Radio Opole » Kraj i świat
2022-08-12, 15:00 Autor: PAP

W Sosnowcu uczczono pamięć zamordowanych Żydów, w 80. rocznicę akcji wysiedleńczej

12 sierpnia 1942 r. doszło do trzeciej w Zagłębiu Dąbrowskim i pierwszej na dużą skalę akcji wysiedleńczej miejscowych Żydów do KL Auschwitz. W piątek, w 80. rocznicę tego wydarzenia w Sosnowcu w mieście odbyły się uroczystości upamiętniające zamordowanych zagłębiowskich Żydów.

Pretekstem koncentracji ludności żydowskiej na miejscowym stadionie był przegląd i ostemplowanie dokumentów. Wydarzenia sprzed 80. lat upamiętnia tablica na rogu sosnowieckich ulic Mireckiego i Niepodległości.


Piątkowe uroczystości przed tablicą rozpoczęto od odśpiewania hymnów Polski i Izraela. Wystąpili przedstawiciele IPN i samorządu. Przypomniano przebieg wydarzeń z sierpnia 1942 r. i odczytane wspomnienia dwóch bezpośrednich świadkiń. Ceremonię zakończyły złożenie kwiatów i zapalenie świec oraz hebrajskie pieśni i modlitwy.


Wiceprezes IPN Mateusz Szpytma podkreślił, że zwycięstwem nad niemieckim okupantem pozostaje pamięć o wydarzeniach, wraz z przywoływaniem nazwisk ofiar. „Przypominamy zamordowanych, bo byli oni ważną częścią składową lokalnych środowisk Sosnowca, Będzina czy Dąbrowy Górniczej” – zaznaczył wiceszef IPN.


„Spotykamy się dziś na miejscu sosnowieckiego Umschlagplatz, gdzie gromadzono 12 sierpnia, ale także w inne dni, sosnowieckich, dąbrowskich i będzińskich Żydów po to, aby kilka dni później większość z nich zamordować w obozie koncentracyjnym, obozie zagłady Auschwitz-Birkenau” – uściślił.


„80 lat temu na ziemiach wcielonych do Rzeszy – takie były Sosnowiec, Będzin i Dąbrowa – i na ziemiach Generalnego Gubernatorstwa miała miejsce wielka, znakomicie niestety zorganizowana przez Niemców, akcja mordowania Żydów. Dla Zagłębia symbolicznym dniem zagłady największej części społeczności żydowskiej jest 12 sierpnia” – podkreślił Szpytma.


Jak przypominają przedstawiciele IPN, w sierpniu 1942 r. Centrala Żydowskich Rad Starszych organizowała spotkania w gminach, podczas których jej przełożony Mojżesz Merin i inni urzędnicy zachęcali Żydów do zgłoszenia się w punkcie zbornym w celu przeglądu i stemplowania dokumentów. Rozlepiano afisze z informacjami, jak trzeba się zachować i co ze sobą wziąć.


Aby stworzyć atmosferę zaufania, kilka dni wcześniej - 7 sierpnia, Niemcy przeprowadzili przegląd dokumentów w mniejszych skupiskach Żydów: w Modrzejowie, Czeladzi i Strzemieszycach, gdzie akcja faktycznie ograniczyła się do ostemplowania dokumentów, po czym Żydzi zostali wypuszczeni do domów.


12 sierpnia do przymusowej rejestracji w Sosnowcu, Będzinie i Dąbrowie Górniczej zgłosiło się ok. 50-60 tys. osób. Była to tzw. akcja „Stadion”, trwająca dwa dni. Żydzi byli kwalifikowani do jednej z czterech grup.


Rodziny, których wszyscy członkowie pracowali i które nie miały dzieci, po ostemplowaniu dokumentów zostały zwolnione. Młodzi niepracujący lub posiadający tzw. sonder prywatny byli wysyłani do obozów pracy. Rodziny, w których byli zarówno pracujący jak i bezrobotni lub dzieci, otrzymały nr 3 - ich los był wątpliwy i miał być ponownie rozpatrzony.


Do czwartej grupy zaliczono osoby stare, bezrobotne lub z nieważnymi „sonderami” - ta grupa została przeznaczona do wysiedlenia. W Sosnowcu na stadionie Unii spośród 25-26 tys. zebranych tam osób wyselekcjonowano ok. 8 tys., które w ciągu trzech dni wywieziono do KL Auschwitz. W czasie tej akcji kilkaset osób zastrzelono, a wiele zmarło z wycieńczenia, obłędu lub w wyniku samobójstw. W sumie z trzech zagłębiowskich miast na zagładę skazano wówczas ok. 13 tys. osób.


Rok później, z początkiem sierpnia 1943 r., Niemcy rozpoczęli likwidację dwóch największych w Zagłębiu Dąbrowskim gett, gdzie skupiono miejscowych Żydów - w Będzinie i Sosnowcu. Ogółem od maja 1942 r. do lipca 1944 r. wywieziono z Zagłębia do KL Auschwitz ponad 60 tys. Żydów - przeszło połowę z nich w sierpniu 1943 r.


Trwający kilka miesięcy proces przesiedlania mieszkańców Będzina i Sosnowca do gett na obrzeżach tych miast rozpoczął się w październiku 1942 r. W maju 1943 r. prezydent policji w Sosnowcu zakazał Żydom opuszczania getta i zabronił wstępu do niego „ludności aryjskiej”. Również w maju zlikwidowano getto w Czeladzi, a w lipcu w Dąbrowie Górniczej. 1 sierpnia 1943 r. o 2.30 w nocy Niemcy rozpoczęli likwidację dwóch sąsiadujących ze sobą, największych i najliczniejszych w Zagłębiu gett - w Będzinie i Sosnowcu.


Do drugiej połowy sierpnia 1943 r. z Sosnowca i Będzina odtransportowano do KL Auschwitz ok. 32 tys. Żydów, z których około 80 proc. niezwłocznie zabito w komorach gazowych. Podczas ucieczki zastrzelono około 400 Żydów. Na terenie zlikwidowanych gett pozostało ponad tysiąc osób w tzw. obozach likwidacyjnych i komandach porządkowych. Historycy szacują, że nielegalnie przebywało tam nadal około 1,6 tys. Żydów. Wszystkich systematycznie deportowano do obozu zagłady.(PAP)


mtb/ mab/ dki/


Kraj i świat

2024-06-15, godz. 14:20 Słowacja/ Nowy prezydent Peter Pellegrini został zaprzysiężony Peter Pellegrini złożył w sobotę przysięgę i objął urząd prezydenta Słowacji. Ceremonii towarzyszyły nadzwyczajne środki bezpieczeństwa. W inauguracyjnym… » więcej 2024-06-15, godz. 14:20 Iran i Szwecja uzgodniły wymianę więźniów Iran i Szwecja uzgodniły w sobotę wymianę więźniów. Wolność odzyskał Irańczyk skazany w Szwecji za zbrodnie wojenne popełnione w swoim kraju oraz dwóch… » więcej 2024-06-15, godz. 14:20 Serbia/ Media: Prisztina szykuje Serbom humanitarną katastrofę 'Prisztina szykuje zamieszkującym Kosowo Serbom prawdziwą katastrofę humanitarną' - ostrzegł w sobotę serbski dziennik 'Politika' w odniesieniu do rocznicy… » więcej 2024-06-15, godz. 14:20 Synoptyk IMGW: ostrzeżenia przed silnymi deszczami z burzami dla kilku regionów Dla województw opolskiego, dolnośląskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego oraz kujawsko-pomorskiego wydano ostrzeżenia meteorologiczne pierwszego stopnia… » więcej 2024-06-15, godz. 14:10 Gasiuk-Pihowicz: projekt ustawy o ochronie zwierząt zakłada odszkodowania i odprawy Projekt ustawy o ochronie zwierząt zakłada odszkodowania dla hodowców oraz odprawy dla pracowników ferm futerkowych - powiedziała w sobotę w Programie Trzecim… » więcej 2024-06-15, godz. 14:10 Francja/ Były prezydent Francois Hollande kandyduje w wyborach do parlamentu Były prezydent Francji Francois Hollande kandyduje w przedterminowych wyborach do parlamentu - poinformowała w sobotę agencja AFP, powołując się na osoby… » więcej 2024-06-15, godz. 14:10 Suwałki/ Nad Zalewem Arkadia rozpoczął się piknik - Dni Kawaleryjskie Zawody sprawności kawaleryjskiej, pokazy musztry konnej, konkursy w skokach przez przeszkody i inne atrakcje można zobaczyć podczas 23. Dni Kawaleryjskich… » więcej 2024-06-15, godz. 14:00 PŚ w kajakarstwie górskim - dominacja Australijki Fox, Zwolińska trzynasta Jessica Fox zdominowała zawody Pucharu Świata w kajakarstwie górskim rozgrywane na krakowskim torze Kolna. Australijka wygrała w piątek konkurencję K1, a… » więcej 2024-06-15, godz. 13:50 Paryż - 25 sportowców z Rosji i Białorusi dopuszczonych do startu w igrzyskach 25 sportowców z Rosji i Białorusi zostało dopuszczonych do startu w igrzyskach w Paryżu, które rozpoczną się 26 lipca. Pozostali z grupy 41 osób nie przeszli… » więcej 2024-06-15, godz. 13:50 Wrocław/ Utrudnienia w związku z 10. Nocnym Półmaratonem 10. Nocny Wrocław Półmaraton wystartuje w sobotę o godz. 22. Utrudnienia pojawią się już wcześniej, bo w związku z biegiem MPK wprowadzi zmiany w kursowaniu… » więcej
10111213141516
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »