Radio Opole » Kraj i świat
2021-08-04, 06:30 Autor: PAP

77 lat temu zginął Krzysztof Kamil Baczyński

„Brylant, którym strzelamy we wroga” - tak historyk literatury Stanisław Pigoń nazwał Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, poetę, który najpełniej wyraził los tzw. pokolenia Kolumbów. 4 sierpnia 1944 r. Baczyński poległ w Powstaniu Warszawskim.

Krzysztof Kamil Baczyński należał do pierwszego pokolenia urodzonego w niepodległej Polsce. Przyszedł na świat 22 stycznia 1921 roku w Warszawie jako syn nauczycielki Stefanii z Zieleńczyków, z zasymilowanej rodziny żydowskiej, oraz znanego międzywojennego krytyka literackiego Stefana Baczyńskiego. Stosunki między rodzicami poety nie układały się dobrze, co w końcu doprowadziło do separacji. Więź z matką, która samotnie go wychowywała, pozostanie do końca jedną z najważniejszych relacji w życiu poety.


Baczyński zaczął pisać wiersze już jako uczeń warszawskiego gimnazjum im. Stefana Batorego. Nie był wybitnym uczniem, na świadectwach przeważały trójki. Najwyższe oceny zbierał tylko z rysunków i po maturze zamierzał zdawać na Akademię Sztuk Pięknych. W jego klasie uczyli się późniejsi żołnierze warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów: Tadeusz Zawadzki „Zośka”, Jan Bytnar „Rudy” i Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”. Na początku liceum Baczyński należał razem z nimi do drużyny harcerskiej - słynnej Pomarańczarni, potem związał się z tajnym radykalnym ugrupowaniem socjalistycznym "Spartakus". Z tego okresu pochodzi jego pierwszy znany wiersz "Wypadek przy pracy" (1936).


W okresie okupacji mieszkał przy ul. Hołówki 3. Po utworzeniu w 1940 r. getta w Warszawie, pozostał z matką po aryjskiej stronie. Brat jego matki Adam Zieleńczyk, nauczyciel, który także nie poszedł do getta, w lipcu 1943 roku został w wyniku denuncjacji aresztowany wraz z żoną i dwiema córkami. Cała rodzina została zamordowana.


Od jesieni 1942 do lata 1943 Baczyński studiował polonistykę na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Poza tym zajmował się pracą dorywczą: szklił okna, malował szyldy, pracował u węglarza, przyjmował telefonicznie zlecenia w Zakładach Sanitarnych. Na początku okupacji Baczyński związał się z socjalistyczną grupą "Płomienie", pisał także w lewicowym miesięczniku literacko-społecznym "Droga". Jednak lewicowe sympatie młodego poety znacznie osłabły, po tym jak w kwietniu 1943 r. odkryto groby w Katyniu.


W czerwcu 1942 r. ożenił się ze studentką podziemnej polonistyki Barbarą Drapczyńską. Małżeństwo okazało się wyjątkowo dobrane i zgodne. Podczas okupacji Baczyński ukończył podziemną Szkołę Podchorążych Rezerwy "Agricola", uczestniczył w kilku akcjach sabotażowych, m.in. w wysadzeniu pociągu niemieckiego na trasie Tłuszcz-Urle, która została przeprowadzona 27 kwietnia 1944 r. Baczyński rwał się do czynnego udziału w akcjach zbrojnych choć dowódcy niechętnie ryzykowali życie znanego i cenionego poety, którym już w tym okresie był. Na wieść o wstąpieniu Baczyńskiego do oddziału dywersyjnego Stanisław Pigoń powiedział Kazimierzowi Wyce: „Cóż, należymy do narodu, którego losem jest strzelać do wroga z brylantów”.


Baczyński w okresie okupacji niemieckiej ogłosił 5 tomików poezji: ”Zamknięty echem” (lato 1940), „Dwie miłości” (jesień 1940), „Wiersze wybrane” (maj 1942) i „Arkusz poetycki nr 1” (1944). Jego poezja wyraża emocje i los generacji Kolumbów. Poeta zdawał sobie z tego sprawę, w wierszach często stosował liczbę mnogą, przemawiając w imieniu swoim i całego pokolenia. Pisał wiersze katastroficzne, chciał zmierzyć się ze swoją epoką, opisać czas wojny, która w jego wierszach ukazana jest jako ogromna, niszczycielska siła, niszcząca dawne systemy wartości i wprowadzająca nowe, okrutne prawa.


Od lipca 1943 Baczyński należał do II plutonu "Alek” 2. kompanii „Rudy” batalionu Zośka AK w stopniu starszego strzelca pod ps. Krzysztof. Rozkazem dowódcy 2. kompanii batalionu „Zośka" pchor. Andrzeja Romockiego, z 1 lipca 1944 Baczyński został zwolniony z pełnionych funkcji „z powodu małej przydatności w warunkach polowych" z jednoczesną prośbą o objęcie nieoficjalnego stanowiska szefa prasowego kompanii. Chodziło oczywiście o odsunięcie poety od walki. Baczyński jednak nie skapitulował - kilka dni później przeszedł do harcerskiego batalionu "Parasol" na stanowisko zastępcy dowódcy III plutonu 3. kompanii. W "Parasolu" przyjął pseudonim „Krzyś".


Wybuch Powstania Warszawskiego zaskoczył Baczyńskiego w rejonie pl. Teatralnego, gdzie został wysłany po odbiór butów dla oddziału. Nie mogąc przedostać się na miejsce koncentracji macierzystej jednostki na Woli, przyłączył się do oddziału złożonego z ochotników, którymi dowodził ppor. "Leszek" (Lesław Kossowski).


Poeta zginął w Pałacu Blanka 4 sierpnia około godziny 16. Trafił go niemiecki snajper strzelający z gmachu Teatru Wielkiego. 1 września zginęła jego żona - Barbara. Oboje pochowani są na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.(PAP)


(arch.)


aszw/ abe/ skp/


Kraj i świat

2024-03-28, godz. 18:50 Paprocka o pigułce "dzień po": prezydent zwraca uwagę na konstytucyjne gwarancje ochrony zdrowia dzieci Prezydencka minister Małgorzata Paprocka stwierdziła, że wątpliwość prezydenta ws. dostępności pigułki 'dzień po', budzi jej dostępność dla osób… » więcej 2024-03-28, godz. 18:50 Projekt "Pamięć, Edukacja, Dostępność" muzeum POLIN z niemieckim grantem miliona euro Umowę przekazania grantu na 1 mln euro podpisali w czwartek w Warszawie ambasador Niemiec Viktor Elbling i dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN Zygmunt… » więcej 2024-03-28, godz. 18:40 Wspólne oświadczenie po polsko-ukraińskich konsultacjach: oba kraje łączy wyjątkowe partnerstwo (opis) Polskę i Ukrainę łączy wyjątkowe partnerstwo. Będziemy dążyć do znalezienia długoterminowych rozwiązań dzielących nas obecnie wyzwań - czytamy we… » więcej 2024-03-28, godz. 18:30 PAP planuje (piątek, 29 marca) Przekazujemy informacje o planowanych na piątek materiałach własnych i ważniejszych obsługach: W godzinach 5.30-10.00 nadamy m.in.: - tekst o Wielkim… » więcej 2024-03-28, godz. 18:30 Turniej WTA w Miami - Collins: w zakończeniu kariery chodzi o coś więcej niż tylko tenis Danielle Collins w styczniu ogłosiła, że ten sezon będzie jej ostatnim w karierze. Obecnie amerykańska tenisistka jest w znakomitej formie, co potwierdza… » więcej 2024-03-28, godz. 18:30 USA/ Bankman-Fried, założyciel giełdy kryptowalut FTX, skazany na 25 lat więzienia Sam Bankman-Fried, założyciel giełdy kryptowalut FTX, został w czwartek skazany przez sąd w Nowym Jorku na karę 25 lat pozbawienia wolności w związku z… » więcej 2024-03-28, godz. 18:20 Lublin/ Kandydaci Konfederacji do rady miasta za ochroną Górek Czechowskich Kandydaci Konfederacji i Bezpartyjnych Samorządowców do rady miasta w Lublinie są za ochroną Górek Czechowskich, około 100-hektarowego terenu zielonego… » więcej 2024-03-28, godz. 18:10 KPRM: Nikt i nic nie podważy solidarności Polski i Ukrainy (komunikat) - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów informuje: W ramach polsko - ukraińskich konsultacji międzyrządowych Premier Donald Tusk spotkał się w Warszawie z… » więcej 2024-03-28, godz. 18:10 Liga angielska - Tonali oskarżony przez Football Association o obstawianie meczów Piłkarz Newcastle United Sandro Tonali został oskarżony przez Football Association w związku z obstawianiem meczów. Włoch jeszcze jako zawodnik AC Milan… » więcej 2024-03-28, godz. 18:10 Prognoza pogody na 29 i 30 marca Jak informuje Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Polska znajdzie się w zasięgu rozległego niżu znad Wysp Brytyjskich i Skandynawii. W nocy z zachodu… » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »