Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-03-24, 07:00 Autor: IAR/D.Panek

Kartka z kalendarza

24 marca - Międzynarodowy Dzień Prawa do Prawdy dotyczącej Poważnych Naruszeń Praw Człowieka i Godności Ofiar, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.

24 marca - Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką - święto państwowe ustanowione przez Senat w 2018 roku.

24 marca - W Polsce - Narodowy Dzień Życia ustanowiony przez Sejm w 2004 roku. Celem święta jest propagowanie odpowiedzialności za założenie rodziny i zachęcanie do życia w rodzinach wielodzietnych.

24 marca - Światowy Dzień Walki z Gruźlicą - ustanowiony przez Światowe Zgromadzenie WHO w rocznicę odkrycia prątka gruźlicy przez Roberta Kocha w 1882 roku.

24 marca - W Argentynie - Dzień Pamięci dla Prawdy i Sprawiedliwości.

24 marca - Tydzień Solidarności z Ludami Zmagającymi się z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową, trwający od 21 marca.

24 marca - Europejski Dzień Lodów Rzemieślniczych.
809 - Zmarł Harun Ar-Raszid, piąty i najsławniejszy kalif z dynastii Abbasydów. Był jednym z najwybitniejszych władców muzułmańskich, mecenasem nauki i sztuki. W Europie zyskał popularność, jako bohater "Księgi tysiąca i jednej nocy". Urodził się 17 marca 763 roku.

1568 - Król Zygmunt II August powołał Komisję Morską, będącą zaczątkiem polskiej admiralicji. Komisja nadzorowała powiększanie polskiej floty, mając do dyspozycji ogromne fundusze na ten cel. Rozliczała z działalności kapitanów uzbrojonych okrętów handlowych, którzy walczyli na własny koszt. Pilnowała tez dyscypliny wśród załóg i wydawała im stosowne instrukcje. Działalność Komisji ustała wraz ze śmiercią Zygmunta II Augusta, jej działalność kontynuowała Komisja Okrętów Królewskich powstała w 1626 roku. 455. rocznica

1603 - Zmarła Elżbieta I, królowa Anglii i Irlandii, ostatnia z rodu Tudorów, nazywana "królową dziewicą". Mawiała "Ja i naród angielski to jedno". Była córką Henryka VIII i jego drugiej żony Anny Boleyn, ściętej, gdy przyszła królowa miała trzy lata. Elżbieta I była władczynią charyzmatyczną i urzekającą. Niezwykle inteligentna, władała siedmioma językami, tłumaczyła, pisała wiersze, uwielbiała taniec i muzykę. Gdy przejmowała królestwo, kraj był w głębokim kryzysie. Za jej rządów nastąpił rozwój gospodarczy, powstała giełda londyńska, doszło do reaktywowania i skonsolidowania kościoła anglikańskiego. Mimo nacisków dworu nigdy nie wyszła za mąż. Urodziła się 7 września 1533 roku. 420. rocznica

1651 - W kościele ojców jezuitów na Starym Mieście w Warszawie odbyła się instalacja i koronacja obrazu Matki Bożej Łaskawej - Patronki Warszawy. Namalowany został przez nieznanego warszawskiego artystę na zamówienie rektora pierwszego konwentu pijarów na ziemiach polskich, księdza Hiacynta Orsellego. Matka Boża Łaskawa przedstawiona jest w różowej sukni i niebieskim płaszczu, z rozłożonymi szeroko rękoma, w dłoniach trzyma połamane strzały. Dwukrotnie podczas pielgrzymek do Polski przed obrazem Matki Bożej Łaskawej modlił się Jan Paweł II: 2 czerwca 1979 i 16 czerwca 1983 roku.

1693 - Urodził się John Harrison, angielski cieśla i zegarmistrz-samouk. Zbudował pierwszy zegar, tak zwany chronometr, którego używano na statkach. Rozwiązało to problem określania długości geograficznej. Zmarł 24 marca 1776 roku. 330. rocznica

1776 - Zmarł John Harrison, angielski cieśla i zegarmistrz samouk. Zbudował pierwszy zegar, tak zwany chronometr, którego używano na statkach. Rozwiązało to problem określania długości geograficznej. Dzięki swej konstrukcji Harrison zdobył ustanowioną w 1714 roku nagrodę parlamentu brytyjskiego w wysokości 20 tysięcy funtów. Urodził się 24 marca 1693 roku.

1791 - Urodził się Charles Gabriel Pravaz, francuski lekarz, ortopeda. Wynalazca prototypu współczesnej strzykawki z igłą do zastrzyków podskórnych. Pravaz opracował również nowoczesną metodę kauteryzacji i metody leczenia ortopedycznego. W 1847 roku opublikował nagrodzoną przez Akademię Nauk złotym medalem pracę poświęconą własnym metodom leczenia wrodzonej dysplazji stawu biodrowego. Jako pierwszy ogłosił udaną korekcję stawu. Pravaz służył we francuskiej armii w czasie wojen napoleońskich i brał z nią udział między innymi w bitwie pod Waterloo. Zmarł 24 czerwca 1857 roku.

1794 - Na Rynku Głównym w Krakowie został ogłoszony akt powstania narodowego przeciwko Rosji i Prusom, nazywany insurekcją kościuszkowską. Najwyższym Naczelnikiem Siły Zbrojnej Narodowej został Tadeusz Kościuszko, a hasłem powstania stało się wezwanie: "Wolność, całość, niepodległość”. Insurekcja zakończyła się całkowitą klęską. Kapitulację ogłoszono 16 listopada 1794 roku. 24 października 1795 roku Rosja, Prusy i Austria przeprowadziły III rozbiór Polski, która zniknęła z mapy Europy na 123 lata.

1808 - Urodziła się Maria Malibran, francuska mezzosopranistka, najsłynniejsza śpiewaczka początku XIX wieku. Pochodziła ze znanej hiszpańskiej rodziny śpiewaków García - jej ojciec, brat i siostra byli także śpiewakami oraz nauczycielami śpiewu. Zmarła 23 września 1836 roku. 220. rocznica

1812 - Urodził się Leopold Stanisław Kronenberg, kupiec, bankier, inwestor, polityk, mecenas kultury. Założył w Warszawie Bank Handlowy, inwestował w rolnictwo i transport kolejowy, prowadził działalność wydawniczą. Fortunę zarobił na dzierżawie monopolu tytoniowego. Za osiągnięcie życia Kronenberga uważa się utworzenie w 1875 roku Szkoły Handlowej w Warszawie. Był krytykowany za działalność polityczną, która opierała się na lojalności wobec carskiej administracji, wsparł jednak finansowo komitet powstania styczniowego. Zmarł 5 kwietnia 1878 roku.

1826 - Urodziła się Matilda Joslyn Gage, amerykańska wolnomyślicielka, feministka, działaczka na rzecz abolicjonizmu i praw Indian, obok Susan B. Anthony i Elizabeth Cady Stanton, jedna z najważniejszych przedstawicielek feminizmu końca XIX wieku w Stanach Zjednoczonych. Była współautorką "Deklaracji Praw Kobiet", przedstawionej 4 lipca 1876 roku w Filadelfii. Zmarła 18 marca 1898 roku.

1832 - Rząd rosyjski wydał ukaz o karnym wcielaniu polskich dzieci do armii Imperium Rosyjskiego. Akcję przeprowadzono po upadku powstania listopadowego. Nakazano oddanie do specjalnych batalionów dziecięcych chłopców w wieku od 7 do 16 lat. W pierwszej kolejności zabierano dzieci emigrantów politycznych. Podczas podróży w głąb Rosji kilku tysięcy słabych i głodnych chłopców, dwie trzecie z nich zmarło z wycieńczenia. Tych nielicznych, którzy przetrwali, wychowano na wzorcowych żołnierzy rosyjskich. Mieli zakaz kontaktowania się z rodziną, poddawano ich intensywnej rusyfikacji, karząc za używanie rodzimego języka. W wojsku mieli spędzić 25 lat.

1839 - W Paryżu uroczyście otwarto Bibliotekę Polską. To jedna z najstarszych i najbogatszych w źródła instytucji kulturalnych, dokumentujących historię polskiej emigracji. Została powołana do życia przez polskich uchodźców przybyłych do Francji po upadku powstania listopadowego, między innymi Adama Jerzego Czartoryskiego, Juliana Ursyna Niemcewicza i Karola Sienkiewicza. Miała za zadanie zbierać ocalałe od grabieży i zniszczeń książki, archiwa i pamiątki narodowe. Od 1853 roku siedziba Biblioteki mieści się na wyspie świętego Ludwika. W 2013 roku placówka została wpisana do Rejestru Pamięci Świata UNESCO.

1844 - Zmarł Bertel Thorvaldsen, duński rzeźbiarz pochodzenia islandzkiego, jeden z głównych przedstawicieli klasycyzmu, zwany skandynawskim Michałem Aniołem. Jego sztuka wywarła istotny wpływ na rozwój rzeźby XIX wieku. Thorvaldsen w swoim rzeźbiarskim dorobku ma około tysiąca pozycji, między innymi warszawskie pomniki Mikołaja Kopernika i Księcia Józefa Poniatowskiego. Urodził się 19 listopada 1770 roku.

1849 - We Lwowie urodził się Tadeusz Barącz, rzeźbiarz, medalier, twórca licznych rzeźb portretowych i pomników, między innymi lwowskiego pomnika króla Jana III Sobieskiego. Był też autorem posągów Kopernika, Mickiewicza, Czackiego, Ossolińskiego, Śniadeckiego i Długosza oraz pomnika Tadeusza Kościuszki w Chicago. Zmarł 13 marca 1905 roku.

1866 - Urodził się Jack McAuliffe, znany też, jako "The Napoleon of The Prize Ring", irlandzki bokser, pierwszy mistrz świata wagi lekkiej. 14 kwietnia 1987 roku McAuliffe zdobył mistrzostwo świata w wadze lekkiej, jako pierwszy w historii, nokautując w 28. rundzie Harry'ego Gilmore'a. Walka była bardzo zacięta i rozgrywana w trudnych warunkach, ponieważ zawodnicy walczyli w stodole. Tytuł obronił 16 listopada po jednej z najdłuższych i najcięższych walk w historii. Łącznie stoczył 38 walk zawodowych, wygrywając 28 z nich, a 10 remisując. Zmarł 4 listopada 1937 roku.

1874 - Urodził się Harry Houdini, jeden z najsłynniejszych iluzjonistów, specjalistów od ucieczek i pokazów akrobacji wszech czasów. Jedna z jego najsłynniejszych sztuczek była przedstawiana na londyńskim hipodromie: spowodował zniknięcie ogromnego słonia, wraz z treserem, ze sceny, pod którą znajdował się basen. Houdini występował z wielkimi sukcesami w Stanach Zjednoczonych. Uwalniał się z kajdan, łańcuchów, więzów i kaftanów bezpieczeństwa, nawet, gdy był zawieszony na linie i znajdował się pod wodą. Był także znanym demaskatorem mediów spirytystycznych. Zmarł 31 października 1926 roku.

1882 - Niemiecki lekarz Robert Koch podczas wykładu w Berlinie poinformował, że udało mu się wyodrębnić bakterię wywołującą gruźlicę. Osiem lat później ogłosił, że znalazł lekarstwo na tę chorobę, ale lek z zabitych bakterii gruźlicy okazał się nieskuteczny. Przez następne 10 lat Koch badał naturę gruźlicy i metody jej leczenia. W 1905 roku, między innymi za badania nad tą chorobą, został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny.

1896 - Rosyjski fizyk i wynalazca Aleksandr Popow nawiązał łączność radiową i przekazał znaki telegraficzne - dwa słowa "Heinrich Hertz” - na odległość ponad 250 metrów. Wiosną 1897 rozpoczął eksperymenty z łącznością pomiędzy okrętami i stacjami brzegowymi, osiągając przy tym zasięg do około pięciu kilometrów. W 1900 zbudowano na wyspie Gogland stację radiową, która miała pomóc w akcji ratunkowej dla pancernika "Generał-Admirał Apraksin", który wszedł na skałę. Została także użyta podczas akcji ratowania 27 rybaków uwięzionych na dryfującej krze. Prace Popowa były w głównej mierze wykonywane na rzecz marynarki wojennej i ich wyniki nie były publikowane, jednak w 1900 roku otrzymał za nie złoty medal na Wystawie Światowej.

1900 - Rozpoczęto budowę nowojorskiego metra. Pierwszą linię otwarto po ponad czterech latach - 27 października 1904 roku. Dziś nowojorskie metro jest jednym z najstarszych na świecie, najczęściej używanych i ma największą liczbę funkcjonujących stacji - 472. Działa 24 godziny na dobę, 365 dni w roku. Dziennie przewozi ponad 5,5 miliona osób.

1900 - W Krakowie odbyła się premiera sztuki Juliusza Słowackiego "Sen srebrny Salomei". Dramat romantyczny w pięciu aktach został napisany przez wieszcza w 1843 roku, a rok później wydany w Paryżu. Opowiada o splatających się historiach miłosnych, toczących się w sytuacji buntu kozaków i chłopstwa ukraińskiego wobec polskiej szlachty.

1901 - Urodził się Ub Iwerks, amerykański animator i technik efektów specjalnych, najbardziej znany, jako twórca pierwszego wizerunku Myszki Miki. Przez wiele lat współpracował z Waltem Disneyem. W 1960 i 1965 za swoje osiągnięcia techniczne został wyróżniony Oscarem, a w 1963 otrzymał nominację za efekty specjalne w "Ptakach" Alfreda Hitchcocka. Współpracował także przy tworzeniu wielu atrakcji w parkach rozrywki Disneya w Kalifornii i na Florydzie. Zmarł 7 lipca 1971 roku.

1903 - Urodził się Igor Newerly, właściwie Igor Abramow-Newerly, pisarz i pedagog. Kiedy w Kijowie założył kółko socjaldemokratyczne, został aresztowany i zesłany do Odessy, ale uciekł z ZSRR. Od 1925 roku działał w Warszawie w postępowym ruchu wychowawczym. Był sekretarzem Janusza Korczaka. W czasie okupacji działał w podziemiu, aresztowany przez gestapo był więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych na Majdanku, w Oświęcimiu, Oranienburgu i Bergen-Belsen. Po wojnie wznowił działalność społeczno-wychowawczą. Jako publicysta Igor Newerly debiutował jeszcze przed wojną, pod nazwiskiem Jerzy Abramow, jako autor powieści w 1948 roku utworem "Chłopiec z Salskich Stepów". Zmarł 19 października 1987 roku. 120. rocznica

1905 - Zmarł Juliusz Verne, francuski pisarz, dramaturg, jeden z najpoczytniejszych i najsłynniejszych pisarzy swojej epoki, powszechnie uważany za jednego z protoplastów fantastyki naukowej. Sławę przyniósł mu cykl powieści podróżniczych i fantastycznonaukowych, w których wykorzystał rozległą wiedzę z zakresu geografii, matematyki i fizyki. Jego najsłynniejsze powieści to: "Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi", "Tajemnicza wyspa", "Dzieci kapitana Granta" i "W 80 dni dookoła świata". W Polsce popularyzowaniem twórczości tego pisarza zajmuje się Polskie Towarzystwo Juliusza Verne’a. Urodził się 8 lutego 1828 roku.

1907 - Urodziła się Lidia Czukowska, rosyjska pisarka i krytyk literacki. Jest autorką opowieści o represjach stalinowskich w latach 30. i 40. XX wieku zatytułowanej "Opustoszały dom”, wydanej w Paryżu w 1965 roku. Wydała także zbiór wierszy "Po etu storonu smierti” i autobiograficzną książkę "Process iskluczenija”. W 1990 roku otrzymała międzynarodową Nagrodę Sacharowa za ''obywatelskie męstwo pisarza”. Zmarła 8 lutego 1996 roku.

1911 - Urodził się Joseph Barbera, amerykański rysownik włoskiego pochodzenia, twórca kreskówek. Razem z Williamem Hanną założył w 1957 roku wytwórnię Hanna-Barbera, gdzie powstały jedne z najsłynniejszych w historii filmy animowane: "Pies Huckelberry”, "Miś Yogi”, "Tom i Jerry”, ''Flintstonowie'', ''Scooby-Doo'' oraz ''Jetsonowie''. Ostatnimi kreskówkami, którą stworzył, były: "Kudłaty" i "Scooby Doo na tropie". Zmarł 18 grudnia 2006 roku.

1914 - Urodziła się Krystyna Krahelska, pseudonim "Danuta", poetka, etnograf, żołnierz Armii Krajowej, sanitariuszka Powstania Warszawskiego. W latach 1936-1937 pozowała rzeźbiarce Ludwice Nitschowej do pomnika warszawskiej Syrenki. Zadebiutowała w 1943 roku, jako autorka piosenki "Hej chłopcy, bagnet na broń", która została napisana dla żołnierzy batalionu "Baszta”. W dniu wybuchu Powstania Warszawskiego została trzykrotnie postrzelona, gdy ratowała rannego kolegę. Lekarzom nie udało jej się uratować, zmarła 2 sierpnia 1944 roku.

1915 - Zmarł Karol Olszewski, chemik i fizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jako pierwszy, wraz z Zygmuntem Wróblewskim, w 1883 roku skroplił tlen i azot z powietrza. Przyczynił się do rozwoju rentgenografii. Urodził się 29 stycznia 1846 roku.

1916 - Zmarł tragicznie Enrique Granados y Campina, hiszpański kompozytor, pianista i dyrygent, współtwórca narodowego stylu w muzyce hiszpańskiej. Jest autorem poematu symfonicznego "Divina commedia", baletu "Suita hiszpańska", a także serenad, tańców hiszpańskich i pieśni. Zginął razem z żoną Amparo podczas rejsu przez kanał La Manche, gdy wracał z nowojorskiej premiery swojej opery ''Goyescas''. Prom, którym płynęli, storpedowała niemiecka łódź podwodna. Urodził się 27 lipca 1867 roku.

1918 - Urodził się Jacek Stwora, redaktor Polskiego Radia, legendarny reportażysta, prozaik. Za cel stawiał sobie stworzenie takiego reportażu, "którego już nikt nie będzie w stanie przełożyć na język pisany". W 1972 roku jego dokument "Pasja, czyli misterium Męki Pańskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej widziane” zajął drugie miejsce w konkursie Prix Italia. Został laureatem nagrody Złotego Mikrofonu Polskiego Radia i nagrody imienia Ksawerego Pruszyńskiego przyznanej przez Klub Reportażu Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Dla uczczenia dorobku Jacka Stwory w dziedzinie dokumentu radiowego, Polskie Radio, co roku przyznaje młodym twórcom stypendium jego imienia. Zmarł 21 kwietnia 1994 roku. 105. rocznica

1918 - W Paryżu zmarł Władysław Ślewiński, malarz okresu Młodej Polski. Malować rozpoczął późno i prawie wszystkie lata okresu twórczego spędził we Francji. Częstym tematem jego prac było morze. Malował liczne martwe natury, pejzaże - skromne, surowe, spokojne. Z Gauguinem i secesją łączyły go środki wyrazu: uproszczenia i spłaszczenie plamy barwnej oraz linearyzm. Urodził się 1 czerwca 1856 roku w Białyninie koło Sochaczewa. 105. rocznica

1921 - Urodził się Franciszek Blachnicki, ksiądz katolicki, wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, organizator Krucjaty Wstrzemięźliwości, założyciel Ruchu Światło-Życie, twórca Krucjaty Wyzwolenia Człowieka i Chrześcijańskiej Służby Wyzwolenia Narodów, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, prześladowany przez Służbę Bezpieczeństwa PRL. Zmarł 27 lutego 1987 roku. Wyniki śledztwa prowadzonego przez IPN wykazały, że ksiądz został otruty przez agentów bezpieki. Pośmiertnie został odznaczony, w 1994 roku, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Od 1995 roku trwa proces beatyfikacyjny kapłana. W 2014 roku rzymska Komisja Teologów jednomyślnie uznała heroiczność jego cnót, a w 2015 roku papież Franciszek wydał zgodę na promulgowanie dekretu o heroiczności jego cnót. Odtąd przysługuje mu tytuł Czcigodnego Sługi Bożego.

1923 - Urodził się Murray Hamilton, amerykański aktor filmowy, znany z charakterystycznych ról drugoplanowych. Jego pamiętne kreacje to role burmistrza w "Szczękach" Stevena Spielberga i Robinsona w "Absolwencie". Zagrał też w filmach: "Więzień Brubaker" i "1941". Zmarł 1 września 1986 roku. 100. rocznica

1924 - Z inicjatywy Centralnego Wydziału Kobiecego Polskiej Partii Socjalistycznej po raz pierwszy w Polsce zorganizowano obchody Dnia Kobiet.

1926 - Urodził się Dario Fo, włoski satyryk, dramaturg, reżyser teatralny i kompozytor, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1997 roku. Większość jego prac poświęcona była sprawom politycznym i społecznym, a ich tematami przewodnimi są idee komunizmu i anarchizmu. Fo krytykował korupcję, konflikt żydowsko-arabski; należał do przeciwników Silvia Berlusconiego, któremu poświęcił jedno ze swoich ostatnich przedstawień. Wiele prac Dario Fo stworzył razem ze swoją żoną Francą Rame. Zmarł 13 października 2016.

1928 - Urodził się Czesław Nowicki, popularny "Wicherek", dziennikarz, wieloletni prezenter prognozy pogody w programie I Telewizji Polskiej. Był znany z niekonwencjonalnego - jak na owe czasy - przekazywania informacji o pogodzie, z których tworzył mini-show. Żartował, pokazywał telewidzom przyrodnicze ciekawostki, na przykład wyrośnięte grzyby czy ogromne warzywa. Współpracował też z Polskim Radiem. Grał siebie samego w serialach "Wojna domowa" i "Dom", wystąpił też w filmach "Wielka, większa i największa", "Kłopotliwy gość" i "Nie lubię poniedziałku". Został zwolniony z TVP w latach 70. XX wieku. Jego odejście z telewizji tłumaczono tym, że pogrążyła go wypowiedź, iż "Wiatry ze wschodu nie przynoszą nic dobrego". Zmarł 29 lutego 1992 roku. 95. rocznica

1930 - Urodził się Steve McQueen, amerykański aktor filmowy. Grał charakterystyczne role tak zwanych twardych mężczyzn w słynnych westernach "Siedmiu wspaniałych” i "Tom Horn”, a także w filmach: "Wielka ucieczka”, "Płonący wieżowiec”, "Między linami ringu”, czy "Ucieczka gangstera”. Jest uważany za jedną z największych gwiazd Hollywood przełomu lat 60. i 70. XX wieku. Zmarł 7 listopada 1980 roku.

1934 - Urodził się Ryszard Zub, szermierz, szablista, trzykrotny medalista igrzysk olimpijskich z 1956, 1960 i 1964 roku, czterokrotny mistrz świata. Po zakończeniu kariery zawodniczej był trenerem w Polsce i we Włoszech. Zmarł 11 stycznia 2015 roku w Padwie.

1936 - Urodził się Władysław Baka, ekonomista, polityk, członek władz PZPR, dwukrotny prezes Narodowego Banku Polskiego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Autor licznych publikacji z dziedziny ekonomii, a w szczególności bankowości centralnej i systemów gwarantowania depozytów. Uznawany za eksperta w tej dziedzinie. Postanowieniem prezydenta RP w 2005 roku "w uznaniu wybitnych zasług dla rozwoju system finansowego w Polsce, za osiągnięcia w pracy naukowej i dydaktycznej” nagrodzony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 3 marca 2021 roku.
1941 - Zarządzenie niemieckiego gubernatora dystryktu lubelskiego Ernsta Zoernera o utworzeniu getta żydowskiego w Lublinie. Zamieszkiwali je w większości Żydzi, chociaż przebywali tam także Romowie. Było jednym z pierwszych gett zlikwidowanych w 1942 podczas akcji "Reinhardt”. Zginęło około 34 tysięcy Żydów i nieznania liczba Romów. Okupację niemiecką w Lublinie przeżyło tylko 230 Żydów. Kilka osób zdołało uciec przed likwidacją getta do Warszawy, przynosząc wieść o jego zniszczeniu. Naoczne relacje przekonały niektórych warszawskich Żydów, że naziści mają zamiar wymordować całą ludność żydowską.

1942 - Rozpoczęła się ewakuacja wojsk polskich z terenu ZSRR do Iranu. Umowa zawarta w Moskwie 14 sierpnia 1941 roku przewidywała, że utworzone "w możliwie najkrótszym czasie" polskie wojsko, będące częścią sił zbrojnych suwerennej Rzeczypospolitej, walczyć będzie przeciwko Niemcom wspólnie z Armią Czerwoną i wojskami innych państw sojuszniczych. Dowódcą Polskich Sił Zbrojnych w Związku Sowieckim został generał Władysław Anders, więziony od jesieni 1939 roku przez NKWD na Łubiance. W 1942 roku, po rozmowie z Andersem, Stalin zgodził się na ewakuację części wojska polskiego do Iranu. Do listopada 1942 roku wysłano tam ponad 115 tysięcy osób - żołnierzy i cywilów.

1944 - Z niemieckiego obozu dla lotników Stalag Luft III w Żaganiu w nocy z 24 na 25 marca uciekło 76 jeńców, między innymi 41 Brytyjczyków i 6 Polaków. Tylko trzej jeńcy odzyskali wolność - dwóch Norwegów i Holender. Pozostałych 73 schwytano. 50 z nich, w tym wszyscy Polacy, na specjalny rozkaz Adolfa Hitlera zostało rozstrzelanych.

1944 - W Markowej koło Łańcuta na Podkarpaciu niemieccy żandarmi zamordowali ośmioro Żydów z rodzin Didnerów, Grunfeldów i Goldmanów, a także ukrywających ich Józefa Ulmę oraz będącą w ostatnim miesiącu ciąży jego żonę Wiktorię. Zabili też szóstkę dzieci Ulmów. Najstarsza z rodzeństwa - Stasia miała zaledwie osiem lat. Zbrodnia w Markowej stała się symbolem martyrologii Polaków mordowanych za niesienie pomocy Żydom. Małżeństwo Ulmów zostało pośmiertnie odznaczone medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 25 stycznia 2010 roku nadano im pośmiertnie Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. 24 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

1944 - W Bełzu oddział UPA zamordował ponad 100 Polaków. W związku z nieustającą działalnością oddziałów partyzanckich UPA na tym terenie, pozostałe rodziny polsko-ukraińskie wysiedlono na Ziemie Odzyskane w ramach Akcji "Wisła”.

1945 - W Krakowie ukazał się pierwszy numer "Tygodnika Powszechnego”, katolickiego pisma społeczno-kulturalnego, prezentującego ekumeniczny nurt polskiego katolicyzmu. Tygodnik powstał z inspiracji księdza Jana Piwowarczyka pod patronatem ówczesnego metropolity krakowskiego kardynała Adama Sapiehy. Założycielem i wieloletnim redaktorem naczelnym "Tygodnika Powszechnego" był zmarły w 1999 roku Jerzy Turowicz. W 1953 roku pismo zamknięto, ponieważ redakcja odmówiła opublikowania nekrologu Stalina. Wydawanie tygodnika wznowiono w grudniu 1956 roku. Obecnie "Tygodnikiem Powszechnym" kieruje Piotr Mucharski, który wcześniej przez wiele lat pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego.

1946 - Urodził się Andrzej Titkow, reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych i fabularnych, autor obrazów: "Z pamięci", "Mniej niż zero", "Turniej", "Walterowcy" i serialu "Układ krążenia". W 2013 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1948 - Urodził się Jerzy Kukuczka, taternik, alpinista i himalaista. Wspinał się w górach Alaski, Nowej Zelandii, Hindukuszu, w Karakorum i Himalajach. Jako drugi człowiek na Ziemi zdobył Koronę Himalajów i Karakorum, czyli 14 najwyższych szczytów świata o wysokości ponad ośmiu tysięcy metrów. Pierwszy był Reinhold Messner, któremu zajęło to 16 lat i cztery miesiące, Jerzemu Kukuczce niespełna osiem lat. Zginął na wysokości 8300 metrów, 24 października 1989, podczas wejścia na Lhotse przez słynną, niezdobytą wówczas, południową ścianę. 75. rocznica

1954 - Urodził się Marek Niedźwiecki, wieloletni dziennikarz muzyczny Polskiego Radia. Pracę w mediach zaczynał od Studenckiego Radia Żak Politechniki Łódzkiej, pracował także w Radiu Łódź i współpracował z Programem I Polskiego Radia. Prowadził Listę Przebojów Programu Trzeciego, a także audycje: "Markomania", "LP Trójka", "W tonacji Trójki". Wydał też kilka cykli płytowych, między innymi "Smooth Jazz Cafe" i "Muzykę Ciszy", a także książki - ''Nie wierzę w życie pozaradiowe'' i ''Australijczyk". Obecnie prowadzi audycje w Radio357.

1956 - Urodził się Steve Ballmer, amerykański informatyk i przedsiębiorca, były dyrektor generalny przedsiębiorstwa Microsoft, kawaler Legii Honorowej. Według rankingu miesięcznika "Forbes” jeden z najbogatszych Amerykanów, z całkowitym majątkiem szacowanym na około 55 miliardów dolarów. Publiczne wystąpienia Ballmera są bardzo dynamiczne i kontrowersyjne - jego opinia na temat systemu Linux, o którym powiedział, że jest jak rak, który sprzeciwia się ochronie własności intelektualnej, spowodowała burzę w środowisku Open Source, a jednym ze skutków było obrzucenie Ballmera jajkami przez studenta w Budapeszcie w maju 2008.

1958 - Elvis Presley został powołany do wojska. Jeden z najsłynniejszych piosenkarzy w historii muzyki sam zgłosił się do komisji poborowej i został wcielony do armii. Elvis Presley ogłosił, że czekał na swój wojskowy epizod, bo "nie chce być traktowany inaczej niż ktokolwiek inny". W czasie służby wojskowej zmarła matka artysty. Swoje wynagrodzenie z armii Elvis Presley oddał na cele charytatywne. 65. rocznica

1959 - Urodził się Filip Łobodziński, aktor, dziennikarz, tłumacz literatury hiszpańskiej. W dzieciństwie zagrał w kilku bardzo popularnych filmach, między innymi: "Podróż za jeden uśmiech”, "Poszukiwany, poszukiwana”, "Stawiam na Tolka Banana”. Od 1988 roku pracuje, jako dziennikarz. Współautor książki "Sto płyt, które wstrząsnęły światem. Kronika czasów popkultury”. Na język polski z hiszpańskiego przełożył między innymi książki "Klub Dumas", "Fechtmistrz", "Szachownica flamandzka" i cykl "Przygody kapitana Alatriste" Artura Pereza-Revertego, a także "Zeszyty don Rigoberta" Maria Vargasa Llosy.

1959 - Urodził się Marek Probosz, aktor teatralny i filmowy, znany między innymi z filmów "Niech cię odleci mara", "Czas dojrzewania", "Śmierć rotmistrza Pileckiego", "Układ zamknięty", "Smoleńsk". Pod koniec lat 80. wyjechał do Hollywood i zamieszkał w Los Angeles. Jest wykładowcą aktorstwa na Wydziale Teatralnym University of California.

1962 - W gdańskim klubie „Żak” odbył się pierwszy występ grupy Niebiesko-Czarni.

1962 - Zmarł Auguste Piccard, szwajcarski fizyk, profesor uniwersytetów w Zurychu i Brukseli, badacz promieniowania kosmicznego, stratosfery i głębin oceanów. W 1932 roku wzniósł się balonem na rekordową wysokość 16 tysięcy 940 metrów, a w 1953 roku zanurzył się w batyskafie własnej konstrukcji na głębokość trzech tysięcy 150 metrów. Urodził się 28 stycznia 1884 roku.

1964 - Urodził się Marek Kamiński, podróżnik, polarnik, autor książek, fotograf, pierwszy człowiek na świecie, który zdobył oba bieguny Ziemi w ciągu roku, bez pomocy z zewnątrz. 23 maja 1995 roku, wraz z Wojciechem Mosalem, dotarł na biegun północny, a 27 grudnia 1995 roku zdobył samotnie biegun południowy. Jest autorem książek, między innymi "Warto podążać za marzeniami. Moja podróż przez życie”, ”Razem na Biegun”. Był ambasadorem organizowanych w Krakowie Światowych Dni Młodzieży 2016.

1967 - Rosnący od około 1250 roku w pobliżu dzisiejszego rezerwatu przyrody Buczyna Szprotawska w Borach Dolnośląskich dąb Chrobry został uznany za pomnik przyrody. To jeden z najstarszych dębów w Polsce. Nazwa jego wzięła się z legendy jakoby cesarz Otton III pod tym drzewem miał się właśnie spotkać z Bolesławem Chrobrym.

1968 - Zmarła Alice Guy-Blaché, pionierka kina francuskiego i amerykańskiego, producentka filmowa, pierwsza kobieta zajmująca się reżyserią filmową. Prawdopodobnie jedyna kobieta w historii, która posiadała swoje własne filmowe studio zdjęciowe. Urodziła się 1lipca 1873 roku. 55. rocznica

1973 - W Anglii zmarł generał Marian Januszajtis-Żegota, dowódca Legionu Wschodniego i I Brygady Legionów Polskich, współautor nieudanego zamachu stanu, mającego na celu obalenie rządu Jędrzeja Moraczewskiego w 1919 roku. Uczestnik obrony Lwowa w 1939, organizator Korpusu Ochotniczego i oddziałów "benzyniarzy” do walki z czołgami niemieckimi. Po kapitulacji Lwowa przed Armią Czerwoną, był organizatorem podziemnego ruchu oporu związanego ze Stronnictwem Narodowym. Po II wojnie światowej pozostał na emigracji w Anglii. Urodził się 3 kwietnia 1889 roku. 50. rocznica

1973 - Zespół Pink Floyd wydał album "The Dark Side of the Moon", jeden z najpopularniejszych w historii muzyki, sprzedany w ponad 50 milionach egzemplarzy. Przez 18 lat bez przerwy płyta pozostawała na amerykańskiej liście Billboard 200, dłużej niż jakikolwiek inny album w historii fonografii. W 2003 album został sklasyfikowany na 43. miejscu listy 500 albumów wszech czasów magazynu "Rolling Stone". 50. rocznica 1976 - W Londynie zmarł major Eugeniusz Kaszyński "Nurt", cichociemny, w latach 1943-1944 zastępca dowódcy, a następnie dowódca Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej "Ponury" na Kielecczyźnie. W 1946 roku uciekł z Polski i zamieszkał w Anglii. Za swoje zasługi Eugeniusz Kaszyński odznaczony został Orderem Virtuti Militari V klasy, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, trzykrotnie Medalem Wojska oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Urodził się 22 sierpnia 1909 roku.

