We wtorek rząd przyjął projekt przygotowanej przez resort sprawiedliwości ustawy ws. przeciwdziałania lichwie. Zawiera on propozycje zmian w: Kodeksie cywilnym, Kodeksie postępowania cywilnego, Kodeksie karnym, Prawie bankowym i ustawie o kredycie konsumenckim.

"Nikogo nie trzeba przekonywać, jak ogromną krzywdę sprawiali ludziom w Polsce lichwiarze. Działali oni przez całe lata bez jakichkolwiek ograniczeń, (...) powodowali, że tysiące, dziesiątki tysięcy Polaków wiązało swoje życie z długiem, który był nie do spłacenia. To prowadziło do wykluczenia społecznego wielu naszych rodaków i do wyjazdu też za granicę" - powiedział Ziobro na wtorkowej konferencji prasowej.

Dodał, że osoby te zaciągały pożyczki prowadzące do naruszenia zasady równości stron kontraktu, "bo często te podstępne zapisy umieszczane były przysłowiowym drobnym druczkiem gdzieś w gąszczu innych zapisów zawieranej umowy i dopiero po fakcie okazywało się, że umowa pożyczki jest rażąco niekorzystna".

"W wielu państwach wprowadzono cywilizowane zasady i ochronę obywateli przed tego rodzaju nadużyciami, niestety w 2011 roku rząd Donalda Tuska, PO wprowadziła rozwiązania, które jeszcze bardziej uczyniły z Polski eldorado dla lichwy, lichwiarzy, nadużyć i ludzkiej krzywdy" - kontynuował minister sprawiedliwości.

Ziobro powiedział, że projekt przyjęty przez rząd "cywilizuje system udzielania w Polsce pożyczek" i "sprawia, że Polacy będą realnie przez państwo chronieni".

Według niego projektowana ustawa skończy "z tym eldorado, które szeroko miało miejsce i działało całkowicie bezkarnie w obszarze polskiej jurysdykcji, polskich sądów za sprawą zwłaszcza nowelizacji z 2011 roku, za które odpowiadał rząd Platformy Obywatelskiej".

"Mam nadzieję, że ten projekt, jeśli zostanie uchwalony, mimo oporu i sprzeciwu części środowisk zainteresowanych utrzymaniem status quo, będzie dowodem i świadectwem, że polski rząd troszczy się o sytuację Polaków, zwłaszcza tych, którzy znajdują się w sytuacji czasami nadzwyczajnej, czasami przymusowej, muszą sięgać po szybką pożyczkę, szybką gotówkę, ale korzystanie z takiej możliwości ofert na rynku nie będzie związane z gigantycznym ryzykiem utraty całej majątku, dorobku życia, utraty dachu nad głową" - mówił minister.

Zaznaczył, że z inicjatywy resortu sprawiedliwości weszły już w życie (w ubiegłym roku-PAP) zapisy wykluczające przewłaszczenie mieszkania na zabezpieczenie pożyczki, co - jak podkreślał - było masowym procederem.

"Wprowadziliśmy ograniczenie, które nie pozwala na egzekwowanie długu z nieruchomości, jeśli nie zostanie przekroczony wysoki próg zadłużenia, bo wcześniej była +wolna amerykanka+ i na podstawie symbolicznego zadłużenia można było licytować czyjeś mieszkanie" - powiedział.

Resort sprawiedliwości podał, że głównym założeniem projektu odnoszącym się do kwestii antylichwiarskich jest "określenie maksymalnych kosztów odsetkowych i pozaodsetkowych oraz obniżenie tych kosztów". Zgodnie z projektem pozaodsetkowe koszty według zapisu Kodeksu cywilnego w całym okresie spłaty pożyczki nie będą mogły być wyższe aniżeli 25 proc. całkowitej kwoty danej pożyczki. Z kolei w przepisach o kredycie konsumenckim przewidziano obniżenie limitu pozaodsetkowych kosztów kredytu w całym okresie kredytowania z obecnych 100 proc. kwoty kredytu – do wysokości 45 proc. tej kwoty.

Jak podkreślił resort, zgodnie z projektem, "jeśli opłaty przekraczają określony limit, to pożyczka jest lichwiarska, a lichwiarzowi grozi do 5 lat więzienia".

MS podkreśla, że projekt ma również "na celu przeciwdziałanie negatywnemu zjawisku tzw. rolowania kredytu" - chodzi o sytuacje, gdy składa się konsumentowi, który już zaciągnął kredyt, ofertę kolejnego kredytu, co w rezultacie "prowadzi do tego, że klient wpada w spiralę długów".

Resort poinformował, że - zgodnie z projektem - udzielający pożyczki w sposób jasny ma poinformować pożyczkobiorcę o łącznej wysokości kosztów pozaodsetkowych, wysokości odsetek i kwocie należności z tytułu odsetek, które ma zapłacić za udzieloną pożyczkę. "Nowe przepisy znacząco zmniejszą również koszty niezależne od okresu kredytowania. Zostaną obniżone z 25 do 10 proc., natomiast koszty zależne zmniejszą się z 30 do 10 proc. W przypadku +chwilówek+, zawieranych z bankiem lub instytucją pożyczkową na okres do 30 dni, koszty pozaodsetkowe w żadnym wypadku nie mogą przekraczać 5 proc. wartości pożyczki" - podkreśliło MS.

Ziobro podkreślił na wtorkowej konferencji prasowej, że miał nie raz okazję spotykać się z osobami, które popadły w pętlę zadłużenia i zaciągały kolejne pożyczki, by spłacić poprzednie. "To ich prowadziło do niewolnictwa w XXI wieku" - powiedział.

"Te słowa, które słyszałem to: wyzysk, zdzierstwo, rozbój w biały dzień. Jestem przekonany, że takie słowa z ust Polaków nie będą już musiały padać dzięki tym zmianom, które przyjął dzisiaj rząd, a które dopełniają też zmiany, które udało nam się wcześniej przyjąć" - wskazywał.

"Wprowadzamy cywilizowane zasady udzielania pożyczek w Polsce, wprowadzając realne granice" - dodał minister sprawiedliwości. Według niego, dzięki nowym rozwiązaniom Polacy będą mogli korzystać z pożyczek, ale będą też pewni, "za sprawą odpowiedzialności polskiego państwa, że nie będą doprowadzeni do stanu zapętlenia finansowego, zapętlenia życiowego, a czasami do dramatów".

"Ufam, że ta ustawa przejdzie przez Sejm" - powiedział Ziobro.

Wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł wskazywał, że "żerowanie na ludzkiej krzywdzie jest szczególnie naganne w sytuacji, gdy osoby nieświadome tego, ile muszą w ostateczności spłacić, zaciągają swoje pożyczki, trafiają często w łapy lichwiarzy i później tracą dobytek życia niekiedy".

Warchoł mówił m.in., że - zgodnie z projektem - "jeśli sprawca udzieli lichwiarskiej pożyczki", będzie podlegał karze pozbawienia wolności. "Przestępstwo będzie miało charakter obiektywny - do lat 5" - dodał.

Zauważył również m.in., że "jesteśmy jedynym krajem w UE, który do tej pory nie miał żadnego podmiotu, który patrzyłby na ręce lichwiarzom i firmom pożyczkowym zarazem". Podkreślił, że funkcję tę będzie pełniła Komisja Nadzoru Finansowego, która będzie kontrolowała, jakie pożyczki są udzielane oraz "czy nie dochodzi do pokrzywdzenia". "Będzie się można do nich zwrócić z prośbą o interwencję w konkretnych sprawach" - dodał. (PAP)

Autorka: Sylwia Dąbkowska-Pożyczka

sdd/ gb/ pś/ mok/