Radio Opole » Kraj i świat
2023-02-05, 12:30 Autor: PAP

Kalendarz rocznic 6-12 lutego

6 lutego


--------


1633 - Na Wawelu odbyła się koronacja Władysława IV na króla Polski.


1863 - Powstanie Styczniowe: Dwudniowe walki powstańców z wojskami rosyjskimi w Siemiatyczach, zakończone sukcesem Rosjan i spaleniem przez nich miasteczka.


1880 - W Kaszewach Kościelnych urodził się Michał Sokolnicki, historyk, działacz PPS, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego; w czasie I wojny światowej m.in. w Legionach Polskich, Naczelnym Komitecie Narodowym i Organizacji A; w okresie międzywojennym w dyplomacji, w latach 1936-1946 pełnił funkcję ambasadora RP w Turcji.


1884 - W Warszawie urodził się Jerzy Leszczyński, aktor teatralny i filmowy, reżyser, znany m.in. z filmów "Cud nad Wisłą", "Szpieg w masce", "Halka" i roli doktora Białka w filmie Aleksandra Forda "Ulica Graniczna".


1888 - W Warszawie urodził się Romuald Gutt, architekt, profesor ASP i Politechniki Warszawskiej, przedstawiciel nurtu modernistycznego, autor m.in. projektu gmachu Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie.


1894 - W Pradze urodziła się Maria Czapska, historyczka literatury, eseistka, działaczka Rady Pomocy Żydom "Żegota", współpracowniczka paryskiej "Kultury".


1902 - W Kłobucku urodził się Władysław Sebyła, poeta, redaktor i współwydawca pisma "Kwadryga"; uczestnik kampanii polskiej 1939 r., więzień Starobielska, zamordowany przez NKWD w 1940 r. w Charkowie.


1905 - W Białobrzegach Franciszkańskich k. Krosna urodził się Władysław Gomułka, działacz komunistyczny; od 1943 r. przywódca PPR; w latach 1944-1949 wicepremier, minister Ziem Odzyskanych (1945-1949); współodpowiedzialny za wprowadzenie terroru w Polsce; w październiku 1956 r. stanął na czele PZPR; odpowiedzialny za brutalne stłumienie studenckich protestów w 1968 r. i antysemicką nagonkę; zwolennik interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji; w grudniu 1970 r. podjął decyzję o użyciu broni przeciw protestującym robotnikom; 20 grudnia 1970 r. odsunięty od władzy.


1911 - W Tampico (stan Illinois) urodził się Ronald Reagan, aktor, polityk, 40. prezydent Stanów Zjednoczonych (1981-89); przyczynił się decydująco do przegranej Związku Sowieckiego, w czym ogromną rolę odegrało narzucenie tempa wyścigu zbrojeń i wprowadzenie do użytku zaawansowanych technologii; jednym z najbardziej znanych projektów był narodowy system obrony antybalistycznej SDI; jako przywódca USA wspierał ruchy antykomunistyczne na całym świecie, w tym Solidarność w Polsce.


1915 - W Kosarzyskach w pow. nowosądeckim urodziła się Danuta Szaflarska, aktorka, wielką popularność zdobyła za sprawą ról w "Zakazanych piosenkach" i "Skarbie", komediach Leonarda Buczkowskiego; występowała m.in. w "Ludziach z pociągu" Kazimierza Kutza, serialu "Lalka" Ryszarda Bera, "Dolinie Issy" Tadeusza Konwickiego, "Korczaku" Andrzeja Wajdy, "Diabłach, diabłach" Doroty Kędzierzawskiej, "Pożegnaniu z Marią" Filipa Zylbera; w 2007 r. uznanie widzów i krytyki przyniosła jej kreacja w filmie "Pora umierać".


1922 - W Wilnie urodził się Witold Kieżun, ekonomista, członek honorowy PAN; żołnierz AK, w czasie Powstania Warszawskiego walczył w batalionie "Gustaw".


1929 - W Warszawie urodził się prof. Jerzy Szacki, socjolog, autor "Historii myśli socjologicznej".


1931 - W Warszawie urodził się Wiesław Górnicki, dziennikarz, pisarz; w latach 1981-1990 bliski współpracownik gen. Wojciecha Jaruzelskiego, autor m.in. zbioru reportaży "Tam, gdzie pieprz rośnie", "Podróż po garść ryżu".


1937 - W Warszawie urodził się Wiesław Ochman, śpiewak operowy, tenor; występował m.in. w mediolańskiej La Scali, Metropolitan Opera w Nowym Jorku, operach w Barcelonie, Paryżu, Rzymie.


1940 - Zaprezentowany został tzw. plan Pabsta, przewidujący zburzenie większości zabudowy Warszawy i utworzenie wokół centrum modelowego osiedla dla Niemców.


1945 - Ukazało się pierwsze wydanie górnośląskiego "Dziennika Zachodniego".


1945 - W Białymstoku urodził się Wiktor Osiatyński, prawnik, specjalista prawa konstytucyjnego oraz historii doktryn politycznych i prawnych, działacz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, pisarz i wykładowca.


1947 - Po sfałszowanych przez komunistów wyborach do Sejmu Ustawodawczego, Józef Cyrankiewicz objął stanowisko premiera i z dwuletnią przerwą (w latach 1952-1954 był wicepremierem w rządzie Bolesława Bieruta) sprawował je do grudnia 1970 r.


1949 - Urodzili się Kazimierz i Józef Lipieniowie, bracia-bliźniacy, zapaśnicy, wielokrotni medaliści mistrzostw świata, Europy i igrzysk olimpijskich.


1956 - Emisja premierowego spektaklu telewizyjnego w Teatrze Sensacji "Kobra".


1968 - W Warszawie zapadł wyrok trzech lat więzienia dla Janusza Szpotańskiego, autora satyrycznej opery "Cisi i gęgacze, czyli "Bal u Prezydenta", aresztowanego pod zarzutem "sporządzania i przekazywania w celu rozpowszechniania opracowań szkodliwych dla interesów państwa".


1969 - Pierwszym kawalerem Orderu Uśmiechu został poznański chirurg-ortopeda dr Wiktor Dega.


1971 - Początek VIII Plenum KC PZPR, w czasie którego oceniano "wydarzenia grudniowe" oraz usunięto z KC Władysława Gomułkę, Zenona Kliszkę i Bolesława Jaszczuka.


1976 - Urząd Rady Ministrów wydał rozporządzenie o możliwości tworzenia polskich przedstawicielstw firm zagranicznych z udziałem kapitału polonijnego.


1982 - Premiera serialu "Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy".


1989 - W Warszawie, w Pałacu Namiestnikowskim, będącym siedzibą Urzędu Rady Ministrów, rozpoczęły się obrady okrągłego stołu, które zapoczątkowały upadek komunizmu i przemiany polityczne w Polsce oraz w całej Europie Środkowo-Wschodniej.


1989 - W Katowicach zmarł Antoni Łaciak, skoczek narciarski, zdobywca srebrnego medalu na mistrzostwach świata w Zakopanem (1962); olimpijczyk z Innsbrucku.


1990 – We Wrocławiu została uruchomiona komercyjna stacja telewizyjna PTV Echo, pierwsza niepubliczna telewizja w krajach dawnego bloku komunistycznego.


2004 - Premiera filmu "Symetria" w reżyserii Konrada Niewolskiego.


2020 – W Lublinie zmarł Romuald Lipko, kompozytor wielu przebojów muzyki rozrywkowej, współtwórca zespołu Budka Suflera. Był autorem lub współautorem największych przebojów Budki Suflera, w tym piosenek "Jolka, Jolka pamiętasz", "Takie tango", "Bal wszystkich świętych", "Cień wielkiej góry", "Jest taki samotny dom", "Za ostatni grosz", "Ratujmy co się da" i wielu innych. Lipko komponował też m.in. dla Anny Jantar ("Nic nie może wiecznie trwać"), Urszuli ("Dmuchawce latawce wiatr", "Malinowy król"), Zdzisławy Sośnickiej ("Aleja gwiazd"), Maryli Rodowicz ("Tak nam słodko, tak nam gorzko") czy Izabeli Trojanowskiej ("Jestem twoim grzechem", "Wszystko, czego dziś chcę").


2021 – W Warszawie zmarł Krzysztof Kowalewski, jeden z najpopularniejszych polskich aktorów, odtwórca słynnych ról filmowych w "Nie ma róży bez ognia" i "Brunet wieczorową porą", a także tytułowy bohater radiowej audycji "Kocham Pana, Panie Sułku". Był aktorem teatrów: Klasycznego, Dramatycznego, Polskiego, Studenckiego Teatru Satyryków, Rozmaitości, Kwadrat oraz Teatru Współczesnego w Warszawie.


7 lutego


--------


1320 - Zmarł Jan Muskata, biskup krakowski, przeciwnik księcia Władysława Łokietka.


1422 – Król Władysław II Jagiełło poślubił swą czwartą i ostatnią żonę, księżniczkę Zofię Holszańską.


1807 - Pod Pruską Iławą (dziś Bagrationowsk w okręgu kaliningradzkim) rozpoczęła się dwudniowa bitwa pomiędzy głównymi siłami Wielkiej Armii Napoleona a rosyjską armią gen. Bennigsena; była to jedna z najbardziej krwawych bitew epoki, Rosjanie stracili około 30 tysięcy żołnierzy, a Napoleon 28 tysięcy.


1816 - W Warszawie urodził się Józef Bohdan Dziekoński, pisarz epoki romantyzmu, związany z Cyganerią Warszawską, autor powieści "Sędziwoj".


1831 - Sejm Królestwa Polskiego przyjął uchwałę o barwach narodowych, które "stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym".


1867 - We Lwowie powstało Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" o charakterze sportowo-wychowawczym; przed I wojną światową rozwinęło przede wszystkim w Galicji działalność paramilitarną tworząc w 1912 r. Polowe Drużyny Sokole.


1877 - W Wartemborku, obecnie Barczewo na Warmii, urodził się Feliks Nowowiejski, kompozytor, dyrygent, organista i pedagog; autor m.in. opery "Legenda Bałtyku" oraz melodii do wiersza Marii Konopnickiej "Rota".


1883 - W Krakowie zmarł prof. Józef Szujski, współtwórca krakowskiej szkoły historycznej, publicysta, polityk, jeden z przywódców krakowskich konserwatystów - stańczyków; był posłem na galicyjski Sejm Krajowy oraz posłem do austriackiej Rady Państwa.


1907 - W Piastowicach urodził się Walenty Szwajcer, nauczyciel, który w 1933 roku odkrył szczątki osady w Biskupinie.


1908 - Na warszawskiej Woli uruchomiono Elektrownię Tramwajów Miejskich. Jej budynek od 2004 r. jest siedzibą Muzeum Powstania Warszawskiego.


1909 - W Warszawie urodziła się Anna Świrszczyńska, poetka, pisarka, sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim, autorka wielu tomików poetyckich "Budowałam barykadę", dramatów "Orfeusz" oraz powieści dla młodzieży "Arkona, gród Świętowita".


1919 - Dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego powołana została Najwyższa Izba Kontroli Państwa, jej pierwszym prezesem mianowano Józefa Higersbergera.


1919 - Dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego powołana została Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej.


1921 - W Dzianowie urodził się Stanisław Lenartowicz, reżyser, scenarzysta filmowy, autor m.in. filmów "Pigułki dla Aurelii", "Giuseppe w Warszawie", "To ja zabiłem".


1939 - W Warszawie urodziła się Ewa Krzyżewska, aktorka, znana m.in. z filmów "Popiół i diament", "Zbrodniarz i panna", "Zazdrość i medycyna".


1939 – Do portu wojennego w Gdyni przypłynął zbudowany w holenderskiej stoczni okręt podwodny ORP Orzeł.


1943 - W Warszawie zmarł Władysław Sołtan, prawnik, polityk, wojewoda warszawski, prezes Polskiej Macierzy Szkolnej.


1944 - W Krakowie urodził się Antoni Wit, dyrygent; w latach 1997-2014 profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie.


1949 - Ukazał się pierwszy numer czasopisma "Świat Młodych".


1959 - Premiera filmu "Orzeł" w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.


1960 - W Lublinie urodziła się Urszula Kasprzak, piosenkarka, znana pod pseudonimem Urszula; wykonawczyni takich przebojów jak: "Dmuchawce, latawce wiatr", "Malinowy król", "Baw mnie" oraz nowej wersji "Konik na biegunach".


1961 - W Łodzi urodziła się Maria Probosz, aktorka teatralna i filmowa; odtwórczyni roli Gośki w filmie "Czas dojrzewania" i Julki w "Punktach za pochodzenie".


1964 - W Szewnie urodził się Jacek Podsiadło, poeta, tłumacz, laureat Nagrody im. Georga Trakla i Nagrody Kościelskich, czterokrotnie nominowany do Nagrody Nike.


1969 - W Lesznie urodziła się Renata Dancewicz, aktorka, znana m.in. z filmów " Samowolka", "Diabelska edukacja", "Deborah" i "Pułkownik Kwiatkowski" oraz serialu "Ekstradycja".


1973 - Zjednoczenie młodzieżowych organizacji w Federację Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej.


1979 - W Bertiodze w Brazylii zmarł Josef Mengele, niemiecki lekarz, zbrodniarz wojenny, odpowiedzialny za okrutne eksperymenty medyczne i wysyłanie więźniów do komór gazowych w KL Auschwitz; po zakończeniu II wojny światowej ukrywał się w Ameryce Południowej.


1984 - W pobliżu wsi Sławęcin w niejasnych do dziś okolicznościach został zamordowany Piotr Bartoszcze, represjonowany przez SB działacz chłopski, zaangażowany w tworzenie NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych.


1985 - W Toruniu zapadł wyrok w procesie sprawców porwania i zamordowania księdza Jerzego Popiełuszki: kpt. Grzegorz Piotrowski i płk Adam Pietruszka zostali skazani na 25 lat, por. Leszek Pękala na 15 lat, por. Waldemar Chmielewski na 14 lat pozbawienia wolności.


1987 - W Warszawie zmarł Czesław Wołłejko, aktor, znany m.in. z filmów "Młodość Chopina", "Szczęściarz Antoni", "Kopernik", "Zaklęte rewiry" oraz wielu ról teatralnych.


1987 - W Żywcu urodziła się Monika Brodka, piosenkarka, autorka takich płyt jak "Album", "Moje piosenki", "Granda", "Clasches".


1992 - W Maastricht w Holandii podpisany został Traktat o Unii Europejskiej; dokument wszedł w życie 1 listopada 1993 r.


1994 - W Warszawie zmarł Witold Lutosławski, kompozytor, dyrygent, jeden z najwybitniejszych kompozytorów polskich XX wieku; międzynarodową sławę przyniosły mu takie dzieła jak "Muzyka żałobna", "Gry weneckie", "Kwartet smyczkowy", "Preludia i fuga".


2002 – Urząd Ochrony Państwa zatrzymał prezesa PKN Orlen Andrzeja Modrzejewskiego, co zapoczątkowało tzw. aferę Orlenu.


2007 - W Warszawie zmarła Teresa Pągowska, malarka, autorka cykli: "Dni", "Przemoc", "Wnętrza zamknięte" i "Figury magiczne".


2019 - W Warszawie zmarł Jan Olszewski, członek Szarych Szeregów, współpracownik KOR i Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, obrońca opozycjonistów w procesach politycznych w okresie PRL, premier w latach 1991-1992, doradca prezydenta Lecha Kaczyńskiego, sędzia Trybunału Stanu. W 2009 roku został odznaczony Orderem Orła Białego.


2022 – Zmarł Zbigniew Namysłowski, jeden z najbardziej znanych polskich muzyków jazzowych, wybitny saksofonista, kompozytor, aranżer i lider kilku zespołów. Współpracował m.in. z Krzysztofem Komedą, Czesławem Niemenem, Władysławem Sendeckim, Michałem Urbaniakiem, Januszem Muniakiem, Krzysztofem Herdzinem i Leszkiem Możdżerem.


8 lutego


--------


1296 - W pobliżu Rogoźna zamordowany został król Polski Przemysł II.


1454 - Komtur krzyżacki Albrecht Kelb poddał zamek w Toruniu oblegającym go mieszczanom, który zagrozili zburzeniem warowni.


1787 - W Żebraku w powiecie łukowskim urodził się Jan Zygmunt Skrzynecki, generał, naczelny wódz w Powstaniu Listopadowym.


1813 - Wojska rosyjskie zajęły Warszawę.


1813 - W Dubnie na Wołyniu zmarł Tadeusz Czacki, uczony, współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, założyciel Liceum Krzemienieckiego.


1860 - W Dębłowie koło Gniezna urodził się Wojciech Trąmpczyński, prawnik, polityk związany z Narodową Demokracją, poseł na sejm pruski i do parlamentu niemieckiego; w II RP marszałek Sejmu (1919-1922) i marszałek Senatu (1922-1927).


1863 - W Petersburgu zawarty został rosyjsko-pruski układ dotyczący współpracy obu państw w zwalczaniu powstania w Królestwie Polskim, tzw. Konwencja Alvenslebena.


1867 - W wyniku przeprowadzonej reformy konstytucyjnej ustanowiona została dualistyczna monarchia Austro-Węgier.


1876 - W Rzeszowie urodził się Jan August Kisielewski, satyryk, dramatopisarz, krytyk teatralny; twórca Młodej Polski; zasłynął jako autor "Karykatur", "W sieci".


1888 - We Włocławku urodził się Jan Nagórski, pilot, lotnik polarny, inżynier.


1897 - W Czchowie urodził się Stanisław Milski, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z ról w filmach "Tajemnica dzikiego szybu", "Popiół i diament", "Szatan z siódmej klasy", "Gdzie jest generał".


1902 - W Odessie urodziła się Zofia Solarzowa (z domu Michałowska), działaczka społeczna i ludowa, organizatorka uniwersytetów ludowych.


1909 - W Tatrach, w lawinie schodzącej z Kościelca, zginął Mieczysław Karłowicz, kompozytor, dyrygent, autor poematów symfonicznych i pieśni na głos i fortepian.


1919 - Dekret Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego o powstaniu Pocztowej Kasy Oszczędności.


1920 - W Wolnym Mieście Gdańsku Maciej Biesiadecki został pierwszym komisarzem generalnym RP.


1922 - W Warszawie urodził się Tadeusz Gajcy, poeta, dramatopisarz, prozaik, współzałożyciel i redaktor konspiracyjnego pisma "Sztuka i Naród"; żołnierz AK, zginął w Powstaniu Warszawskim.


1923 - Archimandryta Smaragd zabił głowę Kościoła prawosławnego w Polsce arcybiskupa Jerzego "za uległość wobec Polski".


1930 - W Łodzi urodziła się Barbara Hesse-Bukowska, pianistka, pedagog, laureatka II nagrody na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w 1949 roku.


1931 - W Bydgoszczy urodził się Bohdan Butenko, plastyk, grafik, ilustrator książek dla dzieci, autor komiksów.


1932 - Opatentowano pistolet Vis.


1935 - Premiera filmu "Antek policmajster" w reżyserii Michała Waszyńskiego.


1940 - Na skutek nacisków międzynarodowych władze niemieckie zwolniły z obozów koncentracyjnych 102 profesorów i wykładowców krakowskich uczelni aresztowanych w listopadzie 1939 r. w ramach Sonderaktion Krakau.


1940 - Ukazało się niemieckie zarządzenie dotyczące utworzenia w Łodzi getta.


1940 - W Wilnie urodził się Bohdan Paczyński, astronom i astrofizyk; w swoich badaniach zajmował się głównie teorią ewolucji gwiazd; profesor Princeton University w Stanach Zjednoczonych.


1945 - Wojska 1 Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marsz. Iwana Koniewa rozpoczęły tzw. operację dolnośląską.


1951 - W warszawskim więzieniu na Mokotowie władze komunistyczne wykonały wyrok śmierci na mjr. Zygmuncie Szendzielarzu "Łupaszce", dowódcy V Wileńskiej Brygady AK, a następnie oddziałów partyzanckich eksterytorialnego Wileńskiego Okręgu AK; żołnierz podziemia antykomunistycznego; w 1948 r. aresztowany przez UB i skazany na karę śmierci; szczątki "Łupaszki" zidentyfikowano w 2013 r. w wyniku ekshumacji przeprowadzonych przez IPN na tzw. Łączce na Wojskowych Powązkach; pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika w 2016 r. został pochowany z wojskowym ceremoniałem na Wojskowych Powązkach.


1953 - Opublikowana została rezolucja członków krakowskiego oddziału Związku Literatów Polskich potępiająca księży krakowskiej kurii oskarżonych przez władze komunistyczne o szpiegostwo i skazanych w procesie przed Wojskowym Sądem Rejonowym; rezolucję podpisało 53 sygnatariuszy, wśród nich Jan Błoński, Sławomir Mrożek i Wisława Szymborska.


1954 - W Warszawie zmarł Jan Maklakiewicz, kompozytor, pedagog, dyrygent chórów, organista i publicysta muzyczny; autor kompozycji "Concertino quasi una fantasia", "Kołysanka", "Żurawie".


1957 - W Nowym Jorku podpisano polsko-japoński układ o zakończeniu stanu wojny i nawiązaniu stosunków dyplomatycznych.


1958 - W Krakowie zmarł Zbigniew Pronaszko, malarz, rzeźbiarz, scenograf; współzałożyciel grupy artystycznej Ekspresjoniści Polscy, która następnie została przemianowana na Formistów.


1963 - W Kłodzku urodziła Marta Klubowicz, aktorka; wystąpiła m.in. w filmach "Wakacje z Madonną", "Rajska jabłoń".


1969 - Zapadły wyroki w procesie oskarżonych o udział w protestach w Marcu '68: Adam Michnik - 3 lata, Barbara Toruńczyk i Henryk Szlajfer po 2 lata, Wiktor Górny - 20 miesięcy.


1982 - Stan wojenny: Wznowiono zajęcia na wyższych uczelniach.


1987 - W Inowrocławiu zmarła Bronisława Wajs - Papusza, poetka romska, której twórczość odkrył i spopularyzował Jerzy Ficowski; autorka tomików "Pieśni Papuszy", "Lesie, mój ojcze".


1995 - We Fryburgu zmarł Józef Maria Bocheński, filozof, dominikanin, sowietolog; ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej i kampanii polskiej 1939 r., uczestnik bitwy pod Monte Cassino.


2010 - W Warszawie zmarł prof. Krzysztof Skubiszewski, znawca prawa międzynarodowego, minister spraw zagranicznych RP w latach 1989-1993; w 1990 r. wraz z ministrem spraw zagranicznych RFN Hansem-Dietrichem Genscherem podpisał traktat graniczny dotyczący uznania granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej - do tego momentu granica ta uznawana była tylko przez NRD.


2022 – Minister Obrony Narodowej powołał Wojska Obrony Cyberprzestrzeni – specjalistyczny komponent polskich sił zbrojnych przeznaczony do walki informatycznej.


9 lutego


--------


1321 - W Inowrocławiu sąd papieski uznał zarzuty Polski wobec Zakonu Krzyżackiego i nakazał zakonowi zwrócenie Polsce Pomorza Gdańskiego. Krzyżacy nie uznali wyroku i wkrótce uzyskali od papieża jego zawieszenie.


1811 - W Lublinie powstała loża wolnomularska "Wolność Odzyskana". Jej członkiem był m.in. Walerian Łukasiński.


1839 - W Warszawie urodził się Władysław Bogusławski, krytyk teatralny, nowelista, powstaniec styczniowy, sekretarz referatu prasowego Rządu Narodowego, członek redakcji "Kurjera Warszawskiego".


1841 - We Florencji zmarł Piotr Aigner, architekt, teoretyk architektury, przedstawiciel klasycyzmu; autor wielu projektów zrealizowanych w Warszawie, m.in. kościoła św. Aleksandra, przebudowy Pałacu Namiestnikowskiego oraz fasady kościoła św. Anny (wspólnie ze Stanisławem Kostką Potockim).


1902 - W Żbikowie pod Pruszkowem urodził się Kazimierz Lisiecki, wychowawca, pedagog, założyciel Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy.


1905 - W Sosnowcu przed bramą Huty Katarzyna policja otworzyła ogień do manifestujących robotników miejscowych zakładów pracy - zginęło 40 osób, ok. 150 zostało rannych.


1918 - Państwa centralne podpisały w Brześciu Litewskim traktat pokojowy z Ukraińską Republiką Ludową; na jego mocy do powstałego państwa ukraińskiego przyłączono Chełmszczyznę i Podlasie.


1929 - Polska wspólnie z Estonią, Łotwą, Rumunią i Związkiem Sowieckim podpisała w Moskwie tzw. protokół Litwinowa, dotyczący natychmiastowej realizacji postanowień paktu Brianda-Kelloga o wyrzeczeniu się wojny jako sposobu regulowania problemów międzynarodowych.


1932 - W Stanisławowie urodził się Stanisław Waltoś, prawnik, historyk prawa, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.


1941 - W Krakowie urodził się Kazimierz Kaczor, aktor, od 1974 r. związany z Teatrem Powszechnym w Warszawie; znany m.in. z seriali "Polskie drogi", "Jan Serce", "Alternatywy 4" i "Zmiennicy"; w latach 1996-2002 prezes Związku Artystów Scen Polskich.


1943 - W nocy 8 na 9 lutego w Parośli w pow. Sarny na Wołyniu sotnia UPA Hryhorija Perehijniaka "Dowbeszki-Korobki" dokonała masakry polskich mieszkańców, zabijając ponad 155 osób, w tym dzieci i niemowlęta; zbrodnia w Parośli była pierwszą zbrodnią na tak wielką skalę dokonaną przez UPA na Polakach.


1945 - W Elblągu został aresztowany przez NKWD Aleksandr Sołżenicyn; rosyjski pisarz, w swych dziełach, m.in. w najsłynniejszym "Archipelagu Gułag", zawarł własne doświadczenia i obserwacje z czasów, gdy sam przebywał w obozach pracy.


1949 - W Warszawie urodził się Janusz Pyciak-Peciak, pięcioboista, mistrz olimpijski z Montrealu (1976), dwukrotny mistrz świata indywidualnie i trzykrotnie drużynowo; trener, działacz sportowy.


1953 - Ogłoszono dekret Rady Państwa o obsadzaniu stanowisk kościelnych za zgodą organów państwowych.


1957 - W Warszawie utworzono Związek Młodzieży Wiejskiej (ZMW); przewodniczącym Zarządu Głównego wybrany został Józef Tejchma.


1958 - W Gryfinie urodził się Henryk Sawka, rysownik, ilustrator, satyryk.


1959 - W Londynie zmarł gen. Stefan Dąb-Biernacki, żołnierz Legionów Polskich i POW; w kampanii polskiej 1939 r. dowódca Armii "Prusy".


1961 - Premiera filmu "Matka Joanna od Aniołów" w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.


1965 - Premiera filmu "Rękopis znaleziony w Saragossie" w reżyserii Jerzego Wojciecha Hasa.


1970 - W Warszawie rozpoczął się proces tzw. taterników, grupy osób oskarżonych przez władze komunistyczne o przekazywanie do paryskiej "Kultury" dokumentów dotyczących Marca '68 oraz przemycanie przez Tatry do Polski wydawnictw emigracyjnych.


1981 - Piotr Jaroszewicz, od 1964 r. członek BP PZPR i premier PRL w latach 1970-1980, został wykluczony z PZPR.


1983 - Zmarł Marian Danysz, fizyk, członek Polskiej Akademii Nauk, odkrywca wraz z Jerzym Pniewskim hiperjądra.


1999 - W Warszawie zmarł Aleksander Gieysztor, historyk, prof. Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1980-1991 dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie; podczas II wojny światowej w BIP KG ZWZ-AK; w 1989 r. współprzewodniczył obradom Okrągłego Stołu.


2009 - W Krakowie zmarła Maria Orwid, psychiatra, pionierka terapii rodzinnej, współtwórczyni wraz z Antonim Kępińskim "programu oświęcimskiego" - badań nad traumą poobozową i programu pomocy psychologicznej dla b. więźniów obozów koncentracyjnych.


2014 - W Warszawie zmarł Jan Świdziński, artysta, performer, krytyk sztuki.


2014 - Podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi Kamil Stoch zdobył złoty medal w konkursie skoków narciarskich na skoczni normalnej.


2015 - W Warszawie zmarł Roman Frister, pisarz i dziennikarz, od 1957 roku na emigracji, współpracownik Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa oraz BBC.


2018 - W południowokoreańskim Pjongczangu rozpoczęły się XXIII Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Reprezentanci Polski zdobyli na nich dwa medale: Kamil Stoch – złoty, drużyna skoczków narciarskich – brązowy.


10 lutego


---------


1454 - Król Kazimierz Jagiellończyk poślubił córkę króla niemieckiego i węgierskiego Albrechta II Habsburga, Elżbietę, zwaną "Rakuszanką". Para doczekała się trzynaściorga dzieci.


1598 - W Warszawie zmarła Anna Habsburżanka, córka arcyksięcia Karola Habsburga, pierwsza żona Zygmunta II Wazy, matka Władysława IV.


1648 - Król Władysław IV nadał prawa miejskie podwarszawskiej Pradze.


1818 - W Warszawie urodził się Karol Beyer, pierwszy zawodowy fotograf warszawski; twórca polskiej fotografii profesjonalnej; numizmatyk.


1878 - W Lebiodce koło Lidy urodził się Jerzy Iwanowski, inżynier, działacz polityczny, członek PPS, minister rządów Jędrzeja Moraczewskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, oraz minister spraw zagranicznych Litwy Środkowej, senator II RP.


1886 - W Zegrzynku urodził się Jerzy Szaniawski, dramaturg, prozaik, felietonista, autor m.in. sztuki "Dwa teatry" oraz zbioru opowiadań o profesorze Tutce.


1890 - W Krakowie urodził się Zygmunt Wiehler, kompozytor, dyrygent, autor ponad tysiąca piosenek, wśród nich wielu przebojów, m.in. "Ada, to nie wypada" i "Nie kochać w taką noc to grzech".


1907 - W Hołubiu urodził się Stefan Swieżawski, filozof, tomista, historyk filozofii średniowiecznej i nowożytnej; autor monumentalnej publikacji "Dzieje filozofii europejskiej XV wieku"; także autor nagradzanych "Dziejów europejskich filozofii klasycznej"; przez wiele lat związany z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim.


1918 - W Warszawie zmarł Józef Wolff, wydawca, dziennikarz, redaktor naczelny "Tygodnika Ilustrowanego".


1919 - W gmachu byłego rosyjskiego Instytutu Maryjskiego przy ul. Wiejskiej w Warszawie odbyło się pierwsze posiedzenie Sejmu Ustawodawczego.


1920 - W Pucku odbyły się symboliczne zaślubiny Polski z Bałtykiem; gen. Józef Haller wrzucił w fale pierścień - symbol odzyskania dostępu do morza.


1923 - W Warszawie urodził się Olgierd Budrewicz, dziennikarz, varsavianista, podróżnik.


1925 - W Rzymie podpisany został konkordat pomiędzy Polską a Stolicą Apostolską.


1925 - W Warszawie urodził się Symcha Rotem (właśc. Szymon Ratajzer), ps. Kazik, żołnierz Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestnik Powstania w Warszawskim Getcie w 1943 roku i Powstania Warszawskiego w 1944 roku.


1926 - Rozporządzeniem Rady Ministrów Gdynia otrzymała prawa miejskie.


1927 - W Warszawie urodził się Maciej Gintowt, architekt, współautor projektu katowickiego "Spodka" i hali "Olivia" w Gdańsku.


1928 - Powstała Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP). Organizacja powstała po fuzji Ligi Obrony Powietrznej Państwa i Towarzystwa Obrony Przeciwgazowej.


1930 - W Kożangródku na Polesiu urodził się Janusz Rzeszewski, reżyser filmowy i telewizyjny, autor m.in. filmów "Halo, Szpicbródka", "Miłość ci wszystko wybaczy", "Lata dwudzieste, lata trzydzieste".


1935 - W Katowicach urodził się Tadeusz Strugała, dyrygent, pianista, pedagog; pełnił m.in. funkcję szefa Filharmonii Wrocławskiej (1969-1980), dyrektora naczelnego i artystycznego WOSPR w Katowicach (1975-1976), w latach 1981-1986 był dyrektorem artystycznym i dyrygentem Orkiestry Filharmonii Krakowskiej.


1936 - W Wilnie zmarła Zula Pogorzelska, śpiewaczka, aktorka i tancerka, znana m.in. z filmów "Ułani, ułani, chłopcy malowani", "Romeo i Julcia".


1939 - W Rzymie zmarł papież Pius XI (Achille Ratti); w latach 1919-1921 nuncjusz apostolski w Polsce; kardynał, arcybiskup Mediolanu; papież od 1922 r.


1940 - Pierwsza masowa deportacja ludności polskiej głównie z kręgów inteligencji, ziemiaństwa, rodzin wojskowych, policyjnych i urzędniczych przeprowadzona przez NKWD; w jej wyniku w głąb Związku Sowieckiego wywieziono około 140 tys. obywateli polskich.


1945 - Na Bałtyku sowiecki okręt podwodny zatopił niemiecki transportowiec "Steuben", na którego pokładzie znajdowało się od 3 do 4 tys. osób; obok rannych żołnierzy i personelu medycznego, na statku było około tysiąca cywilnych uchodźców; uratowało się około 300 osób.


1945 - Przełamanie Wału Pomorskiego przez 1 Armię Wojska Polskiego.


1949 - W Krakowie zmarł Feliks Koneczny, historyk, profesor Uniwersytetu Wileńskiego.


1956 - W Warszawie zmarł Aleksander Osiński, generał-major armii Cesarstwa Rosyjskiego i generał dywizji odrodzonego Wojska Polskiego, senator II RP, prezes Polskiego Czerwonego Krzyża.


1958 - W Młynarach urodził się Maciej Płażyński, polityk, działacz podziemny, członek Ruchu Młodej Polski i Niezależnego Zrzeszenia Studentów, w latach 1990-96 wojewoda gdański marszałek Sejmu w latach 1997-2091, poseł i senator RP, współzałożyciel Platformy Obywatelskiej; zginął w 2010 roku w katastrofie pod Smoleńskiem.


1962 - W Warszawie zmarł Władysław Broniewski, poeta, tłumacz; żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej; współautor biuletynu poetyckiego "Trzy salwy" (1925), będącego manifestem rewolucyjnej poezji; sekretarz redakcji "Wiadomości Literackich" (1925-1936); w latach 30. zaangażowany m.in. w wydawanie komunizującego "Miesięcznika Literackiego", trafił do więzienia; w czasie II wojny światowej więzień NKWD, następnie w szeregach armii gen. Władysława Andersa; w 1945 r. powrócił do Polski, włączając się w oficjalny nurt życia literackiego; autor utworów "Zagłębie Dąbrowskie", "Elegia na śmierć Ludwika Waryńskiego", "Bagnet na broń", a także poematu "Słowo o Stalinie".


1966 - List Episkopatu Polski do premiera Józefa Cyrankiewicza, krytykujący władze PRL za odmowę wydania kard. Stefanowi Wyszyńskiemu paszportu na uroczystości milenijne w Rzymie.


1966 - W Bielsku-Białej urodziła się Renata Przemyk, piosenkarka, aktorka, autorka przebojów "Babę zesłał Bóg", "Nie ty, to ktoś".


1968 - W Warszawie w pałacyku Towarzystwa Przyjaciół Sztuki przy ul. Rutkowskiego (obecnie ul. Chmielna) odbył się premierowy spektakl kabaretu Pod Egidą.


1976 - Sejm uchwalił poprawki do Konstytucji PRL, wprowadzając zapis o przewodniej roli PZPR i przyjaźni z ZSRS; wszyscy obecni na sali sejmowej posłowie głosowali za przyjęciem zmian, wyjątkiem był Stanisław Stomma, który wstrzymał się od głosu.


1997 - W Warszawie zmarł Tadeusz Trojanowski, zapaśnik, trener, siedmiokrotny mistrz Polski w stylu wolnym, brązowy medalista igrzysk olimpijskich w Rzymie (1960).


2000 - W Warszawie zmarł Andrzej Zakrzewski, historyk, publicysta, polityk, poseł III kadencji Sejmu RP, minister kultury i dziedzictwa narodowego w rządzie Jerzego Buzka.v


2002 - W Warszawie zmarł Józef Ozga-Michalski, działacz ruchu ludowego, polityk, pisarz, żołnierz Batalionów Chłopskich, działacz Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.


2003 - W Poznaniu zmarł Antoni Czubiński, historyk, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, dyrektor Instytutu Zachodniego.


2006 - W Turynie rozpoczęły się XX zimowe Igrzyska Olimpijskie. Reprezentanci Polski zdobyli na nich 2 medale: Tomasz Sikora srebrny, a Justyna Kowalczyk brązowy.


2009 - W Krakowie zmarł Jan Błoński, historyk literatury, wybitny krytyk literacki, tłumacz, uznanie w świecie literackim przyniosły mu jego interpretacje dzieł klasyków XX wieku: Prousta, Becketta, Stanisława Ignacego Witkiewicza. Pisał też o Gombrowiczu, Miłoszu i Mrożku; w 1987 r. w "Tygodniku Powszechnym" ukazał się jego tekst "Biedni Polacy patrzą na getto", oceniany jako niezwykle ważny dla stosunków polsko-żydowskich.


2011 - W Rzymie zmarł Józef Życiński, arcybiskup metropolita lubelski, teolog, filozof, specjalizował się w filozofii nauki; autor kilkuset artykułów o filozofii i stanowisku chrześcijaństwa wobec nauk przyrodniczych; wykładał m.in. w Berkeley, Oxfordzie oraz na katolickich uczelniach w USA i Australii; na stałe pracował na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim im. Jana Pawła II.


2017 - W Warszawie zmarła Maria Dmochowska, lekarka, uczestniczka Powstania Warszawskiego, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej (2006-1012), posłanka na Sejm X, I i II kadencji, rzecznik prasowy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.


2017 – W Polsce wprowadzono do obiegu banknot o nominale 500 zł z wizerunkiem króla Jana III Sobieskiego.


2022 – W Krakowie zmarł Stanisław Maria Jankowski, współzałożyciel Komitetu Historycznego Badania Zbrodni Katyńskiej. W 2017 został laureatem nagrody honorowej "Świadek Historii" przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej.


11 lutego


---------


1454 – Walczący z krzyżakami mieszczanie gdańscy opanowali tamtejszy zamek, którego komtur Konrad Pfersfelder poddał go bez walki.


1507 - W Krakowie zmarł Jan z Głogowa, astronom, matematyk, wykładowca Akademii Krakowskiej.


1796 - W Michaliszkach urodził się Karol Brzostowski, żołnierz Powstania Listopadowego, właściciel ziemski, twórca tzw. Rzeczpospolitej Sztabińskiej - nowoczesnego gospodarstwa rolno-przemysłowego, opartego na oczynszowaniu chłopów, założyciel Huty Sztabińskiej.


1841 - W Szczebrzeszynie urodził się Józef Brandt, przedstawiciel malarstwa batalistycznego; do jego najbardziej znanych dzieł należą "Bitwa pod Chocimiem" (1867) i "Bitwa Wiedeńska" (1873).


1858 - W Lubieniach koło Opatowa urodził się Antoni Nowowiejski, biskup płocki, arcybiskup tytularny od 1930 r.; zamordowany w 1941 r. w Działdowie; beatyfikowany w 1999 r.


1863 - Powstańcy po dowództwem generała Mariana Langiewicza pokonali Rosjan w bitwie pod Słupią w Świętokrzyskim.


1869 - W Rzymie zmarła Makryna Mieczysławska podająca się za przełożoną klasztoru bazylianek w Mińsku, znalazła się w Paryżu i Rzymie, wywierając znaczny wpływ na życie polityczne i religijne emigracji polskiej.


1896 - W Przemyślu urodził się Józef Kałuża, piłkarz, trener, działacz sportowy, wieloletni piłkarz Cracovii, reprezentant Polski i trener drużyny narodowej.


1916 - W Przygłowie koło Piotrkowa Trybunalskiego urodziła się Seweryna Szmaglewska, pisarka, więźniarka niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau, świadek na procesie norymberskim; autorka książki "Dymy nad Birkenau" i powieści dla młodzieży "Czarne stopy".


1918 - W proteście przeciwko niekorzystnym dla Polski postanowieniami traktatu pokojowego państw centralnych z Ukrainą do dymisji podał się rząd Jana Kucharzewskiego. Rada Regencyjna dymisję przyjęła 27 lutego 1918 r.


1920 - Nad obszarami plebiscytowymi na Górnym Śląsku kontrolę przejęła Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa, powołana Traktatem Wersalskim.


1929 - Rząd Włoch i Stolica Apostolska podpisały Traktaty laterańskie; religię katolicką uznano za panującą w kraju, a papieża za suwerennego władcę wydzielonej części Rzymu, określonej jako Państwo Watykańskie.


1937 - W Grudziądzu urodził się Maciej Kossowski, muzyk, kompozytor, wokalista, w latach 1963-67 członek zespołu Czerwono-Czarni, wykonawca wielu przebojów, m.in. "Agatko!", "Dwudziestolatki", "Wakacje z blondynką", "To ty, Mario".


1938 - We Lwowie zmarł prof. Kazimierz Twardowski, filozof, logik; pod jego egidą pod koniec XIX w. powstała słynna szkoła lwowsko-warszawska, polski ośrodek myśli filozoficznej i logicznej; Twardowski wykształcił wielu polskich filozofów m.in. Władysława Tatarkiewicza, Kazimierza Ajdukiewicza i Izydorę Dąmbską.


1942 - W Warszawie podharcmistrz Maciej Aleksy Dawidowski "Alek" z konspiracyjnej Organizacji Małego Sabotażu "Wawer" odkręcił tablicę z napisem "Dem grossen Astronomen", przytwierdzoną do cokołu pomnika Mikołaja Kopernika przez niemieckie władze okupacyjne.


1944 - W Warszawie na balkonach domu przy ul. Leszno Niemcy powiesili ciała 27 zamordowanych więźniów Pawiaka.


1944 - W Warszawie rozstrzelana przez Niemców została Ewa Pohoska, pisarka, publicystka, związana z grupą literacką "Płomienie", założycielka pisma "Droga", żołnierz Armii Krajowej.


1945 - W Jałcie zakończyła obrady konferencja "Wielkiej Trójki", w której uczestniczyli Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt i Józef Stalin; w wyniku zawartego porozumienia Polska po wojnie znalazła się w strefie wpływów Związku Sowieckiego; rząd RP na Uchodźstwie uznał ten fakt za zdradę ze strony aliantów.


1946 - W Rzymie pod kierownictwem Jerzego Giedroycia powstał Instytut Literacki; polskie wydawnictwo emigracyjne, gdzie ukazywały się najważniejsze tytuły polskiej literatury powojennej, krajowej i emigracyjnej, a także miesięcznik "Kultura"; w lipcu 1947 r. Instytut przeniesiono do Paryża.


1950 - W Krzepicach urodził się Marian Zembala, kardiochirurg, asystent Zbigniewa Religi, uczestnik pierwszej polskiej operacji przeszczepu serca, dyrektor Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, minister zdrowia w rządzie Ewy Kopacz.


1961 - W Warszawie zmarł Andrzej Wierzbicki, działacz gospodarczy i polityczny, współzałożyciel i dyrektor Lewiatana, od 1932 r. prezes Zarządu Centralnego Związku Przemysłu Polskiego.


1963 - We Wrocławiu urodziła się Ewa Skibińska, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z ról w filmach "Wszystko co najważniejsze", "Tydzień z życia mężczyzny", "Matka Teresa od Kotów".


1966 - Premiera filmu Aleksandra Ścibora-Rylskiego "Jutro Meksyk" ze Zbigniewem Cybulskim i Joanną Szczerbic w rolach głównych.


1971 - Strajk włókniarek w Łodzi, żądających obniżki cen i poprawy zaopatrzenia; do strajku przyłączyli się pracownicy 32 zakładów.


1972 - W Dorking pod Londynem zmarł Marian Hemar, poeta, satyryk, komediopisarz, dramaturg, tłumacz poezji, autor m.in. szlagieru "Kiedy znów zakwitną białe bzy", popularyzator i piewca folkloru lwowskiego; w czasie II wojny światowej żołnierz Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich; po wojnie na emigracji, autor satyrycznych komentarzy odnoszących się do sytuacji w PRL emitowanych w Radiu Wolna Europa, za które został przez władze komunistyczne pozbawiony polskiego obywatelstwa.


1972 - Na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Sapporo skoczek narciarski Wojciech Fortuna zdobył dla Polski pierwszy w historii złoty medal olimpijski w sportach zimowych.


1973 - W Elblągu urodził się Piotr Wadecki, kolarz, czterokrotny mistrz Polski, olimpijczyk z Sydney (2000), zwycięzca Wyścigu Pokoju (2000).


1980 - W Warszawie rozpoczął obrady VIII Zjazd PZPR.


1981 - Premier Józef Pińkowski podał się do dymisji; nowym szefem rządu został gen. Wojciech Jaruzelski.


1982 - Stan wojenny: Ukazał się pierwszy numer "Tygodnika Mazowsze" - największego w latach 1982-1989 podziemnego pisma Solidarności.


1982 - Stan wojenny: W Świdniku, aby zapobiec protestacyjnym spacerom, organizowanym w czasie nadawania Dziennika Telewizyjnego, władze wprowadziły od 19.30 godzinę milicyjną.


2004 - W Tampie na Florydzie zmarł płk Ryszard Kukliński, oficer Sztabu Generalnego LWP, który przekazał CIA informacje o przygotowaniach do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce oraz plany tej operacji, a także inne tajemnice Układu Warszawskiego; w 1984 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie skazał Kuklińskiego zaocznie za "dezercję i zdradę" na karę śmierci i zarekwirował jego mienie; w 1995 r. wyrok oficjalnie umorzono; nazywany "pierwszym polskim oficerem w NATO", pochowany został w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie; w 2016 r. awansowany pośmiertnie na generała.


2009 - W życie weszła ustawa znosząca w Polsce obowiązkowa służbę wojskową.


2021 - Zmarł kompozytor Antoni Kopff, autor piosenek „Do zakochania jeden krok” i „Bądź moim natchnieniem”. Komponował piosenki takich twórców i zespołów jak: Bajm, Andrzej Dąbrowski, Anna Jantar, Irena Jarocka, Krzysztof Krawczyk, Alicja Majewska, Zbigniew Wodecki, Andrzej Zaucha, Jonasz Kofta.


12 lutego


---------


1564 – Król Zygmunt II August przeniósł na królów Polski dziedziczne prawo do władania Wielkim Księstwem Litewskim.


1784 - W Warszawie Stanisław Okraszewski wypuścił w powietrze balon wypełniony wodorem. Udaną próbę obserwował król Stanisław August Poniatowski.


1798 - W Petersburgu zmarł Stanisław August Poniatowski, ostatni król Polski, jednym z największych jego osiągnięć było zwołanie Sejmu Czteroletniego i uchwalenie 3 maja 1791 r. pierwszej w Europie konstytucji; przez jednych obarczany odpowiedzialnością za rozbiory i utratę suwerenności, przez innych uznawany za bezskutecznie walczącego o reformy.


1799 - W kościele Przemienienia Pańskiego w Nowogródku został ochrzczony Adam Mickiewicz.


1816 - W Wysokiej urodził się Józef Stolarczyk, pierwszy proboszcz Zakopanego, taternik, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego.


1845 - W Warszawie zmarł Stanisław Węgrzecki, prawnik, uczestnik Insurekcji Kościuszkowskiej, dwukrotny prezydent Warszawy, wolnomularz.


1863 - Powstanie Styczniowe: Pod Świętym Krzyżem oddziały powstańcze pod dowództwem Mariana Langiewicza i Dionizego Czachowskiego odparły rosyjski atak, zadając przeciwnikowi ciężkie straty.


1865 - W Ludźmierzu na Podhalu urodził się Kazimierz Przerwa-Tetmajer, poeta, prozaik, dramaturg, publicysta i krytyk sztuki, autor m.in. "Na skalnym Podhalu", "Legendy Tatr", "Zatracenia" i "Zawiszy Czarnego".


1895 - W Dolinie koło Stanisławowa urodził się Stanisław Jaworski, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z ról filmach "Skarb", "Niedaleko Warszawy", "Wraki".


1918 - W Warszawie urodziła się Marta Mirska, piosenkarka, pierwsza wykonawczyni przeboju "Pierwszy siwy włos".


1930 - W Bogucicach urodził się Józef Wilkoń, artysta, malarz, ilustrator.


1933 - W Tallinie urodził się Bruno O'Ya, estoński aktor, piosenkarz, sportowiec, znany z roli chorążego Słotwiny w filmie Aleksandra Ścibor-Rylskiego "Wilcze Echa" i Józwy Butryma w "Potopie" Jerzego Hoffmana.


1943 - W Warszawie urodził się Wacław Kisielewski, pianista, kompozytor, członek duetu fortepianowego "Marek i Wacek".


1943 - W Stefanowie w Lasach Chojnowskich rozstrzelany został przez Niemców Zbigniew Słomiński, prezydent Warszawy w latach 1927-1935.


1949 - Utworzone zostały pierwsze Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR).


1953 - W Chorzowie urodził się Jan Kidawa-Błoński, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, reżyser filmów "Trzy stopy nad ziemią", "Skazany na bluesa", "Różyczka".


1958 - We Wrocławiu zespół pod kierunkiem prof. Wiktora Brossa wykonał pierwszą w Polsce operację na otwartym sercu.


1959 - W Krakowie zmarł Iwo Gall, reżyser teatralny scenograf, pedagog.


1966 - W Krakowie urodziła się Dorota Segda, aktorka, znana m.in. z ról w filmach "Faustyna", "Tato", aktorka Starego Teatru Krakowie.


1971 - Premiera pierwszego odcinka serialu "Doktor Ewa" w reżyserii Henryka Kluby z Ewą Wiśniewską w roli tytułowej.


1978 - W Krakowie zmarł Wiesław Dymny, aktor, poeta, prozaik, satyryk, scenarzysta, plastyk, współtwórca krakowskiej "Piwnicy pod Baranami", autor tomu opowiadań "Słońce wschodzi raz na dzień", powieści "Droga na dziki zachód" i scenariuszy do filmów "Pięć i pół bladego Józka", "Chudy i inni".


1981 - W Gdańsku powstało Tymczasowe Prezydium Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność" w składzie: Lech Wałęsa - przewodniczący; wiceprzewodniczący - Andrzej Gwiazda i Ryszard Kalinowski; Zbigniew Bujak (Mazowsze), Tadeusz Jedynak (Jastrzębie), Jan Rulewski (Bydgoszcz), Andrzej Słowik (Ziemia Łódzka), Stanisław Wądołowski (Pomorze Zachodnie - Szczecin).


1985 - Maciej Berbeka i Maciej Pawlikowski dokonali pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Czo Oju.


1988 - W Warszawie zmarł Witold Kula, historyk, badacz dziejów społeczno-gospodarczych Polski; autor publikacji "Teoria ekonomicznego ustroju feudalnego. Próba modelu" oraz "Miary i ludzie".


1989 - Powstał Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR).


1999 - Premiera filmu "Ogniem i mieczem" w reżyserii Jerzego Hoffmana.


2010 - W Vancouver rozpoczęły się XXI Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Polscy reprezentanci zdobyli na nich 6 medali: 1 złoty, 3 srebrne i 2 brązowe.


2017 - W Warszawie zmarła aktorka Krystyna Sienkiewicz, aktorka, związana z warszawskimi teatrami Ateneum i Syrena; występowała w Kabarecie Olgi Lipińskiej; zagrała m.in. w filmach "Rzeczpospolita babska", "Lekarstwo na miłość" oraz serialu "Rodzina Leśniewskich".


2020 – Zmarł Michał Gałkiewicz, artysta tworzący rzeźby kameralne, monumentalne i architektoniczne. Pracował w kamieniu, drewnie, betonie, ceramice i metalu. Był laureatem licznych nagród i wyróżnień na wystawach oraz konkursach ogólnopolskich i okręgowych, wielokrotnie nagradzanym z działalność artystyczną, pedagogiczną i społeczną. W latach 1974-1980 był komisarzem Łódzkiej Galerii Rzeźby.(PAP)


szuk/ skp/


Kraj i świat

2024-03-28, godz. 10:00 Po 18 latach Martyna Wojciechowska ponownie stanęła oko w oko z Mount Everestem Podczas swojej wizyty w Nepalu, Martyna Wojciechowska przeżyła z pewnością wiele ekscytujących przygód, które zostaną ukazane w kolejnym 15. sezonie programu… » więcej 2024-03-28, godz. 09:50 Climate-Tech Start-Up EcoNetix secures 7-digit Seed Investment Round (MediaRoom) In March 2024, the Vienna based climate-tech start-up EcoNetix secured a 7-digit seed investment round comprising lead investor Voltares Ventures, Persistent and… » więcej 2024-03-28, godz. 09:50 W Warszawie polsko-ukraińskie konsultacje międzyrządowe Od powitania przez premiera Donalda Tuska premiera Ukrainy Denysa Szmyhala na dziedzińcu przed KPRM rozpoczęły się w czwartek po godz. 9.30 polsko-ukraińskie… » więcej 2024-03-28, godz. 09:50 Turniej WTA w Miami - Aleksandrowa już w półfinale Rosjanka Jekaterina Aleksandrowa, która w 1/8 finału turnieju w Miami wyeliminowała liderkę rankingu tenisistek Igę Świątek, sprawiła kolejną niespodziankę… » więcej 2024-03-28, godz. 09:40 Wiceszef MSZ: polsko-ukraińskie konsultacje będą dotyczyć także współpracy przemysłów zbrojeniowych i przesyłu… Polsko-ukraińskie konsultacje międzyrządowe będą dotyczyć, prócz kwestii rolnictwa, także współpracy przemysłów zbrojeniowych, kwestii kultury i przesyłu… » więcej 2024-03-28, godz. 09:40 Międzynarodowa premiera „Wrażeń z Pekinu”: perspektywa ambasadorów (MediaRoom) Sześciu dyplomatów dzieli się swoimi wyjątkowymi doświadczeniami z pobytu w stolicy Chin. » więcej 2024-03-28, godz. 09:40 USA/ Zmarł były demokratyczny senator Joe Lieberman Były wieloletni amerykański senator z ramienia Demokratów Joe Lieberman, który był kandydatem na wiceprezydenta u boku Ala Gore’a w wyborach w 2000 r.… » więcej 2024-03-28, godz. 09:40 W czwartek marszałkowie: Sejmu i Senatu spotkają się z premierem Ukrainy W czwartek po południu marszałek Sejmu Szymon Hołownia spotka się z premierem Ukrainy Denysem Szmyhalem, następnie spotkanie z ukraińskim premierem odbędzie… » więcej 2024-03-28, godz. 09:40 Mazowieckie/ 12 osób zatrzymanych ws. płatnej protekcji Komenda powiatowa policji w Otwocku poinformowała w czwartek, że mundurowi zatrzymali 12 osób w sprawie dotyczącej płatnej protekcji. Wszystkie osoby usłyszały… » więcej 2024-03-28, godz. 09:30 Gdańsk/ Awaryjne lądowanie samolotu z powodu otwartego podwozia Z powodu otwartego podwozia w samolocie w czwartek rano na gdańskim lotnisku doszło do awaryjnego lądowania. Nikomu nic sie nie stało - przekazała rzeczniczka… » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »