Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-03-22, 07:00 Autor: IAR/D.Panek

Kartka z kalendarza

22 marca - Światowy Dzień Wody, obchodzony od 1993 roku, a ustanowiony podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku.

22 marca - Dzień Ochrony Bałtyku, obchodzony w ramach Dnia wody w krajach położonych nad Morzem Bałtyckim.

22 marca - Międzynarodowy Dzień Foki.

22 marca - Tydzień Solidarności z Ludami Zmagającymi się z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową, trwający od 21 marca.
1394 - Urodził się Uług Bek, właściwe Muhammad Taragaj - sułtan z dynastii Timurydów, matematyk i jeden z największych astronomów XV wieku. Jako najwyższy władca Timurydów, był mecenasem artystów i uczonych, popierał rozwój malarstwa, architektury i literatury. W 1428 polecił wznieść na północ od Samarkandy obserwatorium astronomiczne, zawierające największy na świecie murowany sekstant o wielkości 40 metrów. ''Atlas Ciał Niebieskich'' Jana Heweliusza zawiera także wyliczenia Uługa Beka. 27 października 1449 roku podczas walk dynastycznych został zamordowany przez własnego syna.

1459 - Urodził się Maksymilian I Habsburg, od 1508 roku cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, jeden z głównych twórców potęgi dynastycznej Habsburgów. Zmarł 12 stycznia 1519 roku.

1471 - Zmarł Jerzy z Podiebradów król Czech w latach 1458-1471. Był pierwszym w historii królem państwa europejskiego, który odrzucił wiarę katolicką. Przyjął nauki Jana Husa, za co został obłożony klątwą przez papieża Pawła II. 23 grudnia 1466 Paweł II ekskomunikował Podiebrada i wymówił mu koronę Czech, zakazując jednocześnie wszystkim katolikom posłuszeństwa wobec niego. Urodził się 6 kwietnia 1420 roku.

1599 - Urodził się Anton van Dyck, flamandzki malarz uznawany za jednego z najznakomitszych portrecistów późnego baroku. Był uczniem, a następnie współpracownikiem Petera Rubensa, pracował w Rzymie i Genui, a także dla angielskiego króla Karola I; malował głównie kompozycje religijne i portrety. Stworzył własną koncepcję portretu reprezentacyjnego, charakteryzującego się monumentalizmem i majestatycznością. Do jego najbardziej znanych dzieł należą: "Święty Hieronim”, "Pijany Sylen”, "Samson i Dalila”, "Portret damy z córką”, "Portret Karola I”. Zmarł 9 grudnia 1641 roku.

1602 - Zmarł Agostino Carracci, włoski malarz i teoretyk sztuki. Jego freski i obrazy zdobią między innymi Palazzo del Giardino w Bolonii. Urodził się 16 sierpnia 1557 roku.

1609 - Urodził się Jan II Kazimierz Waza, król Polski i wielki książę litewski w latach 1648-1668. Okres jego panowania to czas nieustannych walk: powstanie Chmielnickiego, wojna polsko-rosyjska, wojna polsko-szwedzka, zwana "potopem szwedzkim", czy rokosz Lubomirskiego. Niektórzy historycy są zdania, że to sam król bezpośrednio doprowadził do wielu politycznych i militarnych kryzysów, mimo męstwa wykazywanego na polach bitew. Jedną z przyczyn mogła być depresja, przez którą Jan Kazimierz nie tylko zaniedbywał sprawy państwowe, ale także notorycznie obrażał się na otoczenie. Pod koniec panowania politykę państwa oddał całkowicie w ręce żony, Francuzki Ludwiki Marii Gonzagi. Mimo protestów szlachty, po niemal 20 latach na tronie Jan Kazimierz abdykował - szlochając zrzekł się oficjalnie korony podczas uroczystej mszy w Warszawie i wyjechał do Francji. Zmarł 16 grudnia 1672 roku.

1734 - Urodził się Nikołaj Repnin, rosyjski książę, generał-feldmarszałek i dyplomata, w latach 1764-1768 rosyjski poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny w Warszawie. W tym czasie sprawował faktyczną władzę nad Rzecząpospolitą, jako wykonawca woli Katarzyny II. Po wybuchu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 był naczelnym dowódcą wojsk rosyjskich walczących z powstańcami, ale dowodził jedynie rosyjską armią na Litwie. Był autorem tekstu aktu abdykacji Stanisława Augusta Poniatowskiego, który król podpisał 25 listopada 1795 roku w Grodnie. Zmarł 24 (według innych źródeł 12) maja 1801 roku.

1786 - Urodził się Joachim Lelewel, historyk, bibliograf i działacz patriotyczny; W czasie powstania listopadowego był członkiem Rządu Narodowego. Jest prawdopodobnie autorem hasła ''Za wolność naszą i waszą'', które widniało na powstańczych sztandarach. Na emigracji założył, między innymi Zjednoczenie Emigracji Polskiej, którego celem było przygotowanie i przeprowadzenie powstania ogólnonarodowego mającego prowadzić do odbudowy niepodległej Polski w granicach przedrozbiorowych. Organizacja została rozwiązana, gdy zintegrowanie polskiej emigracji okazało się niemożliwe. Lelewel był poliglotą - znał 12 języków. Był autorem pierwszej narodowej i społecznej syntezy dziejów Polski "Historia Polski do końca panowania Stefana Batorego". Zainicjowana przez niego tak zwana Szkoła lelewelowska badająca procesy historyczne, miała istotny wpływ na rozwój polskiej historiografii. Zmarł 29 maja 1861 roku.

1799 - Urodził się Friedrich Wilhelm August Argelander, niemiecki astronom, fińskiego pochodzenia, profesor uniwersytetu w Bonn, założyciel obserwatoriów astronomicznych w Bonn i w Helsinkach. Największym jego osiągnięciem, rezultatem 25 lat pracy, była publikacja ''Bonner Durchmusterung'', w której skatalogował 324 tysięcy 198 gwiazd nieba północnego. Zmarł 17 lutego 1875 roku.

1806 - Urodził się Iwan Wasiljewicz Kiriejewski, rosyjski myśliciel, działacz społeczny i krytyk, jeden z twórców ważnego w XIX-wiecznej filozofii rosyjskiej, nurtu zwanego słowianofilstwem. Krytykował Hegla i zarzucał mu przecenianie myślenia logicznego, idealizował Rosję i mistykę chrześcijańską, mimo to nie odrzucał kultury zachodniej radykalnie i całościowo. Nie stworzył wprawdzie nowego systemu filozoficznego, wniósł jednak wiele do rodzącej się w pierwszej połowie XIX wieku rosyjskiej myśli filozoficznej i społecznej. Zmarł 11 czerwca 1856 roku.

1821 - Urodził się Benjamin Tyler Henry, amerykański wynalazca i konstruktor broni strzeleckiej. W 1858 roku zaczął pracować w firmie New Haven Arms Company, w której prezesem był Oliver Winchester. Tam opracował i opatentował karabin powtarzalny pod nazwą Henry M1860. W drugiej połowie lat 60 XIX wieku opuścił firmę i założył własny zakład w New Haven. Zmarł 8 czerwca 1898 roku.

1832 - Zmarł Johann Wolfgang von Goethe, niemiecki poeta, dramaturg i prozaik, główny przedstawiciel okresu tak zwanej ''Burzy i Naporu'', który poprzedzał epokę romantyzmu. Uważany za współtwórcę niemieckiego klasycyzmu. Choć on sam mocno krytykował rodzący się romantyzm, jego twórczość wywarła ogromny wpływ na tę epokę w historii literatury i sztuki. Do jego najważniejszych dzieł należą: filozoficzny poemat "Faust", powieść "Cierpienia młodego Wertera'' i ballada ''Król Olch''. Goethe był również myślicielem i uczonym, znawcą wielu dziedzin wiedzy i sztuki. Urodził się 28 sierpnia 1749 roku.

1841 - Na pola nieopodal dzisiejszej wsi Wilkanowo w województwie lubuskim spadł meteoryt. Ważył około kilograma i był prawdopodobnie fragmentem jakiejś większej masy, która rozpadła się w powietrzu. Dziś części meteorytu znajdują się w najważniejszych muzeach geologicznych świata. Największy fragment o wadze 757,5 grama jest w posiadaniu Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie. W Polsce 63,48 grama meteorytu znajduje się we Wrocławiu, a niewielki odłamek zakupiony na internetowej aukcji w 2008 roku trafił do Instytutu Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego. W 2002 w Wilkanowie postawiono głaz narzutowy z tablicą upamiętniającą upadek meteorytu.

1858 - Urodził się Hans Meyer, austriacki geograf i podróżnik. Jako pierwszy Europejczyk zdobył w 1889 roku górę Kilimandżaro. Wspinał się także na Wyspach Kanaryjskich i w Andach. Zmarł 5 lipca 1929 roku. 165. rocznica

1868 - Urodził się Robert Millikan, amerykański fizyk, profesor uniwersytetu w Chicago. W 1923 roku otrzymał Nagrodę Nobla, w dziedzinie fizyki, za wyznaczenie ładunku elementarnego i prace nad zjawiskiem fotoelektrycznym. Zmarł 19 grudnia 1953 roku. 155. rocznica

1891 - Urodził się Bogusław Miedziński, żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik Wojska Polskiego, polityk, publicysta, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, poseł na Sejm w latach 1922-1938, senator i marszałek Senatu od 1938 do 1939 roku. Po wybuchu I wojny światowej był jednym ze współorganizatorów i dowódców Polskiej Organizacji Wojskowej. To on, za przyzwoleniem Józefa Piłsudskiego, podjął decyzję o wybuchu III powstania śląskiego. Od września 1939, aż do śmierci, przebywał na emigracji, od 1941 w Afryce Południowej, od 1947 w Anglii. Zmarł 8 maja 1972 roku w Londynie.

1895 - W Paryżu odbyła się premiera filmu braci Lumiere ''Wyjście robotników z fabryki Lumiere w Lyonie''. Był to pierwszy obraz w dziejach kinematografii pokazany publicznie. Do nakręcenia trwającego 46 sekund dokumentu potrzebowano aż 17 metrów taśmy. Pierwszy płatny pokaz filmowy, uważany za narodziny kina odbył się w Salonie Indyjskim Grande Cafe w Paryżu 28 grudnia 1895 roku. Zaprezentowano tam 10 krótkich filmów braci Lumiere.

1896 - Zmarł Thomas Hughes, angielski reformator społeczny, prawnik i pisarz. Jego najbardziej znanym dziełem są "Szkolne lata Toma Browna". Był członkiem Izby Gmin w latach 1865-1874 wybranym dwukrotnie z ramienia Partii Liberalnej, członkiem zarządu związku spółdzielni brytyjskich Co-operatives UK i przewodniczącym Kongresu Spółdzielczego. Wspierał zakładanie związków zawodowych, finansował liberalne publikacje. W 1880 założył w amerykańskim stanie Tennessee osadę "Rugby dla młodszych synów szlacheckich", pomyślaną, jako bezklasowa, spółdzielcza wspólnota rolna. Urodził się 20 października 1822 roku.

1903 - Z powodu suszy zabrakło wody w wodospadzie Niagara. Później taka sytuacja powtórzyła się w czerwcu 1969 roku, wtedy jednak była nie dziełem natury, ale celowym zabiegiem inżynierów, którzy na kilka miesięcy odwrócili przepływ rzeki Niagara od strony amerykańskiej wodospadu. Na zdjęciach z tego okresu widać najpotężniejszy wodospad Ameryki Północnej, jako suchy skalisty klif. Wody Niagary wstrzymano, aby oczyścić wodospad z odłamków skał, zanieczyszczeń i szlamu, który nagromadził się przed urwiskiem. 120. rocznica

1910 - Urodził się Jan Meysztowicz, prawnik, członek Trybunału Stanu, prozaik oraz tłumacz literatury anglosaskiej. Redaktor tygodnika "Za i przeciw", autor szkiców: "Saga Brygady Podhalańskiej”, "Polacy w bitwie o Narwik 1940”, "Husaria pod Kircholmem 1605”. Zmarł 7 lutego 1997 roku.

1916 - W obliczu powszechnego buntu chiński dyktator Yuan Shikai oficjalnie uznał restaurację monarchii za niebyłą i przywrócił ustrój republikański. Władzę przejął w październiku 1913 zmuszając zastraszony parlament do wybrania go na prezydenta. W styczniu 1914 rozwiązał, pozbawiony już realnej władzy, parlament oraz zgromadzenia prowincjonalne. Miejsce parlamentu zajęła Rada Ustawodawcza, która uchwaliła nową konstytucję, dającą prezydentowi nadzwyczajne uprawnienia i nieograniczoną możliwość reelekcji. Kres niezakłóconemu wcześniej funkcjonowaniu dyktatury Yuana przyniosła I wojna światowa. Yuan jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci w chińskiej historii. Podkreśla się jego reformatorskie poglądy i zasługi w reformowaniu armii. Z drugiej strony jego dążenie do władzy i późniejsza próba obwołania się cesarzem doprowadziły do chaosu, uniezależnienia się lokalnych watażków wojskowych i wojen domowych, trwających aż do zwycięstwa komunistów w 1949 roku.

1919 - Odbył się pierwszy w historii międzynarodowy lot pasażerski. Francuski przewoźnik - Lignes Aériennes Farman przewiózł pasażerów z Paryża do Brukseli.

1923 - Urodził się Marcel Marceau, francuski aktor i mim, uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela pantomimy w historii, nazywany "poetą gestu". Stworzył postać Bipa - pechowego clowna z nieodłącznym kapeluszem z kwiatkiem. W 1949 roku Marceau założył jedyny w tym czasie zespół pantomimy na świecie - Compagnie de Mime Marcel Marceau. Jego sztuka stała się popularna na całym świecie dzięki programom telewizyjnym, grał także w filmach. Zmarł 22 września 2007 roku. 100. rocznica

1925 - W Zakopanem uroczyście otwarto Wielką Krokiew. Ta najstarsza i największa skocznia narciarska w Polsce, nosi imię narciarza Stanisława Marusarza. Została zbudowana na północnym stoku góry Krokiew według projektu Karola Stryjeńskiego. Tuż po otwarciu obiektu rozegrano pierwszy konkurs skoków. Zwycięzcą i rekordzistą zawodów na Wielkiej Skoczni został Stanisław Gąsienica-Sieczka, który pierwszy skok oddał na odległość 30, a drugi na 36 metrów. Później z każdym rokiem te wyniki były poprawiane. W latach 2016-2017 Wielka Krokiew została zmodernizowana i podwyższona. Skocznia została wyposażona w sztuczne oświetlenie i jako jedyna w Polsce ma tory lodowe. Rekord skoczni ze stycznia 2020 wynosi 147 metrów, a rekordowy skok oddał japoński skoczek Youkyia Sato.

1925 - Urodziła się Halina Mikołajska, aktorka i reżyserka, wykładowczyni warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Występowała na deskach teatralnych Krakowa, Wrocławia i Warszawy. Jej największe role to: Rachel w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego, Szen-Te i Szui-Ta w "Dobrym człowieku" z Seczuanu Bertolta Brechta, Starej w "Krzesłach" Eugene Ionesco. Jako reżyserka debiutowała w 1957 roku inscenizacją dramatu ''Iwona, księżniczka Burgunda'' Witolda Gombrowicza. Od końca lat 60. XX wieku działała w opozycji, była związana, między innymi z Komitetem Obrony Robotników, później Komitetem Obywatelskim "Solidarność"; w czasie wojennym internowana. Zmarła 22 czerwca 1989 roku.

1928 - Rozporządzenie prezydenta RP o utworzeniu państwowego przedsiębiorstwa "Polska Poczta, Telegraf i Telefon". Jego zadaniem była eksploatacja wszystkich urządzeń pocztowych, telegraficznych i telekomunikacyjnych. W 1939 na ziemiach polskich działały 1274 urzędy pocztowe, telekomunikacyjne i telegraficzno-telefoniczne oraz 2911 agencji pocztowych. 95. rocznica

1931 - Urodził się William Shatner, kanadyjski aktor i pisarz. Zagrał w filmach: "Strzelając śmiechem”, "Miss Agent”, ale najbardziej jest znany, jako odtwórca roli kapitana Enterprise - Jamesa T. Kirka, w serialu "Star Trek: The Original Serwis” oraz w kolejnych siedmiu pełnometrażowych filmach serii "Star Trek”. W październiku 2021 odbył 10-minutowy lot w kosmos na pokładzie kapsuły "New Shepard", wyniesionej rakietą "Blue Origin", stając się najstarszym uczestnikiem lotów kosmicznych. Miał wówczas 90 lat.

1933 - Do pierwszego niemieckiego obozu koncentracyjnego w Dachau przywieziono pierwszych więźniów. Przetrzymywano w nim przeciwników rządzącej partii NSDAP, zamykano także Żydów i księży, którzy narazili się systemowi władzy Hitlera. Później na wzór Dachau hitlerowcy zorganizowali inne obozy koncentracyjne na trenie Niemiec, a po wybuchu wojny również w krajach okupowanych. W ciągu 12 lat przez KL Dachau i jego podobozy przeszło łącznie ponad 200 tysięcy osób z całej okupowanej przez III Rzeszę Europy, w tym z Polski. Więźniowie byli torturowani i poddawani okrutnym eksperymentom medycznym. W obozie śmierć poniosło- według danych muzeum Dachau - 41,5 tysiąca osób. Obóz został wyzwolony przez Amerykanów 29 kwietnia 1945 roku. 90. rocznica

1934 - Urodził się Marian Grześczak, poeta, prozaik, tłumacz poezji czeskiej, redaktor miesięcznika "Poezja, "Tygodnika Zachodniego” i "Tygodnika Kulturalnego”. Wydał tomiki poezji: "Lumpenezje", "Naczynia poważne”, "Kwartał wierszy”, "Wyjście z pozorów". Autor utworów dla dzieci: "Mam pomysł. Drugie prawo zmyślone", "Odyseja, odyseja", "Przedszkole prawdziwych przygód”, "Krokodyla zabawa”. Zmarł 27 stycznia 2010 roku.

1936 - Początek strajku okupacyjnego tysiąca stu górników w KWK "Śląsk” w Chropaczowie przeciwko planom zwolnień pracowników.

1940 - Urodziła się Ewa Łętowska, prawnik, profesor Polskiej Akademii Nauk, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w latach 2002-2011, pierwsza w Polsce Rzecznik Praw Obywatelskich, w latach 1987-1992. Jest autorką prac naukowych, z zakresu prawa: cywilnego, konstytucyjnego i ochrony konsumentów. Jest także wykładowczynią prawa - prowadziła zajęcia na wielu uniwersytetach europejskich, między innymi w Paryżu.

1940 - W Warszawie członkowie Narodowej Organizacji Radykalnej z inspiracji Niemców rozpoczęli zamieszki antyżydowskie. Na ulicach bito ludzi z żydowskimi emblematami, niszczono i rabowano żydowskie mieszkania, sklepy. Wydarzenia były zainspirowane rozpowszechnianą niepotwierdzoną plotką o zabójstwie polskiego dziecka, które okradło Żydów. Prześladowania ludności żydowskiej trwały kilka dni, były określane Pogromem Wielkanocnym, ponieważ rozpoczęły się w Wielki Piątek.

1943 - Niemiecka policja rozstrzelała w obozie pracy w Bodzechowie na Kielecczyźnie 130 Żydów. Obóz istniał od października 1942 do marca 1943 roku. Przebywali w nim zarówno mężczyźni jak i kobiety. Byli zatrudnieni przez dwie firmy austriackie. W obozie przebywało łącznie około 500 osób pochodzenia żydowskiego. 80. rocznica

1943 - Front wschodni: 149 osób zginęło w wyniku niemieckiej pacyfikacji białoruskiej wsi Chatyń, przeprowadzonej w odwecie za zabicie kapitana Schutzpolizei i mistrza olimpijskiego w pchnięciu kulą z Igrzysk w Berlinie Hansa Woellkego. 80. rocznica

1945 - W Kairze utworzono Ligę Państw Arabskich. W jej skład weszło siedem państw, które deklarowały wspólnotę języka, historii, kultury i religii - Arabia Saudyjska, Egipt, Syria, Liban, Jemen, Jordania i Irak. Obecnie członkami Ligi są 22 kraje i Organizacja Wyzwolenia Palestyny. Jej siedzibą jest Kair.

1946 - Założono klub sportowy Górnik Wałbrzych. W chwili założenia był to klub wielosekcyjny, istniały sekcje: piłkarska, koszykarska i kolarska. Obecnie działa już tylko ta pierwsza, a jej piłkarze grają w klasie A. W latach 1981-1989 futboliści Górnika grali w najwyższej klasie rozgrywek.

1946 - Urodził się Rudolf von Bitter Rucker, amerykański pisarz science fiction, matematyk, informatyk, jeden z prekursorów gatunku cyberpunk w literaturze. Uznany twórca współczesnego science fiction, został dwukrotnym laureatem Nagrody imienia Philipa K. Dicka za powieści "Software" w 1982 i "Wetware" w 1988, wchodzące w skład cyklu powieściowego "The Ware Tetralogy". Do tej pory opublikował ponad 30 powieści oraz opracowań naukowych dotyczących czwartego wymiaru, nieskończoności i znaczenia obliczeń.

1948 - Urodził się Andrew Lloyd Webber, brytyjski kompozytor i producent. Skomponował muzykę do najbardziej kasowych w historii musicali, w tym między innymi do spektakli: ''Koty'' i ''Upiór w operze''. W 1997 roku został nagrodzony Oscarem i Złotym Globem za piosenkę "You Must Love Me" do filmu ''Evita''. Jest także laureatem kilkudziesięciu innych nagród, w tym trzech nagród Grammy.75. rocznica

1948 - Urodził się Jacek Moskwa, dziennikarz prasowy i telewizyjny, pisarz, watykanista. W latach 1990-2005 korespondent z Rzymu i Watykanu. Autor książek biograficznych o papieżu Janie Pawle II. Był korespondentem Polskiego Radia z Watykanu w latach 1992-1994. W latach 80. był jednym z redaktorów podziemnego dwutygodnika Solidarności Walczącej "Horyzont”. W 1987 roku podczas II pielgrzymki Jana Pawła II do Polski pracował w biurze prasowym Konferencji Episkopatu Polski. 75. rocznica

1950 - Urodził się Goran Bregović, serbsko-chorwacki kompozytor muzyki rockowej, elektronicznej i etnicznej. W swojej twórczości łączy tradycyjne brzmienia ludowe z męskimi chórami i dźwiękami syntezatora. Do udziału w nagraniach zaprasza znanych wokalistów, w Polsce nagrywał płyty z Kayah i Krzysztofem Krawczykiem. Goran Bregović pisze także muzykę filmową, jest autorem ścieżki dźwiękowej do obrazów: "Arizona Dream”, "Czas Cyganów”, czy "Underground”.

1951 - W Nowym Jorku zmarł Henryk Floyar-Rajchman, działacz niepodległościowy, polityk, dyplomata, major Wojska Polskiego, członek rządów Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka, współorganizator ewakuacji rezerw 75 ton złota Banku Polskiego w 1939 roku. Był współorganizatorem Komitetu Narodowego Amerykanów Polskiego Pochodzenia i Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Urodził się 7 grudnia 1983 roku.

1951 - Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Wojskowej Akademii Technicznej oraz ustawę o utworzeniu Akademii Wojskowo-Politycznej.

1957 - Urodził się Jacek Kaczmarski, poeta, prozaik, piosenkarz, autor tekstów piosenek. Napisał ponad 600 wierszy, pięć powieści i dwa libretta. Na scenie przez ponad 25 lat reprezentował nurt tak zwanej piosenki autorskiej - pisał teksty i muzykę do swoich utworów, a także był ich wykonawcą. Występował solo, ale również z pianistą Zbigniewem Łapińskim i gitarzystą Przemysławem Gintrowskim. Do jego najsłynniejszych utworów należą: ''Obława'', ''Nasza klasa'', "Rejtan, czyli raport ambasadora", "Sen Katarzyny II", czy ''Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego''. Pieśń ''Mury'', która w latach 80. XX wieku stała się hymnem Solidarności i symbolem walki z reżimem powstała do melodii piosenki ''L'Estaca'' katalońskiego pieśniarza Lluísa Llacha. Jacek Kaczmarski przez 10 lat pracował w redakcji Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa - prowadził tam własny program, a także pisał komentarze polityczne. Zmarł 10 kwietnia 2004 roku.

1959 - Urodził się Matthew Modine, amerykański aktor; zagrał w filmach: "Hotel New Hampshire", "Ptasiek", "Na skróty", "Wersja Browninga", "Ślicznotka z Memphis", "Poślubiona mafii”.

1961 - Urodził się Robert Janowski, piosenkarz, kompozytor, poeta, aktor, dziennikarz radiowy i prezenter telewizyjny. Występował w musicalu "Metro” Janusza Józefowicza i Janusza Stokłosy oraz w oratorium "Świętokrzyska Golgota” Zbigniewa Książka i Piotra Rubika. W Telewizji Polskiej prowadził program "Jaka to melodia”. Napisał i wydał trzy książki: "Muzyka mojego życia”, "Przypadki. Robert Janowski” oraz "Wielcy muzycy”. Jest także autorem kilku tomików poezji:

1963 - W Wielkiej Brytanii ukazał się pierwszy album grupy The Beatles ''Please Please Me''. Na płycie znalazło się czternaście utworów, w tym osiem napisanych przez duet John Lennon/ Paul McCartney. Debiutancki album The Beatles odniósł sukces komercyjny, ale także zyskał uznanie większości krytyków i magazynów muzycznych. 60. rocznica

1963 - Premiera filmu wojennego Jerzego Passendorfera "Zerwany most". Obraz opowiadał o żołnierzach walczących w Bieszczadach z grupami Ukraińskiej Armii Powstańczej. Po kilku latach jeden z nich zostaje oskarżony o współpracę z banderowcami. Główne role zagrali: Tadeusz Łomnicki, Elżbieta Kępińska i Lidia Korsakówna. 60. rocznica

1966 - Podczas pierwszej w historii oficjalnej wizyty arcybiskupa Canterbury w Watykanie podpisano deklarację ustanowienia stosunków między Kościołami - katolickim i anglikańskim.

1967 - Założono południowokoreański koncern przemysłowy Daewoo Motors. Firma działała w wielu gałęziach przemysłu, między innymi w stoczniowym i elektronicznym, produkowała także samochody. W drugiej połowie lat 90. XX wieku koncern Daewoo Motors przebojem wszedł do światowej branży motoryzacyjnej, a największe sukcesy odnosił w Polsce, gdzie sprzedawano najwięcej poza Koreą aut tej marki. Po bankructwie firmy w 2001 roku, motoryzacyjną część spółki kupił koncern General Motors.

1974 - Przedstawiciele siedmiu państw nadbałtyckich podpisali w Helsinkach konwencję o ochronie środowiska regionu Morza Bałtyckiego. Na jej podstawie powołano do życia Komisję Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku, znaną również, jako Komisja Helsińska lub HELCOM. Pracujący dla tej organizacji zespół ekspertów zbiera informacje o stanie środowiska oraz zanieczyszczeniach zrzucanych do morza. Na podstawie tych danych opracowywane są zalecenia dla państw członkowskich, zobowiązujące do konkretnych działań, mających na celu ochronę obszaru Bałtyku.

1976 - Urodziła się Reese Witherspoon, amerykańska aktorka, laureatka Oscara za rolę June Carter w "Spacerze po linie". Grała w wielu gatunkach filmowych, ale najbardziej znana była z komedii romantycznych, w których często przedstawiała urocze, ale zdecydowane postacie. W 2006 i 2015 znalazła się na liście 100. najbardziej wpływowych ludzi na świecie ogłoszonej przez "Time”, a w 2019 'Forbes” wymienił ją wśród 100. najpotężniejszych kobiet na świecie. Reese Witherspoon to potomkini w linii prostej Johna Witherspoona, który podpisał "Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych", jako przedstawiciel New Jersey i jedyny duchowny.

1991 - Sejm RP przyjął ustawę Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, tworząc ramy prawne dla rynku kapitałowego w Polsce.

1991 - W stolicy Mali Bamako doszło do masakry około 300 osób protestujących przeciwko prezydentowi Moussie Traoré'mu. Cztery dni później przeprowadzono zamach stanu, odsuwając Traoré od władzy. W 1993 roku został on skazany na karę śmierci za zbrodnie z okresu swej dyktatury, głównie za masakrę w Bamako. W 1999 roku ponownie wydano na niego i jego żonę Mariam wyrok śmierci, tym razem za defraudację państwowych pieniędzy. Jednak ówczesny prezydent Alpha Oumar Konaré zamienił oba wyroki na dożywotnie więzienie. Tuż przed opuszczeniem urzędu prezydenta 29 maja 2002 Konaré, w ramach narodowego pojednania, wybaczył zbrodnie Traoré i ułaskawił byłego dyktatora i jego żonę. Ten po uwolnieniu wycofał się on z życia publicznego. Zmarł 15 września 2020 roku.

1999 - Zmarł Arthur Raymond, amerykański inżynier lotnictwa i kosmonautyki, konstruktor samolotów DC-2 i DC-3, które zrewolucjonizowały pasażerskie lotnictwo. W 1960 roku pracował przy konstruowaniu pierwszego odrzutowego Douglasa DC-8. Urodził się w 24 marca 1899 roku.

1999 - Założono Fundację Itaka, polską organizację pozarządową zajmującą się problemem zaginięć. Powstała z inicjatywy dziennikarzy związanych z telewizyjnym programem ''Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie' oraz Gazetą Wyborczą. Itaka szuka osób zaginionych, pomaga ich rodzinom i prowadzi działania mające przeciwdziałać zaginięciom. Stworzyła bazę danych osób zaginionych, całodobową linię wsparcia, a także "Telefon w Sprawie Zaginionego Dziecka”. Wszelkiej pomocy organizacja udziela bezpłatnie.

2001 - Zmarł William Hanna, amerykański producent filmów animowanych pracujący w duecie z Josephem Barbera, z którym wspólnie stworzyli studio "Hanna-Barbera Production". Znany z takich produkcji, jak: "Tom i Jerry", "Pies Huckelberry", "Miś Yogi", czy "Flinstonowie". Urodził się 14 lipca 1910 roku.

2003 - Zmarł Jakub Karpiński, socjolog, historyk, politolog i pisarz polityczny, specjalizujący się w tematyce historii PRL i III Rzeczypospolitej. Wspierał protesty studenckie w marcu 1968 roku, napisał wspólnie z Jadwigą Staniszkis i Andrzejem Mencwelem "Deklarację ruchu studenckiego''. W 1970 został skazany za rzekome ''wejście w porozumienie z obcą organizacją działającą na szkodę Państwa Polskiego''. Był jednym z autorów i sygnatariuszy tak zwanego Listu 59 przeciwko zmianom w Konstytucji PRL, podpisał także tak zwany List 14 przeciwko represjom wobec robotników uczestniczących w protestach w Radomiu i Ursusie. Wykładał socjologię we Francji, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, od 1997 pracował w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest autorem prac: "Ewolucja czy rewolucja”, "Porcja wolności”, "Polska, komunizm, opozycja. Słownik”, "Dziwna wojna”. Urodził się 17 czerwca 1940 roku. 20. rocznica

2005 - Zmarł Kenzo Tange, japoński architekt i urbanista, autor między innymi Centrum Pokoju w Hiroszimie i hali olimpijskiej w Tokio. Według jego projektu odbudowano też macedońskie miasto Skopje zniszczone trzęsieniem ziemi. Laureat Nagrody Prizkera w 1987 roku. Urodził się 4 września 1913 roku.

2006 - Zmarł Pio Leiva, kubański piosenkarz i autor piosenek, współpracownik światowej sławy zespołu Buena Vista Social Club. Karierę muzyczną rozpoczął grając na bongosach, a w 1932 roku został piosenkarzem zespołu Caribe. Następnie występował z Benym More'em, Compayem Segundo i Roberto Fazem, orkiestrami: Aragon i Havana-Riverside oraz big bandem Mariano Mercerona. Zasłynął skomponowaniem piosenki "Francisco Guayabal", którą wykonywał Beny More. Urodził się 5 maja 1917 roku.

2006 - Baskijska ETA ogłosiła trwałe zawieszenie broni. Wkrótce potem rozpoczęły się rozmowy pokojowe między przedstawicielami separatystycznej organizacji a rządem José Luisa Zapatero. Jednak 30 grudnia 2006 ETA przeprowadziła kolejny zamach i negocjacje zostały zerwane. 28 lutego 2010 podczas operacji francuskiej policji i hiszpańskiej gwardii cywilnej aresztowano lidera ETA Ibona Gogeascoecheę Arronategui. We wrześniu 2010 roku organizacja ogłosiła bezterminowe zawieszenie broni, a w kwietniu 2017 roku ETA oddała całą broń i materiały wybuchowe będące w jej posiadaniu, rok później przeprosiła ofiary zamachów, które nie miały bezpośredniego udziału w konflikcie. W maju 2018 roku ETA oficjalnie ogłosiła samorozwiązanie wszystkich struktur i zakończenie działalności politycznej. Od 1960 do 2003 roku w atakach ETA zginęło 817 osób.

2009 - Otwarto Muzeum Dobranocek w Rzeszowie.

2010 - Zmarł Ignacy Rutkiewicz, dziennikarz, publicysta, dwukrotny prezes Polskiej Agencji Prasowej, redaktor naczelny "Odry", współzałożyciel "Więzi" i Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Autor kilkunastu książek publicystycznych oraz artykułów o początkach i rozwoju elektroniki i informatyki w Polsce, w tym "Elektronika nad Odrą", "Archipelag nauki" i podręcznika "Jak być przyzwoitym w mediach. Rady dla dziennikarzy (i nie tylko)". Urodził się 15 kwietnia 1929 roku.

2011 - Zmarł Janusz Mulewicz, aktor, muzyk, kompozytor, popularyzator folkloru warszawskiego. Był wieloletnim liderem Orkiestry z Chmielnej, z którą zarejestrował liczne płyty, nagrania radiowe i telewizyjne oraz współpracownikiem Kapeli Czerniakowskiej. Z oboma tymi formacjami koncertował w ZSRR, NRD, Czechosłowacji, Belgii i Niemczech. Współpracował z zespołem Stasiek Wielanek i Kapelą Warszawską, a także z Hanką Bielicką. Zmarł po długiej chorobie. W czasie pogrzebu na Cmentarzu Powązkowskim zagrała Orkiestra z Chmielnej. Urodził się w 1936 roku.

2014 - Zmarł Zbigniew Wójcik, historyk, badacz historii Polski XVII wieku. Pracownik Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk i wykładowca wielu uniwersytetów, w tym, jako visiting professor na Uniwersytecie Harvarda w 1972 roku. W okresie PRL był objęty specjalną kontrolą cenzorską. Wolno mu było publikować tylko w specjalistycznych czasopismach oraz w skryptach dla studentów. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej. W latach 80. działał w organizacjach kombatanckich, współorganizował Duszpasterstwo Legionistów i POW-iaków, a w 1989 był współtwórcą Związku Piłsudczyków. Urodził się 29 października 1922 roku.

2016 - Seria zamachów bombowych w Brukseli. Zginęły 32 osoby i trzech zamachowców-samobójców, a ponad 315 osób zostało rannych. Terroryści podłożyli w mieście cztery ładunki wybuchowe, z których trzy eksplodowały - jeden przy stacji metra Maelbeek, dwa na lotnisku w Zaventem w Brukseli. Jedną z bomb zdołali unieszkodliwić saperzy. Do zamachów, które były najkrwawszym aktem terroryzmu w historii Belgii przyznało się tak zwane Państwo Islamskie. Belgijski rząd ogłosił po zamachach trzy dni żałoby narodowej.

2017 - Sześć osób zginęło, a 49 zostało rannych w zamachu terrorystycznym z użyciem samochodu i noża, przeprowadzonym przez 52-letniego Khalida Masooda na Westminster Bridge, obok gmachu brytyjskiego parlamentu.

2018 - Zmarł Witold Bień, ekonomista, polityk i bankowiec. W latach 70. był prezesem NBP i jego podpis widnieje na wielu banknotach z tamtego okresu. Był także wiceministrem finansów, profesorem nauk ekonomicznych, wykładowcą w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Był autorem około 360 publikacji poświęconych rachunkowości, bankowości, analizie finansowej oraz finansom przedsiębiorstw. Urodził się 15 czerwca 1927. 5. rocznica

2019 - Zmarł Scott Walker, właściwe nazwisko Noel Scott Engel amerykański wokalista i instrumentalista, w latach 60. lider amerykańskiej grupy popowej The Walker Brothers. Największą popularność zyskał w Wielkiej Brytanii. Laureat nagrody magazynu muzycznego "Q" w 2003 roku. Urodził się 9 stycznia 1943 roku.

2020 - Zmarł Gabi Delgado, kompozytor, autor tekstów i producent muzyczny. Najbardziej znany, jako wokalista i współzałożyciel zespołu elektronicznego D.A.F. Był jednym z pierwszych organizatorów imprez muzyki house w Berlinie. Urodził się 18 kwietnia 1958 roku.

2021 - Zmarł profesor Andrzej Malinowsk, prawnik, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, specjalista w zakresie logiki prawniczej i statystyki oraz polskiego języka prawnego. Był kierownikiem Katedry Logiki i Informatyki Prawniczej na Wydziale Prawa i Administracji UW. Autor książek: "Polski język prawny. Wybrane zagadnienia", "Systematyka wewnętrzna ustawy", "Błędy formalne w tekstach prawnych" i innych. Napisał także kilkadziesiąt artykułów naukowych. Urodził się 5 kwietnia 1943 roku.

2022 - Zmarł Edmund Piszcz, duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, arcybiskup metropolita warmiński w latach 1992-2006. W 1970 papież Paweł VI nadał mu godność kapelana honorowego Jego Świątobliwości. W 2004 roiku za zaangażowanie na rzecz dialogu polsko-niemieckiego oraz działalność ekumeniczną na terenie Warmii i Mazur został udekorowany Wielkim Krzyżem Zasługi Orderu Zasługi RFN. Urodził się 17 listopada 1929 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-04-23, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 23 kwietnia - Uroczystość Świętego Wojciecha, biskupa, męczennika, jednego z patronów Polski. 23 kwietnia - Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich… » więcej 2024-04-22, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 22 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Matki Ziemi, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2009 roku. 22 kwietnia - W Polsce - Dzień Ziemi. » więcej 2024-04-21, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 21 kwietnia - Parilia - urodziny Rzymu. » więcej 2024-04-20, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 20 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Wolnej Prasy, ogłoszony w 1991 roku z inicjatywy organizacji Reporterzy bez Granic. 20 kwietnia - Dzień Języka Chińskiego… » więcej 2024-04-19, godz. 02:11 Kartka z kalendarza 19 kwietnia - Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu i Powstania w Getcie Warszawskim. 19 kwietnia - Eswatini, czyli „kraj ludu Suazi” - państwo w południowej… » więcej 2024-04-18, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 18 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków, ustanowiony przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych i wpisany przez UNESCO… » więcej 2024-04-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 kwietnia - Światowy Dzień Chorych na Hemofilię, ustanowiony w 1989 roku przez Światową Federację Hemofilii. » więcej 2024-04-16, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 16 kwietnia - Święto Wojsk Inżynieryjnych - Dzień Sapera, obchodzony przez Wojsko Polskie, dla upamiętnienia sforsowania Odry i Nysy Łużyckiej przez wojska… » więcej 2024-04-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Kombatanta. 15 kwietnia - Światowy Dzień Trzeźwości. 15 kwietnia - Światowy Dzień Sztuki. » więcej 2024-04-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 kwietnia - Święto Chrztu Polski, święto państwowe, ustanowione przez Sejm 22 lutego 2019 roku. Prawdopodobnie 14 kwietnia 966 roku, w Wielką Sobotę… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »