Radio Opole » Kraj i świat
2022-05-25, 07:20 Autor: PAP

Ekspertka: Metafory wojenne były najczęściej używane w odniesieniu do epidemii

Metafory wojenne były najczęściej używane w odniesieniu do epidemii. Wirus nazywany był zabójcą, groźnym przeciwnikiem, natomiast personel medyczny określany był jako bohaterowie toczący walkę na pierwszej linii frontu – podkreśliła językoznawczyni prof. Władysława Bryła z Instytutu Filologii Polskiej UMCS.

Prof. Władysława Bryła z Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie stwierdziła, że kiedy pojawiła się na świecie pandemia, to w kontekście językowym trzeba było przede wszystkim nazwać to, co dotąd nie istniało. Jak wyjaśniła, stąd „covid” na nazwanie choroby wywołanej wirusem SARS-CoV-2, który z kolei potocznie był po prostu określany „koronawirusem”. „Te dwa słowa stały się również takimi gniazdami słowotwórczymi. Pojawiło się dużo określeń z nimi związanymi, jak np. koronawakacje, koronabiznes, pacjent covidowy, szpital covidowy” – podała ekspertka.


Podkreśliła, że podczas epidemii nazwy już istniejące nabierały nowych znaczeń, tworząc tzw. neosemantyzmy. Jako przykład podała wyraz „odległość”. „W czasie pandemii każdy wiedział, że nie chodzi tu o odległość np. z Lublina do Warszawy, a konkretnie o 2 metry, jeśli ktoś zwracał się z apelem: zachowaj odpowiednią odległość – wyjaśniła prof. Bryła.


Językoznawczyni zaakcentowała również potrzebę upowszechnienia, zdefiniowania niektórych nazw, terminów, które dotąd istniały, ale nie były powszechnie używane. W tym przypadku jako przykład wskazała wyrazy: kwarantanna, izolatorium, pulsoksymetr, respirator. „Tak samo jest ze „szczepionką”; już wiemy, że są różnego typu: żywe, inaktywowane, DNA, RNA. Te wyrazy weszły podczas epidemii do ogólnego języka współczesnej polszczyzny” – zwróciła uwagę badaczka.


W jej ocenie jako językoznawcy, powtarzające się wyrażenie „nowa normalność” jest absurdalnym zestawieniem. Jak wyjaśniła, za „normalne” uznawane jest to, co jest teraz zgodne z normą, prawidłowe. „Niektórzy mówili: „nowa normalność się dopiero wykrystalizuje”. Chodziło o nowy stan rzeczy, stąd nieuprawnione jest odwoływanie się do słowa „normalność” – podkreśliła prof. Władysława Bryła.


Zwróciła uwagę, że metafory wojenne były najczęściej używane w odniesieniu do epidemii np. przez polityków, ekspertów, lekarzy. Wyjaśniła, że metaforyka wojenna od zawsze była powszechnie stosowana w odniesieniu do chorób, szczególnie, gdy wykryto bakterie.


„Metafora wojenna w medycynie upowszechniła się po raz pierwszy w latach 80. XIX wieku, kiedy mikrobiolog polskiego pochodzenia Ludwik Fleck twierdził, że pojęcie zaraźliwej choroby opiera się na koncepcji zamkniętego organizmu i wrogich najeźdźców, którymi są właśnie bakterie, wirusy dokonujące inwazji, ataku. Zaś ludzki organizm odpowiada na nie obroną. Fleck twierdził, że cała immunologia jest przesiąknięta takimi prymitywnymi obrazami wojny” – powiedziała językoznawczyni.


Zwróciła uwagę, że także podczas ostatniej epidemii, wirus nazywany był zabójcą, sprawcą, groźnym przeciwnikiem, natomiast personel medyczny określany był jako bohaterowie toczący walkę na pierwszej linii frontu. „Powtarzane były określenia typu: wszyscy musimy walczyć; walka z koronawirusem; jesteśmy na wojnie z koronawirusem” – wyliczyła.


Jak zaznaczyła językoznawczyni, używanie terminologii wojennej w odniesieniu do koronawirusa z pewnością wpływało na mobilizację społeczeństwa, ale niosło też ze sobą niebezpieczeństwa. „Wojna kojarzy się z głodem, cierpieniem. Wojna to też poczucie przegranej w której są ofiary. Takie metafory mogą nasilać strach i stres, a zamiast solidarności budzić niskie instynkty” – oceniła prof. Bryła.


Podkreśliła, że podczas trwania epidemii używane były również w tym kontekście odniesienia do sportu, np. maraton, gramy do jednej bramki, gra zespołowa, walczymy o zwycięstwo itd.


Kolejną grupą metafor stosowaną do opisywania epidemii były określenia związane z różnego typu zjawiskami przyrodniczymi. Jako przykłady wskazała: burza cytokinowa, ognisko epidemiczne.


„Jednak wiodącym wyrazem była „fala” w odniesieniu do opisywania etapów epidemii. To jest dobra metafora, bo kojarzy się z przypływem i odpływem, a jednocześnie wznosi się i opada” – oceniła badaczka.


Podkreśliła również, że fala ruchu powietrza sama w sobie jest niewidzialna, dopiero po jej skutkach np. połamanych drzewach, drżących liściach widać efekty. „Dlatego to też bardzo dobra metafora dla niewidzialnego wirusa, którego widać dopiero skutki” – dodała prof. Bryła.


Według niej, po pandemii w języku zostanie sporo słownictwa z nią związanego. Jak podkreśliła, nie chodzi tylko o słowo „zdalny”. Przypomniała, że w 2020 r. słowem roku został „koronawirus”, a w 2021 r. – „szczepionka”. „Z pewnością bardziej upowszechnią się terminy medyczne, takie jak: pacjent covidowy, post-covid, odporność, pulsoksymetr, respirator, kardiomonitor. Kto przed epidemią słyszał na przykład o amantadynie, a teraz większość z nas ma na jej temat zdanie” – podkreśliła językoznawczyni.


Prof. Władysława Bryła i dr Agnieszka Bryła-Cruz są autorkami książki „Retoryka okołokoronawirusowa. Szkice językowo-kulturowe” wydanej w 2021 r. przez Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.(PAP)


Autorka: Gabriela Bogaczyk


gab/ dki/


Kraj i świat

2024-06-25, godz. 06:10 Liga NHL - historyczny sukces "Panter" (krótka) Hokeiści Florida Panthers wygrali na własnym lodowisku z Edmonton Oilers 2:1 w siódmym, decydującym meczu finału ligi NHL i po raz pierwszy zdobyli Puchar… » więcej 2024-06-25, godz. 06:00 Sercowe problemy kosmicznych turystów Symulacje komputerowe pozwalają badać potencjalne zagrożenia dla zdrowia przyszłych turystów kosmicznych w warunkach mikrograwitacji - informuje pismo „Frontiers… » więcej 2024-06-25, godz. 06:00 Tylko jedna na 20 terapii testowanych na zwierzętach zostaje dopuszczona u ludzi Zaledwie 5 proc. terapii testowanych na zwierzętach uzyskuje zgodę organów regulacyjnych na stosowanie u ludzi. Badanie na ten temat, będące zbiorczym przeglądem… » więcej 2024-06-25, godz. 06:00 Nowy gatunek krokodylomorfa odkryty w osadach triasowych Brazylii Nowy gatunek krokodylomorfa, zamieszkującego w trasie tereny dzisiejszej Ameryki Południowej, odkrył międzynarodowy zespół naukowców. Znalezisko wnosi nowe… » więcej 2024-06-25, godz. 06:00 Szympans Michaela Jacksona przebywa w azylu i ma się bardzo dobrze O sympatycznym szympansie Bubblesie zaczął mówić cały świat, gdy opiekunem małpki stał się Michael Jackson. Bubbles towarzyszył Królowi Popu do czasu… » więcej 2024-06-25, godz. 05:50 Kazachstan/ Społeczeństwo podzielone z powodu tańca mężczyzny na obcasach w tradycyjnej jurcie Wideoklip, w którym mężczyzna tańczy na obcasach w tradycyjnej kazachskiej jurcie, wywołał spory w społeczeństwie. 'To zamach na na honor narodu' - grzmią… » więcej 2024-06-25, godz. 05:50 Przegrzane drzewa przyczyniają się do zanieczyszczenia powietrza w miastach Wysokie temperatury powodują, iż rośliny emitują więcej związków, które mogą przyczyniać się do powstawania szkodliwego ozonu i zanieczyszczeń powietrza… » więcej 2024-06-25, godz. 05:50 ME 2024 - polscy piłkarze kończą występ w turnieju, rywalem wicemistrz świata Polscy piłkarze wtorkowym meczem z Francją, aktualnym wicemistrzem świata, pożegnają się z Euro 2024. Bez względu na wynik na pewno zajmą ostatnie miejsce… » więcej 2024-06-25, godz. 05:20 Władze Kolumbii rozpoczęły negocjacje z rebeliantami wywodzącymi się z FARC Władze Kolumbii rozpoczęły w poniedziałek negocjacje z wywodzącą się z FARC grupą rebeliantów Segunda Marquetalia, która walczy z siłami rządowymi… » więcej 2024-06-25, godz. 05:10 Prognoza pogody na 25 i 26 czerwca Jak informuje Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, przeważająca część kontynentu, w tym Polska jest pod wpływem wyżu z centrum nad Bałtykiem. Na… » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »