Radio Opole » Kraj i świat
2023-03-23, 16:20 Autor: PAP

Świętokrzyskie/ Rozwikłano jedną z zagadek dotyczących powstania szachów sandomierskich

Badania prowadzone przez ekspertów z Uniwersytetu Warszawskiego dały odpowiedź na pytanie, z jakich materiałów wykonano tzw. szachy sandomierskie – jeden z najcenniejszych tego typu zabytków w Polsce. Wbrew wcześniejszym hipotezom unikatowy zestaw nie powstał z kości egzotycznych zwierząt.

Na temat najnowszych ustaleń badawczych dotyczących szachów sandomierskich mówili w czwartek podczas konferencji prasowej dr Danijela Popovic z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Wojciech Rajpold z dział archeologicznego Muzeum Zamkowego w Sandomierzu.


Dr Rajpold podkreślił, że szachy sandomierskie są unikatowym tego typu znaleziskiem w Polsce i jednym z niewielu podobnych w Europie. Powstały prawdopodobnie w XII lub pierwszej połowie XIII w. Odkryto je w 1962 roku na Wzgórzu św. Jakuba, podczas wykopalisk archeologicznych kierowanych przez doktora Jerzego Gąssowskiego.


Jak wskazał dr Rajpold, na wyjątkowość zestawu wpływ mają dwie rzeczy. Po pierwsze zestaw jest niemal kompletny, z 32 bierek nie zdołano odnaleźć zaledwie trzech. Po jednej stronie szachownicy stały figury o głębokim i czytelnym rzeźbieniu, po drugiej – z płytkim i miejscami zanikającym. Dodatkowo unikatowe jest to, że szachy sandomierskie zostały odkryte w trakcie badań, co powiększa ich wartość naukową.


Dr Danijela Popovic z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego poinformowała, że do badań genetycznych wytypowany trzy pionki. Próbki pobrano w połowie ubiegłego roku. „W tak starych materiałach muzealnych DNA zachowuje się w bardzo małych ilościach i jest trudne do analiz. Na szczęście udało nam się uzyskać prawie kompletne sekwencje genomów mitochondrialnych, co pozwoliło uzyskać odpowiedź, z jakich gatunków zwierząt zostały wykonane badane przez nas bierki” – wyjaśniała dr Popovic.


Okazało się, że zestaw charakteryzujący się wyraźniejszymi zdobieniami wykonano z kości konia domowego. Drugi komplet powstał z kości krowy. Trzeci pionek (jeden z dwóch dorobionych prawdopodobnie później) wykonano z kości jelenia szlachetnego. Poprzednie hipotezy zakładały, że szachy były wykonane z kości egzotycznych zwierząt m.in. słonia.


„Badania przeprowadzone przez zespół dr Popovic, są o tyle ważna, że dzięki nim wiemy m.in. w jaki sposób prowadzić właściwą konserwację tego zabytku. Na razie nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy szachy powstały na naszym terenie, Rusi, czy wykonali je włoscy rzemieślnicy” – dodał dr Rajpold.


Nie jest też pewne, kiedy dokładnie powstały. „Mamy nadzieje, że kolejne badania pozwolą w szerszym kontekście poznać tajemnicę Szachów Sandomierskich” – dodała dr Popovic.


Szachy sandomierskie reprezentują geometryczny, abstrakcyjny styl muzułmański; należą do najmniejszych spośród średniowiecznych szachów znalezionych w Polsce. Ich wysokość sięga maksymalnie 25 mm. Z terenów Polski znanych jest ponad 50 znalezisk średniowiecznych bierek szachowych, ale niemal wszystkie były pojedynczymi egzemplarzami. (PAP)


Autor: Wiktor Dziarmaga


wdz/ pat/


Kraj i świat

2024-06-26, godz. 12:50 Wspólnota Sant’Egidio wydała przewodnik dla osób w kryzysie bezdomności Wspólnota Sant’Egidio wydała siódmą edycję kieszonkowego przewodnika dla osób w kryzysie bezdomności 'Gdzie zjeść, spać, umyć się'. Zawiera on m.in… » więcej 2024-06-26, godz. 12:50 Śląskie/ 1,1 mln zł na wsparcie hodowli owiec z programu „Owca Plus” Ponad 1,1 mln zł przekaże w tym roku samorząd woj. śląskiego na wsparcie hodowli owiec w programie „Owca Plus”. Wojewódzki program od 17 lat wspiera… » więcej 2024-06-26, godz. 12:50 Dolnośląskie/ Pożar neogotyckiego pałacu w Jelczu-Laskowicach Płonie neogotycki pałac znajdujący się przy ul. Kukułczej w Jelczu-Laskowicach (pow. oławski). Strażacy otrzymali wezwanie o godz. 11:37, pożar zdążył… » więcej 2024-06-26, godz. 12:50 NATO/ Kosiniak-Kamysz o wyborze Ruttego: cieszę się na wspólną pracę Wicepremier i minister obrony Władysław Kosiniak-Kamysz oświadczył na platformie X po środowym wyborze Marka Ruttego na sekretarza generalnego NATO, że cieszy… » więcej 2024-06-26, godz. 12:40 Słynny pływak Phelps krytykuje WADA, Bańka odpiera zarzuty Michael Phepls, 23-krotny mistrz olimpijski, w wysłuchaniu przed Izbą Reprezentantów skrytykował Światową Agencję Antydopingową (WADA) za brak działań… » więcej 2024-06-26, godz. 12:40 Posłowie PiS: wniesiemy o zwołanie komisji kultury ws. Muzeum II Wojny Światowej Posłowie PiS, wśród nich Piotr Gliński i Marek Suski, zapowiedzieli w środę, że wniosą o zwołanie sejmowej komisji kultury z art. 152 ws. zmian w wystawie… » więcej 2024-06-26, godz. 12:40 Nowy szef NATO: Mark Rutte - słynie z dobrych kontaktów z Trumpem i Bidenem (sylwetka) Nowy sekretarz generalny NATO Mark Rutte to najdłużej urzędujący premier Holandii; ma reputację 'teflonowego', bo mimo licznych afer w holenderskiej polityce… » więcej 2024-06-26, godz. 12:40 Sejm/ Leo (Polska2050-TD): obecna definicja gwałtu w prawie polskim jest niewystarczająca (krótka2) Obecna definicja gwałtu w prawie polskim jest niewystarczająca, nie chroni w sposób dostateczny ofiary - mówiła w środę w Sejmie Aleksandra Leo (Polska2050-TD)… » więcej 2024-06-26, godz. 12:40 Szef KAS: co piąte nabycie sprawdzające wykazało nieprawidłowości Co piąte nabycie sprawdzające, dokonywane przez pracowników KAS, wykazało nieprawidłowości - powiedział PAP szef Krajowej Administracji Skarbowej Marcin… » więcej 2024-06-26, godz. 12:40 Dobrzyński: CBA zatrzymało kolejnych czterech pracowników niepublicznych uczelni wyższych (opis) Rzecznik ministra koordynatora służb specjalnych Jacek Dobrzyński poinformował w środę, że agenci CBA zatrzymali kolejnych czterech pracowników niepublicznych… » więcej
13141516171819
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »