Radio Opole » Kraj i świat
2021-09-28, 11:10 Autor: PAP

Polscy naukowcy zbadali promieniowanie skamieniałości

Pochodzące nawet sprzed kilkuset milionów lat skamieniałości promieniują - ustalili polscy naukowcy. Teraz liczą na to, że tak niezwykła właściwość okazów umożliwi sprawdzenie, czy w kolekcjach znajdują się falsyfikaty. Być może uda się jej użyć do poszukiwań skamieniałości w kamieniołomach.

Publikacja na ten temat ukazała się w prestiżowym piśmie "Chemosphere" (https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2021.131444).


"Promieniowanie wydzielane przez badane przez nas okazy nie jest jednak szkodliwe" - uspokoił w rozmowie z PAP jeden z autorów artykułu na ten temat dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Zaznaczył, że do tej pory naukowcy nie mierzyli promieniowania skamieniałości dawnych gatunków roślin i zwierząt.


Oprócz Tyborowskiego autorami badań są prof. Magdalena Długosz-Lisiecka z Instytutu Techniki Radiacyjnej Politechniki Łódzkiej i dr Marcin Krystek z Muzeum Geologicznego Uniwersytetu Łódzkiego.


Z pomocą spektrometru promieniowana gamma naukowcy przeanalizowali kilkadziesiąt skamieniałości, głównie z kolekcji Muzeum Geologicznego w Łodzi. Były to bardzo różne okazy. Do najstarszych, sprzed nawet kilkuset milionów lat, należą egzemplarze paleozoicznych bezkręgowców (koralowców). Najmłodsze to kości megafauny plejstoceńskiej (m.in. mamutów, nosorożców włochatych i niedźwiedzi jaskiniowych) liczące kilkadziesiąt tysięcy lat. Skamieniałości pochodzą z różnych rejonów świata, zarówno Polski, jak i Francji i Maroka.


Badacze skupili się na badaniu widma izotopów uranu 238 i 235 oraz ich pochodnych - toru 238. "Ustaliliśmy, że wartości promieniowania skamieniałości znacząco się od siebie różniły. Skamieniałości mające w sobie fosfor, silniej promieniowały" - podał dr Tyborowski. Zwierzęta kręgowe mają fosforanowy szkielet, co powoduje, że wartości promieniowania są wyższe. "I rzeczywiście, gdy badaliśmy kości ssaków plejstoceńskich - mamutów, nosorożców to te okazy mają podwyższone te wartości" - wskazał naukowiec.


Sprawa jednak nie jest taka prosta. Naukowiec zastrzegł, że dużo zależy od środowiska, w jakim te skamieniałości się tworzyły - w jakim typie osadów następowała fosylizacja (proces, podczas którego martwe organizmy przeszły w stan skamieniały).


Stosunkowo wysokie parametry promieniowania naukowcy uzyskali dla skamieniałości z Maroka. "To miejsce słynie z wychodni fosforytów, czyli skał fosforanowych. Okazy w postaci zębów rekinów czy mozazaurów znajdowane w nich miały wyższe wartości promieniowania" - powiedział naukowiec. Oznacza to, że środowisko fosylizacji ma kluczowe znaczenie w kwestii poziomu promieniowania.


Wysokie wartości odnotowano też wśród skamieniałości bezkręgowców sprzed 160 mln lat z Francji, m.in. amonitów, ostryg, które nie mają fosforanowych szkieletów. "Zachowały się do naszych czasów dzięki zjawisku fosfatyzacji. Pierwotnie ich szkielet był węglanowy, ale procesy w skale doprowadziły do tego, że zachowały się dzięki dopływowi fosforanów ze środowiska - to jest właśnie fosfatyzacja" - sprecyzował dr Tyborowski.


Dzięki fosfatyzacji zachowały się do naszych czasów skamieniałości znane z najsłynniejszych stanowisk geologicznych na świecie, m.in. z niemieckiego Solnhofen. Odkrywane tam skamieniałości sprzed milionów lat zachowały się w sposób niemal idealny, czasem nawet widoczne są jeszcze tkanki miękkie.


Dr Tyborowski powiedział, że inne izotopy radioaktywne mają zastosowanie w geologii i naukach o Ziemi. Wykorzystuje się je m.in. do określenia wieku warstw geologicznych (głównie skał magmowych), ale wśród nich nie ma skamieniałości. Do tej pory nie stosowano izotopów do określania wieku samych skamieniałości. Wyraził nadzieję, że najnowsze ustalenia spowodują, że być może w przyszłości będzie to możliwe. "Chociaż przed nami długa droga, bo ze wstępnych analiz wynika, że poziom promieniowania nie jest uzależniony od wieku skamieniałości" - dodał. Przyznał, że są inne kierunki ewentualnego wykorzystania promieniowania skamieniałości. Być może uda się je zastosować celu określenia, czy okaz jest falsyfikatem.


"Okazy marokańskie, które cieszą się dużą popularnością na giełdach i aukcjach, często okazują się być podrobione. Marokańczycy wręcz specjalizują się w tworzeniu doskonałych podróbek. Proces technologiczny, w trakcie którego powstaje falsyfikat, ma inne sygnatury izotopowe, które można wychwycić dzięki specjalistycznej aparaturze" - powiedział Tyborowski.


Jest jeszcze inna możliwość wykorzystania odkrycia polskich badaczy. Z pomocą radiometru np. na terenie kamieniołomu można by poszukiwać promieniowana sfosfatyzowanych okazów. "Do tej pory tego typu urządzeń nie używano w badaniach geologicznych czy paleontologicznych" - dodał.


Według Tyborowskiego w przeprowadzonych badaniach jest duży potencjał, a to za sprawą interdyscyplinarnego zespołu badawczego - są w nim paleobiolog, chemik radiacyjny i geolog.


O zjawisku promieniowania skamieniałości (kości dinozaurów) informował kilkadziesiąt lat temu prof. Zbigniew Jaworowski. Jednak - w ocenie dr. Tyborowskiego - wówczas taką informację potraktowano jako ciekawostkę i nie wyjaśniono, dlaczego tak się działo, bo promieniowanie beta odkryto przez przypadek.(PAP)


autor: Szymon Zdziebłowski


szz/ agt/


Kraj i świat

2024-03-28, godz. 16:00 Kraków/ Dwie oferty w przetargu na 45 nowych autobusów Dwa konsorcja złożyły oferty w przetargu na zakup w formie leasingu 45 nowych autobusów ogłoszonym przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Krakowie… » więcej 2024-03-28, godz. 16:00 Francja/ Liberyjski watażka oskarżany o zjedzenie serca swojej ofiary skazany na 30 lat Paryski sąd uznał w środę Kunti Kamarę, liberyjskiego przywódcę z czasów wojny domowej, za winnego serii 'nieludzkich aktów tortur i barbarzyństwa' wobec… » więcej 2024-03-28, godz. 16:00 Opole/ Wszczepiono pacjentowi spersonalizowany implant stawu biodrowego W czwartek lekarze Opolskiego Centrum Rehabilitacji w Korfantowie przeprowadzili operację stawu biodrowego z zastosowaniem implantu wykonanego indywidualnie dla… » więcej 2024-03-28, godz. 15:50 Ekstraklasa piłkarska - kibice Warty na mecze będą jeździć wyjątkowym pociągiem Pociąg Kolei Wielkopolskich 'Warciarz' w specjalnej zielonej kolorystyce zawiezie kibiców poznańskiego klubu na mecze ligowe do Grodziska Wielkopolskiego. Będzie… » więcej 2024-03-28, godz. 15:50 Lublin/ Podwyżki dla urzędników - jednym z tematów konferencji kandydatów na prezydenta miasta Podwyżki dla urzędników były w czwartek tematem konferencji prasowych kandydatów na prezydenta Lublina. Ubiegający się o reelekcję Krzysztof Żuk wyjaśnił… » więcej 2024-03-28, godz. 15:40 W. Brytania/ Karol III w przesłaniu wielkanocnym: nadal całym sercem służę narodowi Król Wielkiej Brytanii Karol III zapewnił w czwartek, że choć nie mógł wziąć udziału w tradycyjnym nabożeństwie Wielkiego Czwartku, to zgodnie z przyrzeczeniem… » więcej 2024-03-28, godz. 15:40 Niemcy/ Scholz nie wyobraża sobie współpracy SPD z partią lewicowej polityk Sahry Wagenknecht Kanclerz Niemiec Olaf Scholz nie wyobraża sobie współpracy swojej socjaldemokratycznej partii SPD z lewicowym Sojuszem Sahry Wagenknecht (BSW) nawet na szczeblu… » więcej 2024-03-28, godz. 15:40 Koszalin/ Śledztwo w sprawie rozbiórki Związkowca Prokuratura Rejonowa w Koszalinie wszczęła śledztwo w sprawie możliwości popełnienia przestępstwa sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa zawalenia… » więcej 2024-03-28, godz. 15:40 Sztab Generalny WP: szef obrony Sił Zbrojnych Francji odznaczony Złotym Medalem Wojska Polskiego (aktl.) Przebywający z wizytą Warszawie generał Thierry Burkhard, który stoi na czele sił zbrojnych Francji, decyzją wicepremiera, ministra obrony narodowej Władysława… » więcej 2024-03-28, godz. 15:40 Małopolskie/ Dodatkowe 14 mln zł dla samorządów z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg Łącznie 14 mln zł z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg otrzymało dziewięć gmin z terenu województwa małopolskiego. Jak wyjaśnił w czwartek wojewoda małopolski… » więcej
45678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »