- W naszej gminie od 2016 roku wydatki związane z oświatą wzrosły o 6,5 mln zł, czyli ok. 28 procent, w tym sześć milionów to wynagrodzenia - mówi Tomasz Zeman, radny Grodkowa, szef Platformy Obywatelskiej w powiecie brzeskim. - W tym samym czasie subwencja oświatowa wzrosła ponad osiem procent, czyli 1,1 mln zł. Obecnie nasza gmina dopłaca do oświaty blisko 15 mln zł przy kosztach związanych z utrzymaniem szkół na poziomie 30 mln zł.

Kilka szkół średnich podlega również samorządowi województwa opolskiego.

- Problem oświaty w jednostkach samorządu województwa ma zupełnie inną skalę – powiedział Roman Kolek, wicemarszałek województwa z Mniejszości Niemieckiej. - Są to szkoły policealne. Staramy się, aby koszty ich funkcjonowania bilansować. Mamy inny problem, a jest on związany z podejmowaniem nauczania w tych szkołach, aby uczniowie chcieli się w nich kształcić. Wielki pęd do kształcenia się na poziomie uniwersyteckim, szkolnictwa wyższego powoduje, że zainteresowanie szkołami policealnymi, uzyskaniem tytułów techników nie cieszy się takim zainteresowaniem, a z punktu widzenia potrzeb zdrowotnych naszych mieszkańców jest niesłychanie ważne, aby takie kadry się kształciły i podejmowały później zatrudnienie. Bez rzetelnego zbilansowania wszystkich gminnych i powiatowych szkół my się dalej nie posuniemy. Poziom organizacji edukacji jest różny w każdej gminie, są różne wzorce, modele i zasoby, którymi dysponują te szkoły.

Należałoby to w sposób rzetelny ocenić, a następnie podejmować działania reorganizacyjne. Oczekiwanie, że przy tym finansowaniu utrzymamy poziom dostępu i tę obecną sieć szkół, jest nierealne. Dlatego wiele samorządów dokłada do funkcjonującego systemu oświaty.

- Do gminnej oświaty i jej utrzymania prawie nie dopłacaliśmy – mówi Andrzej Pulit, wójt Gminy Skarbimierz. - W tej chwili wszystko wskazuje, że będziemy dopłacać do dowozu uczniów. Subwencja jest wystarczająca, tylko trzeba przestrzegać prawo. Mam dla każdego samorządu prostą receptę. Pytanie, który samorząd przeprowadził kontrolę finansową funkcjonowania oświaty? Samorządy lokalne nie przestrzegają dyscypliny budżetowej. Dlaczego? Dlatego, że godziny zajęć dydaktycznych, za które płacimy, są odnotowane w każdym dzienniku lekcyjnym. Wystarczy porównać liczbę wypracowanych godzin i wypłaconych pieniędzy.

- Każda gmina ma swoją specyfikę – zaznaczył Tomasz Zeman. - Gmina Grodków to miasto i 36 sołectw. U nas system oświaty działa w oparciu o siedem szkół podstawowych. Dwie z nich znajdują się w mieście. Mamy również trzy przedszkola i jeden żłobek publiczny. Na pewno trzeba przyjrzeć się sposobowi realizacji tych zadań oświatowych oraz szukać rozwiązań, które optymalizowałyby wydatki. Jest to zadanie większości samorządów lokalnych na najbliższy czas.

Wójt Skarbimierza wniósł projekt ustawy regulującej system pracy i wynagradzania nauczycieli. Uzasadniając zawarte w nim rozwiązania, powołuje się na dane statystyczne zawarte w artykule „Wspólnoty”, z którego wynika, że w 2017 r. polscy nauczyciele zrealizowali „564 godziny rocznie w szkołach podstawowych (38 proc. całego rocznego czasu pracy)”. Samorządowiec wskazuje, że nauczycielom w szkołach podstawowych wypłacono nienależnie 342 godziny.

W 1999 roku minister, nie mając upoważnienia ustawowego, wprowadził rozwiązanie skracające naukę do 160 dni w roku szkolnym, a zajęcia powinny trwać 190 dni. Wówczas zaczęły się problemy wszystkich samorządów. To rozporządzenie zaczęło zbierać swoje plony. Jest to największy przekręt, jaki stwierdziłem. Dopłaty, które wnoszą samorządy do oświaty, to już są na poziomie 160 mld zł. W tym roku będzie to 20 mld zł. Jest to skutek braku nadzoru nad oświatą od strony organizacyjnej. Jako samorządowcy mamy zatwierdzać finansowanie łącznej liczby godzin na cały rok. Natomiast samorządy lokalne zatwierdzają arkusze organizacyjne szkół w systemie nauczania kształcenia tygodniowego. Czasowo nauka skrócona jest przez wspomniane wcześniej rozporządzenie do 32 tygodni. Bez rozliczenia pozostaje 11 tygodni. W dni, kiedy nie było nauki, nauczyciele na kartach rozliczeniowych wpisują, że przepracowali 3,6 godziny, co ma wynikać z ich pensum (18 godzin w tygodniu dzielone przez pięć dni). To jest oczywiste poświadczenie nieprawdy, a zatwierdzają to dyrektorzy szkół. Jest to powszechne, a samorządy wypłacają nienależne pieniądze. Jest to niezgodne z prawem. Odpowiadają za to wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast.

- Wójt Skarbimierza ma na pewno wiele słusznych i ważnych spostrzeżeń. Żebyśmy jedynie nie sprowadzali tego do stwierdzenia, że jedna w Polsce gmina Skarbimierz nie ma problemów. Rozsądku wymaga takie ogólne, szerokie spojrzenie. Nie czuję się ekspertem w tym obszarze, abym tutaj polemizował, ale proszę przyjrzeć się ogólnej sytuacji. Pomysły, o których mówi wójt, już miały miejsce znacznie wcześniej i gdzieś tam na poziomie centralnym decydenci próbowali się skłaniać ku części tych rozwiązań. Wszyscy wiemy, że praca nauczyciela jest nie tylko w klasie, ale to również zaangażowanie w domu – skomentował Roman Kolek.

Wójt Skarbimierz uważa, że wszystkie samorządy, które mają poważne problemy finansowe, powinny dokonać w pierwszej kolejności kontroli finansowej w szkołach, a następnie aneksować wszystkie arkusze organizacyjne, aby doprowadzić do zgodności z rozporządzeniem i Kartą Nauczyciela.

W dalszej części programu dyskusja dotyczyła całodobowej i świątecznej opieki zdrowotnej, której zabezpieczenie jest problemem w wielu gminach. Samorządy nie powinny obciążać administracji rządowej za własną nieudolność w prowadzeniu zadania oświatowego. To opinia wójta Skarbimierza, ale czy słuszna, niech zdecydują nasi słuchacze.

Zaproszenie Jana Poniatyszyna do Samorządowej Loży Radiowej przyjęli:

• Andrzej Pulit, wójt gminy Skarbimierz,
• Roman Kolek, wicemarszałek województwa z Mniejszości Niemieckiej,
• Tomasz Zeman, radny Grodkowa, szef Platformy Obywatelskiej w powiecie brzeskim.