowiec, grafik, alpinista, żołnierz kampanii wrześniowej. Jego imieniem nazwano jeden ze szczytów w chilijskich Andach - Cerro Osiecki. Tworzył filmy krótkometrażowe o tematyce górskiej. W 1927 roku nakręcił "Piękno Tatr". W 1944 w Wielkiej Brytanii zmontował film "Opowieść o mieście", składający się z ujęć nakręconych przez konspiracyjnych operatorów w Warszawie. Był twórcą barwnego plakatu związanego z Mistrzostwami Świata w hokeju na lodzie w Krynicy w 1931 roku. Zaprojektował także pierwsze wersje Górskiej Odznaki Turystycznej. Urodził się 23 lutego 1902 roku.

1980 - Początek głodówki w kościele świętego Krzysztofa w Podkowie Leśnej na znak solidarności z uwięzionymi Mirosławem Chojeckim i Dariuszem Kobzdejem, głodującymi w więzieniach, oraz innymi więźniami politycznymi.

1980 - Urodził się Maciej Zakościelny, aktor filmowy, telewizyjny i teatralny, grał między innymi w filmach: "Na jelenie”, "Stara baśń”, "Tylko mnie kochaj”, "Sfora” oraz w serialach telewizyjnych: "Na dobre i na złe”, "Kryminalni” i "Czas honoru”.

1985 - Zmarł Adam Bahdaj, pisarz, tłumacz z języka węgierskiego, scenarzysta, autor powieści dla dzieci i młodzieży, między innymi: "Wakacje z duchami", "Do przerwy 0:1", "Podróż za jeden uśmiech”, "Stawiam na Tolka Banana”. Uczestnik wojny obronnej 1939 roku, później kurier tatrzański. Urodził się 2 stycznia 1918 roku.

1988 - Zmarł Maria Mayenowa, historyk literatury, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, współzałożycielka i dyrektor Instytutu Badań Literackich PAN. Redaktor naukowy wydawnictw zbiorowych i serii, jak: "Słownik polszczyzny XVI wieku", "Poetyka. Zarys encyklopedyczny". Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Semiotycznego. Autorka podręczników i studiów syntetycznych. Urodziła się 2 czerwca 1910 roku. 35 rocznica

1993 - W wypadku samochodowym w Stanach Zjednoczonych zginął Andrzej Jarecki, poeta, satyryk, publicysta, współtwórca Studenckiego Teatru Satyryków. W latach 70. dyrektor Teatru Rozmaitości w Warszawie. W czasie stanu wojennego związany z opozycją solidarnościową, pisał teksty do paryskiej "Kultury" pod pseudonimem "Krajowiec". W 1990 mianowany przez rząd Tadeusza Mazowieckiego radcą kulturalnym ambasady RP w Waszyngtonie. Urodził się 3 maja 1933 roku. 30 rocznica

1994 - Premiera filmu "Śmierć jak kromka chleba" w reżyserii Kazimierza Kutza. Film upamiętnia pacyfikację kopalni "Wujek" po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku. Zginęło wówczas dziewięciu górników. Główne role zagrali: Janusz Gajos, Jerzy Trela, Jerzy Radziwiłowicz i Mariusz Benoit.

1996 - Węgry zostały przyjęte do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OECD. Skupia ona 37 wysoko rozwinięte państwa, w tym od listopada 1996 - Polskę, które łączy akceptacja dla zasad demokracji i gospodarki rynkowej. OECD została powołana do życia na mocy Konwencji Paryskiej z 14 grudnia 1960. Rozpoczęła działalność 30 września 1961.

1998 - Zmarł Allan Macleod Cormack, amerykański fizyk, twórca metody tomografii komputerowej, laureat Nagrody Nobla w 1979 roku w dziedzinie medycyny. Urodził się 23 lutego 1924 roku. 25 rocznica

1999 - Premiera filmu "Operacja Samum" w reżyserii Władysława Pasikowskiego. Film opowiada o ściśle tajnej operacji przeprowadzonej przez polski wywiad w Iraku w 1990 roku zakończonej wywiezieniem z tego kraju dwóch amerykańskich szpiegów. Główne role w filmie zagrali: Marek Kondrat, Bogusław Linda, Olaf Linde-Lubaszenko i Radosław Pazura.

1999 - Trzy osoby zginęły w chińskiej ambasadzie w Belgradzie, omyłkowo zbombardowanej przez samoloty NATO. Prezydent USA Bill Clinton przeprosił za zamach, tłumacząc, że był on przypadkowy. Przed komisją amerykańskiego kongresu dyrektor Centralnej Agencji Wywiadowczej George Tenet zeznał, że był to jedyny atak w kampanii w Kosowie, który był zorganizowany i kierowany przez jego agencji. W budynku miały się znajdować magazyny z bronią rządu jugosłowiańskiego.

2001 - Ronnie Biggs, jeden ze sprawców "napadu stulecia” z 1963 roku, powrócił dobrowolnie z Brazylii do Wielkiej Brytanii, gdzie został natychmiast osadzony w więzieniu. 8 sierpnia 1963 roku bandyci, między innymi Biggs, napadli na pociąg pocztowy jadący z Glasgow do Londynu. Ich łupem padło 2,6 miliona funtów szterlingów, co w przeliczeniu na dzisiejsze pieniądze stanowi około 40 milionów funtów, czyli ponad 210 milionów złotych. Napastnicy nie używali broni palnej, podczas napadu nikt nie zginął. Zrabowanych pieniędzy nigdy nie odzyskano. Członkowie gangu zostali złapani przez policję. Po 15 miesiącach Ronnie Biggs uciekł z więzienia, najpierw do Francji, później do Australii, a następnie do Brazylii. W 1974 roku został odnaleziony przez brytyjską policję w Rio de Janeiro. Nie doszło do ekstradycji, gdyż brazylijskie prawo nie zezwala na ekstradycję rodziców obywatela brazylijskiego, a brazylijska przyjaciółka Ronnie Biggsa była wtedy z nim w ciąży. Wrócił do Wielkiej Brytanii dobrowolnie. Zmarł 18 grudnia 2013 roku.

2003 - Zmarł Roman Samsel, prozaik, tłumacz literatury rosyjskiej oraz klasycznej, propagator twórczości Gombrowicza i Schulza, biblista oraz krytyk literacki, redaktor tygodnika "Kultura”. Autor opowiadań: "Pytania kłopotliwe”, "Tęsknota dorosłych", powieści "Coraz bliżej nadziei”, "Odwracanie słońca”. Urodził się 15 czerwca 1935 roku. 20 rocznica

2004 - W Iraku zginął Waldemar Milewicz, dziennikarz telewizyjny, reporter i korespondent wojenny. Relacjonował wydarzenia z terenów konfliktów zbrojnych oraz wielkich katastrof. Przywoził reportaże między innymi z Bośni, Czeczenii, Kosowa, Abchazji, Rwandy, Kambodży, Somalii, Etiopii, Turcji i Hiszpanii. Był znany między innymi dzięki serii programów telewizyjnych pod tytułem "Dziwny jest ten świat". Zginął, gdy samochód polskiej ekipy dziennikarzy jadącej z Bagdadu do Karbali i Nadżafu ostrzelano z broni maszynowej. Razem z nim został zabity algierski montażysta z polskim obywatelstwem Mounir Bouamrane, a operator kamery Jerzy Ernst został ranny. Waldemar Milewicz urodził się 20 sierpnia 1956 roku.

2010 - Zmarł Marek Długosz, gitarzysta, współzałożyciel i prezes Wrocławskiego Towarzystwa Gitarowego, dyrektor Wrocławskiego Festiwalu Gitarowego. Grał utwory klasyczne, jazz, flamenco, bossa novę, muzykę latynoską. Urodził się 8 września 1973 roku.

2011 - Zmarł Lucjan Broniewicz, historyk, twórca, pomysłodawca i wieloletni dyrektor toruńskiego Planetarium imienia Władysława Dziewulskiego, jednej z najpopularniejszych placówek tego typu w Europie. Od powstania do końca 2010 roku liczba odwiedzających osiągnęła ponad 2,5 miliona, przez co toruńskie Planetarium stało się jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych miasta, a także jednym z najliczniej odwiedzanych planetariów w Europie. Pośmiertnie Prezydent RP przyznał mu Złoty Krzyż Zasługi. Urodził się 20 kwietnia 1961 roku.

2011 - Zmarł Willard Boyle, amerykański fizyk kanadyjskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2009 roku. W 1969 wraz z George'em Smithem wynalazł matrycę CCD Wspólnie zostali uhonorowani Nagrodą Nobla. Matryca CCD to układ wielu elementów światłoczułych, z których każdy rejestruje, a następnie pozwala odczytać, sygnał elektryczny proporcjonalny do ilości padającego na niego światła. Matrycę skonstruowano głównie na użytek naukowy, zaś jej pierwsze zastosowania były związane z astronomią, gdzie do dziś pozostaje podstawowym narzędziem badawczym, wypierając błony fotograficzne. Obecnie masowo wykorzystuje się matryce CCD o coraz wyższej rozdzielczości w aparatach cyfrowych. Willard Boyle urodził się 19 sierpnia 1924 roku.

2013 - Zmarł Wiktor Tołkin, rzeźbiarz i architekt. Pracował, jako architekt w biurach projektów, po 1963 roku poświęcił się działalności artystycznej - prowadził pracownię rzeźbiarską. Autor monumentalnej rzeźby pomnikowej, między innymi na terenach byłych niemieckich obozów Stutthof i Majdanek. Zajmował się też medalierstwem, projektowaniem i wystrojem wnętrz. Urodził się 21 lutego 1922 roku. 10 rocznica

2013 - W Sztokholmie otwarto Muzeum ABBY, poświęcone najbardziej znanemu szwedzkiemu zespołowi muzyki pop. Znajduje się na wyspie Djurgarden i jest częścią muzeum muzyki pop Swedish Music Hall of Fame. Oprócz poznania historii zespołu i jego muzyki, zwiedzający mają możliwość wirtualnego występu wraz z członkami zespołu w zaawansowanym show holograficznym. 10 rocznica

2015 - Zmarł Zbigniew Skoczylas, żołnierz, wspinacz, działacz społeczny i państwowy. Doradca Solidarności w latach 80. Działał w Polskim Związku Alpinizmu, był członkiem Tatrzańskiej Grupy Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Brał udział w wyprawach himalaistycznych w Indiach i Nepalu. W Indiach pracował, jako wolontariusz w obozie dla uchodźców tybetańskich. Urodził się 2 sierpnia 1928 roku.

2017 - Zmarł Stefan Wysocki, duchowny rzymskokatolicki, w czasie II wojny światowej żołnierz Szarych Szeregów. Był związany z harcerstwem w Łowiczu od 1937 roku. W czasie okupacji działał w drużynie Zawiszaków. 8 marca 1945 uczestniczył w ataku Szarych Szeregów na więzienie NKWD w Łowiczu. Po wojnie wstąpił do seminarium duchownego i w 1954 roku przyjął święcenia kapłańskie. Od 1956 roku pracował w parafiach warszawskich. W 2002 został wybrany na przewodniczącego Rady Naczelnej Stowarzyszenia Szarych Szeregów, a w 2004 zasiadał w Radzie do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Urodził się 5 marca 1928 roku.

2017 - W drugiej turze wyborów prezydenckich we Francji Emmanuel Macron pokonał Marine Le Pen. Pięć lat później Marcon ponownie pokonał Le Pen, także w drugiej turze wyborów prezydenckich.

2019 - Zmarła Iwona Wojciechowska, skrzypaczka, pedagog, profesor w zakresie sztuk muzycznych. Grała, jako solistka i kameralistka Łódzkiej Orkiestry Kameralnej Pro Musica Zbigniewa Friemana. Prowadziła wiolinistyczne kursy mistrzowskie, była jurorką licznych konkursów. Przez wiele lat kierowała Katedrą Instrumentów Smyczkowych na Wydziale Instrumentalnym Akademii Muzycznej imienia Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, była także prorektorem tej uczelni Odznaczona Medalem Towarzystwa Muzycznego imienia Henryka Wieniawskiego w Poznaniu oraz Medalem "Pro publico bono” imienia Sabiny Nowickiej Towarzystwa Przyjaciół Łodzi. W 2006 toku otrzymała Brązowy Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Urodziła się 12 grudnia 1947 roku.

2020 - Zmarł Maks Velo, albański architekt, malarz i poeta, więzień polityczny. Był bardzo popularny w swoim kraju i za granica w latach 50. i 60. W 1972 przygotowywał wielką wystawę indywidualną, na której miało się znaleźć 180 prac jego autorstwa. Ekspozycja została jednak wstrzymana dwa dni przed otwarciem. Rok później został skrytykowany za odejście od wzorca socrealizmu. Pozbawiony możliwości projektowania i prowadzenia wykładów trafił na zesłanie, do jednej z wsi w okolicach Tirany, w celu reedukacji. W 1979 został skazany na 10 lat więzienia i skierowany do obozu pracy przymusowej. Po aresztowaniu skonfiskowano 246 obrazów i 73 rzeźby, a także teczki z rękopisami, które zostały zniszczone. Obóz opuścił na mocy amnestii w 1986. Podjął wtedy pracę, jako robotnik niewykwalifikowany w fabryce wyrobów precyzyjnych w Tiranie. Do działalności artystycznej wrócił w latach 90. Od grudnia 1991 działał w Albańskim Forum Praw Człowieka, rok później został członkiem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Urodził się 31 sierpnia 1935 roku.

2022- Zmarł Marek Grabowski polityk i nauczyciel akademicki, doktor nauk medycznych, specjalista w dziedzinie epidemilogii. W latach 2006-2007 był wiceministrem zdrowia z ramienia Samoobrony RP. Urodził się 8 lutego 1950 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-03-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 marca - Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. » więcej 2024-03-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 marca 322 pne. - Zmarł Arystoteles, grecki filozof. Jeden z trzech - obok Sokratesa i Platona - najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji. Był twórcą… » więcej 2024-03-06, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 6 marca - Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Jest poświęcony pamięci osób, które sprzeciwiały się ustrojom totalitarnym i masowym zbrodniom w… » więcej 2024-03-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 marca - Dzień Wiedzy o Dysocjacyjnych Zaburzenia Osobowości. 5 marca - Dzień Europejskiego Geodety i Geoinformacji, obchodzony od 2012 z inicjatywy Europejskiej… » więcej 2024-03-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 marca - Na Litwie obchodzone są Kaziuki - w Wilnie odpustowy jarmark z okazji święta Świętego Kazimierza. 4 marca - Światowy Dzień Nauk Inżynieryjnych… » więcej 2024-03-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 marca - Międzynarodowy Dzień dla Ucha i Słuchu - ustanowiony z inicjatywy światowej organizacji zdrowia WHO 3 marca - Międzynarodowy Dzień Pisarzy… » więcej 2024-03-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 02 marca 1333 - Zmarł Władysław Łokietek, książę kujawsko-łęczycki, król Polski. Rozpoczął proces scalania ziem polskich: zajął Kraków, odzyskał… » więcej 2024-03-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 1 marca - Światowy Dzień Obrony Cywilnej, ustanowiony przez zgromadzenie ogólne Międzynarodowej Organizacji Obrony Cywilnej w 1990 roku. 1 marca - Międzynarodowy… » więcej 2024-02-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 lutego - Dzień Chorób Rzadkich obchodzony co roku ostatniego dnia lutego, zapoczątkowany przez Europejską Federację Rodziców Pacjentów i Pacjentów z… » więcej 2024-02-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 lutego - Dzień Chorób Rzadkich. 28 lutego - Święto narodowe Finlandii - Dzień Kalewali, obchodzony w rocznicę opublikowania w 1835 roku eposu narodowego… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »