Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-02-28, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska

Kartka z kalendarza

380 - Cesarz rzymski Teodozjusz I Wielki nakazał wszystkim podległym mu ludom przyjęcie chrześcijańskiej wiary w Świętą Trójcę w formie przyjętej przez sobór nicejski w 325 roku. Na mocy jego dekretów chrześcijaństwo nicejskie stało się religią państwową w Cesarstwie Rzymskim.

1483 - Król Kazimierz IV Jagiellończyk nadał prawa miejskie Sędziszowowi Małopolskiemu. Obecnie miasto leży w województwie podkarpackim i ma ponad 12 tysięcy mieszkańców. 540 rocznica

1520 - Podczas wojny polsko-krzyżackiej, zwanej też "wojną pruską" lub "wojną rycerską" wojska hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Firleja zdobyły Pieniężno. Krzyżacka załoga warmińskiego miasta skapitulowała po krótkiej walce.

1525 - W Meksyku hiszpańscy konkwistadorzy powiesili ostatniego władcę Tenochtitlánu Cuauhtémoca.

1609 - Król Zygmunt III Waza nadał prawa miejskie Sokółce.

1616 - Zmarł książę Mikołaj Krzysztof Radziwiłł "Sierotka", marszałek wielki litewski, podróżnik, autor pamiętnika "Peregrynacja albo pielgrzymowanie do Ziemi Świętej", napisanego barwną i żywą polszczyzną.

1750 - Urodził się Ignacy Potocki, pisarz, polityk, współtwórca Konstytucji Trzeciego Maja. W latach 1791-94 był marszałkiem sejmu litewskiego i członkiem Komisji Edukacji Narodowej. Podczas insurekcji kościuszkowskiej był jednym z jej głównych przywódców.

1782 - Urodził się Józef Bożek, czeski mechanik i wynalazca, skonstruował zegar astronomiczny, wóz i łódź o napędzie parowym, automatyczny warsztat tkacki, postrzygarkę sukna, maszynę do szlifowania zwierciadeł.

1793 - W czasie II rozbioru Polski wojska pruskie zajęły Częstochowę i Nową Częstochowę, a następnie obległy twierdzę jasnogórską. 7 marca Prusacy oficjalnie zajęli twierdzę.

1800 - Urodził się Roman Aleksander Czarnomski, niekiedy zwany Czarnocki, oficer Wojska Polskiego i generał Komuny Paryskiej. Walczył między innymi w powstaniach: listopadowym, wielkopolskim i styczniowym.

1812 - Zmarł Hugo Kołłątaj, filozof, pisarz, działacz polityczny, jeden z głównych ideologów polskiego oświecenia, działacz Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych i Komisji Edukacji Narodowej, współautor Konstytucji 3 Maja 1791 roku, autor licznych prac publicystycznych: "Prawo polityczne narodu polskiego”, "O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja”, "Naukowe podstawy polityki”. Przygotowywał insurekcję kościuszkowską, wchodząc w skład Rady Najwyższej Narodowej.

1835 - Elias Lönnrot opublikował pierwsze wydanie fińskiego eposu narodowego "Kalevala", poematu epickiego składającego się z pieśni ludowych i legend z terenów Finlandii, Estonii i Karelii. "Kalevala" przyczyniła się do budzenia świadomości narodowej, wyzwolenia Finlandii spod panowania Rosji i wywarła duży wpływ na współczesną kulturę i sztukę fińską. 28 lutego w Finlandii obchodzi się Dzień Kalevali.

1854 - Założono amerykańską Partię Republikańską. Jest obok Partii Demokratycznej jedną z dwóch głównych sił politycznych w USA.

1865 - Zmarł Franz Gramer, niemiecki historyk i pedagog. Był jednym z założycieli Górnośląskiego Związku Śpiewaczego.

1889 - Urodził się Wilam Horzyca, reżyser, teoretyk i krytyk teatralny. Był współtwórcą tak zwanego stylu monumentalnego w teatrze polskim. W latach 30. XX wieku pełnił funkcję dyrektora Teatru Wielkiego we Lwowie.

1891 - Urodził się Roman Abraham, generał, prawnik, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku, dowódca Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w bitwie nad Bzurą we wrześniu 1939 roku. W czasie wojny - w oflagu.

1892 - We Lwowie urodził się Roman Odzierzyński, generał WP; w latach 1949-1954 premier rządu RP na uchodźstwie.

1892 - Niemiecki konstruktor Rudolf Diesel opatentował silnik spalinowy. Nowy wysokoprężny silnik pracował początkowo na benzynę a następnie na ropę naftową.

1901 - Urodził się Linus Carl Pauling, amerykański chemik, autor teorii rezonansu, odkrywca modelu cząsteczki białka.

1904 - Założono klub sportowy Sport Lisboa e Benfica, w Polsce zwany Benficą Lizbona, najbardziej utytułowana drużyna w Portugalii.

1915 - Urodził się Zero Mostel, właściwie Samuel Joel Mostel, amerykański aktor komediowy żydowskiego pochodzenia. Znany przede wszystkim, jako Max Bialystock z komedii Mela Brooksa "Producenci".

1915 - Urodził się Roman Rozmiłowski, oficer Wojska Polskiego, uczestnik kampanii wrześniowej, w Powstaniu Warszawskim dowódca plutonu, później zastępca dowódcy kompanii "Koszta” Armii Krajowej.

1920 - Urodziła się Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska, architekt, córka Józefa Piłsudskiego, porucznik pilot Wojska Polskiego. W czasie II wojny światowej wstąpiła do Air Transport Auxiliary, służby pomocniczej Royal Air Force.

1920 - Urodziła się Anna Smoleńska, pseudonim Hania, studentka historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, harcerka Szarych Szeregów, autorka znaku Polski Walczącej.

1921 - Urodził się Pierre Clostermann, francuski lotnik, as myśliwski okresu II wojny światowej, wykonał 432 loty bojowe, odniósł 33 zwycięstwa powietrzne, w tym zestrzelił 19 myśliwców wroga.

1922 - Egipt uzyskał niepodległość od Wielkiej Brytanii. Mimo formalnej niepodległości, Egipt wciąż znajdował się pod rzeczywistym wpływami brytyjskimi.

1923 - Urodziła się Anna Teresa Tymieniecka, amerykańska filozof pochodzenia polsko-żydowskiego. Członkini lub współzałożycielka towarzystw naukowych, między innymi Międzynarodowego Towarzystwa Fenomenologii i Nauk Humanistycznych, Towarzystwa Fenomenologii, Estetyki i Sztuk Pięknych oraz Towarzystwa Badań nad Husserlem i Fenomenologią. Od 1976 roku była prezesem założonego przez siebie Światowego Instytutu Fenomenologii.

1925 - Urodziła się Irena Stankiewicz, artystka grafik, twórczyni głównie drzeworytów i linorytów oraz i ilustracji książkowej. Do najbardziej znanych dzieł Ireny Stankiewicz należy drzeworyt "Matka Boska Akowska”, który przyniósł jej w roku 1981 I nagrodę w londyńskim konkursie plastycznym "Armia Krajowa w sztuce".

1933 - Po spłonięciu w wyniku podpalenia w nocy gmachu Reichstagu w Berlinie, prezydent Paul von Hindenburg został nakłoniony przez Adolfa Hitlera do podpisania dekretu "O ochronie narodu i państwa", Dekret na tydzień przed przedterminowymi wyborami do Reichstagu zezwalał na aresztowania bez kontroli sądu, cenzurę prasy i korespondencji, podsłuchy telefoniczne oraz zakazywał zgromadzeń.

1935 - Amerykański chemik Wallace Hume Carothers wynalazł nylon. Wiadomość o jego odkryciu podano do publicznej wiadomości trzy lata później, gdy przedsiębiorstwo DuPont wprowadziło na rynek szczoteczkę do zębów z włosiem nylonowym.

1942 - Urodził się Brian Jones, brytyjski muzyk, wokalista i kompozytor. Założyciel i pierwszy lider angielskiego zespołu The Rolling Stones, był również pomysłodawcą nazwy zespołu oraz autorem koncepcji muzycznej i dużej części dorobku grupy.

1942 - Urodził się Dino Zoff, piłkarz włoski, reprezentant kraju, jeden z najlepszych bramkarzy w historii piłki nożnej.

1944 - We wsi Huta Pieniacka w powiecie brodzkim na terenie dawnego województwa tarnopolskiego zamordowano od 600 do 1500 Polaków. Według wyników śledztwa IPN pacyfikacji dokonali ochotnicy ukraińscy z 4. Pułku Policyjnego SS wraz z oddziałem UPA i składającym się z nacjonalistów ukraińskich oddziałem paramilitarnym. Każdy dom i zabudowanie było grabione przez przybyłych z wojskiem cywilnych Ukraińców.

1944 - W nocy z 28 na 29 lutego oddział ukraińskich nacjonalistów UPA przy wsparciu ludności ukraińskiej zamordował 156 Polaków we wsi Korościatyn na Podolu, w województwie tarnopolskim. Spaleniu uległy niemal wszystkie zabudowania.

1944 - Funkcjonariusze SS i policji niemieckiej spalili wieś Wanaty, w powiecie garwolińskim, i zamordowali 108 jej mieszkańców - w tym 35 kobiet i 47 dzieci. Zbrodni dokonano w odwecie za śmierć kilku niemieckich żandarmów w potyczce z polskimi partyzantami.

1945 - Krajowa Rada Narodowa, utworzona przez Polską Partię Robotniczą, wydała dotyczący volksdeutschów dekret "O wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów”.

1945 - W Łodzi odbył się zbiorowy pogrzeb około 1500 osób zamordowanych przez Niemców w więzieniu na Radogoszczu w nocy z 17 na 18 stycznia, kilkadziesiąt godzin przed wejściem Rosjan do miasta. Niemcy podpalili główny budynek więzienia wraz ze wszystkim znajdującymi tam osobami. Tych, którzy chcieli się ratować ucieczką - rozstrzeliwano.

1946 - Zmarł Józef Oppenheim, narciarz, taternik, kierownik Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w latach 1914-1939. Autor przewodnika i albumów tatrzańskich. W latach międzywojennych był sędzią narciarskim i jednym z najaktywniejszych działaczy narciarskich w Zakopanem.

1947 - Urodził się Włodzimierz Lubański, piłkarz, kapitan zespołu, który w 1972 roku zdobył złoty medal olimpijski, 80-krotnie w reprezentacji Polski. Najmłodszy zawodnik i strzelec reprezentacji Polski.

1952 - W więzieniu na warszawskim Mokotowie powieszony został Albert Forster, nazistowski zbrodniarz, pełniący w latach 1939-1945 funkcję namiestnika prowincji Gdańsk-Prusy Zachodnie. Był odpowiedzialny za powstanie niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof i masowe egzekucje w Piaśnicy na Kaszubach, gdzie zamordowano 12 tysięcy osób.

1953 - Amerykanin James Watson i Brytyjczyk Francis Crick ogłosili, że na podstawie rentgenogramów wykonanych przez Brytyjczyków: Rosalind Franklin oraz Maurice’a Wilkinsa odkryli strukturę DNA.

1959 - CIA i amerykańskie siły powietrzne - USAF wystrzeliły pierwszego w historii satelitę orbity polarnej Discoverer 1. W ramach tajnego programu CORONA Discoverer 1 robił zdjęcia z kosmosu krajom bloku komunistycznego w celu oceny radzieckiego potencjału rakiet strategicznych.

1967 - W Brazylii został aresztowany Austriak Franz Stangl, jeden z głównych wykonawców Holokaustu, komendant niemieckich obozów zagłady Treblinka i Sobibór.

1973 - 18 osób, w tym pięcioosobowa załoga, zginęło w katastrofie samolotu rządowego pod Szczecinem. Wśród ofiar byli między innymi: ministrowie spraw wewnętrznych Polski - Wiesław Ociepka i Czechosłowacji - Radko Kaska. Samolot An-24W rozbił się podczas podchodzenia do lądowania przed pasem startowym lotniska Szczecin-Goleniów. Komisja badająca wypadek za jego przyczynę uznała gwałtowną turbulencję połączoną z oblodzeniem skrzydeł.

1973 - Zmarł wiceadmirał Józef Unrug, dowódca obrony Wybrzeża we wrześniu 1939 roku, bohater obrony Helu.

1975 - Zmarł Włodzimierz Zonn, astronom, współtwórca warszawskiej szkoły astronomicznej.

1976 - Zmarł Józef Wittlin, pisarz, krytyk literacki, filozof, w latach 1941-43 redaktor "Tygodnika Polskiego" w Nowym Jorku, pisał także do Radia Wolna Europa. Laureat nagrody PEN-Clubu za przekład "Odysei". Autor powieści "Sól ziemi”, szkiców literackich "Orfeusz w piekle XX wieku” i "Hymny” oraz wspomnień „Mój Lwów".

1976 - Zmarła Zofia Stryjeńska, malarka i graficzka, główna przedstawicielka Art Deco w Polsce. Była najbardziej znaną polską artystką plastykiem 20-lecia międzywojennego.

1978 - Zmarł Janusz Meissner, lotnik i pisarz. Brał udział jako pilot w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku, w okresie II wojny światowej, po klęsce wrześniowej przedostał się do Anglii i zgłosił się do RAf jednak ze względu na wiek nie skierowano do jednostek lotniczych, ale w 1941 został otniczym korespondentem wojennym, uczestnicząc m.in. w lotach bojowych z załogami polskich bombowców.

1980 - Zmarła Jadwiga Jędrzejowska, tenisistka, finalistka Wimbledonu w grze pojedynczej w 1937 roku, finalistka mistrzostw USA w grze pojedynczej w tym samym roku, finalistka mistrzostw Francji w grze pojedynczej z 1939 roku, zwyciężczyni mistrzostw Francji w grze podwójnej z 1939 roku, wielokrotna mistrzyni Polski.

1981 - W PRL wprowadzono kartki na mięso i wędliny. Od 1976 roku obowiązywały już kartki na cukier. Niedługo potem reglamentacją objęto jeszcze masło, kaszę, ryż, mąkę, następnie olej, mydło, proszki do prania, słodycze, papierosy, alkohol, benzynę. Kartki zostały wycofane w sierpniu 1989 roku przez rząd Mieczysława Rakowskiego.

1983 - Zmarł Tadeusz Kuta, dziennikarz, pisarz, publicysta. Zajmował się tematyką zbrodni hitlerowskich i współczesnych stosunków polsko-niemieckich.

1986 - Na ulicy w Sztokholmie zamachowiec zastrzelił premiera Szwecji Olofa Palmego. Mimo wieloletniego śledztwa nikogo nie skazano za zabójstwo. W 2020 roku - po 34 latach od zbrodni - szwedzka prokuratura uznała, że najbardziej prawdopodobne jest, iż Olofa Palmego zastrzelił Stig Engström, grafik, pracownik pobliskiego biura, który w roku 2000 popełnił samobójstwo.

1992 - W Mississauga w Kanadzie zmarł Bolesław Orliński, pilot wojskowy, uczestnik I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, w czasie II wojny światowej dowódca 305. dywizjonu bombowego.

1995 - Założono Muzeum Zabawek w Karpaczu. Znajduje się tam ponad dwa tysiące eksponatów. Podstawą kolekcji lalek i zabawek z całego świata jest prywatny zbiór Henryka Tomaszewskiego, twórcy Pantomimy Wrocławskiej, ofiarowany muzeum.

1996 - W Polsce powstała Fundacja Przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu - La Strada. Organizację założyły Holenderska Fundacja Przeciwko Handlowi Kobietami, Związek Dziewcząt i Kobiet Chrześcijańskich "Polska YWCA" oraz Środkowoeuropejskie Centrum Konsultacyjne Projektów Kobiecych ProFem z Czech.

1997 - Zmarł Mieczysław Jagielski, ekonomista, polityk PRL, profesor Szkoły Głównej Planowania i Statystyki, wicepremier i sygnatariusz "porozumień gdańskich” w sierpniu 1980 roku. Urodził się 12 stycznia 1924 roku.

2005 - Amerykański miliarder Steve Fossett rozpoczął solowy lot dookoła świata na pokładzie samolotu GlobalFlyer bez lądowania i bez tankowania w locie. Po 67 godzinach i jednej minucie Fossett wylądował na lotnisku w Salinie w amerykańskim stanie Kansas skąd wystartował. Przeleciał w tym czasie 36 tysięcy 787 kilometrów.

2007 - Amerykańska sonda kosmiczna New Horizons przeleciała obok Jowisza. Sonda sfotografowała księżyce i pierścienie Jowisza oraz wykonała manewr asysty grawitacyjnej. Misja New Horizons realizowana jest w ramach programu "New Frontiers". Jest piątą sondą w historii eksploracji przestrzeni kosmicznej, która opuściła Układ Słoneczny.

2010 - Zmarł Bohdan Ejmont, aktor, związany z teatrami stołecznymi - Polskim, Nowym i Ateneum. Grał między innymi w filmach: "Wiosna panie sierżancie”, "Album polski”, "Blizna”, "Piłkarski poker”, "Tydzień z życia mężczyzny” oraz serialu "Plebania”.

2012 - W Karaczi zmarła Zofia Turowicz, pilotka, żołnierka kampanii polskiej 1939 roku, po wojnie przebywała na emigracji w Pakistanie, szkoląc pilotów i prowadząc kursy szybowcowe.

2013 - Papież Benedykt XVI zrezygnował z urzędu, jako pierwszy papież od czasów Grzegorza XII w roku 1415. Następcą Benedykta XVI został argentyński kardynał Jorge Mario Bergoglio, który przybrał imię Franciszek. 10 rocznica

2015 - Zmarł Józef Sondej, duchowny katolicki diecezji rzeszowskiej, infułat, kapelan Armii Krajowej i “Solidarności” Rzeszów, duszpasterz młodzieży akademickiej w Rzeszowie. Urodził się 1 marca 1914 roku.

2015 - Zmarł Yaşar Kemal, turecki prozaik, poeta i obrońca praw człowieka kurdyjskiego pochodzenia. Uważany za jednego z najważniejszych współczesnych pisarzy tureckich.

2017 - Zmarła Nina Stano, śpiewaczka i pedagog. W repertuarze miała ponad 20 ról operowych. Szczególnie ceniona była, jako Królowa Nocy w "Czarodziejskim flecie" Wolfganga Amadeusa Mozarta, Adina w "Napoju miłosnym" Gaetana Donizettiego, Rozyna w "Cyruliku sewilskim" Gioacchina Rossiniego, Gilda w "Rigoletto" Giuseppe Verdiego oraz Zerbinetta w "Ariadna na Naxos" Richarda Straussa. Dokonała nagrań dla Polskiego Radia oraz rozgłośni w Szwecji, Austrii i Niemczech.

2018 - Zmarł Bronisław Zelek, artysta grafik, autor krojów typograficznych New Zelek, tak zwanych zelków. Tworzył także plakaty filmowe, jest autorem plakatów: „Dni Filmu Polskiego”, „Pierwszy krzyk”, „Nos poślubna w deszczu”, „Chłodnym okiem” i innych.

2019 - Zmarł Zdzisław Antczak, piłkarz ręczny, dwukrotny olimpijczyk, brązowy medalista igrzysk olimpijskich w Montrealu w 1976 roku. Sześciokrotny mistrz Polski w drużynie Śląska Wrocław. 130-krotny reprezentant Polski.

2019 - Zmarł André Previn, właściwie Andreas Ludwig Priwin, amerykański dyrygent, pianista i kompozytor pochodzenia niemiecko-żydowskiego. Komponował utwory orkiestrowe, pieśni, musicale. Stworzył muzykę do kilkudziesięciu filmów. Otrzymał cztery Oscary za ścieżki dźwiękowe do obrazów: "Gigi", "Porgy i Bess", "Słodka Irma" i "My Fair Lady".

2020 - Zmarł Janusz Cisek, historyk, wykładowca akademicki. W latach 1989-2000 był we władzach Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku. Od 2006 do 2012 roku pełnił rolę dyrektora Muzeum Wojska Polskiego.

28 lutego - Dzień Chorób Rzadkich.

28 lutego - Święto narodowe Finlandii - Dzień Kalewali, obchodzony w rocznicę opublikowania w 1835 roku eposu narodowego "Kalewala".

(skrót)

Zobacz także

2024-03-29, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 29 marca - Dzień Metalowca. » więcej 2024-03-28, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 28 marca - 845 r. Paryż został złupiony przez wikingów. Wikingowie wielokrotnie w IX wieku najeżdżali to miasto, pustosząc je i paląc. Przełom nastąpił… » więcej 2024-03-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 27 marca - Międzynarodowy Dzień Teatru, ustanowiony w 1961 roku, podczas kongresu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w Helsinkach » więcej 2024-03-26, godz. 01:25 Kartka z kalendarza 26 marca - Dzień Modlitw za Więźniów, ustanowiony na Konferencji Episkopatu Polski w 2009 roku, w dniu wspomnienia świętego Dobrego Łotra, patrona więźniów… » więcej 2024-03-25, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 25 marca - Dzień Świętości Życia, święto obchodzone przez Kościół katolicki w Polsce, w celu przypomnienia o nadrzędnej wartości życia ludzkiego. 25… » więcej 2024-03-24, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 24 marca - Międzynarodowy Dzień Prawa do Prawdy dotyczącej Poważnych Naruszeń Praw Człowieka i Godności Ofiar, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. … » więcej 2024-03-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 marca - W Polsce i na Węgrzech - Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. 23 marca - Światowy Dzień Meteorologii, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne… » więcej 2024-03-22, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 22 marca - Światowy Dzień Wody, obchodzony od 1993 roku, a ustanowiony podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku. 22 marca - Dzień Ochrony Bałtyku… » więcej 2024-03-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 marca - Światowy Dzień Walki z Dyskryminacją Rasową - rozpoczyna Tydzień Solidarności z Ludami Zmagającymi się z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową… » więcej 2024-03-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 marca - Światowy Dzień Ziemi. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Astrologii. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Frankofonii. 20 marca - Dzień Języka… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »