Lekarze bez Granic to medyczna organizacja humanitarna ratująca zdrowie i życie ludzi tam, gdzie nie mogą liczyć na inną pomoc. Jak podają w opublikowanym raporcie, podsumowującym działania humanitarne prowadzone w ponad 70 krajach na świecie, w 2021 r. prowadzili 495 projektów humanitarnych w 72 krajach. Blisko połowa projektów (47 proc.) prowadzona była w Afryce.

Jedna trzecia (34 proc.) działań medycznych Lekarzy bez Granic w 2021 r. prowadzona była w warunkach konfliktu zbrojnego, a jedna czwarta (24 proc.) – w warunkach niestabilności wewnętrznej państwa. Pozostałe (41 proc.) prowadzono w warunkach względnej stabilności politycznej – wynika z raportu.

Autorzy raportu zwracają uwagę, że konflikty zbrojne, kryzys klimatyczny i epidemie to najważniejsze przyczyny kryzysów humanitarnych i w największym stopniu dotykają najsłabszych.

Jak napisano, pandemia COVID-19 najbardziej dotknęła najsłabszych i jeszcze ostrzej unaoczniła problem nierównego dostępu do lekarstw – bogate państwa kupowały miliardy dawek szczepionek, w praktyce monopolizując ich zasoby. Państwa o niskich dochodach początkowo musiały zadowolić się ułamkiem istniejącej puli, nie wystarczającym nawet dla personelu medycznego i najbardziej narażonych osób. Dla wielu systemów opieki zdrowotnej, szczególnie w krajach o niskim dochodzie, ważniejsze niż szczepienia przeciw COVID-19 pozostawały zmagania z takimi chorobami, jak gruźlica, AIDS czy malaria. Przeszkodą w masowych szczepieniach okazała się słabość infrastruktury – brak dróg, możliwości dostarczenia szczepionek w odpowiednich warunkach, brak personelu i koszty szczepień.

Lekarze bez Granic prowadzili działania w odpowiedzi na pandemię m.in. w Syrii, Jemenie, Indiach, Brazylii, RPA czy Wenezueli. Dostarczali tlen, materiały medyczne, pomagali w leczeniu najcięższych przypadków. Organizacja prowadziła też kampanię na rzecz równego dostępu do szczepionek.

Także zmiany klimatu dotykają ludzi w najbiedniejszych regionach świata. Gwałtowne zjawiska pogodowe, wydłużające się susze i deszcze, skutkują przymusowymi przesiedleniami, niedożywieniem, rozwojem chorób zakaźnych i mniejszą odpornością na nie, w szczególności u dzieci.

W zeszłym roku Lekarze bez Granic nieśli pomoc m.in. w Sudanie Południowym, gdzie trzeci rok z rządu wystąpiły silne powodzie, zalewając m.in. obóz dla osób wewnętrznie przesiedlonych. Ulewy nawiedziły również Niger, przyczyniając się do wzrostu niedożywienia i zachorowań na malarię. Susze, m.in. w Somalii, pogłębiły tzw. lukę głodową, kiedy przed nowymi zbiorami zwykle brakuje żywności. Niedożywienie spowodowane suszą występowało również na Madagaskarze. Do kryzysów humanitarnych doszło też w następstwie cyklonu w Mozambiku i huraganów nawiedzających Haiti i Filipiny.

Jak piszą autorzy raportu, na mapie najtrudniejszych miejsc w zeszłym roku znalazła się Demokratyczna Republika Konga, gdzie od dekady armia rządowa walczy z lokalnymi grupami zbrojnymi. Ofiarami są cywile zmuszani do ucieczki z domów, żyjący w obozach dla wewnętrznie przesiedlonych, doświadczający przemocy i chorób. Sytuację pogorszyły dodatkowo kolejny wybuch epidemii eboli i erupcja wulkanu w prowincji Kiwu.

Kumulacja problemów ekonomicznych, politycznych i klimatycznych wystąpiła również w Haiti. Zabójstwo prezydenta, trzęsienie ziemi, walki uzbrojonych gangów odcięły wiele osób od dostępu do opieki medycznej. Lekarze bez Granic obserwowali wybuchy przemocy również w Kamerunie, w prowincji Cabo Delgado w Mozambiku, Sudanie Południowym czy w Republice Środkowoafrykańskiej. W takich sytuacjach podstawą działania Lekarzy bez Granic są tzw. kliniki mobilne docierające do pacjentów, którzy ze względu na walki nie mogą samodzielnie dostać się do lekarza.

Wyjątkowym miejscem na mapie działań Lekarzy bez Granic pozostaje Afganistan. Po wycofaniu się sił koalicyjnych i ustanowieniu rządu talibów państwo nie może sięgnąć po zamrożone środki finansowe, a wielu prywatnych darczyńców wycofało swoją pomoc. Potrzeby medyczne pozostają olbrzymie. Sytuację pogarszały kryzys ekonomiczny i susza – w efekcie czego Lekarze bez Granic w swoich ośrodkach przyjmowali coraz więcej niedożywionych dzieci. Prowadzili w 2021 r. w Afganistanie szpitale i przychodnie, skupiając się na zdrowiu kobiet w ciąży, matek i dzieci. Prowadzili też działania związane z niedożywieniem, gruźlicą i z koronawirusem.

W 2021 r. zespoły Lekarzy bez Granic w Afganistanie składały się z ponad 2300 osób, a wydatki na prowadzone projekty wyniosły 39,5 mln euro. (PAP)

Autorka: Agata Zbieg

agz/ joz/