1980 - Zastrzelono arcybiskupa San Salvadoru i obrońcę praw człowieka Oscara Romero, błogosławionego Kościoła katolickiego. Romero początkowo nie chciał stanąć po żadnej ze stron konfliktu w kraju rządzonym przez prawicową dyktaturę. Zmienił zdanie po śmierci przyjaciela - księdza, który zginął z rąk członków, tak zwanych szwadronów śmierci. Arcybiskup Romero zaczął wówczas odprawiać msze w stołecznej katedrze, na którą przychodziły tysiące ludzi, a dziesiątki tysięcy słuchały transmisji radiowych. Mówił o tym, o czym milczały cenzurowane media, a co było codziennością mieszkańców Salwadoru: o aresztowaniach, porwaniach, torturach, morderstwach bez sądu, pacyfikacji wsi. Został zastrzelony, gdy odprawiał mszę w szpitalnej kaplicy, prawdopodobnie przez jeden ze szwadronów śmierci. Urodził się 15 sierpnia 1917 roku.

1989 - Podczas awarii amerykańskiego tankowca "Exxon Valdez" u wybrzeża Alaski wyciekło do morza około 40 milionów litrów ropy. Skażonych zostało około tysiąc kilometrów linii brzegowej Alaski. Zginęło około pięciu tysięcy wydr morskich i 250 tysięcy mew. Była to jedna z największych katastrof ekologicznych w Stanach Zjednoczonych.

1992 - W Neuquen w Argentynie zmarł Ryszard Białous, pseudonim "Jerzy", kapitan Armii Krajowej, harcmistrz, żołnierz kampanii wrześniowej, powstaniec warszawski, dowódca Oddziału Specjalnego "Jerzy", batalionu "Zośka" i brygady dywersji "Broda 53" zgrupowania "Radosław", żołnierz 1. Brygady Spadochronowej. Od 1946 roku przebywał na emigracji w Argentynie. Założył pierwszy w Argentynie klub biathlonowy, stał się wybitnym znawcą cywilizacji Araukanów. Urodził się 4 kwietnia 1914 roku.

1992 - Zmarł Konstanty Maria Sopoćko, grafik i rysownik, profesor warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Tworzył przede wszystkim grafikę użytkową, plakaty, reklamę, znaki firmowe, ekslibrisy, był ilustratorem i projektantem okładek książek dla dzieci i młodzieży, między innymi "O dwóch takich, co ukradli księżyc” i "Awantura o Basię” Kornela Makuszyńskiego. Urodził się 5 grudnia 1903 roku.

1995 - Japoński zdalnie sterowany robot Kaiko zszedł na dno Rowu Mariańskiego na Pacyfiku, wykonując najdokładniejszy do dnia dzisiejszego pomiar jego głębokości. Robot ten zebrał próbki z głębokości 10 tysięcy 911 metrów. Zaginął podczas tajfunu 29 marca 2003 roku.

1999 - Początek nalotów NATO w Jugosławii w celu ochrony albańskiej ludności Kosowa. Operacja "Allied Force” przeprowadzona między 24 marca a 20 czerwca 1999 roku miała doprowadzić do zakończenia czystek etnicznych w Kosowie i przywrócić wieloetniczny charakter tej prowincji oraz wymusić proces demokratyzacji w Jugosławii. Po około 70 dniach nalotów prezydent Serbii zgodził się wycofać z Kosowa wszystkie siły wojskowe, policyjne i paramilitarne, umożliwić Sojuszowi wprowadzenie do Kosowa sił bezpieczeństwa oraz na niezakłócony powrót do swoich domów wszystkich wypędzonych.

1999 - Pożar w tunelu Mont Blanc na granicy francusko-włoskiej. Zginęło 39 osób, a kilkanaście zostało rannych. Pożar rozpoczął się od belgijskiej ciężarówki przewożącej mąkę i margarynę, która zatrzymała się pośrodku tunelu i zapaliła. Ogień ugaszono dopiero po 56 godzinach, a temperatura w tunelu sięgnęła tysiąca stopni Celsjusza.

2001 - 21 osób zginęło, a ponad 100 zostało rannych w eksplozjach trzech samochodów pułapek w południoworosyjskich miastach: Mineralne Wody, Jessentuki i Adyge-Chabl.

2003 - Zmarł Zdzisław Krzyszkowiak, lekkoatleta, mistrz olimpijski z Rzymu w biegu na trzy tysiące metrów z przeszkodami w 1960 roku, mistrz Europy i rekordzista świata. Do reprezentacji Polski trafił w 1951 roku. Trenował pod opieką Jana Mulaka, jednego ze współtwórców polskiego wunderteamu. Urodził się 3 sierpnia 1929 roku. 20. rocznica

2006 - Metropolita krakowski arcybiskup Stanisław Dziwisz został kardynałem. Mianował Go papież Benedykt XVI. Ingres kardynalski do katedry na Wawelu odbył 1 kwietnia 2006, natomiast 24 października 2006 objął swój kościół tytularny w Rzymie - bazylikę Najświętszej Maryi Panny Wszystkich Ludzi. Decyzjami papieża Benedykta XVI został członkiem: Kongregacji Wychowania Katolickiego, Papieskiej Rady do spraw Środków Społecznego Przekazu, Papieskiej Rady do Spraw Świeckich oraz Papieskiej Rady do spraw Duszpasterstwa Służby Zdrowia. Stanisław Dziwisz był osobistym sekretarzem papieża Jana Pawła II w latach 1978-2005.

2008 - Zmarł Janusz "Kosa" Kosiński, dziennikarz muzyczny Programu III Polskiego Radia, współtwórca listy przebojów Rozgłośni Harcerskiej oraz wielu audycji muzycznych, w tym "Odkurzone Przeboje”, "Lista Przebojów dla oldboyów", "Winien i ma". Członek Akademii Muzycznej Trójki. Urodził się 4 września 1944 roku. 15. rocznica

2008 - Zmarł Neil Aspinall, brytyjski producent muzyczny, menedżer finansowy Beatlesów. Był bliskim przyjacielem Paula McCartneya i George'a Harrisona. W początkach kariery zespołu The Beatles był ich managerem podczas tras koncertowych oraz osobistym asystentem. Grał także w niektórych utworach zespołu - na tamburynie w "Within You Without You”, na harmonijce w "Being for the Benefit of Mr. Kite!”, na instrumentach perkusyjnych w "Magical Mystery Tour”. Był także jednym ze śpiewających w chórkach w piosence "Yellow Submarine”. Urodził się 13 października 1941 roku. 15. rocznica

2012 - W Warszawie otwarto Most Marii Skłodowskiej-Curie. Jest najdalej na północ wysuniętą przeprawą rzeczną w stolicy. Mierzy 795 metrów, ma 10 przęseł i oprócz samochodów mogą nim jeździć tramwaje. Budowa trwała trzy lata.

2014 - Na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych rozpoczęto publikację indeksów WIG50 i WIG250.

2015 - Katastrofa samolotu pasażerskiego linii Germanwings we francuskich Alpach. Zginęło 150 osób - wszyscy, którzy byli na pokładzie. Maszyna leciała z Barcelony do Düsseldorfu. Pod nieobecność w kokpicie kapitana, drugi pilot umyślnie doprowadził do tragedii - celowo obniżył lot i rozbił maszynę. Ustalono, że kilkakrotnie leczył się na depresję, a pogarszający się wzrok mógł przekreślić jego dalszą karierę, jako pilota. Swój stan zdrowia ukrywał przed pracodawcą.

2016 - Zmarł Johan Cruyff, holenderski piłkarz i trener. Jeden z najwybitniejszych zawodników w historii futbolu, trzykrotny zdobywca Złotej Piłki w 1971, 1973 i 1974 roku. Największe sukcesy odnosił, jako zawodnik Ajaxu Amsterdam, FC Barcelony i reprezentacji Holandii. Jako szkoleniowiec twórca drużyny FC Barcelona nazywanej Dream Teamem. Urodził się 25 kwietnia 1947 roku.

2018 - Zmarła Lys Assia, szwajcarska piosenkarka, zwyciężczyni pierwszego Konkursu Piosenki Eurowizji w 1956 roku. Karierę rozpoczynała, jako tancerka. Podczas jednego z występów w 1940 zaproponowano jej zastąpienie brakującego wokalisty. Wtedy zaczęła zajmować się śpiewaniem. Konkurs Eurowizji wygrała piosenką "Refrain”. Później jeszcze dwa razy występowała na tej imprezie, zajmując w 1958 roku drugie miejsce. Po wojnie wystąpiła także w kilku filmach fabularnych. Urodziła się 3 marca 1924 roku. 5. rocznica

2019 - Zmarł Marian Cebulski, aktor, teatralny, filmowy i telewizyjny, związany z Krakowem. W okresie wojennym występował w konspiracyjnym Teatrze Rapsodycznym, po wojnie uzupełniał edukację sceniczną w studiu aktorskim przy Starym Teatrze. Od 1954 roku był aktorem Teatru im. Juliusza Słowackiego, grał w nim do 1993 roku. Wystąpił także w ponad 20 filmach. Laureat licznych medali i odznaczeń, otrzymał między innymi Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski i złoty medal "Zasłużony Kulturze - Gloria Artis". Urodził się 21 marca 1924 roku.

2020 - Zmarł Albert Uderzo, francuski rysownik i scenarzysta komiksowy pochodzenia włoskiego, współautor - z René Goscinnym - opowieści o Asteriksie. W 1985 został odznaczony Legią Honorową. Urodził się 25 kwietnia 1927 roku.

Zobacz także

2024-01-17, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 17 stycznia - Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce. » więcej 2024-01-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 stycznia - Światowy Dzień Śniegu. » więcej 2024-01-14, godz. 18:23 Kartka z kalendarza 15 stycznia - Dzień Wikipedii, obchodzony w rocznicę rozpoczęcia wielojęzycznego projektu internetowej encyklopedii w 2001 roku. » więcej 2024-01-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 stycznia - Światowy Dzień Logiki. 14 stycznia - Dzień Osób Nieśmiałych. » więcej 2024-01-13, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 13 stycznia - Dzień Obrońców Wolności, obchodzony na Litwie w rocznicę tragicznych wydarzeń w Wilnie w 1991 roku. Tego dnia od kul i pod gąsienicami czołgów… » więcej 2024-01-12, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 12 stycznia - 29 rok przed naszą erą - Nastał Pokój Rzymski - Pax Romana. Początek tego okresu wyznacza zakończenie wojen domowych u schyłku istnienia republiki… » więcej 2024-01-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 stycznia - Dzień Wegetarian. » więcej 2024-01-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 stycznia - Światowy Dzień Obniżania Kosztów Energii. » więcej 2024-01-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 stycznia - Dzień Ligi Ochrony Przyrody, obchodzony w Polsce. Data ta upamiętnia historyczny zjazd organizacyjny 9 stycznia 1928 roku. 9 stycznia - Dzień… » więcej 2024-01-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 stycznia - Kościół prawosławny - II Dzień świąt Bożego Narodzenia. 8 stycznia - Dzień Elvisa Presleya, obchodzony w dniu urodzin artysty. 8 stycznia… » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »