Radio Opole » Kraj i świat
2021-07-31, 07:10 Autor: PAP

PIE: 300 lat temu Polska na tle Europy była rajem podatkowym

W XVIII wiecznej Polsce podatki były najniższe w Europie, a dochody publiczne wynosiły 4 proc. ówczesnych dochodów Wielkiej Brytanii - wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny. W tym czasie w Europie powstało narzędzie długu publicznego, które Polska wykorzystywała w mniejszym stopniu niż inne kraje - dodaje.

Jak podkreślono w raporcie „Przedrozbiorowa Rzeczpospolita a kwestia długu publicznego”, z perspektywy analitycznej na skarbowość dawnej Rzeczypospolitej nie da się patrzeć w taki sposób, jak na finanse publiczne współczesnych państw. Oprócz odmiennych form zarządzania finansami w XVIII wieku brakowało również wielu powszechnie używanych dziś pojęć i kluczowych instytucji – na czele z budżetem państwa. Wskazano, że w raporcie przyjrzano się zadłużeniu będącemu w gestii centralnych władz skarbowych, które dziś nazwalibyśmy długiem państwowym czy długiem skarbu państwa. Pominięto przy tym finanse miast, które również bywały zadłużone.


"W XVIII wiecznej Europie dynamicznie rozwijał się fiskalizm, tymczasem Polska była właściwie rajem podatkowym. Po wprowadzeniu reform, roczne dochody skarbu koronnego Rzeczypospolitej w okresie od 1764 r. do 1792 r. zwiększyły się siedmiokrotnie, ale nadal Francja, czy Wielka Brytania uzyskiwała kilkunastokrotnie wyższe dochody publiczne. To na długie lata zdeterminowało naszą pozycję na arenie międzynarodowej" – stwierdził dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego Piotr Arak.


W raporcie zauważono, że powstanie nowoczesnego długu publicznego było rewolucją w finansach publicznych państw europejskich. Jako pierwsza i w najszerszym wymiarze korzystała z tego instrumentu Anglia, a w XVIII w. starało się ją naśladować wiele państw. Celowe wykorzystanie kredytu zwiększało możliwości wydatkowe, z czego korzystano zwłaszcza w obliczu konfliktów zbrojnych. Sięganie po kredyt wymagało jednak reformowania dochodów - zaznaczono.


Jak napisano, Polska nie wzięła udziału w europejskiej rewolucji finansów publicznych. Niski poziom dochodów publicznych i rozkład samej państwowości były czynnikami, które sprawiały, że nie było ani potrzeby, ani możliwości korzystania z kredytu publicznego. Wojsko stawało się swoistym wierzycielem państwa, a koszty prowadzonych w drugiej połowie XVII w. wojen doprowadziły do utraty zdolności obsługi tego zadłużenia.


PIE wskazał, że podjęte w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego reformy umożliwiły celowe zaciąganie zobowiązań przez państwo. Z jednej strony pojawiły się potrzeby, z drugiej uzyskano stabilne dochody, będące zabezpieczeniem i gwarancją wypłacalności. Powstały również organy, które administrowały finansami państwa, i które mogły zaciągać zobowiązania oraz zajmować się ich obsługą.


"W ostatnich latach istnienia Rzeczpospolitej wysokość celowo zaciągniętego zadłużenia przekraczała roczne dochody państwa. Niskie (mimo reform) dochody publiczne i niepewna sytuacja polityczna nie były czynnikami korzystnymi dla zaciągania zobowiązań. Brak rozwiniętego rynku finansowego zmuszał do szukania pożyczek za granicą" - stwierdzono.


Dodano, że w stosunku do podatków panowała w Rzeczpospolitej wielowiekowa niechęć. "Można stwierdzić, że Rzeczpospolita wykorzystała możliwości wynikające z zadłużania aż nadto w stosunku do sytuacji politycznej i finansowej, w jakiej się znajdowała. Okazało się, że nawet bez posiadania osobnego banku państwowego i bez rozwiniętego rynku finansowego, możliwe było sięgnięcie po taki instrument jak dług publiczny. Jednak ostatecznym problemem nie było zadłużenie, ale ograniczenia w jego dalszym kreowaniu - podsumowano.(PAP)


Autor: Karolina Mózgowiec


kmz/ pad/


Kraj i świat

2024-03-29, godz. 05:50 Od 1 kwietnia refundowane będzie leczenie dla ciężarnych kobiet chorych na SMA Od 1 kwietnia refundowane będzie leczenie nusinersenem dla kobiet chorych na rdzeniowy zanik mięśni (SMA) będących w ciąży - zdecydowało Ministerstwo Zdrowia… » więcej 2024-03-29, godz. 05:50 Ludzkie mózgi staja się coraz większe Od lat 30. XX wieku rozmiar mózgów ludzi cały czas się zwiększał - wskazuje obejmujące kilka dekad badanie. Taka zmiana może zmniejszać ryzyko demenc… » więcej 2024-03-29, godz. 05:50 Brazylia/ B. prezydent Bolsonaro wystąpił do sądu o zgodę na wyjazd do Izraela Były prezydent Brazylii Jair Bolsonaro, podejrzewany o przygotowywanie zamachu stanu po wyborach w 2022 roku, wystąpił do Sądu Najwyższego o zwrot zatrzymanego… » więcej 2024-03-29, godz. 05:40 PAP planuje (piątek, 29 marca) Przekazujemy informacje o planowanych na piątek materiałach własnych i ważniejszych obsługach: W godzinach 5.30-10.00 nadamy m.in.: - tekst o Wielkim… » więcej 2024-03-29, godz. 05:40 Dziś w kraju i na świecie (piątek, 29 marca) Dziś jest piątek, osiemdziesiąty dziewiąty dzień w roku. Wschód słońca o godz. 05.18, zachód o godz. 18.04. Imieniny obchodzą: Cyryl, Eustazja, Marek… » więcej 2024-03-29, godz. 05:00 "Rzeczpospolita": Ojcowie nie chcą angażować się w opiekę nad dziećmi Tylko 4 proc. uprawnionych mężczyzn korzysta z urlopu rodzicielskiego - wynika z danych ZUS, które opisuje piątkowa 'Rzeczpospolita.' » więcej 2024-03-29, godz. 05:00 Dowództwo Operacyjne : Uwaga, w polskiej przestrzeni powietrznej operują polskie i sojusznicze statki powietrzne Dzisiejszej nocy obserwowana jest intensywna aktywność lotnictwa dalekiego zasięgu Federacji Rosyjskiej, związana z uderzeniami rakietowymi wykonywanymi na… » więcej 2024-03-29, godz. 04:30 Ukraina/ Armia: rosyjskie lotnictwo wystrzeliło rakiety manewrujące Na Ukrainie ogłoszono w piątek alarm powietrzny na terenie całego kraju w związku z wystrzeleniem rakiet manewrujących przez rosyjskie bombowce strategiczne… » więcej 2024-03-29, godz. 03:10 Indie/ Dmytro Kuleba wezwał Indie, by stanęły po stronie Ukrainy Minister spraw zagranicznych Ukrainy Dmytro Kuleba wezwał Indie, aby stanęły po stronie Kijowa, twierdząc, że bliskie stosunki tego kraju z Rosją opierają… » więcej 2024-03-29, godz. 02:00 USA/ Wojsko: zniszczyliśmy cztery drony wystrzelone przez Huti Wojsko amerykańskie poinformowało w czwartek, że zniszczyło cztery bezzałogowe drony wystrzelone w Jemenie przez wspierane przez Iran siły Huti w kierunku… » więcej
3456789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »