Radio Opole » Operacja Dunaj, albo Lech kontra Czech » Posłuchaj cyklu » Ocena Dubčeka nie jest jednoznaczna, ale dla Czechów…
2018-08-10, 07:57 Autor: Ireneusz Prochera (Wanda Kownacka)

Ocena Dubčeka nie jest jednoznaczna, ale dla Czechów i Słowaków zawsze będzie symbolem Praskiej Wiosny

Alexander Dubček [Autor: National Archives (archive.org) – https://archive.org/details/gov.archives.arc.1536420, Volné dílo, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31525077 ]
Alexander Dubček [Autor: National Archives (archive.org) – https://archive.org/details/gov.archives.arc.1536420, Volné dílo, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31525077 ]
Operacja Dunaj, albo Lech kontra Czech - odc. 5.
Kluczową postacią w wydarzeniach, które doprowadziły najpierw do praskiej wiosny, a później do interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji jest Alexander Dubček. W jego życiorysie kryje się wiele niespodzianek. Bo oto urodził się 27 listopada 1921 roku w Uhrovcu na Słowacji, ale pierwsze lata życia spędził z rodzicami w Kirgizji. Dla partyjnego aparatczyka to duży plus, gorzej jednak, że jego rodzice poznali się w USA, dokąd wyemigrowali za chlebem.
W 1938 roku rodzina Dubčeków wróciła jednak do kraju, a Alexander szybko stał się członkiem nielegalnej Komunistycznej Partii Słowacji. Uczestniczył również w powstaniu słowackim w 1944 roku, w czasie którego zginął jego brat. W 1955 roku został oddelegowany na studia do Moskwy, gdzie zgłębiał razem z Michaiłem Gorbaczowem nauki polityczne. W 1963 roku został I sekretarzem Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Słowacji.

Wyniesiony w styczniu 1968 roku prądem odwilży i dojrzewającego buntu społecznego na stanowisko I sekretarza Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji, stał się obiektem nadziei wielu Czechów i Słowaków. W swoim pierwszym oficjalnym wystąpieniu jako lider partii 16 marca 1968 roku obiecywał, że da głos tym, którzy go nie mieli, że skoryguje popełnione przez partię błędy.

– Naprawienie krzywd, niesprawiedliwości, rehabilitacja niewinnie skazanych – tak prof. Jerzy Robert Nowak określił kiedyś program Dubčeka po dojściu do władzy. Wskazał tez jednak, że niemniej istotne stało się odsuwanie starego, skorumpowanego aparatu.

– Kreml nie przyjął zmian wprowadzanych przez Alexandra Dubčeka z entuzjazmem. Z niepokojem na poczynania przywódcy Czechosłowaków patrzył zresztą cały blok wschodni. Czechosłowacja była o tyle ważna strategicznie, że stanowiła obszar graniczny, sąsiadujący z RFN.

Dubček spotkał się z Breżniewem 29 i 30 stycznia w Moskwie oraz w dniach 21-23 lutego w Pradze. Początkowo strona radziecka była względnie zadowolona z jego postawy, z czasem jednak zaniepokojenie wzrastało.

23 marca w Dreźnie doszło do spotkania na najwyższym szczeblu kierownictwa partii i rządów państw socjalistycznych. Wzięli w nim udział: Leonid Breżniew i premier Aleksiej Kosygin (ZSRR), Dubček, Oldřich Černík i Vasil Biľak (Czechosłowacja), Władysław Gomułka, Józef Cyrankiewicz, Edward Gierek (Polska), János Kádár (Węgry), Walter Ulbricht (NRD) i Todor Żiwkow (Bułgaria). Podczas rozmów skrytykowano sytuację w Czechosłowacji.

Przełomowe okazało się spotkanie w Warszawie 14-15 lipca. Breżniew stwierdził po nim, że KPZR, rząd i naród radziecki są całkowicie gotowe, aby udzielić Czechosłowacji niezbędnej pomocy. Ustalono, że ową niezbędną pomocą może być nawet interwencja zbrojna wojsk „piątki”.

W kolejnych miesiącach podejmowano kolejne rozmowy, ale nadzieja w krytykach ekipy Dubčeka słabła, rozpoczynały się za to militarne przygotowania do inwazji.

Wedle niektórych źródeł plan inwazji na Czechosłowację istniał w siedzibie Rady Najwyższej ZSRR już w czerwcu 1968 roku. A są i tacy, którzy twierdzą, że plan inwazji powstał jeszcze wcześniej, a jego głównym założeniem było przeniesienie sowieckiego arsenału nuklearnego na zachodnią granicę bloku komunistycznego. I że bez względu na to co Aleksander Dubček by uczynił los jego i całej Praskiej Wiosny zmroziła kolejna fala zimnej wojny.

Tajemnica okrywa natomiast do dziś okoliczności śmierci Dubčeka. Otóż zginął w wypadku samochodowym w 1992 roku. Według popularnej teorii jego kierowcą był pracownik bezpieki, a sam Dubček wiózł wówczas akta tajnych agentów sowieckich z 1968 roku. Komisja parlamentarna powołana na Słowacji kilkanaście lat temu orzekła jednak, że powodem wypadku była nadmierna prędkość.

Ocena Alexandra Dubčeka nie jest jednoznaczna, ale dla Czechów i Słowaków zawsze będzie on symbolem reform i Praskiej Wiosny.

Zobacz także

2018-08-31, godz. 07:55 „Za waszą i za naszą niewolę” – twórcy przeciw inwazji na Czechosłowację Kiedy świat obiegła wieść o inwazji wojsk Układy Warszawskiego na Czechosłowację, wielu polskich intelektualistów zabrało głos, potępiając zbrojne… » więcej 2018-08-30, godz. 07:55 „Była wolność i swoboda, była demokracja…” Przy ocenie zaangażowania Polski w inwazję na Czechosłowację trzeba oczywiście pamiętać, że decyzja ta zapadła arbitralnie na szczeblach partyjnych w… » więcej 2018-08-29, godz. 07:55 „Pochodnia nr 1” Dramatycznym protestem przeciwko okupacji Czechosłowacji przez Wojska Układu Warszawskiego były trzy akty samospalenia, do których doszło w kilka miesięcy… » więcej 2018-08-28, godz. 07:55 Potępienie i aprobata. Polskie społeczeństwo reaguje na „Operację Dunaj” Jakie były reakcje polskiego społeczeństwa na inwazję Wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację? W pierwszych dniach, kiedy machina propagandowa nie… » więcej 2018-08-27, godz. 07:55 Doktryna Breżniewa (prawie) wiecznie żywa Interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji miała ogromne znaczenie dyscyplinujące dla państw należących do bloku wschodniego. Przyniosła także… » więcej 2018-08-24, godz. 07:55 Operacja „Dunaj”: liczono się z totalnym oporem Reakcja społeczeństwa czechosłowackiego na agresję wojsk Układu Warszawskiego była prawie jednoznacznie negatywna. I świadomość tego od niemal pierwszych… » więcej 2018-08-23, godz. 07:55 Radio Wełtawa prosto z… Berlina! Ciekawym epizodem związanym z interwencją wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji było pojawienie się w eterze stacji, przed którą powszechnie Czesi… » więcej 2018-08-22, godz. 07:55 Strzelać czy nie strzelać? „O Polakach nie wspominano...” Jedną z najbardziej drażliwych kwestii w ocenie udziału polskich żołnierzy w interwencji w Czechosłowacji jest odpowiedź na pytanie, czy obie strony gotowe… » więcej 2018-08-21, godz. 07:55 „Operacja Dunaj”: czas propagandowej walki o serca i umysły Przed dowództwem wojsk interweniujących w Czechosłowacji stało trudne zadanie przekonania mieszkańców kraju, że to co się dzieje – dzieje się dla ich… » więcej 2018-08-20, godz. 07:47 Tłumaczyli, że inwazja to musi być jakaś pomyłka… Jest swego rodzaju paradoksem, że w przekazie propagandowym w krajach bloku wschodniego, mającym uzasadnić interwencję, dominowało oskarżenie, że Czesi… » więcej
12
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »